장음표시 사용
71쪽
QVi 3 3 praelibatis nostra sententia
I bus conclusio ivbus aperi ed in. ior Enunciatio vocalis, Scaz ip .aιo ranino sutri emi rationis ibrinaliter nocin. siue specitas. significatio iem, siue Uaomii ationem enunciatio iis, nam utraque pendet ali intelli cta Pri ponente quidem nomina.&verba ad signincandum rurnis iam imposita Oidinante secutidam modum subiecti de pixdicati, atque enunciationis, quidquid igitur prouenit vocibus ex utraque operatione it: tc. lactii, ,eras rationis cli Posterior Dec nunciatione mentali distinguendu est: duinqueritu sit ne formali terens reale, aut ratio trisci nam si spectetur formalis significatio rerum dolarinalis c5tinentia veritatis. aut salsitatis ens reale est. si vero formalis denominatio subiecti, prae dicati, atque enunciationis, non est realis, sed rationis, priorem partem probant efficaciter argumenta Oppositae opinionis posteriorem vero, quae a nobis aduersus eam roposita sunt estqvis ratio per omnia simiis de syllogismo, ae demonstratione ac de enunciatione. Nam si quaesieris, an formaliter sint entia realia aut rationis ' sub eadem disti nitione respondendum est. nam si mentales propositiones, ex qitibus discursus ipse integratur consideres eamdem veritatem. causalitatem entia realia esse inuenies si vero ordinationem intelle bis per quam sub forma, figura, de modo,disponuntur,oc ex qua dispositione resultat sormalis denominatio syllogismi,ac demonstrationis, noni sientia rationis. Et iuxta sensum huius distinctionis potest'. explicari prior sententia, quo pacto modifi- cata vera crit; cuius argumentum nihil aliud probat, quam enunciationem esse ens reale formaliter spectata sor mali significatione, quod non habent vocalis de scripta, de quibus absolute pronunciandum est non nisi materialiter cile entia realica quod vero ens reale sit secundum Ormalem denominati. Onem praedicati subiecti, enunciationis non probat. Aliiid etiam argu nentum in fauore eiusdem sententiae a nobis additum, solum conuincit realem Irimentalem enuciationem ex parte veritati: 'uvii formaliter cor incuq rod adnia timus. ferino ex parte denominationis forni li Mnam c6ceptus ipsi, in quibus taveritas reperitur formaliter denominatio hibne:n sorinalem praedi eati subie hi, dc enuci. alio: iis suscipiunt ab intellectu eos Ordinat adsormamque enunciationiscedi gente. sed si quispiam scis iter ur. Vt ruri potius, Dubium absoli ita locutione dicendum sit; videlicet e- nunciationem metalem, rimatitet esse ens reale, aut rationis8 Respondeo postremiapo Responso. tius quia sicut nomen praedicati, dc subiectisonat denominationem ab intellectu, hisv cibus attributam,pari ratione enuciatio sor- maliter.potius denominationem hac com positioni comunicatam ab intellectu sonat, quam realem significationem conceptuit; dc hoc est, quod Ouincunt caetera arguinenta a
nobis praeiacta pro opposita parte.
An definiatur enuntiatioper veritatem, aut falsitatem quiddita-itue. ENT TATVenunciationis, quae ad
quaestionem an sit pertinet, coonit a. sequitur iuxta ordinem scient incumquaestio, quid it,pertines adessentia accum per veritatem,aut falsitatem fuerit ab Atiae definita, ni erit inquiti irius an haec sit eius indilitas, vel cssentia dc qua deni de pene reefinitionis, nemo ambigit esse orationem tanquam superius praedicarii Ec quidditati
uum, sub se cotineri, enucintillam oratione.
ac teras species ab ea diuersa, de veritate luitur aut falsitate tota cotrouersia est, an sit euentialis differentia.
Vtriusque partis fundametua adducuntur, ct pars nCatiua praeferim.
CVIVS as firmativam partem tenet prima senis Magister Masius, ubi supra, cocliisio tentia alle..i a. amrmans clauciationis essenti amesse veru:ν,autffilsini significare. Quod suiu, probate in primis possumus; nam has parti culas posuit Aristot indefinitione, ut eam aes eris,nGenuciatiuis orationibus separet; ergo prodisserentia eius essentiali: dc ita est, quod io separatur ab eis per aliud, quibus tame sub genere orationis couenit ergo per
hanc disseientiam fit species ab eisdem di
72쪽
iiuncta eritque proinde esieritialis. a. Arι m. Secundo .eniniciati ex propri . coi ditione ordinatur ad syllogis num. leto Ostrat: oneri ,sed veritas et Scit ean ad coit pone- da huiusmodi instrumenta aptain, ergo cliteius essentia. sema Nilii lominus, i naturam eius dili enter,sci ςnxi pendii mis,ii rueniemus ito, ni ignincat lo neveritati aut falsitatas, sed ine quod est. unum de alteria enunciare, portendam esse quidditatem,ves essentiari quana sentetiam tenue iunt antiquiores in te retes Arist. A- Alexandri lexand Ammonius,&Niplius, in huius loci Ammoni commentariis addetite, per veritatem aut lilii . falsitate eam dc scripsisse Arist. conCb; si iotiorem. quo plus ab externis rcbus significatis dependentem dc prior pars quod signi
eati veritatis. aut falsitatis non sit ei esentialis,colli itur plane ex doctrina Aristot ea. de substantia, adfinem. Vbi cum intimam substantiae proprietatem posuisset, quod una
numero per maiiens sit sus ytiua contrariorum, sibique statim obiecisset, eandem proprietatem conuenire enunclat,ont, cum ea dem numero Permanens mutetur de vera
tu falsam Respondet suscipere quidem contraria no per sui mutationem, sicut substan- tiam, sed per solam mutationem extrinse-Probatur eam; nempe te significatae a qua eius veria limo pri aut falsitas dependet exinitibus talear-oumentum elicto. Eadem enunciatio Petriu
edet mutatur de vera in falsam, ex mente Aristoteles, nam dum sedet vera est. falsa vero eo surget eier o significatio veritatis, aut falsitatis, non est ei essentialis, nam mutata essentia, non esset eadem, si delim immutara manens de vera transeatri falsam,aceidc-tia eius erunt; dc vere ita est,ut docet Aristo.
