Institutiones philosophiae moralis

181쪽

- 73 magis multoque melius facere poteSt rex caelestis Deus. Atqui absque ulla morali inordinatione et absque repugnantia ulla potest e terrenti non solummodo immediate et per seipsum, Sed etiam mediate et per alium aperire subditis mentem voluntatemque Uam: - poteStSane Suam mentem ac Voluntatem perspicue patefacere uti ex suis subditis: - potest hunc con Stituere suum

legatum, qui id, quod a rege immediate accepit, communicare fideliter debeat ceteris subditis: - potest huius

missionis authentica ei praebere Signa Seu argumenta, quae indubitanter ostendant, eum esse Vere legatum regi S, et fidem etiam indubiam ficiant, eum vere nuntiare illa, quae e re transmittenda commisit. Ergo haec omnia multo magi multoque melius e Supremu Deu potest

facere.

3. SCHOLION. Quamvis, Sic etiam argui solet, quamvis revelatio mediata non repugnet tamen negari non potest, revelatio ut mediatae nou deberi assensu n tam friuit m qitam im ue italae.

Etenim si aliquid hisce verbis hanc dista cultatem sibi obiicit Suare I), nobis proponatur, ut credendum ex testimonio hominis fide dignissimi, et non ab illo

verbum eius audiamuS, sed per alium minoris auctoritatis proponatur, hoc ipSo infirmatur fides humana in hoo ordine, et res minus certa efiicitur et tanto magis crescit haec incertitudo, quanto plura media Seu plure proponentes intercedunt; quod totum evidenti Xperimento no-t Um St. Ergo idem erit, proportione servata, in fide divina et obiecto eius; nam intercedit eadem ratio, videlicet quod certitudo assensus etiam pendeat a proponente, et ideo nisi ille sita aequalis auctoritatis, chaudicat ut Sic

t De fide, disp. IV. Sect. I. num M.

182쪽

- 74 dicam, SSensus et certitudo. Ad lanci solvendam dissicultatem quatuor haec animadverto. α Perperam atque inepte a nonnullis haec obiicitur dissicultas ad demonstrandum, revelationem mediatam repugnare. Ea enim, ut manifeste patet, id non probat aliud omnino est, quod esticit, Si quid probat, nempe, ut iam dictum est, revehitioni mediatae assensum non deberi adeo firmum, ut immediatae. Sed ne hoc quidem de

mon Strat.

β Negatur enim paritas inter revehitionem mediatam, cuiu auctor Si honis, et illam, cuiu auctor StDeus. Nam qui defectus in revehitione mediata limana Solent e parte plurium, qui interveniunt, proponentium adeSSe ii omnes poSSunt in revelatione mediata divitia

ab omnipotentia Dei e medio tolli seu impediri. Insuper distingui accurate debent haec duo, ipse idei assensus atque prae tria huic assensu ii dicta credibilitatis Assensus fidei innititur auctoritate revehintis praevia illa iudicia credibilitatis innituntur iis omnibus argumenti SSeu rationibu S, quae ostendunt Deum reapse locutum esse. Iam vero firmitas Ssensu fidei non mensuratur ex illorum, quae praevertunt, iudiciorum certitudine dummodo enim haec certitudo adsit, sive maior sit evidentia Sive . Sit minor, debebit semper a voluntate imperari s sensus firmitatis eiusdem Cuius rei haec est ratio, quia praevia illa iudicia se habent tamquam conditiones, ut fidespoSSit a voluntate prudenter et rationabiliter imperari. o Tandem haec cum eodem eximio doctore ad Verto: si eamdem fere disticuliatem esse in propositione fidei etiamsi a Deo immediate fiat. Nam qui illam recipit, non videt evidenter Deum esse, qui loquitur, quando reVellati est obscura, prout ad fidem necessaria est. Eadem

ergo distaculias relinquitur, quomodo talis propositio possit sussicere ad certitudinem in fissibilem fidei. Responsio ergo

