장음표시 사용
61쪽
ctus Lie, aliam irrefractus amplitudinem obtinete ergo & radius ab ipso lai stilum prolapsus,&stilus atque linea horaria a stilo inumbrata, in alio etiam circulo horario ver santur, quando Sol refractus horizon tem possidct, quam qua-do eunde irrefractus invadit.Quod aut Sol in variata amplitudine etia circulum horari u mutet;inde fit euiuus,quia in Sphetra obliqua, et reuli horarij per ani bos polos & singula horizotis pucta traseunt; unde in quolibet hori Eontis alio ali que pucto versans Sol,necessario in alio atq; alio plano horatio iacet. Hinc mane sub exortum Solis, umbrastili cadet in lineam horariam quae mane antecedit, & vespere sequitur eam, quae ortui atque occasui Solis irrefracti debebatur. Id quod crebra experientia hie lagoi stadij confirmauit. Ortus enim Sostitialis in eancro umbram primam collocauit intra tertiae&quartae matutinae lineassoeeasus postremam intra Octauae & nonae, ita ut octava ferme pars horae tam mane quam vespere amplius ab umbra indicaretur, die.
Dicendum 4. Sub Sphaera parallela hasce varietates multo maxime locum habere,vta expendenti facile patebita. Nam propter Refractionum inconstantiam, fieri potest ut Sol hominibus in hae orbis
plaga constitutis emicet in aliquo circulo horae duodecimae, vel nonae, vel primae cum tamen circulum horae sextae occupare deberet umbra. Nisi velim uxcone edere illos meridian fixo atqueeerto carere,&c.
Pro exorbitatione umbraea vero Solis loco,in Zodiacos Nota 7. In Horologiis mobilibus secundum eleuationes S lis supra horizontem positi constructis, cursores&stilos semper ostendere verum locum Solis tam orientis quam occidentis, io
omni Sphaeras &c. rationem petes ex dieendo. r. Notandi 5. &c. In aliis vero stabilibus horologiis, Zodiacum inscriptum, habentibus, aliter se res habet. Nam in toto uniuerso unicus tantum aequator, idq; in Sola Sphaera recta, Solem domicilio suo acceptum, ita
moderatur, ut exerrare non si hat a regia via; ideoque neque radiis Sol emis.ss umbras in aliena diuertieula hic cogit sed sicut ipse aequatorem, ita umbrae apex lineam aequinoctialem inconniventer obambulat, ipsaque vera ortus Noccasus puncta, Arietisque N Librae loca des gnati
Reliquorum vel os gnorum &Ρarallelorum in ortu atq; occasu Solis loca vera in arcubus Lodiaci delineata ., umbra a stilo prὀiecta, nunqua ostendit, sed sem per aberrat: minus tam e senia sibiliter in Sphaera recta; plus in obliqua I maxime in paralleia.
Ratio horum omni uest; quia Refractio fit secundum circulos verticales. Cum ergo ex parallelis solus aequator in Sphaera recta congruat cum verticali Vcro;
62쪽
Refractio illo die secundu ipsum fiet. ideoq; umbra in neutra partem deflectere' potest,ergo in opposito plano horologiario locu Solis vetu obumbrabit,&c. Sol autem reliquos parallitos peragrans., centrum suum non collocat in communem ipsorum cum horizonte sectionem, quod oporteret fieri. si irrefractus affulg ret; sed puncto veri ortus nonnihil admouet. quia ipse inhori-.Σontem visibilem exporrigitur, cum adhuc infra eundem ex parte rei versatur: ergo circulus verticalis p r locum in quo Sol infra horisontem existit ex parteeei, traductus, secat ibidem parallelum Solis; non ergo ea dit in punctum quod horieon eum eodem parallelo eommune habet, sed neeessario steat horixoatem inter paralleli Scarquatoris communes cum horizonte sectiones: ex quo euincitur,locum etiam ab umbrastili adulteri Rumonstrari. Sed haec in Sphiet. rarecta exerratio, ob angulos valde acutos, quos verticales cum parallelis esciunt, in sensum, meo iudicio. non cadita.
