장음표시 사용
491쪽
4so Jur. Nan is Gent. Lib. II. obnoxiarum in arbitrio potestatequ e non semper est poti minus finis , quomodo himirum ' liberos commode educare velint , sed ea res plane a dominorum voluntate pendet . Inter quosdam ergo servos ancillasque vix locus est legitimo matrimonio . Inter quosdam tantum illi locum esse negamus , quos nimirum in eam conditionem fortuna detrusit , ut heri iis Romanorum in morem descriptis per fa-m liam mἰnseriis utantuP. Ubi enim si amquisp e sedem , suos penates regit , quod apu Germanos observavit Τacitus de more Germ . cap. XXV. ibi facilius matrimonio locus est, - ceu & hodie docet experientia . At quamvis. & hominibus propriis Germanorum sit iux connubii: manet tamen apud hos principium , quod servilis proles eiusdem cum parentibuxeonditionis sit, & quod partus ventrem sequatur: nisi quod quibusdam magis placet alterna.' Vernarum partitio. Lib. I. g. CCLII. ' ὶ
Potestas Positis vero his fundamentis , facile late iat si, a siBitur, quaenam sint in hac societate domi nota mercen' rum, servorumque officia, Br , qualis domimum. norum in scrvos ancillasque potestas sit . Quod
enim ad servos MERCENARIOS attinet , quum 1i tantum ex locato obligentur: g. LXXVII 4. per se patet, as domino in hos non aliam potestatem competere, quam ut Operas
ibi locatas, illis indicere, & I 6 ex iis utilitatem capere, quin & 17 eos adigere pos- ait, ut per tempus, quod initio placuit, sem*iant: noni autem 183 domino licere alias , quam locatas, operas ab illis exigere, muli que minus is) eos durius castigare, quamvis
492쪽
a Cap. IV. De ossiciis in se. hereti observ. 4 s ra. si locationi non stet servus, cum dominuς non modo mercede ejusve parte mulctare , sed & Σ1 3 inemendabilem abs re segregare. ' omnino possit, g. XXII. 7 o. seqv. g. LXXXIII. . a Quemadmodum erδo Dom&r est, ar) le- Domi uῖgi conductionis satisfacere, a 3 γ a servo non nisi operas locatas exigere , ΣΦ γ eique ali di ossicix menta , qualia eius sortis hominibus conve-mvruλ ω niunt , sinis ter praebere , denique is mercedem promi stim, non denegare : itae M s Avus huiusmodi 2 6 domino , tamquam superiori , ad revelentiam & obsequiiun, 27 tamquam conductori ad opeiax conventas praestandas I denique 28 tamquam socio ad ejux utilitatem bona fide Praemovendam est obligatus ia i
Ae nee alimenta non merces debentur , si servi eulpae , vel casu , contingat , ut opera locatae non praestentur. Lib. I. g. CCCLXIL' Iso. Hinc quamvis laudanda sit humanitax
domini , servum mercenarium , etiam aegrotantem , alentis 2 non tamen , quod jubee humanitas , illico jure persecto potest exigi. Contra iniquita; maxima est domini me cedem , praestitis operJs , servo denegantis , vel eam contrae leges contractus. pro lubitu mutantis , quod deci ex secisse Labanum , conqueritur Iacobus, Gerusia XXXI, 7. Quod
. adeo Deo jutiis lino displicui iis novi Mus, ut auferret Labani opes, easque in Iacobum transserret L Genes. XXXI, mg. L XX XIV.. Servos obnoxios ita doaunio esse diximus
493쪽
in sermvum obis noxium ratione
Asa Iur. Nat. θ Gens. Lib. II. f. LXXVII. 6. ) Quum ergo domino sit IIbera de re sua dispoptio : Lib. I. g. CCCVI. consequens est, ast ut dominus servo qua Dcumque operas , quibus praestandis par est , imponere, 3 o ) ex eo omnem utilitatem capere, 3i eius quoque liberos sibi vindicare , & 3i in ipsum vendere , 33 aliisque quibusvis titulis alienare possit, nisi forte 34 servus , qui se ultro addixit domino ,
eam legiem adiecerit, ne extra familiam, euisese addixit, alienetur. Quod 3s & de i re vitae & necis videtur dicendum, quod domino in hos servos competere posse , nemo negaverit, Lib. I. R CCCVIIL s. nisi vel conventio, vel lex Obstet. Multo magis ergo 36 hujusmodi servus , prout res exigit , castigati & coerceri poterit, dummodo 3 meminerit dominus . eum hominem , sibique natura aequalem esse , ' Lib. I. g. CLXXVII. s. ' ) Quamvis enim fieri possit, ut dominus se
vo sit persectior, nee negari possit, eum servo esse superiorem : illa tamen persectionum satusque diversitas nihil mutat ei rea hominis essentiam, sed servus aeque homo est, ae dominus . Lib. I. g. CLXXVII. s. ) Parum ergo humana est iureconsultorum vox , servo non fieri iniuriam, ι. I s. g. 33'. D. de iniuriImmo immanis plane illa dominae apud Iuvenal. Sat. UL T. 223.