duod eadem propositio Petrus sedet, 'er- ne sub vetitate. N. falsitate succenturi eum idem sit praedicatum, idem subici tum, eadem utriusque significatio atque idem e- nunciandi modus , non ergo pertinctulit ad 43. 4Gntiam eius veritas aut alsitas,inito d/tistotel duobus alus locis non obscvie Hidi eat nam primo lib. de priori re sol cap. i.
propositionem desini es, alte sic Orationcm.
uae aliquid de aliquo alii rin M. aut negat, dc prinioli de post cap. 2 propost mnem,
inqt: it cise alteram part Cm nunciationis, inqua, num de uno e nunc: Mut nulla utio-hique veritatis, aut falsitatis mentione fa-
Probatur secundo eadem par ; nam vetum 'taut salsulii nisi care noncst simplex prae dicatum , sed quas ex oppositis disiunctum. cuius quaelibet pars in determinata est: essentialia autem praedicata si inplicia dc determinata es omnino oportet; neque ex oppostis constare, ergo veruit .vcl falsum, non potest esse en unciationis essentia, nec Attium nufit satis armi inento, si dicatur, figliificare ve solutioritatem essentiale esse nunciationi vere, i sitatur. sar vero significare falsitatem: nain hoc pio-fecto . non est aliud quam idem percide inexplicare, ac si dixeris essentiam alibi esse albedinem . ni et i vero nigredinem aliud er- optius constitutum in esIentia desionare
oporter, cul veritas conueniat, Maliud, cui
falsitas , quemadmodum dicimus homini conuenire, quod rationalis sit, equo,quod
stirrationalis. Et secundo excludi potest eadem blutio Reseri Nam vel enunciationi, ut enunciatio est eo inuod uenit essentialiter veritas per se sumpta. aut per se sumpta falsitas, non primum.quia orti ε .nis enuciatio esset vera; neq; secundum quia om nis esset salsa, ergo non nisi totum disi ctum essentiale erit, quod tamen falsum csse probat argumentum tertium. Tertio. tria enunciatio genus est ad nn E Tettioris. tal , vocalein, discriptam. sed veritas,aut baruti falsitas non potest eis uni uoce conuenirca ergo non erit disserentia enunciationis in commiliti Probatur minor. Nam veritas, aut falsitas, conuenit mentalis Ormaliter, 'ocali, descriptae, non nisi tanquam signo ergo analogi ,sicut sanitas utinae.& animali. Nec soluitur algumentum, si dicatur men Reselliturali quidem,esentialiter competerriqubd sit vera sorinaliter, vocali, oc scriptae, quod veritatem, aut falsitatem significent sinenunciationi incommuni,quod verum, aut falsum contineat abstralielido ab utroq; in do signi aut subiecti hoc inquam noti oluit arguinei:tum Quia continere veritatem, vi si malogum est eis, eigoaioli est clientiale e nunciationi, ut sta inqiraim uoce conueniunt; esse etiam signum veritatis, ut sic. di subicctii in diuersis ima sunt unde non possunt differentiae esse iusdem Pneris. ii ecdiuersas crus species coiistii uerri Secunda vero par quod enuiuiare virum 'rde altero sit nulicrationis p. Ub- bi tui. urcxipio nomine, hoc ablu .3i Odesi-
73쪽
gnante. Et praeterea, quia ex eo prouenit, specialis, ac periectissimus syllo' sinus, no Trenita quod enu:iciatio veri . aut salsu in signi si rit ex qui Hiscunque enuciationibus nec ex P opositio cet quia via ut de altero e nunciat nam si quibusciaque vetas, sed solum ex necessariis, ita res haber, ut enuntiatur. vera est enunci- per se: unde ex eius constitutione non po-atio, si aliter, Dica; ergo quod prinio in e test desumi argumentum adprobandum e-4s nunciatione intelligimus, illud est; hoc au nunciationis essentiam in uno,potiusquam tem non nisi eo praesupposito quod volcns in altero consistere. ostendete Arist capra In simplicibus qualia Si autem scisciteris quonam pacto sella Dubiusunt nomina,&verba at lite in intellectu ea beat significatio veritatis, aut falsitatis,ade euii reapprehendente inuisi inplex propterea vo nunciationem; si extra essentiam eius est sit QR Oturhait, non esse veritatem, aut falsita ne propria eius passio, vel commune acci-tem, nisi addatur efie vel non esse censet dens ZRespondeo. Qitantum ex Aristor in ' igitur hinc prouenire, quod enunciatio e praedica nent substantiae , de ex naturarum significet, aut falsum qitia enunciata enunciaiionis exposita licet conigerriquam- liquid esse aut non esse. Et capit praesenti libet partem per se sumptam coinmune ac 77.
