장음표시 사용
391쪽
7so Iur. Nat. 9 Gent. Lib. L. sive uni lateralia, sive bilateralia, nullius m menti esse. P Manifesto enim contradictorium est , iuvnaturae adsistere pactis , etiam juri naturae contrariis : itemque prohibere illud ita pacisti , & tamen praecipere , ut pacto fati fiat, pactum denique nullum esse , S tamenestectum sortiri . Itaque sine perfidiae labe ab hujusmodi pacto disceditur , quod sine summo stetere impleri non potest . Nee fidei laudem seri , qui praestat , quod sine scelere praestari non potest . Recte proinde Dejanirae, flentium sibi stipulatae, respondet nutrix
apud Senecam tragoedum A Herenti Oeteo Act. II. v. 48o. Fraestare, fateor , posse me tacisam fidem , Si scelere careat, is erim scelus es fides .
f. CCCXCIX. An ser- Ex quo porro colligimus, 43 non obli-ν hes s. g ri quemquam ad praestanda promissa, quo-1um cum rum praestationem cum alterius detrimento a , ω- im aifesto conjuri tam esse, animadvertit , to eon licet vel maxime alter perire velit, promi Diumaum sumque urgeat. Quum enim laedere alterum iure naturae prohibeamur, g. CLXXVIII. 7. de ii4 vero , quae juri naturae te fragantur,
pacisci nemo possit: S.. CCCXCVIII. 38.
non potest: etiam pactum qualecumque., quo alter laeditur, valere, & 4s qui hdem sic praestitit volenti & urgenti , non minus P na dignus est, ac qui invitum & repugnan
Nee opponi huie doctrinae potest , volenti
non fieri injuriam . Ei enim regulae non ei locum, si velle non liceat, iam supra ostendimuS.
392쪽
mp. XIV. De Pactis. 3srdimus. Uelle autem non licet ea, quae Deuς vel per rectam rationem , vel per revelationem, prohibuit. Hinc quamvis Saulus, rex,, vulneratus adolescentem supplex rogallit, ut se gladio transfigeret': tantum tamen abest , ut id impune ferret, Ut Davides eum, tamquam regi cidam conses una , confestim obtrun- eari iuberetia II. Sam. I, II. IG9. C C C C Quia porro paciscimur de iis, quar Π0bis sinctu ab altero dari fierique jure persecto cupimuS, pactorum
g. CCCLXXXVI. dari autem ves fieri non i
possimi ea i quae' aIterius dominio arbitri ovem , 1ubiecta sunt: recte negamus 46 . quemquarta uti uter promittere res , factave aliena , nisi mandante domino F irmio 47 ne proprias i :quidem res, in quibus jam alteri antiquiore
pacto jus aliquod quaesitum est .. 48 Obli
gari quidem euna ad omn*m diligentiam ad- ' qhibendam, quι se operam daturum . promisit, ut alius det faciatve : immo &. 9 ad id, quod interest, si se rem alteri confectam daturum , receperit, so non autem ei, cui quis rem factumve tersit promisit , jus esse rem illam factumve a tertio exigendi . Vid..Herta de obL alium daturia facturumme Quum enim pilas, quam operam suam dilia gentiamque , non promiserit 2 nec plus ab eo exigere poteri r is , qui sibi illam pactus est o Et generatim quoties quis sibi aliquid stipu- Iaxus est , quod in alterius potestate absolute non esse i raescivir , vel , praescire potuit τrotits promittens , pristita omni diligentia , liberatur . Eleganter id observat Seneca de . benem. VII, IJ- uuaedam Hus conditiones sunt, ut effectum prolare deiant : quibus a m proe
393쪽
Pactum di pure pec sibconditi ne, di ex die vel in diem recte Ini
talis Iuv. me. Θ Genti Lἰό. I. effectu est, omnia artentasse , ut escerent. Saomnia fecit , Μt sanaret, peregit med eus par- s suas. Etiam damnato reo , orators eonflageloquentiae effetum, si omni arte usus s. Laus ἰmperatairi, etiam Ῥιcto, O dises redda-rur, si O prudentia O sndusina, in Iortatudo munerisus fuis functa est . s. CCCCI. Ex eodem, quod datio vel factum, quod . promittitur , ab utriusque consensu pendet , g. CCCLXXXVI. sua sponte sequitur, si ut 'in paciscentium arbitrio sit , PUER , an
cisci velint, easque circumitantias a pacIicentibus accurate esse observandas , dum, s x quod ad conditionem attinet , illa euectum pacti ab incerto eventu vere 1uspendat, id- est , dummodo vere sit CONDITIO . Ex quo patet, s3 id quod sub conditione impossibati, quam vocant, promissum est , non deberi, quum nec hoc additamentum conditionis nomen mereatur, & ii , qui, quod neri non posse practiverant , promiserunt stipulative sunt, aut iocati , aut munivisse , acnriore casu pacisci noluisse , posteriore non mi, censeantur. s. CCCXCII. o. H.
