장음표시 사용
151쪽
qua Si proprietatem consequentem naturam, Sicut OSS et O
testa gubernandi rempublicam, tam in politicis, quam in his quae ad religionem pertinent. Nam cum dispensatio includat interpretationem voluntatis Dei quasi remittentis debitum in tali vel tali casu, in quo ipsa obligatio per
se aut seclusa di Spen Satione non es Saret, Vi credi potest, poteStatem ad talem declarationem ficiendam sequie vi solius naturae. Qui enim poteSt per rationem naturalem declarare beneplacitum Dei, Vel quomodo con- Stare poSSet consensuram divinam voluntatem in remissione debiti cum hominis arbitrio Ut enim nobis con- Staret, necessarium fuit, ut Christus dixerit, soluta fore in caelis, quae Petrus Solveret. t per rationem nihil tale vel simile etiam quoad aliquam participationem cogitari poterat. Igitur si in illo statu essent vota, SerVanda essent, donec tanta fieret mutatio rerum, ut eorum obligatio cessaret, iuXta regulam Supra o Sitam cum proportione applicatam. Et licet hoc iugum esset grave et difficile ad observandum, tamen imperfectio naturae U-manae sibi relictae his et gravioribus malis subiecta St, quibus per gratiam Christi subventum est obiicies. Votum est lex hominis privata. Atqui lex per illam voluntatem, per quam lata Si potest auferri vel temperari. Ergo votum tolli potest vel minui per voluntatem ipsius
voventi S. Quare VOVens et nunc in praesenti ordine potest, et in statu etiam purae naturae potuisset seipsum propria privata auctoritate dispensare in voto. Respondeo cum
eodem eximio doctore a j si In hoc differt lex privata, quae
t De voto l. VI. . . num. O. a De aliis, quae institui possent, circa votum quaestionibus Io
152쪽
eSt Otum, a lege propria et publica, quod haec per eamdem Voluntatem, per quam lata est, potest auferri vel temperari ex causa iusta illa Vero, cum non sit propria e X, sed promissio, non pendet ampliu e Voluntate promittentiS, quia non potest ipse suo arbitrio auferre a se obligationem, quam semel contraxit, quia hoc repugnat cum vera ratione et obligatione promissionis etiam inter homines. Et ideo ut tollatur obligatio, necesSe St, Ut Vel tanta Sit rerum mutatio, ut per se ceS-set, vel ut a Superiore auferatur, legitima causa interve
THpsis XI. Iuramentum est licitum secundum Se et honestum in autem recte sat hos debet habere comites, veritatem et iudicium et iustitiam. 34. PRAENOTIONES. Humanae infirmitati effectus est, quod alter alteri in iis, quae testatur aut promittit, difficile credat. Huic malo ut remedium asserant, α 0m mines per maiorem sui iura at IJ, i. e. per Deum: scilicet, homines per hoc ad ipsam primam Veritatem, quae nec falli nec fallere potest confugium intendunt omne
agemus aliis locis. E. g. de quaestione, utrum vota ex metu gravi, dolo vel errore emissa obligent, breviter agemus in tractatu de contractibus. si Ita post ad Rom. I. 6. Quae Verba explicans S. Thomas, si illud, inquit, per quod iuratur, est maius, et hoc rationabiliter. Nihil enim aliud est iurare, nisi dubium confirmare Sicut ergo in scientiis nihil confirmatur, nisi per id quod est magis notum; ita quia nihil certius est apud homines, quam Deus, ideo per ipsum
tamquam per maius et certius iuratur B Cf. . . q. 89. a. 4.
153쪽
ab aliorum mentibus dubium de propria Veracitate expellere, seu, ut dici solet, alios certificare. Illud itaque est inquirendum, utrum hic ad Dei testimonium recursus sit licitus necne. Neque deest ratio hac de re dubitandi.
Notae enim sunt graVium auctorum Sententiae, quae praecipiunt, ut prorsus a iuramento quam Vi iusto ab-Stineamus 'Oρκου δε 7εῖ et ita Menander, χυ Cκα ως θαυ&ης. Iuramentum autem fugiaS et Si iuste iurare possis.