definitionem inquit, esse orationem non idens esse totum autem coniunctu ex utra tamen enunciationem,quia nihil deesse,aut que,'ita si propriam eius pastionem quem non esse continetis fieri autem nunciatio admodum essentia numeri est quantitas di nem eo ipso. quod ei addi de iis esse, aut non creta, diuisibilis in plures nitMes, par, vel esse. Et visus orationes modi indicantis,e impar proprietas eius, si sib sorina huius di nunciationes esse, verumque,& falsum con iuncti accipiatur, nam quodlibet per selio utinere, quia esse, aut non esse enuntiant: ali est. nisi commune accides. Probatur pri iniuorum autem modorum nullam ex eo so nam veritas per se sumpta non reciprocaturium,qubd non dicunt rem esse, aut non es cuin enuticiatione, et O noncst proprietas. se Et confirm Mutinam causalis haec propo- rursus adesse, as esse potest salua eius stio vera est quia enunciatio virum de alte essentia, cuin dirueratranseat in falsam, nonteroen unciat vera est aut filsa, conuertens sol utri cadem nil meroen iaciatio sed omni vero plane falsi, quia verum, vel falsiim sit no immutata, ut docuit Aristotel. ergo est. virum de altero nunciat ut consi commune accideris tantunde: ique de falsi. l l constabir Signi igitur euidens est late probari potest. prius hoc conuenire enunciationi. dc ideo Dd vero, disiunerum sit proprietas,paesi nitale eme; posterius, illud, adeocxtra et, siquidem cum enunciatione couercitu
in aliam. cessentiam eius, in eo positam, quod unum
de altero e . unci et naturaliter consequi tuu
Pariis a mariae arguntenta luuntur.' de uteio enunciare conuenit simpliaciter enunciationi implici,cosnpositae vcro IM V Mors intentiim solutum est ab non nisi ratione suarum partium, ex quibus
antiquioriblisi ir terpretibus, ientibus, astra. ad prima
per veritatem,aut falsitate, ut per quid nobis notitis definitam filisse nunciati nem, non tanquam per essentialein diise- istumet, Ad yllogi sinum aurem, viseeu diim soluam ii fit aptae nunciatio,per
si formam syllogisticam. indisi renter posse consistere, ex veris, aut falsis propositionibus, imo ex non significantibus, inini si---i bus empla apposuit Aristor naturam citis explicans in lib. de priori, ae posteliori res lutione, non tamen x affirmati tibiis, aut negantibus nam saepe ex viraque .ifficinante constat syllogismus, ex utraqriene attegratur, quae sunt multae enunciationes simplices.
enuntiatio mentalis sit σAmplex qualitas.
Ar simplicitatem, nunciationis, spectat piaesenscontroitersia, si iidditate eius iam discusia in piaecedenti, scd solum de mentali procedit , ut titulus ostendit i amrae vocali, scripta ape tu i est,inliod sint compositae, x diuersis vocibus significantibus, praedicato, subiecto, I copula, aut certe ex inultispropositi
ten unquam: cmonstrati vero, cum sit uibus si inplicibus,coiunctione aliqua unius..
74쪽
quia mentalis enueiat o.qualitas quedam mentis in realis per actum eius formata. merito inquirimus, an sit simplex qualitas, via composita.
Distinctio en crat is fornialis, ab obi eliu i ct apprehei ne rana simplici, in composiva qua inflatim
controuersia perducit. V GD ut elatius fiat obseruatam est.
secundam Operationem intellectus - duo spectare videlicet apprchensionem 4 iudicium desutraque operatio, ordine natur si resupponit in nobis simpliciucognitionena, aut apprehensionem primit namque, quod intellectus efficit, vocibus simplicibus res significantibus auditis est, eas diuersis cognitionibus simplicibus apprehendere, eo modo quo visus apprehendit diuelsas res visibiles inde merito, primat, coperatio vocatur simplicium apprehensao: his aute mapprehensionibus simplicibus praedicati subiecti, copulae praesuppositis accedit secunda ope iacio compones, ex eis enunciationem; sed nondum indicas de veritate eius, aut falsitate hoc enim munus est alterius actus, etiam sub nomine secundae Operationis comprehensi, quem iudicium vocamus, quia de composita apprehensione, quasi sententiam profert intellectus iudicans praedicatum conuenire subiecto, atque adeo veratri esse,vel non conuenim&ideo esse falsam. Circa hune ordinem operandi oportet
adnotare, duo habere Omnino certa alteruvero non omnino certum. sed comuni sere sua. Omnium sententia firmatum. Certum nam
que est intellectum simplici apprehendere, ex quibus enunciationem constituit. nec minus certum, eundem intellectum iu dicium serte de conuenientia,vel de disconuenientia unius respectu alterius per quod iudicium mentale, mirimit enunclatione. in qua verum vel falliam consistit; non est ' tamen ita certum enunciationem compositam in apprehensione reperiri.sed aquissiusdam plane negatur, existimantibus,intellectum non componere enunciationem nisi per iudicium: ita ut eadem sit prorsus operatio eius perquam iudicat unum conuenire Alinili ac perquam nunci Oc aponitur,
de hoc idem sibi: te iudicium serre,&enuliciarionein componere, quod iud ciuiri nulla praecessit. nec praecedcie potuit compositio in intellectu, scd apprcn .nsio nodumtaxat sin plicium; quare spud ros des lae sententi,
nunciarione iudicata ol Occdit controuer asset E m
sa, an sit una qualitas timplex, vel ex multis iam esse e sina plicibus corinposta, non de e nunciatio Mux' ad ne apprehensa; cum non solum nulla me sedem. compositionem in sola apprehelisione cd necesse possibilem sentiant,quod hoc argumento conuinciputant: quia nulla potest cs unita sua. se compositio extremorunt in intellectu. ni damem . si cognita conuenietia,vcluis Guenietia, nius respectu alterius, scd cognitio conuenientiae, vel disconuenienti Cil rudicium, Ergo repugnat plane extrema componere inici lectum, nisi per iudicium. Communis tamen consensus interpre: Aristac Aristot lib. t. de interpretat cap. ii. citi t. de priori resolutione. p. etiam . Coinposita apprehensione ponit a iudicio Q -4.