183쪽

- IJ J generalis est sussicere evidentiam credibilitatis; quae tam in propositione externa, quam in mere interna inveniri

Possibilis est revelatio illariιm etia tu erilatlim, quae captiιm humanae mentis excedunt, seu possibili est revelatio etiam JSteri0rtim. q. PRAENOTIONES. Alio nunc impugnamus ad ver Sari OS, O nempe, qui admittunt quidem Deum posse vel per seipsum immediate vel mediate per alios loqui

nobi Seu Verit item revelare, Sed negant eum posSe revelare veritates illas, quae dicuntur 3steria. Ut hunc errorem, qui etiam e St, ut rursus s. Augustini verbis utamur, Superbii Valde multisque periculis X positus, refellamus, debemu ante omnia notionem mysterii tradere. Duplex distinguitur classi veritatum, aliarum quae

Non Superant, aliarum quae Superant 1umanae mentis captum.

Ad priorem classem eae pertinent VeritateS, Si Vetheo reticae sive practicae, quae dicuntur et sunt rationales, Cae nempe, Ua men no Stra naturalibus suis viribus potest et detegere et intelligere inlus legere , Seu qua rum potest et existentiam certo invenire et rationem intrinsecam conceptibus propriis percipere. Sic e g. rationalis est haec verita practica parentes sunt honorandi DOStra enim mens naturaliter potest tum reperire ossicii illius existentiam, tum intrinsecam eiusdem rationem S- signare. Huiusmodi veritates non dicuntur mySteria. Ad alteram classem eae pertinent Veritate S, quae sunt praeteri ali0nales, eaeque potiSSimum, Uae Uni Su-

184쪽

- 76 p i miliouilles. - Veritate praeterrationales dicuntur illae quas et si humana men per SeipSam nequeat invenire in reapse Si/it , tamen, si re Veientur, potest propriis conceptibus haud Secti ac alia Veritates percipere. Eae enim sunt alii S, qua cognoscimus, veritatibus similes: et proinde OS OSSUmUS proprii conceptibus, earum naturae plene reSpondentibUS, ea nobi repraesentare. Tales veritate e g. Sunt actu liberi futuri, et actu remoti aut praeteriti, quorum testificatio aut monumenta

nobis desint item plura, quae in astri contingunt, quibus sensus nostro vel immediate vel mediate applicare

non OSSum US. - Veritate autem superrationales sunt

illae, qua ratio Sola nec potest detegere an sini), neque etiam, Si re Veientur, e naturalibus principiis demonstrare potest aut deis iopriis concipere. Cum enim veritates hae ab iis, qua cognoscinuis, veritatibus disse

rant specie et genere ac Solummodo cum iis conveniant

analogice, hinc fit, ut non propriis, sed analogicis dumtaxat conceptibu ea apprehendere aliquas ter valeanius Tales sunt hae veritate S in Una divina natura tres esse distinctas personas, in Christo dua e Sse naturas subsistentes in una diVina persona. Ut patet, veritate Superrationales multo magis quam praeterrationales, excedunt humanae menti Vim et cap tum hunc cilicet superant absolute et per se, dum ilhea hae eumdem Superant potius Securidum quid et per aecidens. Quare Veritate praeter rationale non dicuntur mysteria nisi sensu minus proprio sed sen Sta proprio ac presso mysteria I vocantur et sunt Veritate SuperrationaleS.

I Hoc vocabulum αυστεο ου derivare videtur a μυω claudo, Vci, ut alii cenSent a μυξω, doctrina instituo, praesertimque ea, quae ad res sacras seu divinas pertinet. Vide laesaurum Graecae 'ng. ab Henr. Stephano con Structi im, in h. V.

