장음표시 사용
181쪽
χHATOR. AD HERENN. LIB. III I.
syncopa eii, ἡ medio dictionii hilabae ablatio, ut audacter pro audaciter audis pro audiui ct hae late sola in soluta oratione Viimur syllabatum figura, in Vella autem omnibus. Sinaicepta ea
duarum voralium ad unam eomplexio, ut Horati
O mi Liae 4 ad Quidquam illaeam arua erit avi non.
Et Varroni, illud, Tum d satranti des.siam vir ne Phara . Pluribus autem id seri modis posse, typhon,quem nos in Latinum vettimus, ostendit. Ellipsa esl, vocitat syllabam non ta cientis ablation: ut Propertis illud. Nus distata a ripalia e vim a . Cum aerumna diphthoneon in prima habeat. Patellipsis est,cum
Ecthlitsi est .consonantia ψel solius ablatio, quod in f,litera maxime solet seri . Lucreti
Vel eum sua vocali: ut, Into se re, is miros in decernere ferri. Apoeopa est, in fine dictionis euiuscunque syllabae ablatio. Hdue pro duee,vel die pio dice,& smila sicut dici exigebat anal sia . Hae sunt omnes litetarum sillabarumque sgurae, nee plutea inueniuntur. sequitur, ut iam de dictionum di orationis sauris paucis differamus. Sicut literarum atque syllabarum sgutis nu- metus praeseriptus est, s quidem viginti es unam numero omnino eat esse ollendimus) ita dictionum & otationi, fisuratum numerus in infinitum pene profluit. nam si sauiae diciae sunt, eropos autem & schemata uno sgurae nomine appellamus, quo nouer hie ordo elatior videatur, si dicta inquam hautae in locutione sunt, se ut quidam habitus in corporibus quoquo modo componantur,velut eum sedemus,ineumbimus,respicimus, id l. aut intentius, aut remissius, & infinitae huiusmodi corporis esse possunt formae,ita in locutione figurae sunt sermonii quidem hahitus,& formae, quibus sermo a temon differt. Et quoniastiua cuiusque loeutionia est habitus, de st vi aliae parum , aliae multum inter se figurae distent,quae inuentae sunt sitandae similitudi. nis gratia,quae ubique fastidium patit.idque ipsa rerum omnium natura nos monente, quae ita varia est,ut nihil unquam altera tam ite procreaveriti Non me praetetit magis placuisse auctoribus, alias grammaticorum, alias thetorum tiguras esse . quod licet cui ita piaeuerit probabilis ratio reddi possit tamen mihi ea non
placet distinctio,& quo id plani ut sat minusque habeat obstulitatis,opinionis nostr monstremus rationem. Illud omnes vel medio erit et eruditi seiunt, grammatteam rectae literata a. loc tionis artem esse nee hoe limite solo contentam, qui hae utique diram seio.sed ge loeutione nune nostra orta quaellio eli,nec ma gis proprium cuiusque scientiae iam esse manifestum est. Locuistionis ergo figurae sermonis quidam habitus sint, ad grammati eupertinete videbuntur .at non solius locutionis,uetum de senten. tiatum figurae plerunque sunt. Sententiatum et eo figuras orato. xi, vel oratoriae, in quocunque peneri scribenti concesserim, sed loeutionis grammatico,quinus ita orator de poeta utuntur, phi.losophorum sententiis argumentis q. dialecticorum. Duabus siquidem potius artibus omnis thetorio, ut Atili. inquit. per se tur. Inuentio philosophia, ea quae de moribus eii, quam Graeei ethicem uocant & dialecticorum argutiit atque tendiculis de vietutibus si quidem &vitiis disputare, semper conuenit oratori, Ee sua confirmare, consutate autem aliena. Ab otato te veto cum dispositione pro nune atione & memoria ad causam explicandam Iitetalis affert ut oratio, quamobrem & ea ars quam graeci gramaticensa nostiis quidam literaturam vetetes appellarunt locutionis artem suppeditat. Tribua igitur poti ssimum scient ijs saeuliatas rhetorrea conflare videri potes. ethlea in pondere sententi rum, dialecti ea in dissetendo. giamatica in accurate & emendate loquendo. sed de hia hactenui . non .n. nobis de hae te una disputate propos tum est. At illue venimus,ut dictionum de orationis figuras percurramus. Vt i itur xnde exivit noster redeat sermo, tam stequens locutionis eli figura. ut si antiquu sermonem n sto comparemus, quidquid loquamur figura si,dum nouatis,duanti uis, tam vel bis, quam locutionibu4 utimur,quae ne in vitia pro tant,auctoritate. vetustate consaetudine pletunque delinia duntur saepe etiam ratione quadam. ideoq. cum snt a simpliei tectoq. loquendi genete desexa virtutis nomen habebunt.s habet probabile aliquid quod sequatur.modus in adhibendus est. nam
et nuntum assectauerit,illa ipsam vatiandi gratia amittet. In no uato vetbo sputa est aut cu a graecis sumitur. vi cu Luer. bi suauis Daedala tellus inquit aut a verbo latino, t cum Petiliis inquNesbo Oid testim trauec meam inepti. Et rursum alibi . ip satriam ire ratis parma per .
In antiquis ex ssuta vel bis,cuius maxime amator vir Isuit . velut illud, noeten. sed erum Troiam a saviano duci
Iiam adiri domos. Et Propectius:
suntq. adhue aliqua quae iam in frequenti sunt usu: vi, Enim verro allentior, in atiiua signiscatione, icut assentio,luxurior. ut luxurio. abdicor, ut fabrico . in coniunctis vobis nouationis quoque figura est,ut Oeulis eapti talpae,& timidi damae dictitura virgil. in quibus subest ratio, 'r alieto uterque sexus fgniscetur. si
quidem tam mates esse talpas, damasq. ,quam foeminas certum
est. Auctoritate sibi vindicauit quispiam acuta, silex ab eodem diceret ut auctore. item quod temporii est,ad rem . obs fgurate declinatur . ut cum dicit Virg. Nocturnus obambulat. S similia apud poetas presetiim,prope infinita. Item cum eommunis se mo habeat,ardeo illa te. figurate in virg. Corydon ardebat Alexm,dixit. Plura etiam ex Graeco transata sunt,uelut Salus illvulsus amat seti. Vtimui ct fgutate comparativis pro absolutis de partes alias pro alijs partibus orationis. duo etiam inter se comparativa committimus. ut Ciceronis illud: Si te Catilina comis prehendeto,si te intersei iussero credo utendum mihi,ne non potius omnes boni setius a me, quam quisquam crudelius factumen dicat. huic non est absimile illud Homeri cum in C disi.
At illud Terent. Accede ad ignem hune, iam calesces plus satis , de Cieeronis de Cn. Pompeia suturo impetio. portus quibus, vitam ae spiritum ducitis,in praedonum fuisse potelia tem sciatis. In potestatem,non in potelia te dixit. Ita Plaut. Num vero mihi
in mentem fuit. Sunt huiusmodi innumera, quae uno figura n mine a graecis nominantur,quo alijs Δάνακτι. .. .aιν, quida oeant. Nos nihil dicimu3,nisi ut sciamus verboru& locutionum innumerabiles esse formas, quaa figuras appeti viti δε easdem numero infinita ,nec numerare necessarium.
do quid si s gura intelligatur. Quate intellecta suisque sibi me
se etiam ab alisi nondum factas poterit in nate,sicut ex eis que iam diximus,vel cuique esse mani sum potest Quo tamen facilius memoria comprehendi possint,ne nos quidem illud lateat, quae nobiliores eminent,ad genera,& quasi capita quadam tessetamus,ut non tantum quas nominabimus, sed ti quascunque a. lias quisque queat comprehendere,quas alius plutes, alius pauciores,effecisset.quinti ipse Cie in Orat. ad B t. pauciores,quam in lib.de Utat. posuit,ut videatur quae referte voluit,&sciens pretermis se ae reprehendisse. Omne ita figuratum,tam vel tum, si orationum genus,in duas, patiter ut syllabatum, ut supra memorauimus, forma diuiditur,aualitatem Ee quantitatem qualiueatis vel tum species sunt, icities verbi aliqua permutatio en scitur,quantitatu autem. cum adiectio detractio ue ulla, aut pa tilita, sola,in orationis figura est. Qualitatis igitur species est, quam Cie.appellat exclamationem . nam eum dicit,o Ahieme, cuius mortui,& quae sequuntur,i primo huius orationis verbo, toti est inditu nomen exclamationi.&quam idem vorat smilitet eadens,& quam fmiliter desinens,ae 4 annomina tionem, ire nominatio, pronominatio, denominatio, transgressi O. to mutatio.
dbusio quoiue, vel borum fgura ess,& transsatio, se S permut No.eoniunctio.adrunctio ut ex supra expositis facile quisque potest intelligere. Qualitatis isti ut feturae x et tum,tam verbi. Asensu, sunt limgi. hantitatis aut sputas nominamus qra aut redundare aut deesse quid uerborum,vel sensus videtur in orationeidq. ut eultior planior ue sat oratio. mantitatis species quae in excessu sunt,sensus quide emphas ,hyperbole, synecdoche quae ct desectui esse potest,si quidem pro lingulari pluralis,& pro pluiali sinet latis ponitu t)I totum pro parte,& pars pro toto. Qualitati a speetes in desectu est tapinosis,ut s purges mare vocetur . Quantitatis verborum speciei alie sunt,ubi vel ba supersunt, liti bi desunt. supellant,ut in ea et Cis repetitionem vocat, si conuersionem, complexionem,& quam traductionem, quae figura M. T.C. Rheti P
182쪽
ea etiam oualitatἰt, eum eiusdem signiscat ioni , verbi casus v tietur, & diuella item significationis simile verbum ponitue, α qua tepetitionum exempla vetborum,nos supta in Cicero. figu-rm eongesti mus. I tem gradatio quantitatis excedentis figuraea. se collectio, nisi orationis liguram elle velimus, quod post verbum immo, quod eorrigentis est, aliud sequi neeesse sit. Di
sunctio,conduplicatio,interpretatio,illius adiiciuntur,item c mutatio,& dubitatio. nisi hat,velut de eorrectione diximus, orationis duas malimus liguras diei. Quantitatis autem figurae,quae in deseci u colloeatae sunt, articulus, eo munelao, adiunctio, ubi unum pro pluribus sufferi ut verbis , t ullum quia aut primum , ut medium, aut ultimum occupat locum. Qualitatis caedem s-gutae sunt,sed diuersa, ut dictum est,tatione. Item diliolutio. Nune sequitur, vi paucis Orationis scutas in Ordinem digera mus. Otationum qualitatis sgutae sunt, contentio. interroga
ti O,sententia,contrarium, continuatio, dissinitio, permissio,co clutio, dilicibutio,diuilio alia. contentio, demonii ratio. Ruria sum otationis figurae quantitatis, pet excessum quidem,tum ver-hotum, tum sententiatum sunt, ratiocinatio, membrum, subiscito,expeditio,circuitio,superlatio,licentia,descriptio, steque tatio,expolitio,commoratio,similitudo.exemplum, imago , ense ct io, notatio,sermocinatio, consimatio. significatio, quae tam
desectui quam redundantiae siguta est,cum aliquando Det exuperationem plus dictum est qui patitur veritas , de per desectum,
cum quod docete incepimus,abscindimus. Parilitatis una fg ra est quam Cicero compat appellauit. De scientes autem se rae sunt, ceu patio,diminutio,iigmticatio qua redundantiae quoque siluram diximus, di ea quam hie uitatem Cic.nominat. Quoluam satis,ut opinor. Ostensum est, quid sit quod figura nominatur quot fguratum sint genera & singulotum genetum quae emineant species,nune tempus poscit,ut oratorum numeros aggrediamur. quos supta percursuros nos polliciti sumus. quod iaciemus,si prius tamen quid sit numerus, ct quid a versu dili et &cum non rninus pedibus constet quam versus,si ipsos paucis pedes. de
quibus tam numerus,quam versus incedit, attigetimus. Num
rus igitur,quem graeci thythmon appellat, a poetis pro Vella aliquando capitur,ut eum dicit virg. Numeros memini si verba tenerem. Alio modo numerus dicitur,pedibus quidam sueni utu iura,quam de Cie Sc Quintilianus, multiq. ptaeterea alis necessariam in orationabus oratori esse dixerunt.neque Demolihenemor/torum graeco tum facile principem tanto pete probatum iri serunt nisi eius numetosa esset oratio. vi ipse Cic. Neque. n. inu Demosthenes fulmina tantopere Vibrasse diceretur, nis numeri, illa contorta set tentur. Distat autem die a carmine numerus, ut numerus sine thythmus eli pedum temporum q. iunctura cum leuatate. Alia se, Numerus est versus imago modulata, se uat numelum syllabat um. Rhythmus igitui temporum ac sylla- harum pedum q. congruentia, aurium petitarum multiplicatur Iudicio,ac profluit, semper i ne fallidium compositionis simili i udo pariat vatiatur. Mettum incerta qualitate ac numero syllabarum temporumq finitur,certis pedibus,di eiusdem semper conlinit atque concluditur. Pedes autem ipsi,&vatis re sum,& nominibus, quorum qui duabus syllabi, ut ab eis potissimum inei piamus,qui paucioribus eontiant) sunt,spodeus,ttochaeus,iambus, pyrrhichius. Spondeus ex duabus syllabis constat longis .iem p rum quatuor, t heros. Huic contrarius est,quem alij pyrrhichiu, alii dibrachum etdice, latine ba breuem, alis aegirona vocant. hic duabus conssat ly llabis, de eis breuibus,vi bene. Iambus ex breui S loga constat,ut dies.Troch urique nonnulli cholidon voeant, ex longa ct bleui constate . t. secit. tium sy llabarum sunt,dactristus, qui prima longa, & duabus constat breuibus: v tempora. Huic contrarius est anapaestus, quem quidam antidactylum nominant .conliat.n duabus breuibus de longae ut uuenes. Trabe
chus, quem quidam tribreuem vertetunt, graecorum alis brachy-hllabum, alia trinocheon, nonnulli pygmeona, plerique sicut Cic.& Quintil. Choreum,tribui constat breuibus t ut, Helena. Huie eonitarius est molossiit, quem alii vertumni num,alij exus pedem,graecorum quiddam hippi ut nonulli chaninum vocant,
eonstat tribut syllabis longi x, ut AEneas. Amphibrachys, quem
quidam vitinque breuem verterunt,nonnulli tomum vocarunt.
