장음표시 사용
501쪽
l 'Potestas patrissa. mili asan
steriore quia singulae familiae adversus concivium injurias judicum auxilio, adversus Communes hostes reipublicae viribus tutae sunt , non alius finis esse potest hujus domesticae societatis, quam adquisitio rerum, ad susten tandam beatioremque reddendam familiam
Ita vero rationes subduxit AristoteI. Folst. III, si ubi fatetur , patremfamilias singulos
sua , ramquam civirare, ct sibi ipsis , tamquam si socii bellorum essent , auxilium ferraeonira Hur am inferentes . Nee aliter sere philoseptatus est. Hobbes. Leviath. cap. XX. Quamvis vero proprie haec non sit civitas , . ceu ipse paullo post latetur Aristoteles r
πε sio quidem esse videretuν ciνitas accura rem contemplantibus: civitati tamen simillima est huiusmodi familia, quin saepe, ubi in magnam hominum multitudinum excreverit , eam in civitatem . vel rempublicam evasisse , tradit Plato in Pollitieo , seu de regno Tomo
s.' XCLU- .Quum ergo in statu naturali finis huius d mesticae societatis non solum sit rerum necessariarum adquisitio, verum etiam defensio adversus aliorum iniurias : g. XCII. 3 consequens est, ε ut pater fami lias omnia jura, sine quibus hic finis obtineri non posset , exercere, adeoque 7 non modo rem familiarem, prout id commodissimum videtur, instituere, &8 ) quid cuique in familia curandum administrandumque sit , praecipere , &quemque ' ad rationes reddendas compet,
502쪽
Cap. V. De societate composi a cte. 4 6r Iere, verum etiam Io omnia principis is r in familia sua exercere , ar leges se re , ii supplicia a sontibus sumeres 13 foedera cum aliis pangere, quin i ) & beulum gerere, Is pacemque facere cum hi
' Exemplo erunt Abrahamus, Isaaeus, Iae bus, qui tamquam principes familiarum s gregum, omnia haec majestatis iura exereue runt . sic Abrahamus, Lotho ab hostibus a ducto, eum regibus victoribus iustum bellum gessit , iunctis sibi aliorum patrumfamilias foederatorum auxiliis . Genes. XIV, I . secisse Σ Ιdem foedus iniit eum Abimeleelio , Genes XXI, 22. quod deinde renovavit Isaa- . cur, Genes XXVI, 16. seq. Sed & Iaeobus eodem exemplo eum Labano foedus percussit
Genes. . XXXI, qq. seq. ejusque familia bellum, licee in iustum, intulit Chamori, ei uiaque filio, Sichemo. Θν. XXXIV, Sed& legem de diis peregrinis amovendis familiae fert Iacobus . Genes. XXXV, 2. Iudas vero, ejus filius, nurum ad vivi comburii supin
Bablonem, quae Chaldaeorum dicitur. Et Iustin. XXXVI, 2. Post Damascum Metus , mox
Adores, ct Abraham, o Israhel REGEsfuere. g. XCIRContra ea quum familiae , quae cum aliis in civitatem coaluit, non alius finis esse pOL
503쪽
ηεα Iur. Nar. 9 Genr. LV. II. sis , quam rerum necessariarum adquisitio et g. XCII. facile patet, I 6 tam eminentia iura hic non competere patribus familias, seda ea tantuin , sine quibus res necessarias adquirere non posset familia, quaeque paullo ante g. XCIII. 6. r. 8. 9. ) descripsimus; immo is hic etiam matrisfamilias aliquas partes esse, quum 19 ad ea Iura, quae patri fami lias , tamquam familiae suae principi ,
competunt, eam Vix concurrere patiatur u
recundia sexus , patrisquefamilias prae illae