185쪽

4J DEMONSTRAT io De Veritatibu ratio i ilibus misit quaestio, utrum divinae obiectum revellationi S S equeant. Manifeste enim divina revelatio potest circa bis veritates ac praesertim circa illa S, quae Deum, anima a ,

legem religionemque naturalem pro obiecto habent versari, idque duplici illa de causa, quam paulo Superius

innuebamus, nimirum Veritates rationales O, senaturaliter detegi, significat, non iam quod omnes homines de facto per seipsos removeant velum, Sed tantuna modo quod humana ratio potest per Seipsam rem OVere e in , qUO eae teguntur. Potest ergo contingere, immo hoc Sane contingit, ut respectu hominum Saltem multo mveritates rationales, illae etiam quae maXime Sunt S tu necessariae et ad ipsam naturalem religionem pertinor, maneant velo obscuritatis aut dubii aut ignorantiae 1 terroris obtectae. En igitur locus quoad has ipsas veri tates remotioni Veli, seu revelationi, eidemque divinae ut

scilicet eae veritate nemini maneant occultae, Se ibomnibus hominibus facile, cito, sine dubii morumve admixtione, ac firmiter, Ob auctoritatem Dei revelantis, e-neantur I). Quae omnia paulo inferius magis . huc evolvemus. - 8 ReVelatio quam Vis proprie ac strie e loquendo sit, ut ab initio quaestionis huius diximus, manifestatio veritatis ccultae, tamen Sensu aliori, prout csumitur, est manis Statio Veritatis culti Scumque, sive sit aliunde ignota, Si V non it. Sed cur quiere S, U VC-ritas panditur, Si iam Si nota, si iam tenetur est On-

deo quod aliqua veritas sit uota ex evidentia intrinseca, qua lucet, hoc non impedit, quominus o S sit fieri io ore evidentia Xtrin Seca, quae e divina locutione accedit:

I Cf. Ol. I. thes XLVII. pag. 37 . Ostendimus ibi os,ibilitatem, quod Deus legem naturalem per Signa etiam externa Otificet.

186쪽

- IT 8 item, quod aliqua Verita strauitior teneatur X Uno Otivo, e g. legitimae illationis ex praemissi Veris ac certis,

hoc non impedit, quominus possit mulus teneri ex alio

hoc tam valido omnibusque pervin motivo auctoritati SDei loquentis. Sed quomodo, quaeres adhuc, quomodo huiusmodi revelatio dici potest superii aliti alis Dicitur

supernaturalis, non qu0 ad substantiani vel obiectunt, quod humanae menti manifestatur, sed quo ad ni diunt vel 9- dum naturae indebitum, quo veritas naturalis Seu rationalis fit menti nostrae manifesta. - Sed de his hactenus. Ad thesim demonstrandam veniamus, seu ad possibilitatem revehitioni vosteriorum ostendendam spectabimus autem praecipue mysteria proprie dicta seu Veritates su- parrationalis, de quibus scilicet maior est disti ultas. En argumentum, quo the Sim hanc demonstram US. Revelatio potest intra suum ambitum comprehendere etiam mysteria, Si '. mysteria dantur, si '. nos possumu mysteria, quando nobis a Deo proponantur ad credendum, aliqua ratione percipere. Atqui neutrum potest negari. Ergo revelatio etiam mysteriorum St OS-

sibili S.

Maior patet. Nam Deo, ut proba Vimu S, non deest modus loquendi creaturae suae ergo si dantur Veritates praeter rationales atque etiam Superrationales, et si nos posῖumus has veritates, posito quod a Deo revelentur, aliquo modo conceptibus saltem analogicis percipere, iam proculdubio nulla est in revelatione mysteriorum repugnantia. Haec enim repugnantia si foret, esset vel ex parte Dei, vel ex parte FSleriorum, vel ex parte nostra e parte Dei, quatenus loqui non posSet e parte mySteriorum, quatenus non darentur, e parte OStra, quatenu nil prorsus de mysteriis post divinam etiam revelationem

capere OSSem US. - Minor Sic probatur per parte S.I'. Dantur mysteria. - uod sint, ait s. ho-