Est enim coNDITIO eerta quaedam eIreumstantia, a paciscentibus expressa, a qua P cti effectus suspenditur, tamquam ab meert eventu . Quum ergo impossibilis, quam v eant, eonditio non exprimat incertum euentum, sed, quem non exstiturum, certast miraress r sequitur , ut nee sui pendat pacti estectum, adeoque non sit eonditio . Cavillati
eur ergo Miltiades , qui urbis deditionἱm a
394쪽
Cap. XIV. De 3s 3 Lemniis ex pacto postulabat, quod domo
prosectus , vento Aquilone Lemnum pervenisset. Nepos Miltiad. cap. I. O II. Lemnii enim Athenas intellexerant e nee aliter Lemniorum verba eapere poterat Miltiades , qui eo tempore nusquam , nisi Athenis, domum habebat . Conditio ergo erat impossibilis , quae , quum exsistere numquam Posset , pactum reddebat irritum , maxime quum illusisse Lemnios Miltiadi, & irridentes hoe dixisse, adeoque iocatos esse , iacile intelligere . potuisset Miltiades.
g. CCCC ILQuum vero , & quae rectae rationi, IegI- Multo hus, bonisque moribus adversa sunt, εω is uti esse censeantur, cf. CXV. 8. id pi. vero , quod sub conditione impossibili promisim est, non debeatur, c g. CCCCI. s3.
quin generatim de rebus turpibus pacisci non liceat: g. CCCXCVIII. o. inde merito colligimus, turpes etiam inhonestasque com
ditiones vitiare paelium , eumque , qui subhujusmodi conditione promisit, illam adimplere non teneri: s6 si vero adimpleta
sit, utrumque paciscentem poenas merito dare , & promittentem quidem, quod delictum λ perpetravit, alterum , quod talem serendo conditionem, pro caussa istius facinoris morali merito habetur. g. CXII. 4s. Ex singulari ratione Romani eonditiones ,
tum physice , tum moraliter impossibiles ,
Pro non adseriptis esse voluerunt in ultimis voluntatibus . g. Io. Inst. de heν. inst. t. r. - I. 39. D. de eondit. Ast. l. 8. O l. 2o. D. de eo A. O dem. Quemadmodum enim absurdum videbatur , testatori indulgeri , ut in
395쪽
3s Iuri se Gen. . Z I. I. actu tam gravi & serio, heredi illudere, nugasque agere posset: ita nee heredi fraudi ἀ- se debebat omissio actionis impossibilis , inquam numquam consensisset. g. CXV. so. Et hine legata accepturi nihilominus ex jure Romano fuissent ab Eumolpo honorati, apud Petron. Sat. Cap. XCI. si vel maxime non adimplessent conditionem: Omnes, qui ta testamento meo legata habent , praeter liberos meos, hae' eonesitione pereipient , qua dedi : si
eorpus meum su partes eoneiderint, O , a flante populo, comederim. At quum ex nostra sententia non alias ultimas voluntates agnoscat jus naturae , quam quae Per modum Pa
cti fiunt i g. CCXCI. s. nihil obstat ,
quo minus , quae de pactis , sub impossibili vel tu spi eonditione initis , diximus , g. CCCCL & CCCCII.) etiam de ultimis voluntatibus valere debere dicamus et ut adem absurda dicenda sit Thebanorum lex , quae conditionem adimpleri iusserat ridiculam, ut heres captator mortuam testatricem nudam& oleo unctam, humeris suis efferret, Milia/t elabi si posset mortua, credo, suo nimium institerat viventi. Vid. Horat. Serm. II, μ
per alios per negotiorum gestionem, cuivis licet alte-P Umix' rius utilitatem promovere , eumqlle' ope suasastita jGate, g. CCCXLVI. non possumus non inferre, fr) perinde esse, sive ipse quis paciscatur promittatve sive ejus mandato ius. Quum vero negotiorum gestor tam tum ad utiliter gerendum' obligatus sit, fg. CCCXLVIII. ' non vero utiliter gerat , qui de alieno liberalis , aliquid sine consensa