Nil porro dicam de variis s. Scripturae locis, in quibus praecipitur, ne iuremus omnino. - Ut autem clare ac recte dissicilem hanc solvamus quaestionem, neceSSe Stdefinitionem iuramenti eiusque dioisione accurate praestabilire. I. Ius iurandum I est invocatio Dei in testimonium vel ad fidem dictis faciendam vel ad promissionem Onfirmandam. Dicitur, invocati Dei: quae verba exhibent genus, Sub quo iuramentum continetur, per disserentias determinandum. Hinc ea statim adduntur verba, in test monium a) quibus verbis iuramentum Secernitur a pluribus aliis, et praesertim ab oratione, quae et ipSa est invocatio Dei, non tamen Dei, ut primae Veritatis in testimonium, sed Dei ut summae bonitatis in auxilium De
finitio tandem iis absolvitur verbis, vel ad dem dictis fa-
si Iusiurandum multi putant dictum, quasi Iovis iurandrini Licet id non adeo plane liqueat, hoc tamen certum St. Iovem prae ceteris iis creditum praeesse iuramentis. Hinc Euripides, in Medea
custos hominibus existimatur. a Subintellige, in testimonium ut exhibendi m. Qui ergo ad aliquid probandum inducit auctoritatem Scripturae, is non iurat aliud enim est, uti testimonio Dei iam dato, et aliud implorare teStimonium Dei ut exhibeudum. Hoc alterum, non vero primum illud, est iurare. s. s. h. l. it. a. I. ad I .
154쪽
- 48 claudam vel ad promissionem c0nsirmaudam iisque verbis expresse exhibetur duplex iuris tutam di finis, qui est vel conciliare fidem iis, quae affirmamus, Vel roborare promi SSio-men, quam alteri secimus. - Apposite s. Thomas I): Assumere Deum in testem dicitur iurare quia pro iure introductum est, ut quod sub invocarione divini testi monii dicitur, pro vero habeatur a II. Ius iurandum varie dividitur. - Aliud est coit testatorium, aliud Vero XSecratorium seu imprecatorium. Quam divisionem facile intelliges, si animadvertas, Deum posse duplici modo a nobis invocari, nimirum Vel tantummodo ut testem no Strarum S Sertionum et promiS-Sionum, vel ut earumdem testem simul ac iudicem et viiudicem, qui nos, si periuri sumus, meriti plectat poenis. Quando itaque priori modo Deum dumtaxat ut testem invocamus, tunc iuramentum dicitur contestatorium quando autem posteriori modo invocamus Deum ut testem simul aes iudicem vindicemque falsitatis, si haec
I Loc cit. a. I. - Est, inquit Tullius, de oss. l. III. c. 8., iusiurandum amrmatio religiosa , Item auctor Rhetoricae ad Ale
declaratio seu dictio cum divina invocatione pro b Hioni eXSperS. Quum autem illud roborare voluerimus, ita oportet dicere: Nemo certe peierare Ait, ni eludiis p/iena in a diis et nominis insum iam apud homines, et Subiungere: a 'ere aliquem omiues posse deos autem usu posse. - Hic liber Vr 'bρικο που ' έEχυύρου exstat inter opera Aristotelis, cui scilicet olim tribuebatur. Verum omnes nunc critici conveniunt, illius operi auctorem certe quidem non esse Aristotelem,
probabiliter autem esse Anaximenem, qui discipulus fui Zoili et Diogenis Cynic: atque etiam Alexandri M. comes in Asiatica ex
155쪽
- 49 adsit, iuramentum est exsecratorium. Ad rem angelicus
Doctor I): . Duplex est iurandi modus. Unus quidem per simplicem Dei contes talion: in sicut cum aliquis dicit, Est mihi Deus testis, vel Coram Deo loqu0r, vel, Per Deum, quod idem est, ut dicit s. Augustinus a). Alius modus iurandi est per exsecrationem 3), dum scilicet aliquis se vel aliquid ad se pertinens ad poenam obligat,
nisi sit verum quod dicitur , Notentur a Verba, Se vel aliquid ad se pertinens. Etenim aliquando non noSmetipso Stantum, sed alios etiam nobis caros aut res nostras obligamus Seu devo Venata Deo, ut in iis nos puniat. - 8 Iu-
i Loc cit ad 3η . Cf. etiana art. N. Item f. comm . in p. ad Hebr. cap. I. ecl. 4. - Sunt qui dicant, omne iuramentum esse esSentialiter exsecratorium. Atqui non ita res se habet. Aliud enim est, Deum, qui invocatur ut testis esse etiam iudicem periurii: aliud est invocare Deum formaliter seu reduplicative ι teste)n simul et ut iiι dicem vindicemque.