qui biis ego libens assentior propter haec duo
perientia ipsa petitum, prii num eius in odiest.Iudicium ex propria natura praesupponit aliquam apprehensionem quod oppositum opinantes etiam admittunt sedapprehensio praecedens iudicium, non sempercii si nilex sed saepe coposita;ergo non in solo iudicio reperitur compositio, sed etiam in apprchensione probatur minor.primum quod audire solemus est integra compositio sergo priam uestetia quod apprehendimus, ita vi non prius simplicia separata apprehctamus, qua
coniuncta, in prolata.&auditaenunciatione
dc tunc certe vel sola compositio apprehensa praecedit iudicium vel si praecedant apprehesiones simplicium, non separatae, sed conuictae in eadem compositione.
Et si sorte dicatur,statim nos.ac integram enunciationem audimns, ad intellectum nostrum peruenit.iudicare de contientcntia, seu discouenientia exi remorum atque deo primam operatione component ciri cilci disium,S. 3rimam compotiti OnCni Alcerm . , elationem iudicatam C taxiccundum a gu at unient. mentum ab experienti duini m. cpiod vide
tur conuincere. Opposituin conti tigri clii maliquam nos emulctationem aussirc.,4 cog
nosccae . de qua non possumus tutatauin sta
75쪽
tim seire nuta non eonstat nobis an pratan miecto conueniar de vera cit, an potius abcatu a sit conueniens vel disconueniens re eo remoueatur, &st salsa; Ioe iudicium spectu subiecti: ut audita,&cognita hac enu etiam habet pro termino compositionem 1 ciatione . stra int paria. non statim iudica conceptuum . quasi iudicatam. Et ecce tia, i linus.vera ne sit, vel falsa sed quasi suspensus actus diuersos secundae operationis intelle- manet intellectus iudicare nescies reperitur iri videlicet apprehensionem, Sciudicium. erso enunciatio haec in apprehensione. ante diuersos terminos per eos productos, quo iudicium; cruare non est in ossibile reputan rumprimus vocatur compotio apprehendum quod ompositio sit in apprehensio si ex conceptibus, alter compositio eorun stine. Nec solum in speculati uis, sed frequenti dem conceptuum iudicat . . enuntiatious in practicis idem euenit, ut dum proponi mentalis. pro utroque accipi cosueuit,nem tui aliqua propositio, circa quam ineundum pepro actu, vel operatione, atque etiam prost consilium.ut in bello. sitne Q rediedum termitio eius, quanquam vere di propritive no aut circa qua sit in pace deliberandii, pro hoc solo accipienda sit,quia vere, depro-vt an hoc, vel illud sit hic donunc expedies, prie appellatur qualitas mentis, nam opera
aut exequenduli quibus casibus enutiatione iones non ad praedicamentum qualitatis, apprehendimus. nondum circa illam iudiciu sed actionis pertinent, sed terminus iste du- ferentes, ergo necessie est fateri. quod compo plex est, unus intritis ecus, qui vocatur mei sita apprehensio sit in intellectit. iudicium talis enunciatio formalis , ex conceptibusque piscedat e non solum simplex formalibus composita alter obiectivus. qui argumentum prioris sententiae con non est aliud, quam res significata per con- Aha, meri semper, ac intellectus co ceptus sormales eiusdem enunciationis for rum opis noscit composita Onem, aut eam facit eo malis, Novocatur enuciatio obiectiva quam Elis in gnoscit statim conuenientiam aut discon distinctionem vocalis enunciatio de lata uenientiam unius extrenti respectu alterius quae ex cibus significantibuscomponi tuti vel quia-gnoscere eam non valet, ut inex- ex significatis rebus, ut hane propositi emplis designatis constat aut quia licet in nem vocalem homo est animal, pro voci-cile posset eam cognoscere, non statim eam bus accipimus, cpro rebus significatis ex considerat, quare non semper componit tu quibus veritas eius aut falsitas cepcdet pari dicando, sed saepe solum apprehendendo ergo ratione eadem nunciatio mentalis:
et, quo Quo praesuppositi: Quis totam de appre hon m est anima pro conceptione totali re
3 toe edat hensionα quam de iudicio procedit cum in praesentante eandem rem videsieetho ni neclusi cnit . utroque a intellectus suo modo rcperia esse animal, accipitur, quein vocamus fortu reiiunctatio menta tria malem dc terminum apprehensionis, aut aure tribus modis accipitur pro activi iudicii intrinsecum,ac pro eadein repraesei delicet intellectus apprchensionem compo lata, quam vocamus coccptum obiectivum. nentis, aut de illa iudicantis, protermino terminuisi extrinsecuin, quia inedio con- huius actus intriti seco pro termino ex e tumentali obiicitur intellectui. Jceius trinseco. Quam distinctionem ut in elliga perarionem extrinsece terminat.