g. XCV. simpli Quandoquidem 'ero porro In societatibus res so- compositis simplicium vel minorum utilitas .hm sta m/jorum fini non debet repugnare: g. XXIV ta hute 7s.ὶ facila patet, zo societates conjugalem L3ion de- paternam , & herilem , ita comparatas esse; ωνεὰ oportera, ut ne fini utilitatique totius fami-munto a liae sina impedime sto: adeoque Σi hinc ossicia quaedam nasci, societati huic compositae propria , quorum alia PATERFAMILIAs MΜATERFAMILIAx sibi invicem , alia uTERMIRreliquis familiae membris 3 alia haec familiae membra patri matrique familias'; alia deniaque Hac ipsa sibi invicem praestare tenenturia Cel. Uolst. debita sociali hom. f. CIta Quia enim unus homo hic pIures pers nax sustinet s g. LXIII. idemque e. g. di patrisfamilias & domini , & patris , S maxili ossicio fungitur e diversa etiam sint ejuLdem iura diverseque obligationes . Quum vero ex omnibus his stat us eomposita sit
societas , quam FAMILIAM voeamus: lias diversas obligationes tales esse oportet , ut una
504쪽
Cv. V. De nocte rara composita cte. 463eonsistere possint. At consistere non possunt , . quae sibi invicem repugnant . Nota ergo duverta obligationes debent sibi invicem repu
g. XCVI. Quum ergo in hac societ4te primae sint ossa partes patrisfamilias , g. XCl. 3. ) sed ita patris
tamen , ut materfamilias cuin ope & contam M'.
lio iuvare teneatur : Ibid. n. 4. sequitur diiiit,
zz ut pATRisFAMIDAs sit praecipere , quid riun mu- factu opus sit, is ) familiam universam, & singula eius membia , prout cuiusque condi- miliam. tio exigit, alere ,Σ eos, qui quid ad rem sus familiae decus communemque utilitatem admittunt, pro eo, ac societatis simplicioris jura id permittunt, coercere, as) matriSiam. dignitatem auctoritatemque tueri : ΗMIys v io , 26 dare operam , ut a liberis servilisque omnia ex praescripto fiant. i ) absente marito ejus vice fungi , denique α8 3 obsequii & venerationis exemplum praebere mi veris familiae , tanto majorem in domo habitura auctaritatem, quo magis mariti a 'ctoritatem tueri atque amplificare studuerit .' 3 Soerates apud Xenophonta Oeeon. cap. III.
505쪽
maxsma pars , uxore promente , eonsumisur .
Id ae quidem si recte fiant , amplisieantur d mur ; sin male , diminuuntur.
Quumque ita temperandae sint societates simpliciores, ne universae farni l iae utilitati impedimento sint: g. XCV. 1 o. facile eatet , 18 contra officium facere patremfamilias ,s matremfam. officio suo in educandis liberis funesuram , impediat: ας multoque minus hanc esse excusandam , si liberos parum morigeros indulgentia sua reddat deteriores edenique go utrosque peccare , si discordia sua efficiant, ut liberi parentum vel incuria, vel exemplo , corrumpantur . Similiter inde intelligitur, 31 male se habere societatem domesticam, si servorum ancillarumque curae permittantur liberi, vel 3Σ cum his versentur pro lubitu, vel 33) servi ancillaeque heris minoribus consilium auxiliumque ad quaevis vitia impune praestare, vel 3 liberi hos atrocius tracti re possit.' Quum enim plerique servi ancillaque ex
arce hominum, ac proindς male educati sint, fieri non potest , quin liberi eorum exemplo corrumpantur. Immo aliquando adsentari eos videas liberis , & auxilio et se ad quaevis nefanda , quales plerique servuli a Plauto & Terentio in stena sistuntur . Prudenter Plutarchus de instit. lib. p. q. commendat Proverbium , οσι αρ χωλοι-, ύποσκάζειν si eum elaudo habites, fore , ur sui relaudieare discas. Ex quo colligit, plusquam daridiculum esse , quod plerisque Uu en at, . parentes, quum fervorum quos habeant 'probos,
506쪽
Cap. V. De societate est Ufra cte. ηες
alἰox agricultura , alios rei. nautica , alἰos mercaturae, alios administrarioni νei famAsaris, at os usura exercendae adhibere: si quod vero inveniant mancipium ebriosum ac gulae deditum, O ad omnia inutile negotia, .d eos ιibaris praemere . Perinde vero esse, Pater, sive liberis praeficiantur malae frugis homines, sive parentes eos cum illis familiariter versa ri patiantur.