2 L. I. de Serm Do m. in monte. n. 7. Item f. Serm. 28.
de verbis Apostoli Exemplum iuramenti contestatorii habes apud Virgilium, Aeneid. l. XII. v. o I. in celebri illo foedere inter Aeneam et Latinum: Τango aras, mediosque ignes, et Numina testor: Nulla dies pacem hanc Italis, nec foedera rumpet. Vides, similem morem ad nos transiisse: siquidem mox etiam ciurantes Solemus sacris altaribus vel sacris libris dextram imponere s3 Exemptuni iuramenti exsecratorii est illud Apostoli 2 Cor. I. 23. Testem Deum invoco in animam meam, qua Si dicat, ut S. Thomas ea verba exponit obligo animam meam pro testimonio pro quo ipsum nomen Dei assumo. - Ut exemplum aliud afferam iuramenti huius exsecratorii, veteres Romani, lapidem proiicientes, haec proferebant verba: Si sciens saliam, ita me Diespiter, salva urbe arceque bonis eiiciat, ut ego hunc lapidem. - Frequens erat
apud populum Iudaicum hic iurandi modus: Haec mihi faciat Deus et hae mihi addat et c.
156쪽
ramentum fit vel per ipsum Deum, Vel per rem aliquam
creatam. Duplici autem modo pote Si re creata Oi1siderari, nimirum vel secundum se Vel secundum quod in ea elucet aut apprehenditur divinum Numen Re creata priori modo inspecta, per eam iurare non St Verum iusiu
randum. Et sane vel res illa intelligit id, quod dicimus,
vel non. Si hoc alterum, Stultum est eam adducere intestimonium. Si primum, potest quidem vocari Secundum Se in testimonium, non tamen ut prima et in fissibilis veritas hoc autem requiritur ad proprium Verumque ius iurandum, ut is, qui in te Stimonium invocatur, invocetur tamquam Veritas prima atque in fallibilis. At re creata altero modo inspecta, prout Scilicet speciali quadam ratione divinum Numen in ea continetur aut elucet, Sic per eam iurare est Verum iu Siurandum. Ita qui per coelum iurat, censetur iurare per Deum, qui in coelo, tamquam Suo in regno Seu throno reSidet qui per sanctam
Crucem iurat, per Eum iurat, qui pro nobi tanto amoris excessu pependit in ligno. Item et iuramus per Evangelium, idest per Deum, cuius Veritas in Evangelio manifestatur, et per Sanctos, qui hanc veritatem crediderunt et observaVerunt I). - Ius iurandum dividitur in assertorium et promissorium a). Assertorium est, quando
Deum invocamus simpliciter ut testem Veritati eorum, quae assirmamu Vel negamus, . . nos tali die ea in
domo Titium vidisse Promissorium est, quando Deum
i Loc cit art. 6. 2 Cf. s. Thomam, . cit art. I. - Sunt qui iuramento SSertorio et promissorio addant comminatorium, quo quis aliquam alteri minitatur poenam, addita supremi Numinis invocatione, ut scilicet iurisiurandi religione adstrictus non audeat parcere Ea, quae de iu
ramento promissorio dicimus, aptentur, proportione Servata, iuramento etiam comminatorio.