mus adnotare oportet'. per quamlibet ope Quibus praemisiis distin azonibus certa al44 .arationem intellectu, specie expressam pro sunt asincertis separanda,vi adsta: uinque statueti induci, tanqtiam terminum eius intrinsecum stionis breui possimus deuenite eertum est seni iam repraesentantem obiectiim, ut actu intelle igitur,quod si enunciatio mentalii accipi in quemadmodum per impressiam re tur, pro operatione intellectas secundum se praesentatur ut intelligibile, tale speciem considerata quam apprehensionei: voca- appellamus verbii mentis, dcconcepturinita mus, seu iudicium, non sit coisposita, sed
citiere simplices aporehensiones subiecti, simplex. quia unico acta si noli cieIncit iii oc praedicati de copulae producit intellectus tellectusco .npositionem, exsi: nplicibus co- earundem rerum si inplicium diuersos con ceptibus praedicati, dc subiciat, unico etiam
ceptus si inplices Ex quibus persecundam o actu fert iudiciu in de ea.
perationem, iram apprehensionem com Certum est etiam secundo quod si eriuri positam vocamus enunciationem compo clario mentalis accipiatur pro obiectiva Εἰ 'et xit, de qua iudicat postea an pridicatu eius non sit simplex, sed copositi nam res si tu.
76쪽
3.r tota est. ricata per fiane propolinionem trientalen . hostio is albii noncs vita aeria picax sedi l. index vultis, divcrsis composita sue
hac igit inunctatione mentali, quam sor-malcm vocamus, procedit quaestio oricum vere, proprie sit qualitas mentis, unica. atque simplex sit, aut certe, ex multasA alitatibus simplicibus composita.
Proponitusntentia EUM E TVidetur plan non esse simplicem.
sed conarositam, primo, qxu par est ratio, de mentali ac vocali enunciatione: cuin haec si illius signum, sed vocalis non est una vox simplex, sed coposita ex multis nempe ex iocesinnificante rem, quae praedicatur,&ex altera lignificate rem, quae subiicitur, atque ex vel bo ergo enuci allo mentalis, non erit unus si inple conceptus, sedc O- postus multis simplicibus,videlicet ex co-ceptu repraessentante praedicatu de ex repraesentantesibiectum, copulam, neque aliud videtiir intelligibilαSccundo conceptussimi sitam simplicitatem aut compositionem a re per eum iraturaliter reptae lentata, sicut,4 vox a re significata,ex impositione, sed res repraesciuata per propositioilem mentalen est compostat multis sinio licibus, videlicet exui omine, albedine sae eo enunciatas ergo mentalis unciabio composita quoque erit ex multis conceptibiis sn: plicibus earundem rei uni. Et confirmatur: quia praedicatum, iubae-ctuin aliquo, o sunt opposita,ut constat in his propositonibus: hoino non est non Eomo I album non est nigrum ergo implicat contradictionem per unum uni plicem conceptum repraesentari, sed repi sentantur pere nunc rationem metalem ergo illa non est unicus ac simplex conceptus, seu qualuasmeniis, scd conlposita.
Postremo id si discriminis inter hominem, de Angesum, quod iste non intelligit componendo nec diuidendo, sicut lice disi
cursu utitur, sed unico intuitu unicoque, aes inplici conccptu fertur in totam compositionem, at lite in totum discursum . nobis confiniuiurari itaque quod 1.os per plures concepti f. ille pervi. um ac simplicem in
ees in sormam propositionis redigentes praestamus ille unie ac simplicia a Spi- dicatum S: Libiccturis lauiu propositioni homo est albus, et plures pectcs, acine, plures coiiceptus hiriplices percipimus is vero unico ac simplici quo absque b. , totam propositionem a nobis f Arieat auxintelligit unde fit nunciationem talem. ipud illum simplicem qualitatem esse. Cc stati rei igitur haec disicientia a cunctis positatis etiam nos unicolae simplici conceptu in i
prehenderemus eandem nunciatione
vocalem, unico ae simplici conceptu iudicatauo apprehenderemus praedicatum conuenire subiecto,hoc est enim admittendum, si adinitiamus simplicem qualitatem esse mentalem nosti an enuntiationem: nota minus simpliciter,nec minus perfecte latelligeremus, quam Angelici quod absurdum
ut fugiamus fatendum est, ex multis conceptibus, aut qualitatibus quibus mediis diuersas res percipimus esse compositam. Et confirmatur, quia complexum, Mincomplexum . non solum an voce datur, sedetiam in metue Aa enunciatio quid complexum cstu erpo vere datur complcxa in . mente atque acie non qualitas simplex s.&ita tenent ex moderius interpretibus Aristotclis non Aucti
positasententia simplicem quaecaerues assi os . fSIMPLICEM nihilominus qualitatem
ιι a formas xaιι ouem petier, ere. His cibi, Ostendens iuperiorum potentiarum VII tum eri , Vtilfantasiae, aut imagi irationis, di in emi
ici lectus, quae gelu tuas habent operationcs. - ' disimplices, Acoiitpositas ita ut per simplices quasi minutatim res simplices percia yiant, si ligulas per species singulasci non
77쪽
. Tant, sed semetipsis, in ordine ad simpliere operationes consideratas, in quatum unam aliquam speciem sibi formare possunt idi tum repraesentantem quod per multas repraesentatur inferioribus potentiis, de tibi metipsis quantum ad simplices operationes.' Ei huiu, eminentiae duplex est rotio. Uni
mi vitae uerialis una particularis altera. uniuerialis ratio est quia uniuersaliter verum est unita
esse i superioribus , quae in inferioribus sunt dispersa quemadmodum in sole uni-
virtute eontinente atque operari potent te, quidquid multis ac diuersis continent,dcoperari possunt qui ignis pari ergo rati-
one inpotentiis superioribus unitam esse virtutem. quam inferiores habent quasi di-Θtiam censendum est ita ut sensus communis unica virtute posit percipere . quid-vid diuersis possunt quinque sensus exter-n Ratio vero particulata seu quia superio- in potentiae, sicut causae duobus operantur ιι iam dis Uno quidem quasi per in mores li- ωα mitatae, quo pacto limitatum habent esse
in. sicut inferiores ipsae viso cocurrens cum homine ad generationbm non nisi hominem operatur Latio ira Oper se. absive tali limitatione. ut dum sol per illumi- nationem, aut influentiam calorem simul.