Secus euenit in Sphaera obliqua & Parallela . Quod si e obiter
insinuos si ponamus in Sphaera parallela Refractionem esse unius gradus; tum Sol circa aequinoctium vernu m adhuc agens in gradu pistium, exiliet in ho- montem, eo quod uni gradui verticalis circuli in illa Sphaera, respondeant ti3o'. &c. in Eclipti ea. Ergo horologiariae umbrae ostendent Solem in principio arietis, cum ipse adhuc triduum paene absit. contra ι quando Sol principium arietis perlustrabit, horologiariae umbrae, ipsum an tertium ferme eiusdem signi gradum vel paralicium, coniicient. H. e assinia contingent in Sphaeris obliquis, semperque plus e loco suo mouebitur sol, quo Sphaera obliquior fuerit. Quia ei reuli verticales in i cum Solis restacte exorientis aut occidentis demissi, a vero loco Solis, quo parallelus cui SoI inest horiaontem secat, multum abest, propter magnum angulum, quem verti eatis eum parallelo Solis facit; ex hoc enim continpit, ut a cus in hori Eonte angulum istum subtendens valde sensibilis fiat; ideoque verus Solis parallelus quem percurrit, semper in alienum locum transferatur, adeoq; in ortu & occasu, umbrae locum Soli in fodiaco adulterinum contribuant. Et haec quidem pro instituta breuitate innuere tantum volui. Nam pro dignitate
c. Accidit etiam amplitudines orti uassc occiduas in Sphaera obliqua maiores apparere versus polum apparenLem, quar
versia S occulaatum, quae tamen absque refractione non euenirent.
7. Equo habetur vera ratio, cur sidera orientia & occumbentia
Septentrionalia in climatis borealibus, in boream plus debito versan O. . Diu b, Coosse
63쪽
8- Diutius luce quam tenebras in quouisio eo morari nece cis est. Et quo Sphaera, obliquior, hoe lux illis diuturnior. Cumque refractio fieri possit ad unum gradum & amplius, possibile est iis qui lub polis degunt.
Solem citius oriri duobus diebus de amplius. Unde solius refractionis bene Meto euenire potest , ut aestas quinque aut pluribus diebus byemem superet, subistis Sphaeris. Ex eodem fundamento exaltari illis possunt quedam semper latentium stellarum,&iterum deprimi, solius refractionis opera, absque ulla polivariatione. Unde consider3ndum est; An nulla ex hoe capite de poli mutatione, in Auctores irrepserit dissensio. Quod tamen alio discutiendum reseris
s. Eaedem caussae docent. conBrmante experientia, in Sphae xa obliqua aestatis praesertim dies longiores esse aequo. Cum enim
Sol obliquius ascendat, fit ut uni gradui seeundum ascentionem rectam in vertie ali cireulo sumpto te ondeant in obliqua Sphaera duo,tres,quatuor,&c. quorum tamen singuli aequantur tempore, singulis ascensionis rectae gradibus re quo mirari desino cur aliquado in aestate ante quarta illucescat Sol, &postea error in horologi is accidat, id quod saepissime expertus sum quando ea secundum Solem orientem aut occidentem
diriguntur C. . In hoσ enim easu Sofex refractione peetam, eastigandus est ad horologia bene directa, non illa secundum cespitantem Solem depra uanda. Cum quibus tamen facile, Refiactionum eluctatus campos, Sol, ingratiam redibit, &c. Quod ideo moneo, ut attendant qui in hisee oecupantur: nam qui ex apparentibus orientis atque oecidentis Solis punctis, aestimaret amplitudines orti uas& occiduas, nec non areus diurnos& hisee affinia; is. in ealeulandi ratione grauiter impingeret, latitudinem que loci, iusto plus ampliaret, &Gio. Muni fidam tandem in hisce Creatoris largitatem gratissim is animis recognoscamus; etenim quod vapores illi de splendoris
solaris esReaeia sua hebetudine retundunt, id figura aereatore illis indita compensat; dum Solem quem cohibere nituntur ne splendeat, omnibus populis diutius detinent, lucemque exosias tenebras abbreviant, lamen prolongant ;noctem curtant, ampliant diem. Omnibus quippe Gentibus diutius luxa est, breuius umbrae. Vt sic ad lucis opera ipso sonte luminis Sole, peragenda, d continuanda plurimum incitamenti atque adiu. menti hauriamus..