alii scholium.eonsat ex breui di longa di breuit ut carina. Huie contratius est amphimactus, quem sescennium quidam appellarunt quidam amphimeton, alis eteticum vocant, costat ex longati breui de longar ut abstine. Bacchius,quem alis Oenoctium,a tu pariambum vocant constat ex breui de duabui longis ret. Athenae. Huic contrarius in palimbacchius quem alii Latium, alii s turninum, quidam alti breuem . non ulli proponticon tu thesia
leon voeant,constat ex duabus longis & breui: vi,natura. Quatuor syllabarum pedes sunt.proceleusmaticus, e duobus pyrria
chiis,hoe est . quatuot Meuium syllabarum: ut, tenula . Huie eo
trarius in dispondeus , ex duobus spondeis syllabarum quatuor
de longatum: vi, Me coenates. Paeon primus. constat ex trochaeo de
pyrrhichio,hocaesi, longa & tribus breuibus: vi, stesebotus . 1 ron seeundus,ex iambo & pytthichio, hoc est,ex breui S longa& duobus breuibus: vi, lonia. Paeon tertius, ex pyrrhichio αtto thro, hoe es .ex duabus breuibus,& longa di breui . ut , m licita . Paeon quattus,ex pytthichio di iambo conliatinoe est,tribus breuibus de longa: vi, docilitas. Huic conitatius est hippius
quem pleraque epit titum vocantinam sicut paeon,a numero.lo
gam, ita epitri ius breuem nobis significat.ti quidem hippius tu epitrius primus ex iambo ct spondeo constat, hoe est ex breui &ttibus longis: vi capenates. Hippius,sue epitritus secundus ex trochro di spondeo,hoc est, ex longa de breui de duabus longis rvt,conditores. Hippius,sive epitritus tertius,& spondeo di iambo. .ex duabus longis & breui de longa: vi,discordiae. Hippius.sue epitritus quatius .ex spondeo & trochaeo,hoe et , tribus to
pis &breui,vi oratore. Ionicus oe, telo. i.a maiore constat ex
spondeo de pyti hichio, hoe est ex duabui longis . S duabus breuibus: ut, praeludia. lonicus a minore, constat picthichio di spondeo hoe est, ex duisu, breuibus syllabis, de duabus longrio ut,cupiebant. Duabus ex breui ct longa, & breui &longae ut,Cleon des propinquiras, qui pes dactylus ab imago a
quibusdam dicius es. Huic contrarius eli ditiochaeus , ex longa&btem,& longa de breui: ut cantilena, dimicare. qui pes a no nullis creticus, ν dicitur. Antipallus ex iambo de trochaeo.hoc est, ex breui di duabua longis & breui vi,Medullina aloninus. Huic contratius est choriambus,ex it chao ct iambo, hoe est,ex longa di duabus breuibus di longae vi,nobilitas.atin potens. Hos quinque stilabarum pedes sequuntur plures quam
triginta.a nobis breuiter enumerandi. Hiortius pes,ex quinque breuibus Hilabis coliat: νt,mulieribus. Periambus,ex longa αhleuibus quatuor. vi,composuimus. Patapymos,ex brevi εἰ longa, di tribus bleuibus: ut, diu stetimus . Nesio macro , ex duabus breuibus de lonea de duabus: ut deus assuit. Anapessicus ex trisbus breuibus ti longa de breuic ut,bonus amicus. ityithichius ana pectus,ex breuibus quatuor de longa:vt,saeilior est. Probrachys, ex breui de longis quatuor: ut,in usu non es. Nypobrachy ex loa de breui,de tribus longis: vi tela deposcunt. Ne sobrachys. exuabus longis d. breui,& duabus longis r ut, existimarunt. m
loso iambos,ex tribui longis S breui & longa:.t,obtestatus est. Salotibus ex quatuor longis de breui rvt.educebamus. Diphos, ea duabus breuibus de tribus longis vi,populabundus.Orthius, ex longa di duabus breuibus S longis duabus: ut, arma Opeia sunt. Amci eos,ex duabus longis,duabus breuibus.& longaevi, montes superant. Noloso pyrrhictisos, ex tribus longis reduabus breuibu : vi,stumentaria. Symplectos,ex duabui longi εe tribus breuibus: vi,itas hominis. Muscos,ex longa & breui.& longa & duabus breuibus i ut,Caesar oppida. Antana paelius, breui ει duabus longis de duabus breuibus: vt,at indoctior. Antam cc eus,ex duabus brevibus,& duabus longi, di breuit ut, loca munite. Dasitos, ex tribus breuibus & duabus longis r ut, acile princeps. Tymelicos ex longa tribus breuibus ti longae uri
inuituerant. DOchemios luem alia dochimum vocant,ex duabus breuibus.& duabus longis A breui: ut sapiunt arma. ut tametam Cic.quam Quint. volunt, hi dochamus ex bacchio εἰ iambo,
uel iambo Screti eo ,hoe et . coni at ex prima breui. duabus loniis breui & longa: ut, reipub.ci Petiam des, ex breui de longa: breui.& duabus longis 1 vi,mora recusant. Dota leo, ex longa & duabus breuibus, & longa ti breui . ut, imperitabat. Cyprios, ex breui de longa, ct duabus breuit de longa: ut honore uitl. Anticyprios, ex longa ct breui, & duabus longis dehreui: ut,exhiberetur. nachicorios, ex duabus longis ti bi Di, di longa & breui: ut det beranda. Hypodo ltimo ,ex lo pa ct breυi, Ee longa ti breui de longar ut ultitudines. Dochi mos , rati ex breui, duabus longis & breui de longa, ut supra exemplum dedimus, reipub. Antistrophos, ex bisui, di tribu longia de breui: ut, recognouere. Mololla spondeus, ex longis quinquer utiliumentaturi. Poli enumeratos syllabatum pedes . quantitas quoque stilabatum tractaretur , nisi ne pueros quidam eas ignorare arbitrer . Sunt enim multi qui de eis dedere praecepta.& nos quoque quanta breuitate potuimus , libellum olim edidimul. Illud iam super est solum, ut de numeris disseramus. Primum quo in orationis genere numero esse conueniat, in quibus otationum partibus,
183쪽
qualibus uti numeris,& ritum partium orationis continuos oecupent numeri locos ,& quo pacto secus conueniat, deinde de quos dicere numeros possimus,& quos non Dossimus,& paritet quos consectati vitiosum sit . post, quales uelimus esse quos probamus numeros exemplis de auctoritatibus apetremus,atque costmabimus postremo ranc partem concludentes, quid in quaq; compolitione tenendum sit, breuiter colligemus. Cum igitur in omni locutionis eorpore.totoq. ut ita dixerim, in orationis tractu numerum inueniri necesse sit quippe et neque loqui quisquaoossit nisi e syllabis breuibu1,ae longis ex quibus pedes hum,illam dicimus numero se eadete orationem,quae non prono velut sumine deeutiens intersistat. sed quae finem suum habet, naturali q. distincta interuallo, quae proxime potetiete, intuendi dedit tempus,dedit respirandi, ae teseeit animos, & quodam quas modulatu verborum concluditur. Ab hoc autem modulatui hae di.