g. XCVIII. Ex eodem patet, 3s 3 rem omnem redire ad ordinem , in universa familia cum cura
servandum . Quum vero tunc omnia ORDINE
fieri dicantur, si omnia fiant , iis observatis circumstantiis , quas negotii indoles exigit tconsequens est , 36 ut angulis in familia certa munia deleganda, ab iisque 3 pensum severe exigendum, quin 38) singuli ita
adsuefaciendi sint , ut partes suas non modo ea, qua par est, cura ac diligentia , . verum
etiam 39 justo tempore, o ) locoque, qu decet, exsequantur; denique qr ut quodlibet instrumentum &. quaelibet supellex non modo nitida & integra sit , sed & εα ) eo
loco, quo oportet, reperiatur. . . . Omnia haec ex instituto demonstravit X nophon in aureo Oeconomisi libelli, ubi sistie Ischomachum , de recta rem familiarem usministrandi ratione eum uxore sermocinan-rem , & cap. V L hane facientem eogitati num suarum summam , quemadmodum in choro , exercitu, nave 3 ita & in societate domestica, primum, secundum, ultimum esse ORDINEM , ejus vero eerturbatio 'm eve rire omnia, quin & maximum rerum preti
tim marum adparatuna inutilem reddere. Quas in
507쪽
legumtaa . Deinde , si πιι sta, vel pane, re Obsenio sit opus , neeesse sit eum singula selige-' Te, pro eo, quod jam secreta sumere ad usum debebat.
R XCIX. 'th6 , Denique ex his omnibus , quae totius PA-ri: m se Mixtae officia sint, facile intelligitur . Quum Hor, enim omnes a patrefamilias expectent ali- --- menta, conditione sua dignar cf. XCVI.*3 1Consequens est, εχ λ ut omnia ad utilitate eius reserie , 3 quisque, quod sibi deleg tum est, diligenter curare , 44 patri matri-.quefamilias reverentiam & obsequium pra stare, &, qs quod primum ac praecipuum erat , nihil agere debeant, quod vel coni g mi concordiam turbare , vel educationi Ii- herorum impedimentum obiicere , vel lucrum, quod ex servorum operis iure exspectar poterat Paterfamilias, intervenire possit
Bae Societatis es lis origine , forminis ad Ilionibus .
L Cia Uamvis societates , quas adhuc descripsimus sufficere potitae videamur h
508쪽
Cap. VI. De seieratis rivilis origine oc. ες minibus ad vitam bene beateque transigen ..i ibu, dam : fuit tamen hominibus ratio consultissi- plaeuit. ma , cur in maximas illas societates , quas
stere mallent , consensuque tam communi
hunc statum civilem praeferrent naturali , ut vix ullam hodie reperias gentem tam barbaram, apud quam non aliquod saltim civitatis vel rei publicae simulacrum reperias. )' Τestes sunt ii , qui terras olim ignotas ,rum septentrionaleS , tum Amerieanas , lustrarunt , & plerasque in iis gentes vel regi
euidam parere, vel communi consilio de aegotiis publicis decernere animadverterunt . Quae enim quidam auctores de Caseis , populisque in monte Caueaso habitantibus, immo & insulanis quibusdam Ameri eanis narrant, Uid. Herr. Elem. prud. civ. I, I. p. 6s. Becmann. IIθλ. geogr. IX, 8. ea ita sunt
comparata , ut parum explorata retulisse videantur, nulla ibi imperia esse suspicati, ubi non viderent palatia regia , satellitia, aulae que splendorem . Sane Caseos Petrus KOlbius, qui diutius in illo Africae angulo com moratus est , deseriptos esse ait in XVII. nationes , quarum singulis praesit princeps , quem πουqui vocent , quemadmodum si
gulis pagis , quos Kralle adpellitent , alia quis praefiei soleat , quem penes & ius sit delinquentes puniendi . Addit, de negotiis
publicis omnes P3gorum praefectos consulere in medium, praeside principe nationis, qui & exerei tui praeesse soleat. Uereor , ne aeque falsa sint , quae de Aboriginibus & Ge- tulis refert Sallust. Catil. Cap. n. de Iugur-rb. cap. XVIII. De Numidis strabo Gεο ν. Lib. VII. p. IisI. erit. nov. de Bebriciis
509쪽
Au ob re. 'rum indi. Suntiam .