64쪽
MVlta in ipso Sole Elliptico sunt adducti, quae hie dilucidius declaro. r. Si absque vaporibus dimidium coeli patet, tune praesente Atmo sphaera idem homo stimul opposita intueri potest sidera. Et hoc quidem sequitur, eius autem conuersum non necessario. x. Eadem data hypothesi; Sidera quae nobis nondum occubuerunt, orta sunt antipodibus nostris; & quae oriuntur nobis, nondum illis omnino oecum bunt. Eodem itaque tempore tam nos quam Amichthones nostii, Solem contemplamum
I. Ex eo, quod Solem versus quamcumque horizontis plagam Elliptoidem experimur, intelligi datur, ipsum Sphaerice rotundum esse. Quod autem. Sol tam in ortu quam occasu, in austro atque Septentrione contrahatur,docentorius illius atq; occasus Solst itiales, brum ales atq; aestiui.
Timus in coelo cireulus d scriptus cogitetur; omnes homines in terra illi circulta direct subiectu habebunt suum Zentili in illo tarculo , ideoque Solem quadrante Circuli a vertice remotum, videbunt in suis horia ontibus Ellipticum. Unde, . i. : a i A f ,
videant Solem Ellipti eum in suis horixontibus, quando is in tuo vel matutinus vel vespertinus affulget; erunt ij qui subsunt circulo verticali ex Sole vel surgente uel cadente tanquam polo, per verticem tuum descripto ι seu qui lo c. Solis d ist an t quadrante eirculi in globoterrestri.
probum, cuius superficiei inscripta sit Ecliptica in signa & gradus odiaci di- , si in sta. Loeum ergo Solis datum in ea repertum suppone puncto verticali ptum si regione vel locum datum traduxeri ian circuli horizontalis parte orientalem. Sol dato loco occumbet; & omnes populi horironti circum quaque su tecti, Solem in Eorironte suo aut prope, Ellipticum vident, occidentem qui inhor Eontis semicirculo orientali inrieotim qui iri oecidentali reperiuntur: si vero locum datum traduxeris in oecidentem horia omis arcum, Sol illi loco orietur; & Omnes loci oecidentali horizontis semicirculo subiccti, eundem S lem orientem; suppositi vero orientali , oecidentem aspicient, sed Ellipti asse
ctum, pro varia vaporum ratio πα
rinith magis vel minusabfuerint cinane a te priori globi fitu; ita etiam Sol illis
65쪽
eleuatus appareb t, & magis vel minus eo inpressus; qώ vero vertieem I n sede rint, eundem perfecte Sphaericum contemplabuntur. L Inter omnes tamen, hosce totius superioris hemisphaerij populos, et iasi homo homini, aut oculus oculo contiguus poneretur , ita ut superficies terrae hemisphaerica meris oeulis Solem eontuentibus strata esset; nemo alterius ellipsin, aut alias globum Solarem aspiceret; sed quiuis oculus proprium simulachrum reciperet; non ideo tantum, quod eo num peculiarem acciperet ab obiecto, ut fit in visibilibus fixis, &e. sed quod etiam eoni recepti basis alia esset. ex parte idoli solatis in superficie Atmosphaerae formati. haud aliter, atque fieri amat, in specula id eam obiecti repercutiente; singuli enim visus propriam in loco etiam proprio contemplantur. Quod idem pari ratione in Solis Raefractione omnino contingit. undes. Sicut speculum totam rei visae imaginem in se toto, & totam in quilibee sui parte imbibit, atque reflectit; ita Solem totum in tota portione quasi hemisphaeriea Atmosphaerae recipi, & in singulis eiusdem punctis depingi, atque a doeulos radiis refractis deferri, nullatenus est dubitandum. In hoc enim Rhflexio & Refractio plane concordant.