tigeti pedum obseruatione de qua a nobis insta dicetur. solutus est sermo.soluta epistola, solutae quoque Iurisconsultorem sunt editiones & omnes de huiusmodi rebus compositiones, liter ea
pretun ue numeras conliate inueniantur. Primum hillo iam de
genus illud orationis quod Graeci epidicticon, noliti demonstrativum vocant. num et olla esse conuenit. Deinde in deliberativo
iudiciatiq. genere id obseruandum,sed secus si quidem tam historica demonstrativa omnis ad voluptatem accomodata es, aeeitcunscriptione ambitu . de tanquam in orbe in lusa currit Otatis,quoad in lingulis periectis ablolutisq. sententi , insuit. idq. ideo secutius fit. His auditor lector ue eli futurus,qui non vere tur ne compostione orationis inlid is sua fides attentetur, quinci gratiam utiptori oratori ve habet, p aurium seruiem voluptati. In ceteris autem causis non verborum ambitu vicendu semper, quinimmo id perrato accidit, sed saepe membratim caesimi
dicendum. Ideoq. illa verborum quas colligata concinnitas etiasugitur . si s semper utate . eum satietatem affert, tum dicum id quale sit faeile intellistatur .amonis dolorem detrahi di actoris
veritatem sunt tu, tollit.& sdem. Sed quoniam adhibenda nonnunquam diximus,quo id in loeo,videndum est. Si igitur laudandum aliquid eli ornatius, qm ea pars demonstrativi videtur esse meris,ut in vertem Cicero de stelliae lau de dixit aut si ea ponea narratio sit, quae plus dignitalia,quam doloris desiderat, cum ad historiae grauitatem p topius accedat, sicut in vertem Cici de Cerere & segestana Diana deq. Syracusatum stu dixit, ut ambitu numeroso eadant proeurandum est. In amplificanda quoque te,dum sensus omnis sundit ut numerose de volubilitet sertur o ratio. In uniuersum iri tui lingulare aliquid praeipi non potest. Nam in exordio se ut iudicis animus vatiae praepalatur,cum miserabiles esse volumus,cum modesti cum acres.cum graue blanditias quoque, eum flectere,cum ad diligentiam hortati, ita eum diuersa natura sint. dissimilia quoque componendi ratio deside ratur. Non. n sintilibus est usus Cic numeria in exordio pro Midone,pro Cluent. pro Ligar. Narratio fete tardiores atque ut se dixeram,modelliores desiderat pedes proinde cum docere & insgete animis res semper cupiat, quod mani me sellinantium opus est,ut id aptius & accomodatius rei sit tota constate narratio longioribus membris videtur de breuioribus petiodis. Argumenta autem acria ct citata. pedibus quoque ad hane naturam accomo. datis utentur. Epilogi summissum lentum, Ee minus exclama tem numerum plerunque exigunt. si quidem sie sere componendum . quo modo pronunciandum erit. Et cum retum de quibus dicimua naturam sequi numero scriptor velit eluditus in proce. miis plet unque summissum esse oportet. tamen in actu satione index erit concitandus .aut aliqua complendus indignatione. in narratione plenos atque expressos nos esse oportet ne aliquo incitati affectu, quod sdem tollit dicet e videamur. in argumentis citatos esse conuenit atque ipso etiam motu celeres in locis autae deseraptionibu , fusos ac fluentes idq., quod ψoluptatis e sacomparetur. In epilogis pletuque ut iam dictum et .deiectos de infractos debent n sublimia ingredi, leuia duci acria currete,d
licata suere ae ubi viget necessitas. ea etiam allectabimus. Qui aut quibus pedes sint rebus accomodatio tes, paulo post a nobis
aperietur. Expositum iam,vt opinor, est satia, quo in orationis genere, quibusque in orationis partibus,ae qualibus uti numeri nos oporteat. Reliquum et .vt partium orationis continuos ne numera locos oecupent dieamus. Qiti veteres maxime studuertit ne fluere vagaretur .ae longius excurreret oratio, eam distingui Et intellistere, modo caesis, modo membris, modo Hausulas, ea demq. omnia numeris vincienda voluerunt. primum, quid sit Cesum,quid membrum,quidq. clausulam nominemus .retetendum
paucis puto. O supra de eis dictum, deinde quo pacto numetis
vinciti intelligantur,quod non tanti profecto laboris est, quanti
sorte aliquibus videbitur. Ille ambitus. quem Graeci petiodon, noliti lausulam multisq. alus nominauete nominibus,constat,
ut Cicinquisis plena si,quatuor sere partibus,quae in embra dicimus,ut di aures impleat,ne ue breuior sit, neque longior quanquam xttunque non unquam vel potius saepe accidit,ut aut cuius insistendum sit. aut longius procedendum, ne breuitas defraudasse aures,ne ue longitudo obtudisse videatur. Cum autem snt periodon duo geneta,unum simplex, quod longius prouehitur a que citcunducitur,altetu,quod membris N incisis constat. primueur xi. Diuturni silentis P. C. quo eram his temporibus usus,nsitimo te aliquo. sed partim verecundia finem hodiernus di ea altiulit . qui ambitus claudit ut prone terito, iambo de dact1 lo. Al- hietum ess saepe breuissimum, quod inelsa constat vel ui illud Class. Misos faciant patronos,ips prodeant,qui nis interuallo prontatur,senatius videt ut iambicus. melius autem. Prodeant ipsi, diei de Cicero. arbitratur. In eodem genere esse ambitus ille creditur,qui ex membris conficitur, aliquanto logior quam qui ex casis,breuior autem quam qui continuus fuit: vi Cur Eandestinis consilias non oppugnant f eut de profugis noliris copias compatant eontra nos λ ubi utrunque membrum spondeis clauia
ditur, quod si plerunque Crastis diceret. licet in illo quod cassconsectum est,amphimacro,vsus sit, spondeus amphimacrum antecedit. Porro quae incisim aut membratim essetetur,ea vel aptissime eadere debent . incisim .sse ut Cie.illud, mus tibi deerat pat habebas, pecunia superabat at egebas. quatuor sunt incisa. Membratim, ut turlaua Cic. Incur, illi amens in columna in alienos insanus insiuisti.duo sunt membra . deinde de casa de' mebra tanquam crepidine quadam comprehensione longiore sullinen- tui, ut Ciceronis illud. Depi eisum, caecam, iacentem domum pluris quam te & quam soli unas tuas assim assi . qui ambitus duobus trochaeis terminatur,eum superior ambitus ex membris spondeii cones usus fuerit geminis,qui autem ex incisis ex spo deo nam ultima pro communi iam tecepta syllaba est, praecede te pyti hichio. Incisim autem de membratim tractatur Orario, ubi vete aliquid dicere videri volueris, cum aut leuellas. ut Cicillud in Corneliana. O callidos homines,4 rem excogitatam, o ingenia metuenda. Circuitus tamen ille quem iam saepe diximus. incitatio numeto ipso fertur de labitur, quoad perueniat ad suem. Sed iam quos accipiant pedes incisorum membrorum Uausulatum ue loeos dicendum. A veteribus sane quaestum es. toto nem ambitu vel tum numeri tenendi fiat. an in primis partibus, atque extremis tantum. Sunt qui comprehensionem totam a capite ita suete pedibus continuis velim,ut ad extremuvenien ,pedibus quoque consuas. nee id dissicile sectu arbitrati sunt, i s presertim qui bonis disciplinis exercitati sunt Ed set ipso runt,adeo ut qua non seripserint limitia se tiptotum esse eisse et edantur,sed de noe posterius suo loco ν bellua disputabitur. Cum iut eadem saetamus quae poetae, tamen in oratione poematisugete oportere similitudinem ducunt, ut non tantum alias a que alis futuatur pedibus oratio, sed etiam ut concentus ille in extremis se tuetur duntaxat Hausilis. Plerique censent ea de re
tantum numerose oportere terminata'. sententiam . eum q. a
res extremum semper expectent, in eoq. acquiescant. id uacate numero non oportere. Atistoteli autem & Cieetoni de Qtiintiliano placet,lam semetiae initium quam snem esse numerosum. quandoquidem statim a principio lententiae dictionis concinnitate muli si assciamur,& ipsa conclusone,ne claudicans,ae quasi suctuans,sed aequaliter conssanterq. ingredies habeatur oratio. Nunc quos non possimus numeros appellare.uidendum eli. Numerus proprie vellas dicitur, & continue eones usa pedibus oratio . sed oratorius numerus est, eum principio sneq. numeroso clauditur sententia. idq , ut Cic. inquit.in dicendo numerosum putatur,non et totum consitat e numeris,sed ut ad numeros proxime accedit. quo etiam dissicilius, ut orata one utamur censet,
quam versibus. quod in illis certa quaedam de desilita lex est,qua sequi sit necesse, in dicendo aut nihil ea propos tum, nisi ne aut
immoderata,aut angusta,aut dissoluta. ut sens sit oratio, quod totum in summ3 scribent is prudentia locatum est. Item si pediabus nee apte coniunctis claudatur sententia, numerus non est, non minus quam si unico claudatur pede qui tres non superet syllaba . pes si quidem erit, non numerus. Poterit autem unus esse dichoreus.qui e duobus trothaeis coctat. sequi tur, ut quos sequi numeros uitiosum st,exponamus. Attendendum igitur ,st quemadmodum qui audiu*t, lixe duo animaduertunt, ct iucunda sibi censent uerba dico & sententias,eaq. dum animis acietis admirantes excipium fugit eos Ee praetervolat numerus ita si
184쪽
idem tepe rei teretur numerui quod ab audientibua intelligatur,
at per hoe satiet. quod quidquid voluptatis causa aeeet situm sit. non nimium.& nequens esse oporteat.quando. voluptates come sat ratior usu ,. tiosum erit. Quod vitium vi effugiat ut sunt hi quidem inter se mi icendi,& temperandi. lie minime aduertetur delectationis aut pium. 5e quadratae orationis industria.Vition, se ille numerus eii , euiu, pedes apti di quas coagmentati non iunguntur. Quod quale si ritum qui apte iungantur dixerimus facile intelligetur. Item vel eicienter eli vitiosum. s in oratione in versut aliquando. licet per imprudentiam incidamus. quanquam enam numeris,d eisdem poetaeis .componit ut oratio eam tamen soluta I liberam esse opo itere intelligamus ine poe ma componere uelle videamur: Licet itaque nobis dimidiatos Illel unque versus adhibete.integros non lieet S sere vltima verum initio conueniunt orationis. T.quidem Liuius ab hexametti exordio coepit, ut Quintis existimat. Facturus ne operae ple-eium sim . do. melius eme, et quod modo emendatur Cic. tu tam actis animaduersonis secutus aliquando vel sum absoluit,vi tri- mettum in Pisonem, Ptolio dii immortalei, qui hiemihi luxit Diei γ si e sal ullius,nee minui Gisci. quin & ipse I lato accurat, is mus compositioniη , in Timaeo prima statim in parte uitate illa non potuit. nam ' initium her ametri statim inuenias, in. quit enim .rit'. trit o λὲ A. Urgeio. Nee non & Isocrates, qui prius in oratione poli Tta yma hum,qui in eis nimius sui se perhibet ut,numerox um iet sum effugere etiam voluit in Panathenaici pi incipio in trimetrum iambicus incidit. cum ita dicit . isti meteo μ d. 'ia ea .. τώ. δειν. &itis milia prope infinita, quae tam apud hos, quam apud alios aucto te satis idoneos,quiuis studiosius in quitens alii madueitet. Nune qui nam probentur a veteribus numeri dicendum nobis est. Si qui dem sicut in vel su vulgus, si est peceatum, videre, ita in Oratoria locutione,qwdquid Maudie auerit sentire intelligimus. Sed poetae non ignoscit, orato tibus concedit. Tacitus tameninon esse
quod dicimus aptum pei sectum,rect amat. Primum igitur. quod numerus Oratotius pedes deinde quos suscipiat, nobis aperien dum est. Clausulatum initia ut apte incederent, & eorundem fi . nes e cincinne clauderentur, non unito pede labi asstinoiq. .et rei volo et unt oratores. sed alterum ae plerunque utrobique tertium adiungi.,bi paucarum sint pedes syllabatum. Plures aut,ut .ei sui similitudinem effugerent, esse prohibuerunt: Pedes veto oratotius numerus nullos respuat,dicente etiam Quintil. his verbi, Mitor. an hae opinione docti simoi fuisse, ut alios pedes
ita eligetent, alios danarent quasi nullus esset quem non sit ne eesse deprehendi. non ergo pedes, sed pedum iunctura da nandi eligenda: ue sunt. Omnes aut nobi in praesentia eomplecti difficile. at maxime probatos ab egregiis thetorices magistris, sumiam is q. dieendi auctoribus reseremus. Illud primum sciendu hst , non tui referre qui pedes, sed quae verba iunctura quadam claudant orationem . nam si in extrema ambitus parte breuiora locaueris, infringitur illa quali membrorum comprehenso . Quare aut patia syllabi, ese debent polleticita supioribu aut ut Cici meliu iucundiusq putauit) longiora. monosellabori n. n fine
antecedenti ut iungi per synalαpham: ut, Auxilium est.spodeusi situ ut a duatum i)llabarum pedibus potissimum inchoemus,quo. Demoli hene. est plurimum .su .moram semper fert secu .