396쪽
Cap. XIV. De Pactis. 3ssdomini prominit: g. CCCC. 46. consec quens eli, s8) ut liceat quidem negotiorum gestori alteri stipulari, adeoque s 9 aequitati naturali parum conveniens videatur regula lusis Romani v neminem posse alleri , nisi cu- Ius iuri subieἱitas sit , stipulari r g. 4. Inst. de inur. sip. non tamen 6o pro absente di ignorante promittere , & talis promissio dominum plane non obstringat. --g. CCCCV. Denique quum ineunte hoc capite a nobhobservatum sit, inter pacta &contractus jure Tetiam
naturae nihil esse discriminis, siquidem utrum- ad con- que negotium utriusqlle Consensu capit sub-
stantiam:' g. CCCLXXXV. facile patet ,
6I omnes regulas , quas hoc capite vidimuS, non. minuS ad contractus, quam ad pacta, pertinere, nec εχ maIe illum ratiocinari , qui a natura pactorum ad contractuum ii dolem eruendam ducit argumentum vi CAPUT XUM' Quibus modis obligationes dex contrallibus passi ue solvuntur ..
PActae summa pina & quam religiosis ne Axilama- servanda esse, nihilque data. si DK debere esse sanctius, supra deinonstrare nos me- modis minimus s. CCCLXXXVI L seqv. vinEs. vero hic nobis nihil aliud. est , quam Pro- uotiuia missionum pactorumque impletio : adeoque here Cicero de ossis. I. 6. quamvis parum ac
397쪽
Jur. Nat. Θ Genti tis. I. eurate ad grammaticorum regulas, FIDEM adpelutum, ait, quia fiat, quod dictum est. Ex
quo colligimus, I tum demum paciscentes . finem suum adsequutos, quando pacti legibus satisfactum , idque , quod dictum , factum sit, a sine autem hoc obtentu, qui
ex philosophorum sententia primum in intentione, & postremum in exsequutione est , vel ita comparato, ut obtineri numquam posse, g. CCCXCVII. 3s. ipfun quoque ob- ligationem , ex pacto promissove natam, Cesesare oportere.' γ
Iute quidem Romano distinguitur inter mois
dos, quibus Ipso IURE , A quibus OPE EMCEPTMNis tollitur.obligatio . Quoties enim fasto aliquo paeistentium perimitur obligatio s' velut I solutione , in solutum datione, acce- Ptilatione, ceteris i toties ipso Juνε illa exspi- ' si coiitra propter aequitatem elidatur , per exceptίonem sublata dieitur . Quamvis v xΟ nec otiosam exiitimemus illam iureconsultorum distinctionem , nec eamdem omni ratione destitui eontendamus et quam in rem praeelara sunt , quae disputavit celeberrimus Henr. Coccejus dig. de eo , quoἀ sit ipso Juve. in eam tamen ignorare jus naturae rectaminque rationem , facile nobis largientur ii, quibus explorata eli Romanorum res iudiciaria, ratioque, quae illos ad excogitandam hanc di. stinctionem permovit . s. CCCCVII. Q .
Modus Quum itaque cesset obligatio , ex pacto. 12Aλ' ' Promissove nara , quando pacti legibus satis- A quo factum . idque, quod dictum , Iactum est rtita S. CCCCVI. I. a. consequens est, 3 ) ut illa
398쪽
Cv.XV. Quibus meris obligatisnes ΘΔ 3 s illa cesset, facta soLuTIONE , quippe quae nihil aliud est, quam naturalis praestatio eius, quod in obligatione est , illi , cui quis expromisso obligatur , facta . Quemadmodum vero ei, cui solvendum, perinde est , a quo sibi solvatur, dummodo vel rem ipsam, quae debetur, vel, si res fungi bilis in obligatio sit, tanturndem accipiat, g. CCCLXIV. ' 3. quum ita naturaliter illi praestetur Aquod in obligatione est: ita ex eadem rati ne facile patet , s 3 alio se ad pacti impletionem orirente , non liberari paciscentem , si quid, quod vicariam alterius praestatione non admittit, promissum sit.