LIARES ANNI IGI 4. CAPUT XXXI.
ΡAueas anno decimo tertio obseruationes protuli, de sole horigontem continente; unde dubius sui, Vtrum ipsius eadem sempe ita, arta vero diuersa esset contractio, in ipso primo occasus inchoati, Sepostremo ortus absoluti pancto, quod tum accidit. cum Sol su pra existens a plano horizontali tangitur & non secatu . Huie
dubitationi eximendae summam in obseruando industriam adhibui, animaduersionesque crebras & accuroas feci, E quibus paucissimas quidem sed tales selegi, & hue ob oeulos consti t ut, qualibus omnino, absque ulla haesitatione tantii fas sit.
66쪽
In ciuo AB Horizon, CDE,Solis pars horiaoati obtenta, EF Cpars altera ab
67쪽
r. Columna nomina mensium eontinet a. diem, o tempuι qua ess obseruatum; Antemerιdianum quιdem, denotatum tittera ; pomerιάsanum, tittera P. Columna 3. eleuattonem Solisseupra horreontem exstrimit, in Grati m o Minutis primis. 4 Columπa Dιametrossolares ostendit, Longitudims per litteram L: Aiatitudinis per A. Quinta demum c βxta columna yroportionem evrimu , quam defest . quo minor diametro a maioresuperatur, habet aa dametrum matorem.
Vtpote seu septuplam I subnoneVlam,cte. Qui deinde defestiu in minuta Prima orseeundare aetus ess, in columna siexta: supposita Solis diametro minutorum 8rιmΦ-rum. I . Quod ideo feci, ut ineurιam valine oris vel opographi, in diametris obo lassatueudis, Peccantem, Praesarem. Vt mel innumeris certam ratainem ab I errore scires, atquὶ ex his ε e tot Hametorseolares in notaeastro ortione, esiam massisti laptissessirmare. - -
as. & 26. Iuli j, coelum matutinum serenissimum quidem fuit, sed nocturni imbres, praesertim die vigesimo quinto, erebri intercesserunt: unde sine d bio Lictum, ut Solis contractio maior esset die et s. quam 26. Libero oculo patuerunt hae duae Ellipses, abi clite vlla dissicultate. Octobris die Io. mane, Ellipsin solarem illapsa proeera nubeeula in duo inaequalia segmenta diuisit, altitudinemque diametralem totius ellipsis amplificiuit non parum, hoc modo: ubi seg metum minus est A KC; maius D EF; altitudo tu et a BE. N ibeculae abitu, rediit antiqua Ellipsi iacies, considiicia. in prist nam altitudo dimentionem. Tales metamorphoses saepe alias, etiam in vespertino Solis descensu, notavi. Genuina, inter alias multas, de quibus suo loco Se tempore,) huius apparentiae ratio videtur esse Re fractio a perpen dic u lari, propterea quod nubecula A C F D densor sit medio inter oeulum &ipsam interiecto; equo fit Vt pars Scilis ACFD, ob sicure tralucens nonnihil amplietur, sic Ellipseos d. normitas generetur: id quod in aliis experimentis passim ellobuiuur. Oct Disit so by Coral
68쪽
octobris diei r. Tria notanda contigerunt .