Et illud eli tenendum generalite quod qui pedes sunt tribus pleniores,longis q. syllabis hoc magi, stabiles 3 grauiorem faciunt orationem breues aut celetem ae mobilem. itaq; si ubi opul e velocitate tardum ci segnem adhibeat pedem. S ubi pondus exvi igitur praecipit in ac ie uitaniem merito damnabitur. Spondeu praeteJente se pyrrhichio bene sonat: ut, I uniani. vel trochaeo vi,arma sumpti eo acta res est uel iambo,ut manus armant . quod ideo quidam non probant, quod trimetri iambici versui esse ui dea tui. Ipse tibi male spontam praeponi et itur est, oratores nisi r On Pompeius Messalinus, si ipse Cie idoneum putant exs di membris. xl,Crassus non oppugnat,ptopterea v paucitate sellabatum eum grauitate sua de tarditate eompensat. Ne quide dactylum bene praeponi spondeo,Cie.de Quintil. existimant, qusnem versu, in fine damnant orationis. Tetentianus in non respuit hoc tale est,contra Caesaris arma. Quoties aut una para rationii in fine elausulae accepetit anapaestum de trochaeum, sues niseum non enim ignoramus in fine pro longa breuem accipi, dem ergo erit pes trochaeu ,qui 3t spondeus,iti fine) qui si sanem in quam antecedente anapaesto in eadem orationis parte
lauserit,mollem de quasi lubricam structuram dabit: v dominabitur . quamuis enim ijdem suerunt pedes, eadem tempora, tri bi diuersae sint partes orationis etemus nescio quo pacto spis
titus,ae restitutui, assert quandam e mpostioni sim talem. vi; videant ipsi. At in una patie orationis properare vel ba, & tonii nua spiritus celeritate labi videntur,vi, populabundus. Idem de
tribrache dicimus,ut .getete morem,& facilitates,temeritates . spondeus recte iambo praeponitur, ut, doctus sui se ipso iambo praecur tete,ut bona fle. N eretico, ut,prospera fide. Licet enim
Aristoteles, Theophrassus,di Theodecies, trochaeum ti pyrrhichium te spuant, Uxltima, longas esse syllabas semper Velint a
Cie.non omnino improbatur. Ttochrux,si se praecedat, iuncturam sacri,quae maxime Cic. plaeetivi, ab omnibus esse eis ponas persoluta .dictum iam. n. li nihil ad tem pertinere,extrema longa ne illa sit,an breuis de Gracchi illud, patria dictum sapiens t metitas filia eomprobauit. quo dichol eo tantum clamo tem coelonis excitatum esse Cie .scribit,ut esse admirabile, idinem immuta . sae sit,Comprobauit illis temeritas iam nihil erit, ut Ciciael innat eis temetitas ei itibus bleuibus ti longa est,quod Arist.
ut optimum probat . a quo ipse dissentit Cic. sunt in de alii qui
non improbant. Trochaeus autem, pondeus & iambus,limul ut Cic. in luit, male concludunt, quoquo modo litus . tumor tameretum ex spongeis atque iambis maxime eontinetur: ut sceptium alii liquit Pelops. P1rahielitus decurtit, sed quantum celetit ras,tatum grauitatis admittit. Quid igitur faciam ρ lambus erata
satur in Carmine, Quis hoe potest ridere e qui, potest pati, nisi
impudicus & vorax di aleo In uniuersum autem,s fit ne celle duram potius atque asperam compositionem, quam e staminatam&enervem,mauuli esse Quintil. ut neque long otibus u oportet hyperbatis utamur, neque nullum apium atque idoneum vel bupermutemus gratia lenitatis quando no etit .llam tam dissicile, quod non comode inseri positi sed iam multo, videas in dicedo non tum accuratos quam,ut ita dicam,opetosos,& in verbolum flosculis omnem tet tentes componendi speiam, quin de quot die magi, lasciui sumus. Quare modus habendus eli. nam si niam is si ius,intolerabile uitium et ,sin aut nullus inerit numerus ,
ut iam saepe dixi mus,di stipata & inculta di suens erit oratio. Sed de pedibui iam dieamus, qui tribus syllabit consare inueniuntur. Dactylus, qin Atri ot.amplior, sevi humanior iambus uidetur, quem tam Quintil. ii Cie heloum vocat, clausulam reddat
sortem. antecedente twcilio tui Atis . choidacia nomen imp nitur,vt,lute se mus. Pyrrhichio antecedente, no dicitur spodeo,causa audiat, ulle iacimus iambo fide dicitur, dies attulit, de it brachys quoque dactylum bene praecedit, recole n mina. anapalius, te pete, cetera.di palimbachius,sepono cetera,& molossa , quaerebat dicet e. Dactylua spondeum,& anapxilum quo- ruo modo struas in principia continuando tum verbo tum, satiaecore cadere Cie arbitrabitur. Velut illud Liuq esse diximus: Facturus ne operaeprecium sim . Optime incipit ut a longis r ut , Cum propter egi egiam. aliqn a breuibu .ut, Nouum et iste C. C sar.&, Animadu/tii iudice, sed pio Cluentio recte,quod initium eius partitioni simile est,qui,eeleritate gaudet. lausula. quoque e longis scinissima a Quintil. putatur, ed cadet &m breues aliquando. Facit etiam tribrachys ad es ausulatri,praecedente cretico ut ii dieas .deieteris agite,de ptirli i tede . de literis dubito . Amphibrachi, quoque tecte ponitur in clausa pondeo sere anteeedente. Ludos habere. tecte locutua. & trothao, instaquerela. Hi ne est illud Tullianum. Et rrallinum molem iudiciorum requirunt. 1e, Neminim praeponendum mihi t se H rem putaui. Anapaestua etiam es ausulis conuenit, sed tuens, atque in rhythmi modum profluens S pentametri fmi: Nam ubi libido dominatur, innocentiae leue praesidium est. Mollior hieptae ente spondeo, ut si mutes: Lene innocentiae praesidium est. Eadem erit in trochaeum anteponas,profluentior. vi, Nomeerat imper s. Creticus antecedenη eum paulo sortiorem reddit,vt. Nobiles homines. seu t ante spondeum exulat, ut e quo ego
nihil dieam, nisi depellendi crimini, eausa. A illud: Quousque
tandem abutere Catilina patientian sita 8 Creticus quoque ipse initiis optimus. Quod precatus i aut immortalibus sum. Sedes ausulas diligentius ieruandas esse arbitramur,quam superiora, . quAd in his maxime persectio atque absolutio iudicatur. Nam et sus aeque plima εἰ media A extrema pati alienditur,qui debilitatur in quacunque si parte titubatum. in oratione autem pauei prima cernunt,postrema pleraque . quae quoniam apparent,de intes liguntur. varianda esse diximuti ne aut animorum iudicias ,
aut aurium satietate repudiemur. Duo aurem,aut iter, ut Cic.
voluit,sunt se te extremi seruandi δὲ notandi pede . s modo non breuiota di preeiti erunt superiora, ut creticus, aut herous, aut paeon, quem Arist. probat. horum vici ilitudines reicient, ut neque hi satient ut qui audiem fastidio similitudinis, nee no 1 id sa
185쪽
etemus,quod dedita opera facete videamur. Creticum bene antecedent , vel anapalius, ut populo conserunt , vel paeon ille quisni aptior dicitur,placat iacilitas nobiles,vel epitratus tertius,seruare quamplurimos,vel trochaeus,turpe duceient. hre de trium ι1llabarum pedibus, de quibus non quas legem inuiolabilem dedimus sed quod Qet optimum ostendi us . Ceterum quatuo essellabatum pedes,quo pacto iuncturae quadrent,referendi, para. na primum, & paeona quatium, probat Aristo cui a priore quidem ordira plaeet,ut lire verba sunt,definite, ticipite, comptura ι- te, possetio te autem finite, *t hie verba agilitas, lacili οἱ domuerant. Quod Cici carpit, eum inquit: Quare etiam paeona qui dixit aptiorem,in quo esset longa postreina,vidat patum, quonianihil ad rem est. Dilrema ne longa st, an breuis, quod Videatur
aliquid vacantia temporis ex eo quod insequit ut accedete . A res tamen inquit Quintil.eonsulens meas,intelligo multum t sole vitum ne longa st quae elaudit an pro longa. neque enam tam plenum eis dicere, timete quam timeri. Paeona igitur te tium , qui tertia longa quater serit . bene actitet que concludete omnes consentiunt. cui Cicti ibrachum anteponit,sic facete via deamur aliquando iambum, ut in Catilinam. cum omnibus p tius quo modo soli pati voluerunt. Sapillime autem trochaeum,
ut pro Cluentio: Quando disse ullatii & quantum laboris sit
habitura. di in Otatote ad Brutum: Diu multum'. me cum Brute dubitaui. Proinde liae Cie.iam peculiaris facta illuci uta ei .esse videatur. sicut autem iambus in eis quae demisso atque humi li , vel crassanti sermone dicentui, stequentissimus eli. ita paeon hie in amplioribus, de invitoque dacty lus. Itaque in vatia diperpetua Oratione hi sunt inter se Oscenda, di temperandi. Di choreo quoque. idem auctot stequenter vii tui: vi, Dicere maluerunt di visui est confiteri,&,Crimina detulerunt,et exercitum
comparat uni. Et pro Ligario,aut levium Graecorum,aut imm nium Barbaturum, δι pro Milone: Contra amentiam perdito tu.
Illum quoque pedem quem anti passum vocamus, bene da lusantecedit: vt,vat Optimus videretur, di Hottensui peiorauit, de trochaeus r xt sua manu sotorem intersectam esse fateretur. Nee
minus eum pedem,quem ionicum maiotem nominamus. Optl-
me praecutrit ita brachy, ,situri q. clausulam. velut ubi inquit Cie. Quorum igitur impunitas Caesar tuae Uementiae lauet est eo tu trate ad crudelitatem acuet oratio: Aliquando pyrrhichius,suit mratio. nonnunquam trochaeus auitat oratio,quibus Cicer.utitur
sttuctutis. Sed di illa verba quae quinque syllabis constant,fluxi
rem illucturam iaciunt ut arbitramini interrogauerunt, deiiderauerunt. Omnium quinque syllabarum vi acum Cic.pedemd ehimum cuius exemplum ponit: Amicos tenes,quovis loco a pium esse dicit,sive ambitum inchoet lue concludat, dum semel
ponatur. quod iteratur. aut continuatus, numelum apertum Ednimis iaciat insignem. His igitur tot commutationibus, tam q.
variss se utemur, ut orationis plenam fluentemq. libero impetu Levitatem his semper vinculi, non allegemus. Nam vel tum
compositio non ex la te anxio ueniat,oportet,ne in dimetren
dis pedibus .ac perpendendia syllabis ouisquam consenescat, sed usu atque ex eicitatione perpetua autibus,qua velut albitis compositionis esse debent iudicet quid stlitium, quid essulam, quid
durum, quid ess,eminatumstr Pletunque etiam liamiae attis o
pinio fugienda ess, S interponenda simplicatas ludi atque imperita dictonis quod pleiunque actibus lensibus si vis maior,si δε tutatuet proseratur. quod ipsum Cic. lapis me secilli. liquido deprehendi potest . sed . bi id faciendum sit,supra ut opinor. ab uis de dictum est. Nunc autem reliquum est, ut quae Omnis desideret compositio. breuiter colligamus, quo longius tractata superius,tenaciori teneantur memoria: Quoniam eloquentia comstat ex sententiis di verbis, pei selendum est , ut doceamus acute, delectemus quasi argute,eommoueamus glauit et vitiosum l. in sententia,s quid absurdum aut alienum, a Et non acutum, aut sub
insulsum est. In .eibis,s inquinatum,si abiectum,si non aptum, si durum,si longe petitum. Danda ergo Opera ess,ut in verbis quidem sngulis emendate loquamur, loquamur, quod est latine, ut perspicue,ut ot nate: Pet spieua erunt si propria,m propriss lautissima eligamus. Ornata eruntis nouata, non tamen nimium licenter, si prisca non tamen E medi s eruta tenebris,s translata,intranssatis similitudinem .secuti,si uerecunde utamur alieni a. Inia iunctia autem uerbis. ordo, ne sensui praepostere coniungantur, iunctura.ne hi et Ze quasi laboret oraci . numetus,ut sententiatuinitia apte iungantur, Ste dem coneinne eoncludantur.Tu quod tam ad singula quam ad eo ni uncta .etba petiinet, sonus ti figurae. quae duo maxime autet permulcent. Verba igitur legenda
potissimum sunt bene sonantia, sed ea non, ut poetie , ex quis taad sonum. verum de medio sumpta, in quo delectu asperitatem
fugiamus,quando ad lenitatem duo haee, se ut A numerus comparari debent, sed ut intent sententiae . ita sesigemus, ut nihil de industria secisse videamur: s suis autem ne itimium frequentes ponantur,aut etiam effectenturinoe est, ne si igide sint Sociose. vitiosae enim sunt quaeque compositiones, quae in hoe ipsum petuntur, ut exultent, atque lasciviant. Haec habuimus quae de elocutione diceremus. Sed quoniam haec omnia imitatione &exercitatione allequi possumus de his quoque pati ibus se nobi a praecepta traditu tum piaeceptor noster vit cladiis inui Georgius valla luetat pollicitus. Sed qui madmodum nos quoque tellex
sui mus,id praeitate non potui t, multis impeditissimus negochanc tamen patiem non Outissurum dixit. sed traditu tum com modiore loco,iicut & omnem ait se complexum luisse Rhetoi i-cam . Quare vi ab eo excepimus omnia in hoc tibi volumen
congessimus Patrue praeuantisti me, vi noli totum laborum tibi pol tisimum innotescant ptimiliae . quas sub pi ceptore nolito hautimus pistiantissimo. Vale.