Id toties eontingie , quoties personae qualiatas vel ladustria aliquos ad paeistendum impulit . Ηine si Titia ex pacto sponsalitio obligata esset ad nuptias cum Sempronio eo trahendas et ea sane non liberaretur , si vel maxime sulpicia parata esset ad pactum pro Titia implendum , quia Sempronius Titiae qualitates, virtutem, artatem, formam, seu-galitatem, elegit, adeoque ei non perinde est, quae sibi nubat . Contra commodatario perinde est, sive librum commodatum a commodatario, sive a tertio quodam , quocum ipsi nihil negotii suit, reeipiat i ereditoris quoque non reseri, utrum a debitore, an a rertio ,
etiam ignoto. sibi homine , sortem usurasveaeeipiae : quia utrique hoe modo naturaliter praestatur, quod in obligatione est.
Ex eodem principio colligimus, ε pra evisit standam esse vel eamdem speciem , si alteri venduMusuo tantum vel custodia rei non fungibilia isi t
399쪽
3.3 8 Iur. Nat. Θ cor. Lib. I. concessa e vel idem genus , seu tantumdem', si res fungibilis alteri abutenda data sit . 8 Creditori invito non obtrudendum .cte aliud pro alio, multoque minus 3 eum cogendum esse , ut partem pro toto accipiat, vel Io tardius. , aliove loco , quam legibus contractus cautum est, solvi tibi patiatur r quia omnibus his casibus tunc non Praestaretur naturaliter , quod in obligatione est. g. CCCVII. 3. Praeterea ex eodem patet, et I non alii solvendum esse , quam creditori , dummodo leges illum solutionem accipere patiantur, vel 12 ei, cui ille nomen cessit , vel i3 cur solvi mandavit , quum alias praestetur quidem , quod in obligatione est, sed non ei, cui ex promisso ob
ligatus est debitor . s CCCCVII. 3.
' Quamvis enim saepe Qebitori aliquid rindutigeri jubeat neeessitas , saepe & leges 'humani ratis subigere debeant ereditorem, ut siquid de rigore juris remittat : nos tamen 'hic de jure loquimur. Hoe pacta & eontractus summa fide servari iubet. Fides autem, recte Dbservante Cicerone de ostie. Itia . nulla esse po U, nisi sit neeessaria solutis rerum crediparum.
f. CCCCI TModus Deinde, quia celsat obligatio ex pacto , fecundu quoties ejus legibus satisfactum . idque, quod rid ' dictum, factum est , f. CCCCv I. r. 2. in rebus vero fungibilibus t ntumdem pro eodem habetur: , g. CCCLXIV. r 3. consequens .esta 14 ut & coMPANsA1IONE colini latur obligatio , quippe qua nihil aliud est , quam mutui debiti & crediti, quorum utrum-
400쪽
Cap. . Quibus modis obligationes λ. 33 que certam inimationem habet inter se contributio. θ i . Aecedit & alia ratio . Quum enim ei sol tum et se dicamus, ,. qui habet, quod an obligatione est , c g. CCCCVII. 3, ) is Iero , cui res fungibilis debebatur , eam habeat, si tantumdem acceperit: CCCLXIII. ' 3. sequitur , ut et , qui ex .huiusmodi obligatione quovis modo tantumdem accepit , solutum esse videatur , ac proinde COMPENSA-
Tio nihil aliud sit, quum solutio brevi manufacta. Ut adeo aequissimum sit, compensatio nis eumdem esse .effectum .ae solutionis . Quod recte viderunt majores nostri, dum dicere soliti sunt : . Abrechnen.se ο sui , atr ablen .
Ex ea vero definitione patet , as com- Quia pensationi non esse locum , nisi inter eos , Sirςλ.ti qui sibi mutuo debent, ac proinde i6 frustra veluti in solutum alteri invito obtrudi , quod nobis a tertio debetur II J Compensationi locum esse in rebus fungibilibus, quae, quum regulariter pretium adfectionis non assimittant , certam semper habent aestimatio. nem, non autem i8 ) compensati posse spe- ciem cum 1pecie, nec 19 diversum genus cum diverso genere , nec zo praestationes personales cum praestationibus similibus, quia haec omnia & adfectionein admittunt , & incertae sunt aestimationis .. M) Denique compensationem quantitatum etiam inaequalium