187쪽

mas i), aliqua intelligibilium divinorum, quae humanae

rationis penitus X cedant ingenium, evidenti SSi me apparet , Id autem tribus cie monstrata praeclarix rationibus. Probat primo ex modo quo in cognitionem divinorum pervenimus. - Quum principium totius scientiae, quam de aliqui re ratio percipit, Sit intellectus substantiae ipsiuS, eo quod secundum doctrinam Philosophi et in demonstrationi principium est lιod quid est, oportet quod Secundum modum, quo substantia rei intelligitur, sit eorum modus, quae de re illa cognoscuntur. Unde, si intellectus humanus alicuius rei substantiam compre

hendit, ut Lipidis vel trianguli, nullum intelligibilium

illius rei seculiatem humanae rationis X cedet. Quod quidem nobis circa Deum non accidit. Nam ad substantiam ipsius capiendam, intellectu humanu non potest naturali virtute pertingere, quum intellectu no Stri, Secundum moduna praeSenti vitae, cognitio a Sensu incipiat. Et ideo ea, quae in SenSu non cadit ni non OSSunt humano intellectu capi, nisi quatenus e sensibus eorum cognitio colligitur Sensibilia autem ad hoc ducere intellectum nostrum non possunt, ut in eis di Vina substantia videatur quid sit, quum Sint effectu causae Virtutem non aequantes. Ducitur tamen e sensibilibus inte lectus noster in divi nam cognitionem, ut cognoscat de Deo quia est, et alia

huiusmodi, quae oportet attribui primo principio. Sunt igitur quaedam intelligibilium divinorum, quae humanae

rationi sunt ei Via, quaedam Vero, quae omnino vim humanae rationi CX cedunt.

Probat secundo ex intellectuum gradibus. - Duor Um, quorum unus alio rem aliquam intellectu subtilius intuetur, ille, cuius intellectus est elevatior, mulis intelligit,

188쪽

quae a lita omnino capere non poteSt Sicut patet in rustico, qui nullo modo philosophiae subtilex considerationes capere potest. Intelleci. Us autem angeli plus excedit

intellectum humanum, quam intellectus optimi philosophi intellectum rudissimi diotae; quia lae, distantis inter

speciei humanae limites continetur, quos rangelicui intellectus excedit. cognoscit quidem angelus Meum ex nobilior effectu quam homo, hiant ipsa Sub Stantia angeli, per quam in Dei cognitionem ducitur naturali gnitione, est dignior rebus mensibilibus et etiam ipsa anima, per quam intellectu humanus in Dei cognitionem ascendit Multoque amplius intellectus divinus excedit angelicum, quam angelicti humanum. Ipse enim intellectus divinus sua capacitate Sub Stantiam Uam adaequat, et ideo perfecte de se intelligit quid est, et omnia χο gnoscit, quae de seipso intelligibilia sunt; non autem naturali cognitione angelus de Deo cognoscit quid est, quia et ipsa substantia angeli, per quam in Dei cognitionem

ducitur, est effectu cata Sae Virtutem non adaequans. Unde

non omnia, quae in seipso Deus intelligit, angelus maturali cognitione capere potest nec ad omnia, Uae angelus naturali virtute intelligit, humana ratio sussicit capienda. Sicut igitur maximae mentiae esset idiota, qui ea, quae a philosopho propon intur, falS' SSe S Sereret, propter hoc quod ea capere non poteSi ita et multo amplius nimiae stultitiae esset homo, si ea, quae divinitus angelorum ministerio reVelantur, falSa esse suspicaretur ex loc quod rationes investigari non pos-

Probat sertio ex defectu, quem in rebus cognoscendi Squotidie Xperimur. - . Rerum sensibilium plurimas proprietates ignoramus, earumque proprietatum, Ua Sera SV apprehendimus, rationem perfecte in pluribus invenire non OSSumus. Multo igitur amplius illius excellentissimae