Domin cum Contarenum Praetores
Araxiensis. vo sunt principum genera, quot literarum
sacra laude dignissimo x censent.&lii quibus cum litetis date operam plene non licuelit, luetas ct luetatos fouent studia de doctorum consita adunant. Quid enim melius, quam cum luetatus te gnat & populos liaetatum amator gubernat Tales ανοι esse conuat . clara ulmi Platores , quo tum unus omnium doctrinatum petitia cedit nemini, altet ita disciplinas omnes,ita doctores amplexatur. ut nulli priorum regum,quorum munificentia Musi & Apollini admirationi suit, poli ponendo sit . Naa S alia, uiuies velitas videt di admiratur Blixiana ciuita4 uniuersa,qiit vestram concordiam iussitiam'. perpetuis monumentis mandauit. Has ego quotidie sere expetior, di recolo .domi sorix, in hac maxime Academia, quam toties velita pi quantia honestatis,mihi audientiam sacientes ea attentione quam pr stare solent, qui ad me audiendution tam honoris mei quam proiectus sua gratia accedunt. Si dego mecum habito,non ignatu, nullam vobis utilitatem apte
tissimis di eloquentillimis viris,literas nos as posse,ut sorte es quam voluptatem auerte. Cuius gratia etiam nune hasce in Rhetolica ad lactennium Calligationes hia luetis insertas mititimus, prout a nolitis auditoribus excepti fuerunt, Quo. uos, ne uidete despiciati , I te maxime Blasadene Pi tot Oto,s quadocii in tanta administrationis mole natius suetis, pellegas,di bona pio tui ingenia Genio consulas. Te quidem unum maxime appello. quod ut collega tuus ad Martialia arma natus uidetur , ita tu ad ontires lueras ad humani latis studia natus esse uidetis . arma tractans non manu,sed consilio mitabiliq prudentia. Nihil in his noui ne te saliam,seges nihil, quod fluctum nescio an uoluptatem asserat,uci prefatua sum. Cur igitur misisti Quia qualiae unque sunt, a te publice probata sunt. Non tibi piae rei ea, sed alii. seripta sunt, qui tua non pollent uirtute, non tuo prae sant ingenio non ceteris abundani quae tibi omnia summa sunt.
Idque.quia non secerunt, quod tu secisti, qui nihil in philosophiae studii ,nihil in reliquis liberalibus altibus operosum omitilli,quod non perscrutatus suetis nihil in mansuetiorum musa tum 'enetralibus intactum reliquisti, denique ad temp. tam plonus lapientia S rerum omnium eoenitione accessissa, ut in eius gubernatione solon omnibus uideatis.Omnia ita curas ita pici
uidea. ita excipis,ut nihil tibi unquam accidat subitum, nihil nopiaetii sum. Nihil a senatu tibi mandatur, aut graue,aut arduum. quod non libenti sotiiq. animo obeas, elicitet q. absoluas, nihil proponitur a P.C. quod non consilio uidaciique promptitudine quamprimum expedias &c.
186쪽
- vi parentem necasse iudicatus erit, His obuolutus & obli gatu, totio deuehatur in fluentem) Ego quanquam test
gantur omnia sere exemplaria,lectionem corruptam & mutilatam censeo .itaque sui sinceritati restituendam. ii patentem necasse iudicatu era tot is obuolutus sollieulo, & Obligatus euleo, deuehatur in fluentem. Erat. .poena parricide, ut quodam teguia mento ex lupina pelle o te contecto, virgis sanguineis in culeo, qui ut ait Fulgentius, saccus erat nomine in poena parricidarum notissimo. insuetet ut cum eane & gallo gallinae eo,&vipera,& simia.deinde in mare,aut in flumen euleu, delicet etur. Hi ne satyricus Aquinas,de Nerone uti multorum patricidiorum reo.
M. Tullius pro Ros. Amet. e diuinitus de parricidarum mnaseribit: I laque eum multis intelligi potest,maiores noulos non modo armis plusquam ceteras nationes,vetum etiam eonsilio sapientiaque potuisse, tum ex hac re vel maxime, quod in impios singulate supplicium inuenerunt. Qua in te quantum prudentia praeuitertiit his qui apud ceteros sapientissimi suisse dicuntur, considerate. Prudentissima ciuitas Athemensti m. num ea te tum potita est,suisse traditur . eius potio ciuitatis sapientissimum Solonem dicunt suisse, eum qui leges, quibus hodie quoque ulu tur,scripserit. Is cum interrogatetur cur nullum supplicium conuituisset in eum qui patentem necasset,lespondit, se id neminem actutu in put alse. Sapientel secisse dicitur, cum de eo nihil sanxerit quod antea commissum non erat,ne no tam prohibete quam iam ne te videretur.Quanto noliti maiores sapientius qui cum intelligerent,nihil esse tam sanctum.quod non aliquando violaret audacia, supplicium in patricidas tingulare excogitauerunt, ut quos natura ipsa retinete in officio non potuisset magnitudine poenae maleficio summo uteretitur. Insui voluerunt in culeum vivo,,atque ita in flumen dei ci. O singulatem sapientiam, iudices. Non ne videntur hunc hominem ex telum natura sustulisse,& eripuisse,cui repente coelum,solem,aquam, terramq. ademerint.ut qui eum nec aisset, unde ipse natus esset, cateret etiam his rebus omnibus,ex quibus omnia nata est e dicuntur. Noluerunt
serii corpus obiicere,ne bestiis quoque qua tantum scelus attigissent .immanioribus uterentur. non he nudos in flumen deiiceie,
ne eis delati essent in mare.ipsum polluerent,quo celeta, qua violata sunt expiati putantur. Deinde nihil tam vile,neque tam vulgate est,euius partem ullam relinquelint. Etenim quid iam eli comune et spiritus uiuis,terra mortuis,mate suctuatibus, litus eiecti, lta uiuunt dum possunt. ut ducere animam de coelo non
queant. I ta motiuntur vi eorum Ossa teria non tangat. ita iactantur fluctibus t ut, nunquam abluantunita pol remo ei ciuntur, ut ne ad saxa quidem mortui conquiescant.scire operae precium est.
quod commentatores dicunt. lolliculum hic poni pio culeo. g
omnium minime tetuli sent,s Cie.verba ex Rhet. de Inuent cultis ad Herennium contulissent. Ea sunt. Os obuolutum es solliculo, di piaeligatum. Deinde in carcerem deductiri ut ibi esset tantisper dum culeus compararetur. Quis non videt aliud esse cui ualiud sollieulum qui non modo eli utet, sed & qualibet pellis. nam teteres sollem pellem dicebant,& pet diminutionem, solliculum. unde N pto pilae genere usurpatur. Martiat. Fore detii fructos Laere, fuga es.suetonius in Augusto,separauit pilam a sollieulor Post bella ciuilia.inquit, ad pilam primo solliculumq. transit. Ponitur etiam
Pro saccis & crumentis. Liu. lib. x. Eques solliculis incauta stumentum veheret. Ponitur di pro theca, quae granum continet. Transfertur &ad alia quae in iuuenalem annotauimus, Venetiis olim plostentes. I Minus quidam nominatim Accium poetam compellauit in coenaculo in eo Accius iniuriarum agit Sie intreplete, legunt,se omne, libros habent Tu scribti,in scena,meo per eulo,non in coenaculo &Cum eo ,sue In eum,sue De eo Aecius iniuriarum Mit,non in eo. se enim & senius, & conitructionis ratio conueniet,nis sorte In eo, pro De eo accipias. hoc est, de tali compellatione. nam in eo hoc est Mimo,iniuriatum agit nemo nisi illiteratus diceret: In eum vero.vel,Cum eo Latinissimi quique scriptores usurpant . Idem Cicero alibi,Petinge ac si surti eum eo egisset. I n scena autem legendum esse,non In coenaculo quia dubitabit Nam compellatio illa ieciteo inauria etat, quoniam In scena illum poetam non appellauerit,prout appellam solebant eom diatum seriptores,sicut apud Plautum & Tetelium videmu .Vnde Vlpianu, titulo de Imuthi seribit: Iniuriam atrocem quasi conium eliosorem di maiorem aecipi, semii. aut
persona,aut tempore,aut te ipsa, G Labeonem. Persona atrociore fieri in ruriam,cum magistratui,cum pareti,patrono ne fiat.
Tempore eum in ludis.& in conspectu st. st pomponius ait es ne pulsatione posse dici atrocem iniuriam, persona atrocitatefaciente sed etsi in theatro,vel in foro caedit & vulnerat,quanquanon atrociter,atrocem sera iniuriam. Agebat igitur iniuriatum. .de iniuria conquerebat ut Accio poeta, quM ptoptio nomine hi litio appellasset, cum suas recitat et tragoedias . cum debuisset eu metiti & dignitatis nomine dicere poetam. Et hane iniuriam atroce faciebat a loco,quoniam in scena .a pellana sua, quoniam
poeta , cuius tragoedia recitabantur, a pet sona inserentisim . Tram, quoniam hilitio. i maxime coueniebat venerari poetam. Et ne in re mmis aperia diutius immolem ut . ipse Cicero hoc
eodem opere, quo nam modo legendui sit hic locus, ubi agit de iuridietati absoluta,docet his verbis: item C. Gellius iudex a soluit intutiarum,eum qui Lucilium poetam in scena nominatu laesetat.cum P. Mutius eum qui L. Accium poetam a Ominauserat,condemnauit. ἱ Assumptiua pars est,cum pet se defensio ins mala est,sed assumpta edi contraria te comparatur Calligamus, S ita legimus: Item assumptiua pati est,cum per se defetis O infirma eii,sed aliumpia extranea te comprobatur. Extraneus aut dicit ut, quasi extraneus. quo sermone Cicero utitur,di in hoc Operest equentius. In secundo. Deinde reuertemur ad exit neat res. Sicut extrarius antique, qui ex ita lacum,sacramentu,
tu, que ess,hoc tu, alienu . Vnde, inquit, C icet O,asiumptiuam patiem esie, de lunt dici, cum res ipsa ex se probati. non potest. sed extrinsecus asumit aliquid quo confirmetur, di foras adiu
ero argumento defendatur. Non igitur, Ex contraria te compto
batur,sed Exitanea legendum eae lut breuitet didi lucide quibus de rebus dicendum fuit , diceremus) Antiqui libri. ut breui tuti dilucide, quibus de rebus adhue dicendum suerat, dicet emus .l Si quoquo modo poterit,denique aliquo,aut quam plurimis vitiis contaminate personatn) Perpetam se legitur,cum desnt vetba mite ad rem facientia,quae in sinceris codicibus ti manuscriptii se te sunt omnibus. Sic resiluenda est lectior Si quoquo modo potetit quem pecuniae causa dicet secise.denique aliquo, aut quam pluttinis vita eontaminare personam. IA ut Octens ne impeditet ut) Commodior antiqua lectio. Impeditemur. Si hanc praeceptionis assiduitatem exercitationis accommodansemus. Huit que recie perspexisset, etiam qui si vix luetis N
cius, potuisset videte verbum. deesse quod in manus empto codice est,& ii ructurae N seni ui eonvenit, Rationem .vi sit: N ad hane praeceptionis rationem a siduitatem exercitationis accCmm dassemus. Quo sermone saepius Cic. utitur,an hoe maxime opote . s Et cauta pios et et utiquate id scriptot scripserat, quod scrinplit)l 'tona re. suit in lapsum,ut ita Cie.vitiaretur,ut scripto scripserit pro senserat. in eo mendose repostum sit,&m omni imples
solum editione ita iecepium sit. Tu ex mente Cic. antiqua manu se castiga,ut dixit Et eausa, inquit,proseretur, quate id scriptot sensem, quod seripsi. Deinde.legum S llipulationum bieviter exceptatum ego libentius legerem, Exscripta tum, pro ut legitur in manu scriptis codicibus, quod maris ea lectio sensui Tulliano conuenete videtur. sed hane,sue illam, o quisque arbitrio sequatur. Pacia sunt,quae legibu, obseruanda sunt, hoc modo: Rem ubi pangunt Oratione pangunt Omnis ueteria dc incoitu piae s dei codex , Pegunt, non pangunt habet. Nec mirum . nam quamuis Seruius dixerit, Pago,unde multa uolunt umni re pepigi, nusquam lectum esse, pepigi a paciscor sera scut de
Pactus. quo modo a placeo placui.& placitui tamen Prisc. S ceteri grammatica scribunt. antiquos dixisse pago,non pango. Haec autem lex in ex a r.tabulis quam pio exemplo I ullius subiicit.