Vnum, Sol hor zonti vicinior, eum extaret adhuc ab eo minutis 3o. manifeste stare visus est, idque ad tres circiter horae scrupulos .indicauit hane stationem radius Solis pertubui , in cha ita ex e eptus, quem admonitus a socio, immotum conspexi, haerentem loco eodem. Postea repente iterum defluere coepit, incitatius more solito. Hisce similia alias etiam non raro videram, sed minus fidebam: phaseos tamen huiusce euidentia a dubitatione omni meliberauit. Ratio sumenda est ab inaequali Solis Refractione, quae maior sim per maiorque euadat, in tali proportione, ut motum Solis verum praecise compenset, adlensi bili 1 fiat. Hoc autem aecidit ves e varia &inaequabili vaporum rcfrin- sentium densitate; vel ex superficiei incidentiae mutatione, dum magis mimisiue conglobatur; ves e maiori vaporum aut minori a terris d istantia: aut deniq; ex istis omnibus permixt i m. Ex hoe in experimentali Andamento constat, magnitudinem seu Solis seu a V rastoricali solaris fluxu aquae aut arenaea e currentis equi interuallo, dum globus Solis aut emergit aut occultatur totus a contactu primo horletontis, quali modo ησεν πη-
Cleomedes&alij veteres vii sunt, certo indagari non posse: Nam si Sol stet illo tempore, plurimum aquae eolligetur , ideoque in aquae diurna fluxum partita, rarius debito reperietur; & sic tam Sol iusto maior, quam coelum Solis iusto minus eonstituetur: quod si Sol cursum eodem tempore praecipitet: si et&ipse aequo minor, di coelum ipsius iusto maius. Modus ergo alius isque securus, qui possit huie sub Ilitui, dicetur suo loco.
Alterum quod adnimaduersu dignum eontigit, fuit hoe 3
Quod Sol co tractior apparuerit cum amplius abesset adhue ab horizote, quam eum eundem omnino attigisset: id quod alias etiam, sed minus accurate, at
D em v m , ', semies culus Solis ad homZontem obuersas a tutior siue plenior 3 auersus hebetior ob tusiorque manifeste appa- tuit. Ratio botum omniu, in vapores reiicienda videtur. Hoc ipsum non est ho
diernum tantum, sed alioru --, --
in quo AB Horizon, CDE,Solis pars horironti obtenta, E FC pars altera ab, 3 eodem
69쪽
eodem allersa, quae minus est curua, quam opposita C D E, contra legem eo m-munem Resraelionis. δαχ. Decembris fuit Solstitium hybernum, serenus dies vi& medius prae-endens. Sub occasum Solis spissi,crassi, nebulosi atque inquieti vapores, qui tamen 'olcm non impediuerunt, quo minus in asperium caderet, cum hori EOnoti coniungeretur icet eunde instar serrae exasperarint. Notata sunt sequetia. I. Arcus Solis ad horizontem prospectans cui uatior saepe apparuit, superiore.
a. Longitudo tamen Solis eadem semper mansit, quae suerat meridie-3. Magna portio a reus solaris seeundum longitudinem protensi tam superior quam inferior, in rectam abluit lapissime lineam, qualis est CD supra.& EF insta; sed mox ad euruitatem sese recepit. . Tota Ellipsis frequentes in- έ duit, modo supra, modo infra gibbos, ita ut plane irregularis appareret: etiam alias frequens est. s. Tota altitudo Solis in conssanter, non aequabiliter variata fuit. Nam Aecin tractior apparens, paulo post altior euasit, uti apparet in Dia metro DF ad tabulam obseruationis, quae cum Sol humilior esset, extitit procerior, cum tame idem Sol altior exhibuisset diametrum DF breuiorem,contra Ordinarium Refractionis tenoremo Et hoe etiam saepe alias euenit. Adiectum diagramma oculis subiicit pleraque. ΑΒ, Longitudo Solis eadem toto die Nobseruationis tempore. C D, & EF, arcus solares in rectum porrecti. CGDUHE, EI F & FK, gibbi solares. Caetera de asperitate alias passim & pra sertim in Apellea nobis sunt dicta: Consule etiam Disquitiones.