189쪽

Substantiae, transcendentis, omnia intelligibilia lumana ratio investigare non sufficit I). Quibus omnibus haec addo ex Liberatore a) In

telligentiae nostrae lumen finitum esse et certis limitibus circumscriptum, nemo nisi insanus legabit. Quid autem

sibi vult, intelligentiam aliquam limitibus circumscribi, nisi

ab illa non omnem veritatem attingi poSSe, sed plura Sse, immo etiam innumera, quae ita aciem XSuperant Se cus, Si ad Omne verum Se porrigeret, terminis in cognoscendo careret. Si igitur humana ratio terminis colit betur, angu Stiore gyro comprehendat Ur oportet, quam sit infinita amplitudo veri obiective Spectati. Quare omnino desipiunt rationalistae et contradictoria simul iungunt, dum mentem nostram finitam es Se concedunt, et simul veritates denegant, quae eiu aciem praeterlabantur. Quam contradictionem non aliter efffugere possunt, nisi dicendo

aut mentem nostram S Se infinitam, aut verum esse finitum. Sed primum includit pantheismum, quia rationem

1 Tum vero haec subdit: - Huic etiam veritati sacra Scriptura testimonium perhibet. Dicitur enim Forsitan v stigia Dei comprehendes, et usque a perfectu ut omnipotdutem ρperies 8 Iob. XII. 7.ὶ. Et Ecce Deus magnus vincetis scientiam uistram Iob. XXXVI. 6.). Et Ex parte cognoscimus I. Cor. XIII. . . Non igitur omne, quod de Deo dicitur, quam vi ratione investigari non possit, statim quasi falsum es abiiciendum, ut Maniclia ei et plures infidelium putave

ipsae viae quibus ad notitiam Dei pervenitur impersecte cognoscuntur a nobis, quomodo per eas ad perfecte cognoscendum ipsa rum via ruin principium poterimus pervenire, quod sine proportione excedit vias praedicta. Etiamsi vias ipsas cognosceremu persecte, nondum tamen perfecta priu pii cognitio nobis adesset is a Ius at pari. I. num. 39. Ubi recte haec etiam addit: multa Sunt, quae ex libera Dei voluntate unice pendent Si igitur haec sint talia, ut Sensibus non pateant, aut tempus futurum vel piaecedens respiciant, non aliter sciri poSSunt, nisi ex manifestationes divina n

190쪽

nostram cum divina confundit secundum includit atheismum, quia limitibus pssici nequit Veritas, quin eius fons et principium, nempe Deus, pariter assiciatur Deus autem limitibus affectus non est De US DHisce aliisque, quae addi possent, rationibu ostenditur existentia mysteriorum. Sed dices, Si mySteriorum existentia naturaliter demonstratur, iam nulla sunt mySteria. ReSponsio patet allatae rationes non iam de terminant in specie, quae Ualiave in mysteria, sed probant in genere, multa Sse mySteria, seu dari Veritates multa S, quae capitam Umanae menti ab Solute et per se superant. UaeSti prior est Specialis, et solvitur reve latione ac fide quaestio altera est generesis, et solvitur naturali etiani ratione. Iam itaque ad alteram minoris partem probandam Veniam US.

a.' Mysteria particularia, quae nobis Deus revelet atque ad credendum proponat, OSSumus aliqualiter intelligere. Videlicet, est omnino falsum, nos de mySterii S, etiam post eorum revelationem, nihil aliud capere posse, nisi vanum et inanem sonum verborum non plus intelligere, quam si aliquem ignota lingua loquentem audiamus. - Duo haec Sane percipimus. Primo apprehendimus id, quod determinate credendum est I). Etenim iudicii illius, quo mysterium enuntiatur, terminoS, praedicat lDu Scilicet et Subiectu H, SSequimur conceptibus alieni analogicis. E. g. quando divisi Hoc apprehendere est sane necessarium . . Oportet, ita Suareet, de fide disp. III. Sect. I. num . . prius percipere id quod proponitur ad credendum, et intelligere saltem conceptu apprehensivo, quid sit id quod asseritur seu proponitur. In eodem sensu dixit S. Thoma S, . . . . . . ad 2. Fide non potest univerSaliter praecedere intellectum non enim posset homo assentire credendo aliquibus propositis, nisi ea aliqualiter intelligeret. μ