di Fabius Quintil.lixe eadem uerba tepetit. Rem ubi pagunt, oratione pagunt. unde non ess dubitandum, pagunt, non pamgunt Cicero. scriptum teliquisse sed uel bi in 'olesciam ignCrantes libratios, N, literam addidisse. s Nos uero arbitramur, non modo adi umento eu e) Contraria em pracepto Cicero senae tia. nisi Nullo post Non modo addatur: ut sit. Nos uero a bitramur,non modo nullo adiumento ese. Sicque sinceri codices legendum prae se ferunt. sitaque hae ratione di ipsi meminisse poterimus, quid quoquo loco dixerimus) Antiqua lectior Itaque hae tone& ips meminisse poterimus. quid in unoquoque loco dixerim ua. utra sit nitidior lectio. acile est lepentibus iudicate. Si tum aut plura sunt, pauciora dicamus,hoe modo: Nemo non intelligit. Aut,nullo modo state . quate mihi places: ut, Aut dictio deleatur, & cetera suo ordine setabamur,
uel quod magis placet) illud. Aut in ut conuellatur, & ante, si teponat ut, hoc modo r Vt s cum plura sunt, pauciata dicamus, hoe modo. s Vtinam ne in memore Pelio securibus Caesae cecidissent abieetur ad terram trabes: γ Cagistatui se lo
187쪽
ctio i qu dam praeeipiunt,ut versus non claudicent, suis q. ped)bua incedant. Vti m no in nem νε PH. Auribus
nes eant, duces ducas, plebe, plebis quamuis de plebei dixerint maiores nostri. De quo vide Varr. Pt scianum, antiquiores grauiaticos. Extat & illud ex ipsus Q Ennis annalibus cat me.
L λι- Helia trabes remis obhraria per altum.
sed eorrumpunt meo quidem iudicio lectionem vetam. idq. probo iplius Tulli auctoritate in Topici,,ubi lic legitur. illud etiam
ea tanquam vi nam ne in nemore Petio.
Casa s.c-- - ι ream celidus vi ab egnis tra&ι. Nisi .n. ceculis ent abiegnae ad tetiam trabea Algo alia facta non esset . nec tamen suit in his trabibus eisciendis vix necessaria. Uxe Cie. Quibui constat in plurali numero legendum esse te bes abiegnae. Accedit Se Prisciam trammatici auctor Has,qui Omnes se te versus a Cie. ailductos, tuo ordine reponit, 3e genus metri docet quale sit in libello de Comicis .et sidus. verba eius
sunt haee r Nee solum Comiei huiusmodi uti sunt iambicis, sed
Conser Praseiani lectionem eum s ulliana, di .idebis quid sit in
ea castigandum, quid mutandum, quid addendum de minue dum. Fabius quoque pio bat hanc lectionem, ut trabes legatur in numero pluralidus verbia: Recte autem monemur,causas non utique ab ultimo esse tepetendas, ut Medaea.
Quas veto id eam secerit miseram aut noeentem, quA J illis ceciderint abiegnae ad terram trabes. s Amicam ob metuam noxam immane eastigare est facinus. i Plautinum i et monem . mo rem , de mettum intelligit, facile percipit ita legendum esse. Amaeum castigate Ob meritam noxiam. Immane ell facinus. sveluti Pacuuiu .: Fortunam insanam esse exeam,ti titutam per
hibent philosophi, saxi q. ad infiit globosi praedicant esse uoltibilem:) Calligamus ex antiqua libratiorum fide, de fortunae descriptione. Velut Pacuuius: Fortunam, insanam esse, de exeam, vi brutam perhibent philosophi, in saxoq. initare globoso .
Iubilem . in saxo ne mettum violetur: ut iupta, Et excam. Non enim est pedelliis citatio vi multi,ne dicam omnes, existi inant. sed carmen huiusmodi ordine. Portunam,inquit, ins
nam esse. D caecam. de brutam pet hibent phalosophi, Saxique ad instar globos praedicant esse volubilem: Quia quo saxum
impulerit sota, eo cadete fortunam autumant. Caecam ob eam tem esse voeant, quia nihil cernat quo sese applicet. Inia sanam autem aiunt, quia atrox , incerta, initabitrique si . Brutam, quia dignum aut indignum nequeat interno scere. Ouidiu nissus ambigiati s luria , a L. erras,
Possea etiam legete saxiq ad in at globosi praedieant esse vol
bilem : Ita ut volubilis,non, ut quidam somniant. volando, d a voluendo dueatur quam lectionem maris probant,quae statim se uuntur .eiba Cic. ita inquit,quo saxum impulit sors,eo ea dete fortunam autumant. Non enim eaderet, nisi saxo in sille ret. ssunt item philosophi, qui fortunam negant vllam esse Frauolum est hoe annotate,annotandum tamen cum ita semel, ut omnibus prosimus,satutum sit . in antiquit tibiis legi : Sunt item philosothi, i contra fortunam negant. siue eaeam, siue Oecultam,sive ullam ege. In quibusdam ali et: sunt item philosophi qui contra fortunam negant vllam esse. s Quoniam sustinent puerum insantem.) illud peperisse,exigit suli inuit. ut est in priuis codicibur, nam sustinere interdum significat tescere, aleie, cibare. Liuius: Militea fiuviatili pisce de hei bis sustineban
Nam ita pro suo iure usum Trespontem Ennim induxit,) MNua in trianuscriptis exemplatibuar Nam ira pro suo iure hoc
erempto. usum Chresphontem Ennius induxit. Item vitiosa
elidum id, quod in aperto delacto politum eii, tamen aliqua leui tegitur detentione hoc modo. ac , ut aiunt, non incursarent huiusmodi offensacula, ouae hune in modum tollenda sunt.
item vitiosum eli, eum id, quod in aperto delicio positum est tantum aliqua leui tegitur defensione, hoc modo. Nune deserto ab omnibu, summo periculo solus ut restituam pato. Et gantet Prisca lectio: Nune cum ei desertus ab omnibu . t um. mo periculo,solus vi te littuam pato. lieni vitiosum est pro a gumento sume te quod indas putatione politum est.) Ptisca lectio,non Disputatione. sed D. uistione. Vtrum messus,in modio relinquo, de in octo duudieandum. sQuod si ad exerciti nnon venituet,id Tribuno militum diceret.) id ne a tibuno militum diceret ut legatur,ti tacio admonet,& Ptisca lectio sitem Vitiosa eli cum ivide quo summa controuersia est, patum expedi
tui,) videbunt omnes, legendum esse νitiosum: ut supra dicium eo, a s in item castigationem fecimus. I Apelle sat ut dictio,si mi elligas: Tali dati a ma. qualis qui gessit suit, lubet, potiti)Sommculose vitiarunt verbum Intelligam plo quo intelliga, see ei unt,de Que,coniunctionem,quae post lubet,sequitur in antiqui, libris . praetermiserunt tibiatii. Vera lectio est: si intelligam tali datis alma,qualis qui gessit fuit, subet q. potiti. sitem vitiosa est, ipsum sbi in sua orationem dissentite,) Admonitumeli,legi debere vitro sum. LQyo illi nomine appellatentui a P. R. quasi non Omnes quibus aqua di igni iniet dicium est.)l rasea exeplaria, aut quas non omnes, quae lectio candidior uidetur, cum praecesseriti Proinde quas suisset in controuersia quo illi nomine die. spicta enim de dedita opera comparata Otatio videbatur esse attificii significandi.) inscite scriptu n est, videbatur,eum videbitur.legendum esse nemo non intelligat. l Et ea neglecia ostendemus, quid periculum aut incommodotum consequatur.)Librario tum somnulentia omisit subitantiuum Re,quod vitium tam tenacitet halit vulgo Tullianis exemplaribus,ut nullum ad hune diem videte contigerit,in quibu4 non desidet tui. Tu v tam lectionem testitue, ut st. Ei ea neglecta Oliendemus, quid periculorum . di sie sentias in leger et it sermonas praetexta. 4etitu locus eli,quo percunctimur quid sit euentutum,ti omnibus idem concedatur Ecc. s Et dicemus,voluntario facinoti nullam excusationem, imprudentiae luilam deprecationem paratum . Prisca manus habet El. eopulam, ante imprudentia, de poli Paratam duo sunt verba,Conlilio nullam. Et dicemus, si quit,voluntatio facinori nullam excusatione moni prudentiae imitam de plecationem pata tam consito nullam. Haec sulco quisite conscripsimus,lta diligentet suetis consecutus,de nos it
eustriae fluctus ex tua scientia eapiemus.ὶ Dieli fete Hausula . quae in omnibus manu scriptis libris habetur . Si e teli, tues sua Ciceroni lectionem: Haec, si ut conquisite conscripsittius,ita doli genter suetis consecutus,de nobiscum. de s ne nobis considet bis, & nos indulltiae Ductus ex tua scientia eapiemus. s via discet nitur per exercitus, classes, arma, tormenta, reuocationes hominum, de alias huiusmodi rea.) verborum assinitas ignatum librariorum vulgus ita plerunque trahat in errorem,ut docti, negocium sacellati: ut hie, Reuoeationes, pio Euocati ne i. decepti ubi semel reposuerunt, mendam ubique librorum
impleuotum tenacitet seruate voluerunt. Nos Reuocationes in Euocationes illiteratorum pertinaciam continentes conue tamus, prallinum' nitorem proptietatis lectioni Ciceronianae reddamus. Est enim euocatio,genu, militiae,de qua Donatus, set uius, & ceteri. unde euocatus dicitur miles, non qui iussus miles eli, sed qui tepentina aliqua necesJtate ex agro in Mulum tumultuatie voeatur, qua pro milite his Otreis dicatur. Et tecte conuenit ceteris verbis eas tensibus . exercitus , classes, arma. tormenta. Isi vires, atque velocitas egregia hon sit, , haec exercitationibus, de induit risi comparata, ii Waletudo perpetua, dilietentia,& temperantia cupiditatum.) Ania qua lectio : si vites atque uelocitas egregia, honestis hie exercitatio nibus dicemus. Et indus tia comparata: si valetudo eli perpetua.