Dubium hie est; Utrum hi in Sole scopuli, anfractus&ma andri,consurgant ex Refractione, an vero e lucis solaris suffocavigione; ita ut vaporum intercursatio adempto sua spissitudine lu
mini umbram substituat in Solis orbitam, & so facto hiatu, luce reliquam in scopulos quasi quosdam fastigi eo.
Et videtur ratio id accedete experientia suadere. N im sicut tremor Solis, Meo saeta inperimetro ipsius exasperatio, nihil aliud est,quam radiorum perime trinum interueniente corpusculo aliquo opaco abscissio, adeoq; umbra in Solis imaginem interru prim intrusa: ita etiam in agnae hae crepidines, al. unde exi ste
70쪽
re non possρ videntur, quam e magnarum interpositione molium, qnas radius Solis penetrare non valeat, ideoque ipse Sol miserum in modum truncatus u stenam prodeat. Vsitatam autem illam solaris circumferentiae concisonem, ab interiectis nos inter & Atmospherae extremitate corpusculis,radiorum exceptu peroriri, patet evidentibus experimentis r si nimirum Sol per fumum allabatur: si per spa: fos aut cocitatos pulveres: si per ascendentes roridos vapores; haee enim omnia & tremorem & dilacerationem inferunt; non utique refractione, sed inumbration et Actam luculcnter, ut viri brat sumi, eiusque anfractuose vortieationes, etiam in ipso medio simulachro Solis optimὸ discerna tuta Vero simile igitur est, idem in portentosis istis dici solaris rupturis euenire. cum ratione congruum sit. multas eiusmodian Atmosphaerae profunditate reperiri mos, quae lucis occultatione, in tam portentosum valeant solem configurate monstrum.
Sed dicendum nihilominus videtur. ingentem hanc Solis
transfigurationem non esse obumbrationem, sed plane veram eamque irregularem atque inordinatam Refractionem, prou nientem a fluctuante Atmosphaerae superficie. Et probatur.
r. Quia si ista Solis deformatio ab umbra intercedentis massae proueniret. Sol etiam in Longitudine sua notabiliter quandoq; abbreuiaretur, sicut in Longitud inis verticibus etiam exasperatur, vaporis aut fumi interpositu, 8ce. At qui iti Longitudinem Solis seissurae hae notabiles inserti animaduersum hactenus non est: igitur ab umbra non sim t. a. Si ab inumbratione essent, etiam aliquid essiceretur in medio Solis disto, di vel umbra aliqua compareret, uti sumi & vaporum ascendentum vel Sol finderetur in duas partes, uti ad io. Octobris nubeeula feeit, Ece. Atqui horia nihil fit. Ergo metamorphosis ista ab umbra non est. 3. Quando reeessus isti in Sole hiant, non contingit id repentina quadam reciproeatione, uti in peripheriae trepida dilaceratione fieri solet; sed lenta quadam de fluctuῶ te quassatione,haud aliter atqui si quis Solem aquis innatantem
attolli atq; deprimi eerneret. Quod illi aliunde accedere non videtur,qua ab inaequali te fluctuante Atmosphaerae peripheria. Et se verae Refractioni, non aut nudae in umbrationi est haec Solis variatio transcribenda. 4. Solis in perimetro conciso quocunq; diei tempore st)ntercedente furno aut vapore; sed ista deprauatio non fit,nisi apud hori Zon tem: Ergo non est similis ratio huius, de illius euenti. N m si ab interiectis corporibus id accidit. cur non isse opponunt Soli eleuato s. Signum ergo est a sola Atmosphaerae fluctuante supeisiete id proficisci, quae vim suam circa hortiontem praecipuam in Solem exerit,&c. Argumenta contraria,ex hisce haud difficulter soluentur, dec. Quanquam ea probabilitate sua non destituta arbitrer. ' Con-e ooste