Diritalein. I plures alias producit qualitates inaluei sis subiectis, pari ratione potentiae Him operatur quasi pet inferiores limitatae.
hoe es eiu lactum,no uiri a se perceptu in sed tui docibus propositum litia iratam operario:iem habent: non secus. acip semet iliferi Oi lim percipientes ob tectasin 'ula: via l-i er singulas species, at dum absque tali operantur limitatione, cum obiectu in quide n. non ut i inmediate in seriorem ministelio propositum, sed utram si a se perceptuiri per earundem ministerium: uniuersaliorem habent ae nobiliorem Eectum δε modii particularem Operatus ii eis raotibus potetitiis non alligatu tri. Per prima itaque Operatiouem inferioribus conformatu iam ad modun Operandi. S sigilla ira Icipiu: t per species singulas insecunda vero Imperiorem potius virtutem oste dunt: nam unico cum sit, quidquid multi operario:i bus sicccs,iue percipitur ab uiserio bus . simul percipit S conisequenter pei uni ciem quidquid it Ner plures.
ia Neratio u qualuas, d ex tenso eiusdem operationis mensuratur. Et hane doctrinam veram esse in pliati Exemplo talia vel imaginatiua potentia, nemo am cste uino bigit, ae interioribus potentus consorinatur, in limplici operatione . per unam, non nimini eum obiectum simplex percipiens. atque etiam per unam speciem, sed in operatione miri posita. non solum eas, sed semetipsa simpliciter operantem excedit, cum per una multa simul sensibilia percipiat cuius operationis principium cst unica etiam Occio. quam ex particularibus, quae simplicibus perationibus principium dederunt propria virtute format ut ex speciebus montis, di auri speciem unam montis aurei ac propterea coposita species vocatur, quia ex in ultis simplici bus normata est cum tamen in se simplex sit qualitas, dc si imaginatiuaei tentiae. Quia inter sensitivas superiori, hane tvirtutem omnes concedunt, non poterit
profecto denegari intellectui, qui quasi suo
sibi iure vendi ea supremum inter omnes cognoscitiuas potentia locum ac digiti tatem habebit igitur virtutem eliciena operationes simplices.per immediatam propositionem obiectorum, ab inserioribus potentiis in quibus proinde eis cosormabitur. minutatim obiecta intelligens, sicut propcnuntur, nempe singula per species impres fas atque expressas siligulas habebit etiam
virtutem escici id operationes compositas. per quas multa simul sinplicia obiecta cognoscat: non iam modo operandi inferiorum potentiarum alligat. .icd specie. una ex multis simplieibus propria virtute formata, per quam multa obiecta simplicia, sub rati ne unius compositionis, sibi repraesentetur. ut unum videlicet coinplexum, una rive definitionem ut exemplo D.Thom. utamur vel unam cert)enunciationem constituunt: itaque totum hoc complexum,ho: no albus, integram hane definitionem animal rationale ac enunciationem liteoram, hono est
risibilis, uniea specie expresst a repraesentari . intellectili censendu est,coposita quidem, in rantia ex nubis simplici formata,sed inse,sque dubio simplici. 5 haec est virtus com- onendi. diuidendi, quam intellectui noro cedunt oes: haec cria operatio, per quatale specie sibi formai,copositi ovocatur, lis co demu species formata integra copositione, aut e nunciatione representa vocatur deest propolitio mentalis approlu nsiua aut ilicsi-ς cati-
78쪽
eati . lima virἰusque operationis conditionem,&haec sunt praecipua liuius sententiae sutidam eta, quam deinde confitinare possu
vltyma a. Nam tota definitio totaque enunciatio habet modum unius obiecti percipitur per
unam opcrarionem que vocatur apprehensio, aut iudicium, ergo repraesentatur per V Ucuria conceptum, non subiecti, aut praedicati, qiii conceptus subiecti aut praedicati, non nisi rem simplicem reprae set alser Orotius compositionis, quemadmodum singulas paries domus per operationes singulas, singulo ue conccpius percipimus , sed
totam ipsam domum uniuersas includente, . per num totalem conceptum per unum er- ΕΟ. Ο am nunciatione, quae duabus de causis, illis qui deni eximii secis compositus, catur; prior . st quia ex multis rimplicibus formatus postelior quia rem compositam repraesentat. scd in se, ac secundum se simplex st, inualitas simplex. vocari debet: quc madmodum iudicium nostium Mapprehensio compositae operationcs vocatur,
quia circa tatam vel sani ui compos Honem . .