diligentia S temperantia cupiditatum . s ut si laudabimus aliud iuste. aliud fortiter. aliud honeste, aliud prudentet factum esse dicamus.) Prisca exemplaria: Modesse, pro honeste , quddnimi η generale. s Deinde ii commodum erit, quia non semper necesse eli ad principii sententiam reuem,licebit,s eausa nostra magnam dissicultatem videbitur habete.) Antiqui libri h hent. Quod non semper necesse est,ti meliua, quam Quia, ut aliis videtur: ut mihi. idem valet. sEt holum omnium diligens memoria sine pronunciatione, non plusquam fine his rebus pronunciatio sola ratete potuit. Est leue Omnino offensacu tu ,
188쪽
non tamen negligendum ut sncera sit 5 emaculata ilix torie tum lectio, Potem. non Potuit, scribendum eas etiam ecti it bundi quique uagis oeulis quidquid iniet pedes diliectum eis ot sendunt, admonitione non indiget. Quemadmodum igitur quilueras ici ut, pollunt id quod dictum est scribere bl recitate quod scripterunt.) A vitio randi ea bis lectionem ii non Dictum, sed Dictatum icti pleris: ut sit, id quod dictatum eli scribere, de recitareia,quos uripierunt. t Plutibus verbis ad eam te adhortati non est sententia,) midam codices habent, Ad esse . tu ita eo trige: Pluribus vetois ad eam rem te adhortari, non eli sententia: Quae quidem eatiis itio, etiam ii nulli essem codices qui sunt agaretur, i 'banda ellei s Aut Bouis cum Silaniis cursitatunt. Sunt libris, in quinus legitur Sisonis. Tu corrige, bicyoniis ex hilior iis . Aut ex poematibus elegem exempla, quae ceteris lignis altaticis notata sit ni Celem,omnia Ciceronis exemplaria. Tu vide,an potius legendum lit.Cettis: Hre quidem mihi videtur certa M. Ciceronis lectio. Primum,quod contra nulla liaret eorum ratio. Faciliorem senium praeliat antiqua lectio, quae huiusmodi et . Primam, quod contra De nulla tiaret eorum ratio. s Liceret enim eligerent,dc probatent quemlibet,qui sibi omnes res luppedit iret exempla vel poetam,vel oratorem. culus auctoritare m-
tetentur. Qv mlibet,non quemlibet, legendum censeo,pto eo quod eis quantumlibet. Ptimum omnium. quod ab altis scri pio te essetiue,exemplum de eius artificio debet esse.) Antiqui libri, De eiusdem arti ucio debet ege, non alienum. sed eius exemiailuin aliunde togabo tibi quod oliendam. Lectio antiqua. Sed uius exemplum aliundo excogitabo de togabo, quod tibi oliendam. svi Lysppus caput ostenderet Milonis.brachia Ptaxiteles, pectu Polycletus.) in nullum adhue Ciceronis exemplarium
incidimu . in quo non ledantur lixe portenta orationis tria quidem numera,eodem tamen ignotamiae sonte manantia, unoque tenore. Ut omittam,quod Miro tit non Miloni, .scribendum esse,ex flatu itis celebit, nomine conifat,quae nam malum isset inscitia est, quae non cognoscit vel grammatica congrua a te ictibi debere.Caput Ollendet et Mironi, ,brachia Praxiteli , pectus Polyeleii 8 hoe eli singula membra quet singuli statuatis illi fecissent,
non unus magii et silii credant eos qui hoc habet, velint disce te, alia ratione doceti posse commodius: praeterea non possunt ea quidem, quae sumuntur ab aliis exempla, tam esse ae commodasa ad artem: ptoptet ea quod in dicendo leuiter unusquisque locus plerunque tansitu ne ars appareat.) Haeer non Hoeseri bendum ψeidum Habet,supeisuit, B: post illud Ad artem ex antiquis codicit,us addendum est, Quam propria. Isti,inquit, credunt eos qui lit velint discere, alia talione doceri posse commodius praeterea non possunt ea quidem quae sumuntur ab aliis exempla dam esse accommodata ad artem, uam propria, propter ea quod in dicendo leuiter unusquisque loeus plei unque tangi.tur,tieat, appareat. spoli temo haec quoque tes nos ducit ad haetationem, quod nomina te tum graeca quae conuertimus, ea te- mota sunt a consuetudine.) Antiqui libri hibent, A Latinaeonia suetudine. In impleuit deeli verbum Latina, quod necessatium eli. siaue te te videbitur appellati,si suffulta nominabitur.) In manuscripti ,insulta. Mendosa est. vii ex illimo.dictio hee Insulta,ut illa lusi ulta. loeo cuius repono audactet, Sulit ata velum seta pro eo quod est tumida. de quo Orationis uiμo hie agit. Quaere ne,inquit. videbitur appellati,si suffulta nominabitur . nam ut corporis bonam habitudine tumor imitatur saepe,ita grauis ot tio saepe imperitis videt ut ea quae tui get de inflata eii. s Tradu.ctio eis, quae saeit ut cum idem vel bum crebrius ponatur, non modo non Ostendat animum .sed etiam rationem concinniorem
reddat.) Commodius in manu scripta lectione, Non modo non ostendat animum auditorii, sed etiam orationem &c. s Et ea re qui his bene utuntur plerunque simul collocant ea εἰ e.) vide ans miluet magis quam limul, legi potius debeat. s Annomina.
tio es , eum ad idem vel bum Ze nomen acceditur commutati ne,vel additione uitiua titetae, aut literatum,) Agnominatio, non An nominatio. dici tui patonomasia,quae fit, eum dictio iteratur, mutata tantum aut liteta,aut shllaba. quoties. nomine simili uti
t ut in significatione diu isar vi, Cullodia calltcitum non hon ris,sed onerii exilii matur. sitem poema loquens pictura ess,taeitum poema esse debet.) Legor Poema loquens pictura est, cum pictura taeitum poema esse debet. Eli enim mutua illa conuellio satis celebrata. picturam esse mutum poema, poema esse loquentem picturam . sitia aut ab inuentote eonficitur, ut de Tarpeio loquens, eum Capitolinum nominet: in Mutilataeii lectio, nisi a 3das . si quis: .i sit, Si quis de Tarpeio loquens α reliqua,de denominatione. suisquis ei vellitum,aut oin
tum sumptuosum Ollentet, dicat:) Quam erasso sensu esse de .
itehendunt ut interdum librarai, qui relatiuum mi necessariocribendum,non teposuerunt. Calirga, si uuis ei qui vellitum. Eo quae sequuntur. Neque aliis ille commodiolibus lationibus)Simul hunc locum inspexi, nonnihil deesse divinavi. Deinde a h bita trina censoria,consultasq. antiquioribus libris,se castiga v l. Neque alius quisquam aeque commoti eque ille comm dioribus rationibus facete potuit. Sunt .erba Tulliani exempli per frequentationem. Nam unum aliquid aut alterum potest in ilium cecidisse superueiose. Cottupte hic codices quidam di tironem habent, quae hic deeli, sed in dandi easu, eum in accusandi esse debeat sincere,tamen suspiciose . Sie emendor Nam unum aliquid aut alietum, potest in illum easum cecidisse suspiciose. ssi sententiam traisciamus, aut ad sermocinationem , aut
excusatione.) Antiqui libri pleraque suscitationem. Tu poteris Excusationem coit gere. quae quidem correctio, non core pilo,non temetitas videri debet,cum mox paulo dicat, item mutatui tes tractando, si traducitur ad exuscitationem. hie in expolitione . sileus tu, inquit,veni Samio. Probabit doctissimus quisque puto magis Vide, quam vena, quanquam cuncta reci mant exemplaria. svi nos exempli causa coepeta mus, . Notationem nunquam legisse . nedum notasse videntur,qui hane mendatam turpem in Tullianis exemplatibus reposuerunt, quique inolescere permiserunt. Scribe,comparamus. s Et tu per deos, i quit, hune exemplate.) Amplexate, scribo, Ex amplexa te script tus libet ita , si in via Cieetonis obseruallam.vti Exostulet. si et simili tu . inem.cu. aliqua re simili allata, nihil amplius dicimus,)Qui similitudinem a diili militudine discet nit,discetuit de hie impsum esse librariolum ex dictionum amnitate, qua frequentissime praecipitantur: unde ex Collata secetunt Ablata, maxima Ggnitie aiionis diuei state. Legei deinceps: Per limilitudinem,
cum aliqua te simili collata,nihil amplius dicimus, sed eassius
ner rationem, haec tria in ptinc ip adtiis bere debet, ut auditore, saerat attentos,b
nevolos,doeiles. Ergo hie Ciceio salit e ciles audito ies,eum quid sit eloquentia Ollendit: Attentos , cum dicit sede eloquem a dicturum, te .c magna: Benevolos si quidem, quia Miltiadii tui utum ei commodum, qui his altibus suetit edoctus. Eloquentia igitur qualis sit, per se ipsa non ostendit, sed eli capax qualitatis.quam non in se habe t. accipit ab agente. Naut cuiuscunque ingenium fuerit,eius qui ea utitur, pet inde qua lis sit Ee quid satiat .demonstrat. Ergo quoniam quivis medi tritet sapiens poteli uidete, eloquentiam si in homine stulto stimatum esse s in sapiente,bonam e ite, propterea Cieetu non utrii bonum an malum iit eloquentia quaerit,sed virum plus boni, an mali habeat ostendit. Tractat autem in prancipi s quatuor theseis: Vnani talem, studendum esse sapientiae cum eloquentia: Aliam .patum prodesse solum sapientiam. tamen prodesse, Ter tiam, Multum noeere eloquentiam,s sne sapientia ea sit. Et quia potest dici, Ergo eloquentia lludendum non ei nam ubique sapientiam laudas, Respondetur, Studium esse eloquentiae, quia peloquentiam vim suam sapientia exeleet necessatio. Quarta thetiit studendum esse eloquentiae, sed tamen qua sit mota sapientiae. Animaduertere tamen debemus in prine pus des heiationis propositionem, paties propositonis, exi cutiones partium poli temo vero sententiam. Quod diligent et attendenti satile cognitu est. Sed antequam ad id .nde coepit Cic ro, veniamus,dicendum ptimum videtur quid si ar .deinde quid intersit inter artem Ee virtutem. Ars est, quae significantiam
sui plenam non habet , sed intelligitur ad aliquid pertinete .
non enim velut codice nominato, scimus stat im quid sit codex, ita mox scate polliamus quid si ars. nisi additum suetit cuius
ars si, ut ars poeticae grammatica eloquentiae . Vitius est animi habitus, in naturae modum rationi consentaneus. I ideo in iraturae modum uobu enim eonstamus, anima Si corpore.
Anima immo itali, est, si immorialia est, a diuinis descendit, si adiuinis descendit, persecta est. sed acies quamuis persecte
animae quodam corporis erasso tegmine it tetitur. de citeuns
dilut , de ira fit ut quandam obliuionem sui rapiat. Cum vero
189쪽
studio ae L iplina τὸ luti det ei erepetit atque nudari. tune in naturae suae modum animi habitus reuertitur. atque reuocatur. Hane uirtutem Plato dicit mine alte fieri .nunc eum hominibus nasci,nune in exercitatione eonsci, nune a Deo dari. Haeeuit- tua in Rhetotiei, a Cie. eadem ponitur quae sapientia. Alibi vero .i. in libita de tep. ab eodem Cic. illa uirtus dicitur, quae prudentia. Virtus igitur habet partes quatuor, Prudentiam, lulimam, rottitudinem, Temperantiam. Prudentia est,rerum bonarum S malarum pet omne tempuη scientia. Iustitia et , animi ha bitus ita informa tua, ut omnibus menti tribuat d gnitatem. Fortitudo eli,eonsiderata petieulo tum susteptio, be Liborum petpesso. Tempe tantia et , animi eitea res inutiles atque inlimnesias victrixae pudica dominatio . Harum partium singula rum partes ineonsequentibus cognoscemus. Nune ad id quod ossendere propolamius reuertamur .s ut quid inter &.iti utem intersit eideamu . Hatum quatuor partium, quas diximus in esse virtuti,nulla omnino per se in attem cadit. Ata enim taniatum Praecepta tradit. non aliquid secundum ipsa praecepta sa-RENN. LIB. IIII. py
eiendum. Ideo ars sapientiae tradi non potest. per se autem tota constat ae permanet quae pei secta est,si haee quatuor teneat,
Prudentiam. luilitiam. Fortitudinem, Temperantiam . . Datur autem ars eloquentiae,& recte datur. Ei enim ii confiat quatuor rebus,natura,vsu exercitationes,at te enecessario & artis praeeia
ptio in eloquentiam datur. mae si deest, plosecto tria illa moutum interdum nocere.nunquam plodesse possunt. Daeendum etiam uidetur, quae dis antia si inter Rhetotem, sophi ilam. de Oratorem. Rhetor est,qui docet literas atque attes tradit eloquentiae. Sophista est,apud quem dicendi exercitium discitur. Orator est,qui in caulis priuatis ac publicis plena & persecta titutur eloquentia. Et ut sciamus alium esse rhetote m. alium o tritotem hos libro a attium thetoricatum uocauit.vbi docet artem dicendi. Illos alios tres , de Oratore nominauit, ubi illa quae habere debeat orator ostendit. Nune ergo considerant quid
di quantum si illud de quo dicturus est eloquentia, tecte se dicit diu eogitasse,non utrum bona an mala sit eloquentia, sed ultum plus boni,an plui mali habeat.