157쪽
tatis sincerae faciendi id, quod pronai timus, et in Super adhibemus deiiussore in I seu spon Sorem futurae X secutionis rei illius, qu ma promittimUS, . . O talidi depositum reapse reddituros. Hinc Vides, in iuramento promissorio includi assertorium, ac proinde omne quidem iusiurandum promissorium S Se etiam S Sertorium, non tamen e conVerso. Item Vides, quod in iu- amento assertorio suillam intendimus nobis imponere novam obligationem pro futuro, sed solum conciliare fidem iis, quae affirmamus, ut ea credantur in promi S Sorio autem Volumus novam e virilite reli iovis assumere obligationem de promissione debito tempore implenda, et sic speciali vinculo no obstringere erga illum, cui aliquid promittimus. Vides etiam, quod in
iuramento assertorio una tantum requiritur veritaS, ea
nempe quae expreSse affirmatur. Haec Si absit, culpa, ut statim fuse declarabimus, incurritur idque, et quantumViS, ut bene ait Soli mani a), exigua sit res, de qua agitur quia nimirum omnia vera quo ad Dei testimonium eius dem sunt rationis. In promissorio autem duple requiritur veritas, una de praeseuli sita in Voluntate exsequendi id quod promittitur, altera de fiftur consi Stens in promi S Sorum XSecutione Veritas de praesenti appellari potest veritas dicti verita autem de futuro potest veritas facti nuncupari. Ex parte vero rat 'riae, hoc interest discrimen inter iuramentum Ssertorium et promisSorium, quod prioris materia sint ficta praeterila Vel quae actu Aut,
i Fidei iussor seu sponsor est ille, qui aliquid pro alio pro
mittit: est scilicet auctor credendi, alium aliquid daturum acturumve sua fide suoque periculo promittens. a Plail mor pars Sec. cap. I. art. II.
158쪽
alterius auten sint facta si Dira Ad rena . Thomas I): Divinum testimonium quandoque inducitur ad asserendum praesentia Vel praeterita, et hoc dicitur iura meritum assertor tu H. Quandoque autem inducitur divinum testimonium ad confirmandum aliquid futui una, et hoc
dicitur iuramentum pro uriSSOrittan. 3J DEMONSTRATIO. Iuramentum S Se ex Se hone
Stum, Sic praeclare demonstrat s. Thomas a): Nihil prohibet aliquid esse secundu in se bonum, quod tamen cedit in malum eius, qui non utitur eo convenienter. Sicut sumere Euchari Stiam est bonum, et tamen qui indigne sumit, iudicium sibi uanducat et bibit 3). - Sic ergo in proposito dicendum St, quod iuramentum Secundum se est licitum et honestum. Quod patet ex origine et ex ne ex origine quidem, quia iuramentum est introductum ex fide, qua homines credunt, Deum habere in fassibilem veritatem et universalem omnium cognitionem et proVi Sionem ex fine autem, quia iuramentum inducitur ad iustificandum homines et ad finiendum controversias 43. - Sed iuramentum cedit in malum alicui
I In P. 2. q. 89. a. I. - Quaeres, utrum omnia filura poS- sint esse materia iuramenti promissorii Respondeo: Quae per alias causas fieri debent, vel ab aliena voluntate pendent, non poS- sunt ab aliquo sub iuramento promitti, nisi ortasse quatenus aliquomodo fieri possunt ab eo qui iurat, vel applicando causam Vel inducendo illam, vel alio simili modo. Ita SuareZ, de iuram. l. II.
c. I a. n. I. f. etiam . I. c. IO.