quod amplius est conecPius Angelicus,&operati O,per quam eandere enunciationem cognoscit in se tamet simplices sunt Operationes, simplicis,unus est con Pu .
corroborata innititur plane modo intestigendi nostro ex quo proculdubio d pendet huiusce rei veritas diuersa tamen via incedunt; nam posterior, sinii lemes scit modum intellio fdi nostili Angelico, cum velit per unam simplicem speciem ex prcsam totam nos enunciatione apprehens ira vel iudicatam intelligere, scin integra repraesentat tu, per unam illam speciem ho est non esse compostam qualitatem, sed
simplicem: a senientia prior non tantum in tellictui nostro tribuit, nec modum intellipendi Angelicum ei concedit, sed longe in- letiorem Ita ut neque unam simpliccni speciem explisiam formare valeat, integram uncia ion lepraesciitantem, nec ,
sequenti per una in .s d per plurre eam intelligat vel certe per unam copositam ex duabus,aut tribus simplicibus: quodsi ita sit, non erit simplex italitas, sed composita expluribus, vere in hoc est posita tota difficultas, de iste est huius controuersiae status. Mihi quidelit verum fatearo magi rem sentenil per placuit prior sententia, quodanoduam propes . ster intelligendi, nequeat attingere Angeli 'cam persectionem expositam. nee nunc intionem exprimere, quisit simplex qualitas sed vere compositam ex conceptibus di uersit praedicati. subiecti: non secus.ae vocalis ex multis vocibiis composita est .Quam sententiam reperio apud doctissimum P. Gabriele
ac naturali modo intelli di nostro desum tapta. Etenim si homo enunciationem. ex multis intellectibus. seu conceptibus,unum attribuens.salteri constituit: non si mentalis crit: quae ex conceptibus repraesenta tibus res construitur sicut vocalis ex multis r. mibus, sed diuersi conreptus sunt diuersae: qualitates ergo mentatis enuncluto imon.
eritqualitas simplex sed composta,ex muti tis simplicibus qualitatibus. Probatur secutis do ex compositione ipsa atque ex modo componendi enimesattoenim quaesitat,mue sit vocalis aut mentalis compositio est,
aut diuisio, sicut affirmatio,aut negatio: Dfirmativa enim compositio dicitur,&neg tilia diuisio.sed componere unum cum in ro,aut illud de eo Mnimare, rursus unum ab alteio druidere importat multiplicitaeti s ergo enunciatio mentatis,in qua id ne cessario reperitur . ex pluribus erit qualitati bus composita. non simplex cum in simplicibus non sit unum, di alterum: modiis etiam componendi per attributionem Vnius. adalterum, idem conuincit; cum multa ι-
eitatem necessimo praesupponat . Sed probatur tandem ex enunciatione, vocali; nam voces significant res mediis cinceptibus d iuxta modum concipiendi imponentis, adeosignificandos fuerunt im-Π1suae, sed e actatio vocesia non est sm
79쪽
plex, sol coposita ex mul nee mentalis erit simplex Onceimi, id ex inultas compositus ι quod praesertim reccsurium Probatur,xbi extrema propositionis sola ratione distinguinitur, ut homo, animal, AN quae distingui repugnat nisi diueis conce-priis de utroque sormetur duri 3go unum
de altero enuncinniuI in mente, enunciatio.
nem ex conceptibus triusque componimus, quare nequit si simplex qualitas
argumentis oppostrapartis obviam
'EC dissicile est argumenta posteriori, sementiae diluere nam dc si adi intamus phantasiam Mintelle. Etiam habere virtutem Oficiendi, nam speriem ex multas, vim Thom docet,&cxp Heluia confirmat, non tamen per modum
attributionis vruus ad alterum, nec pes m O dum affirmationis ominationis,. quod o ninino necessat rami in ad enuneiationem
minit uedam .sed inquantum simplici quo dam verbo aut specie expressa exprimere valent totum, quod per plures impressas repraesentabatur risi his tamen attribuendo alieti sed per modum simplicis oper
tionis. Caetera vero argumenta.eminentiam in
tellectus supra sensit tuas potentias opponiit:& rius similitudinem eius eum intellectu Angelico Primum vero difficultate carer.eum hominentia in multis aliis cernatur,&in modoon ut iudicandi, aut apprchendendi enunciationem cernitur, quia caeterae potentiae iudicium per attributionem Unitis ad alteriam non attingunt rimo nequeam
prehensionem compositam, sed simplicia dumtaxat apprehendunt, Sad summum per
modum simplicis operationis specieri cxpress ameliciunt repraesentantem totum l. Iud quod per multas simplices Impressas ie- praesentabatur nihil prorsus componendo, aut diuidendo ut de phantasia admittimus. Quod vero addit ira vimitem in insem Oii-ba, dispersam dcliere est.. in superioribus nitam verum est, . accipiendum tamen intra proprium ordinem ac persectionem suopacto in intes lectit repetitur quasi collinitio,.quidquid incinita potentiis sensiliuiopaxiam cst,c quo non bene colligitur eum pone integram enunciationem, per v- nam simplicem speciem expressam apprehendere, vel iudicare: nam hoc excedit pla, ne mensuram proprie persectionis de A
gelorum proprium est nec ab intellem norstro attingi potest, cuius ratio est ma illi
non intelligui it componendi ac diuidem do, sed absque attributione unius ad alterum. simplici notitia cognoscunt ei conuenι re quod nos nisi per plures ac diuersos conceptas cognoscere non possumus; vos auri butio, atque etiam compositio. diuisio, cessatio praesupponunt. Et hine est, quod tota enuciatio repraesentatur illis per unam, ac simplicem speciem nobis vero non nisi per plures aut per unam ex pluribus compo sitam, ut in discursu constar, qui perplare species compositas nobis repraesentatur il lis vero per unam simplicem' quia discurrendo non intelligunt, hoc est unum dedi eendo ex altero, sicut nos, sed simplici intubtu causam de effectum contemplantur, is ignoscentes simul, quod causa eius sita
iam pertinet controuersia haec nam i .hie 'tales sunt species respectu generis squaerimus lago: an affirmans,d negans sint species enunciationis ac ita diuisio enunci tionis incas genetica sit ae dum animal dis uidimus in hominem,equum, doleonem.