A g p g & multum hoc meis cum cogitaui, boni ne, an mali plus attulerit hominibus S ciuitatibus copia dicendi, ac summum eloquentiae studium. na& cum nostrae rei p. detrimenta considero,& maximarum ciuitatum veteres animo colligo calamitates. non minimam video per disertissimos homines inuectam esse partem incommodorum. cum autem res ab nostra memoria pro- Pter vetustatem remotas ex literarum monumentis repetere instutio. multas urbes constitutas. plurimas bella restincta.srmisi unas societates. sanctissimas amicitias intelligo cum animi ratione. tum Acilius eloquentia comparatas. Ac me quidem diu cogitantem ratio ipsa in hanc potissimum sententiam ducit, ut existimem sapientiam ii ne eloquentia parum prodesse ciuitatibus, eloquentiam vero sine sapientia nimium obesse plerunque, prodesse nunqua quare si suis. otui, sis rectis limis atque honestissimis studin rationis A ostici; consumit omnem operam in exercitatione dicendi is inutilis sibi. perniciosus patriae ciui alitur: qui vero ita se se armat eloquentia, ut non oppugnare commoda patriae, sed pro his propugnare pos-st.is mihi vir & suis & publicis rationibus utilissimus,atque amicissimus ciuis fore videtur. Ac si uolumus huius rc quae vocatur eloquentia. siue artis,sive studii. siue exercitationis cuiusdam lue tacultatis a natura prosectae considerare principium.reperiemus id ex honest issmis ea sis natum . atque optimis rationibus profectum. Nam suit quoddam tempus. cum in agris homines passm be
stiarum more vagabantur,& sibi victu firino vitam Pt /pagabant nec rationi animi quidquam, sed pleraque viri ς :
hus corporis administrabant. nodum diuinae religionis, non humani ossicis ratio coiciatur: nemo legitimas viderat nuptias: non certos quisquam inspexerat liberos: no. ius aqitabile quid utilitatis haberet, acceperat . ita propter ei rorem atque inscitiam caeca ac temeraria dominatrix animi cupiditas ad se explerim viribus corporis a utebatur pernicios, simis satellitibus. quo tcmpore quidam magnus videlicet vir & sapiens. cognouit quae materia ess inquanta ad max ma res opportunita, in animis
inhil et hominum.si quis eam posset elicere.& pisci picdo meliorem reddere: qui dispersos homines in agris, & in tectis si luestribus abditos. ratione quadam compulit in
unum locum,& cogregauit. α eos in unam quanquerem inducens uti lem atque honestam, primo propter insolentiam reciamantes, deinde propter rationem atque orationem studiosius audientes ex L is &ina manibus mites reddidit & mansuetos. ac mihi quidem videtur hoc nec tacita nec inops dicendi sapientia poscere potuisse. ut holes
a consuetudine subito conuerteret, & ad diuersas vitae rationes traducerct. Age vero, urbibus constitutis, ut fidem colere. & iustitiam retinere discerent. & aliis parere sua voluntate cosucscerent. ac no modo labores excipiendos cois comodi cause,sed etiam vita amittendi existimaret.
190쪽
M. TIV I. L 1 I qui tandem seri potuit, nisi homines ea, quae ratione inuenissent.eloquentia persuadere potui sient i profecto nemo nisi graui ac suaui commotus oratione, cum viribus plurimum posset,ad ius voluisset sine ui descendere: ut .
inter quos post et excellere.cum ip se pateretur aequari,&sua voluntate a iucundissima consuetudine recederet, quae praesertim iam naturae vim obtineret propter vetu
statem. ac primo quidem sic di nata & progressa longius
loquentia videtur, & item postea maximis in rebus pa- . Vis&bellicum summis hominum utilitatibus esse versata. postquam vero commoditas quaedam praua virtutis imitatrix, sine ratione os scij dicendi copiam consecuta est: tum ingenio freta malitia, pei uertere urbes, & vitas hominum labefactare assucuit . atque huius quoque exordium mali,quoniam principium boni diximus, explicemus . Verisimillimum mihi videtur. quodam tempore neque in publicis rebus infantes & insipientes homines
solitos esse versari,nec vero ad priuatas causas magnos,ac
disertos homines accedere i sed cum a summis viris maximae res administrarentur, arbitror alios suisse non incallidos homines, qui ad paruas controuersitas priuatoruaccederent . quibus in controuersiis cum saepe a mendacio contra verum homines stare consuescirent. dicendi assiduitas aluit audaciam.ut necessario superiores illi propter iniurias ciuium resill creaudacibus, & opitulari suisquisque necessariis cogeretur. itaque cum in dicendo saepe par,nonnunquam etiam superior visus esset is, qui, o
misso studio sapientiae. nihil tibi praeter eloquentiam c parasset,sebat ut & multitudinis, & suo iudicio dignus,
qui rem p gereret, videretur . hinc nimirum non iniuria. cum ad gubernacula rei p. temerarii atque audaces homi nes accesserant, maxima ac miserrima naufragia fiebant.
quibus rebus tantum odii atque inuidiae suscepit eloquentia . ut homines ingeniosissimi, quasi ex aliqua turbida tempestate in portum,lic ex seditiosa.& tumultuosa vita se in studium aliquod traderent quietum . quare mihi videntur postea cetera studia recta atque honesta socium concelebrata ab optimis enituisse; hoc vero a plerisque eorum desertum obsolevisse eo tempore, quo multo vehementius erat retinendum. & studiosius adaugendum . nam quo indignius rem honestissimam di rectis limam violabat stultorum & improborum temeritas & audacia summo cum rei p. detrimento, eo studiosus & illis resistendum fuit.& rei p. consulendum . quod nostrum illum non fugit Catonem. que Laelium, neque horum, ut vere dicam, discipulum Africanum, neque Gracchos Africani nepotest quibus in hominibus erat summa virtus,& summa vir rute amplificata auctoritas, di, quae his rebus ornamento,& rei p. praesidio esset. eloquentia. quare meo quidem animo nihilo minus eloquentiae studen
dum est, etsi ea quidam di priuatim& publice peruerse
abutuntur, sed eo quidem vehementius, ne mali magno cum detrimento bonorum. & communi omnium pernicie plurimum possinticum presertim hoc unum sit quod ad omnes res ta priuatas ct publicas maxime pertineat; hoc tuta.hoe honesta,hoc illustris, hoc eodem vita iucunda fiat. nam hine ad rem p. plurima commoda veniunt, si moderatrix omnium rerum prςllo est sapientia: hinc ad ipsos. qui eam adepti sunt,laus. honor, dignitas constuit rhine amicis quoque eorum certissimum ac tutissimum 2,. . 2 of ἡ . a Pr iidium comparatur. ac mihi quidem videntur homi
: ICERONI snes, cum multis r bus humiliores & infimiores sint, haere maxime bestiis praestare, quod loqui possunt. quare praeclarum mihi quiddam videtur adeptus is, qui, qua re
nomines besthsairxistent.ea in re hominibus i Psis antecellat. hoc si sorte non natura modo, neque exercitatione conficitur, verum etiam artificio quodam comparatur;
non alienum est videre quae dicant ii, qui quaedam eius
rei praecepta nobis reliquerunt. Sed antequam de Praeceptis oratoriis dicamus, videtur dic dum de genere ipsius artis,deos ficio. de fine.de materia.de partibus. nam, his rebus cognitis,facilius,& expeditius uniuscuiusque animus i Psam rationem, ac viam artis considerare potuit. VICTORINUS.
EI' E δe multum hoe mecum cogitaui, Horum si x num sit , non ostendit satis diutinam cogitati nem. Possumus enim sequenter aliquid cogit te , sed statim a cogitatione detii ete. I 'ostumus
itidem diu aliquid cogitate, sed in xna tantum die
sacere. Recte ergo utrunque coniunxit: Sape, de multum hoc mecum cogitaui. de quia in publicum res proferri non debuit.nisi certa de u liberata,recte ait, hoc mecum cogita ui . s Boni ue,an mali plus Causa deliberalion a non virum bona
an mala sit eloquentia,sed . tium plu, boni, an plus mali habeat
eloquentia. non tamen vacat ratio ordinis . potuit autem dicere. Mali ne,an honi plus. Sed sie dicendo natu tam tenuit et quentiae . quae cum ptimum agere ccepit, plosuit hominibus, nacompulit eos & congregauit,post autem deprauata ingenio malorum multum nocuit rei p. Lene ergo ordinem tenuit,ut dice
ret : Boni ne, an mali plus hominibus attulerit, di ciuitatibus.l Hominibus de ciuitatibul) Resp. duobus conflat,publico do priuato. ideo Hominibus de ciuitatibui. Noe ct in vettinis an maduerte te debemu1,qualiter ubique Cicero, aut homines de-Rndax ut ciuitate . Copia dicendi, Quoniam nomen eloquentiae id sibi obtinet ac vendieat, ut cum ad autes uetietit, non nasi ptima accipiatur. ideo maluit definite eloquentiam. Nequis
ergo audita eloquentia, quae quasi sono ipso id obtinuit, ut mixta uideatur esse sapientiae ne quis inquam delibet dum no cte delet,ut tum plus bonion plus mali habeat eloquentia ed ipsam per se satis existimaret bonam,ptopterea maluit definite eloquetiam,inducendo eupiam dicendi. Quae quia potest ad utrunquefiectra,causam deliberationis induxit. sAe summum eloquentiae studium.) Poli quam docuit quid esset eloquentia,pet definitimnem secutus postea occupati, iam audito tum sensibus, eloquentiam nominauit. sed recte ait: Ae stimmum eloquentiae studium, non euim potest declarari quid postit eloquentia, nis in aliquo
suetit,ae plana sueriti s Nam de eum nolitae rei p. detrimenta consideto, Ollens utus quantum boni,aut mali pollit eloquentia de Rep. loquitur. Et tecte . non enim in priuatis rebus eloquentia petie litanda est,sed in publicis. ita ipse in Vettini, cum de se uel de eloquentia sua optimam probationem afferret publicas ea Da commemorat tacet priuatas. Me qui tot annis inrausis iudieiisque publicii,i ta sim uersatus. Nune denique ut bonum monstret eloquentii de Reip.incommodi, uel commodis loquitur. Animaduertendum tamen, quod paties non eodem ordine exequitur,quo proposuit. ait. n supra, Boni ne an mali plus nunca mali eloquentia incipit. sed supra naturam,ut diximus. sec tus est, nune cogitationis rationem seruat . illa . n. ptima cogit tioni occurrunt, quae uicina sunt, a nostia memoria. ideo de de recentibus. Se quod estet magia propinquum elegit,cum ait, Noniae Reip detrimenta considero. Consideratio enim Rei p. praesentis e9.Ergo quoniam hucusque multa incommoda pet solam eloquentiam Reip contieetunt. tecte a malis eloquentiae coepit. poli dictu tu, de antiquioribus boni η Et malit. i Et maxima tum ciuitatu vetetes animo colligo calamitate, ) Recedit paulatima Rep. nostra ad extranea iuitates, δe recte poli Romam maximas ciuitates nominat. Ergo quonia uetustiora sunt harum exepta es uitatum.animo se ait colligete. In Rep. autem nostia quae snt gesta considerat. Recie itaque maximarum ciuitatum tolle
sit calamitates. Illic enim aliquid operatur eloquentia, ubi populus maior est .s Non minimam uideo) Quia de modo hie agia tui .i. utrum plus boni,an plua mali afferar eloquentia,ideo ait. Non minimam uideo. Perdisertissimos hominex inuectam et