a In a. a. q. 89. a. 2. 3 Verba sunt ex I. Or. XI. 8. 4 In ep. ad Hebr. I. 6. haec leguntur: momines per maiorem sui iurant et omnis controversiae eorum finis, ad confirmationem est iuramentum D Quae postrema verba sic explicat . Thomas: si Effectus iuramenti in hoc consistit, quod per iuramentum finitur omnis co :atroversia Sicut e lim in scientiis, quando resolvitur
159쪽
- IJ ex eo, quod male utitur eo, deS Sine neces Sitate et cautela debita. Videtur enim parvam reverentiam habere ad Deum, qui eum e levi causa testem inducit quod non praesumeret etiam de aliquo viro honesto Imminet etiam
periculum periurii quia de facili homo in verbo de in
quit. Iisdem duabus rationibus, e origine et X ne utitur Soli mani 1 ad probandum iuramentum esSe Secundum
se honestum Q Huiusmodi actione tacite testamur, Deum habere providentiam rerum humanarum, omniumqtie cognitionem ac potestatem. Praeterea iusiurandum facit, ut nos ob timorem et reverentiam divini numinis verum dicamus, fidem servemus, pacem ulla alii colam US, pactis stemus, litibus finem imponamus, quae bona Sunt atque ad humanam felicitatena obtinendam inprimis necessaria. Neque aliter alii arguunt auctores, e origine
nempe iurisiurandi, eiusdemque fui Ut autem plenius intelligatur, quaenam requirantur et sufficiant conditiones, ut iuramenti, quod proculdubio
Secundum Se Si bonum, Sus etiam Sit bonu ac con-
veniens, noti Ssima illa considerentur Verba, quae apud
Ieremiam a leguntur e Iurabis, Vivit Dominus, in ve-
usque ad prima principia demonstrabilia, quiescitur ita divina lege introductum est, quod cum per Jenitur ad primam veritatem, est status, quod fit quando ipsa in testimonium invocatur. si Loc iam cit. a Cap. IV. . . Quae in verba Sic apte S. ThomaS, . . q. 89. a. . . Ad bonum usum iuramenti duo requiruntur. - Primo quidem, quo aliquis non leviter, sed ex necessaria causa et discrete iuret et quantum ad hoc requiritur iudicium, scit discretionis ex parte iurantis. - Secundo quidem, quantum ad id, quod per iuramentum confirmatur, ut scit neque sit falsum neque sit aliquid illicitum et quantum ad hoc requiritur verilas, i r quam aliquis iuramento confirmat quo verum ,t, et iustitia, per quam confirmat quod licitum est m
160쪽
- IJ ritate et in iudicio et in iustitia. Quae in verba ita s. HieronymuS Animadvertenduna, quod iuramentum hos habeat comites, veritate n et iis dictit m et iiιssiliam nil sane comites in omni iuramento et req/ιiruntis et sussciunt.
Dixi 1'. quod ii comites requiruntur. - Et Sane requiritur proculdubio veritas Scilicet in omni iuramento assertorio debemus illud tantummodo affirmare, quod certo
ScimuS Sse Verum, et in omni iuramento probiissorio debemus illud tantummodo promittere, quod Sincere Olumus implere. Haec sane Veritas requiritur omnino qui enim hac sine veritate iuraret, is tacite et aequivalenteraSSereret, Deum aut re nescire aut mendacio et iniquitati favere. Praeterea et finis iuramenti, ut bene arguit Sua re I), est confirmatio veritatis, ut Sumitur ex s. Paulo 23. Ergo defectus veritatis est directe et maxime contrariti Sfini iuramenti, et prorsus destruit et enervat auctoritatem eius. Ergo omnino etiam destruit eius honestatem. Porro in iuramento promissorio praeter veritatem dioli
seu de rarsenti requiritur etiam veritas facti seu de futuro. Sed hac de re in scholio, quod huic thesi addemus,
pertractabimus. - Requiritur etiam iudicium seu discretio. Scilicet iuramentum non debet fieri, nisi cum timore ac reverentia in Deum huius autem rei ratio est manifesta j, et consequenter non nisi e sufficienti ac proportionata causa. Di Xi, consequenter Ut enim iam diximus ex s. ho-ma, et Videtur parVam reVerentiam habere ad Deum, qui
1 De iuram . . I. c. H. num. 2. a Hunc locum nuper adduximus Homines per maiorem sui iurant, et omnis controversiae eorum finis, ad confirmationem, est iuramentum n Unde S. Thoma S, 2 2. q. 89. a. S. ad 'μ. differentiam
inter iuramentum et votum constituit in hoc, quod per votum aliquid in Dei reverentiam ordinamus, sed in iuramento converSo reverentia divini nominis ad veritatis confirmationem ordinatur.