Diuersa referuntur siententiae ct syrma ruga quaesitanis pars Pruserrum. HANC quaestionem tetigit D. Tho a natos
nas, in commentariis hui doci: reserens Alexandri sententiam pinrant Faequivocam esse enunciationem adas firmationem, de negationem comparatam,
vel ad Lurimum analogairi; ideo censet in hare duo membra dividi, tanquam aequiu cum aut analogum in diuersa signiscata, aut anal Gata,' iram sententiam ecuti sunt Philoponas i librae posthriori resoluti cap. 2t. Aspasius, d Buram . . li .de priori restaut proba
80쪽
pite praefreti se loquens : Est iste
cap. ii tinatur sed quod muli is coiruenit securi amplitas. N poster tu ι stanalogum iergo cum genus aequaliter ab peciebus participetur,an toga erit enunciatio adige duo membra coin parata. Quod his rationibus comprobatur. AD stinatio ex propria conditione importat compositionem negatio diuisionein com Dositio autem ordine naturae, prior est diu Done Affirmatio praeterea importat forma rostiuam, a priuat negatio,sed habitus est prior natura priuatione. ergo di affirmatio
negatione. analog ergo erit communisca tio enuntiationis, respectu utriusqlle.
Secundo Negativa dicitur ex additione ad assirmativam, quam proinde secundum ordinem naturae piae supponit mamatis in aliud negam propositio, quam affirmans addita negatione ,ex quo etiam habetur simpliciorem esse affirmativam, d ex utroque intentum qiiod sit prior atque adeo quod non sint enunciationis species, sed quasi diaersa significata, cuiusdam aequivoci, aut
Nagister solo. 2. Lissi summularum, amrmationem negationem diuersas qualitates emanciationis esse arbitratur, sicut albedo &nigredo suiu diuersa qualitates corinporis,m ideo eluinciationem in affirmantem. negantem di iii iam esse ab Aristot. anquam Moiectum quoddam in diuersa accidentia,ut corpus in album. dc nigrum cuius sentent iam notargumento pi Obare possumus i accidens est quod ad sie,' ab esse potest subiecto, salua eius essentia virorpllyrius docuit cap. de accidenti, sed ita se habent respectu enunciationis afficinatis, ac negatio ergo sui it accidentia eius probariarminor: eadem propositio immutata transit, de affirmativa in negatiuam.atque etiam denegativa in Murmalitiam ι ergo fatua eius
essentia hoc ei accidi: exemplo iobis esse notest haec eminciatio homo est albus, cuis negatione in adiunxeris. . incitur negans, si additam negationein a stude iis affirmans redditur, di tamen eadem semper est
mi essentialiter sed secundum diuersas u
Communis tam sententia profitetur diuersas esse species affirmante & negantem, creatlax sub penere enuntiationis; quam emi erunt tortansi solum antiquiores interpretes. Orphyrius Ammonius. Boetius ac Simplicius in expositione huius cap. quos Thom ibidem secutus est sed etiam moderni. ut in uanienseo, Suesanus Lemosius in his eommentariis, de Doctor Tolet. quaest.2.&ita est
Fundamentum praecipinam huius semen proba ctiae tu ego fallor iltiadest quod superius deessentia enuciationis aetentes stabilitum reliquimus: nempe prirnum conceptum in
quo eius essentia posita est non esie aliutruquam unum de altero e nunciare. a quo ema nar ut veritatem aut falsitatem contineat ι. viri autem de altero euunciare conmisit per amimantem . aut negantem ergo in
trinseca, absque dubio sunt membra in quae diuiditur enunciatio secundum estentiam. quod est esse species illius Mimi Secundo probatur Enunciatio: in comia muni praedicatur quidditatiue de assim tiva. negat tua specie disserentibus. ergo est verum utriusque genus. Probarii prior pars
antecedentis, nam vetae sunt praedicationes istae affirmativa est enuneiatio, negatuta est enunciatio quarum praedicatum cum se commune erit absque diibi superius .iquid ditatiuum Nam quid magis essentiale. potest esse utrique . quam unum de alteroenunciare. Probatur d inde posterior pars. quod essentialiter inter se distinguantur. AL irmans enunciatio imporis ex propria eoditione compositionem. aut unione prindicati cum subiecto negans diuisionem,aut separationem ab co quae sunt rationes for maliter diuersae atque adeo essentiales dis serentiae, utpote ex propriis modis trunci.
andi desumptae cor situunt ergo diuersas species sub eodem genere.
aeo solutione autem Tilmentorum ala d notanduin est illud , quod optinis docuit Tolcta si inatioueni, his nam