cl68 Iur. Nat. Θ Gρne. Lib. II. Ualer. Flacc. Argonaut. Lib. m. v. I 2. de Troglodytis Plin. mp. nat. k , 8. de Siculis denique Homer. Odos. Lib. decimo V. II 2. ubi & statum illum naturalem ita elegantis me describit:
Hec fora conciliis fervent, nec Judiee: tan
Antra eoἱunt umbra se: altisque in montιὴus ades
In commune voeat sesas extendere curas .
g. CI. Quamvis vero permulti sint , qui de civitatum & rerumpublicarum origine solliciti , rerum plurium indigentiam homines ad 1ocietates civiles ineundas impuli illa , censeant: Plato de rep. Lib. II. vel ideo tamen id minus opinabile est, primo, quod civitatis vestigium iam Genes. IV, I . exstat, g. XIII. Jquum nondum ea hominum multitudo implesset mundum , ut adeo magna esse potuerit rcium necessariarum indigentia : deinde quod nihil obstitit, quo minus & extra civitates locus esset commeritis: g. XI. 3 o. )denique quod multo major rerum omnium indigentia fuit, ex quo , institutis civitati
bus, laxus & libido gliscere coepit. )
sie Abrahamum, Isaacum, Iacobum, quus aliquamdiu extra societatem vixille diXImus , 9. XCIII. quamvis non nisi agri culturaeli rei
510쪽
Cap. VI. De societatis civilis orlatne cte. 469& rei pecuniariae darent operam , commode tamen & suaviter vixisse , naaximasque opes adquisivisse, nullaque re indiguisse , animadvertimus . Genes. XXIV, 3s. XXXIII, I I. Et sane quum satis maturae familiae etiam segre-- ges agros colere, vites Plantare, quia &.au- rum, argentumve nolis , artesque utilitanas invenire coeperint, Genes. XIII, t. XXIV, 3ς. quid desiderare ultra' potuissent magnopere homines , eriam extra civitates vivenses , si
laxus absuillit ξf. CII. Deinde elegautia vitae morumque cuItus An obvi- homines priscae frugalitatis vix potuit subi- 'gere, ut libertati naturali liatum cIVI lem prae- cultumia ferrent. Praeterquam enim, quod illa morum qu*elegantia pler Tquh vanitalcm sapit, & ad- Vfectatum adulandi studium fere pro morum cultu venditatur : g. XII. nihil etiam impedit , quo minus & homines , in statu
naturali viventes, & rationem excolere , &morem ad elegantiam componere possint . . l
Quin exempla Abrahami, Isaaci, & Iacobi, qui cum familiis suis suas sibi res soli ha
bebant, nec in societatem civilem coaluerant , denuo docent , & in naturali statu viventes homines omnem barbariem detersisse moribus, ae decori fuisse observantissimos. 'θ
Argumento esse potest morata Abrahami oratio ad Melchisedechum t Genes. XIV, 23. seq. ejusdem insignis humanitas in exeipiendis 'hospitibus , Genes. XVIII, 2. seq. collo' quium ejusdem plane insisne eum 'filiis Ch thi , Gen s. XXIII, s. seq. Quin & servos ita ,