Non excusatius ergo peceat , qui servum iquam qui liberum hominem, iniuria laedit. S. LXXX
494쪽
p. IV. De Uselis inst. herili obsere. 4 s 36. LXXXV. Quumque domino & possessio rerum rum , & ius illas a quocumque vindicandi ticompetat. Lib. I. g. CCCVI. a. & 3. ex vindic eo sequitur, 38 ut possit se in possessione M'' servi ancillaeve quovis modo tueri, &, 39 sive fuga eos aliquo abstulerit, sive o) ab alio injusto surrepti sint, a quocumque possessore cum accessionibus fructibusque pro qualitate possessionis vindicare, quin a) priore casu receptum fugitivum punire pro merito, di i ne in posterum idem capiat consilium,
quovis licito modo prohibere: nisi 43 illi dominii effectus alicubi in civitatibus lege restringantur. Lib. I. g. CCCXVII.
) Ηine eompedes , ergastula , earceres d mestiet , R alia media , quae vel neeessitas reperit , vel dominorum, omnia sibi in se vilia corpora permittentium , trueuientia . Quamvis vero & hie habenda sit aequitatis humanitatisque ratio : g. LXXXIV, 37. hsum tamen ius eoereendi non adimendum est dominis , maxime in servos , bello captos, partim quod fugam anhelant , omnemque ad suos revertendi oeeasionem spreula tur, neque id illis adeo vitio verti potest , ceu recte vidit lorarius apud Plant. Calliri
xo. At fusam fingitis. Sentis , quam rem agisis. CAP. Nos fugiamus qua fugiamus p xo. in
Partim quod adhue spirare videntur hossilem animum , adeo , ut de his servis vel maxime
495쪽
qr Iur. Nat. Θ Gent. υib. II. me verum sit illud Senecae DG. XLVIL R Festi in moee et quot servi. Totidem quemque domi hostes habere , quot ser os . g. LXX XVI. ἀ-lhλ'' I terea iam haud dissicile fuerit, de mu-Tuni er- tuis dominorum 1ervorumque.. hujus generis 83 sit, oppiciis iudicare. Quia enim servus obno-iusmodi. X uS in dominio , f. LXXVII. r. ae proinde herus ex eo omnem utilitatem ca
pit , g. LXXXIV. 3 o. adeoque ille nihil
habet proprii: consequens est, ψ iut d . minus obligatus sit ad alendum servum, os eaque obligatio non cesset , si vel maxime servus operas praestare nequeat . Et quandoquia dem praeterea servus , quod ad naturam ab tinet, domino est tequalis : g. LXXXIV. facile intelligitur. 46 & peccare dominum, si servum injuria laedat , & maximam humanitatis laudem ferre , si beneficiis potius , quam truculentia, eum sibi reddat obsequentiorem' ) MERDENAR1us QR vus praeter alimenta &mercedem aeeipit., g. LXXXIII, 2 s. γ- adeoque habet, unde se alat, si morbo alio-- Ve eam impeditus operas praestare Non possit. Quum ergo dominus illum alere non tenea...tur, nisi ex loeato r g. LXXVII, 4. operas non praestantem alere obligatione Persecta non tenetur .. f. LXXXIII. In SERVO vero OBNOXIo omnia se aliter habent . . Hinc enim non ob operas Praestitas alitur , . sed quia in heri dominio est , εἰ quia nec mercedem accipit , nec quidquam alliud Proprium habci . Quumque Ec extraneo , i Psi- uique hosti , subvenire nos iubeat misericordia ac humanitas: c Lib. I. S. CCXIX. 15.
496쪽
Cap. IV. De ossetis Det Ioc. herili Obs v. 4sa qua fronte servo nostro aegrotanti denegaremus alimenta, qui vires corporis nobis inserviendo detrivit' Hine recte Claudius Imp. liber-
tate donavit servos , qui aegrotantes expositi fuerant a dominis. Sueton. . laud. cap. XXV. l. 2. D. qui sine man um.
. f. LXXXVII. Quumque tot iu a domini , totidem oppr-τIA SERvoRUM tanquam correlatu , Ponant :
Lib. I. g. VII. sequitur , 48 ) ut servitus
obnoxia servum ad quascumque operas, 49)utilitatem que dominis pro virili promovendam, so) dispositionem e)us de se suisque , immo & si castigationem & coercitionem patienter ferendam obliget. 32 Ut contra ossicium faciat servus , si se 1ubducat domino , & furtum sui ipsius admittat, quum p tius s3 manumissionem dide ac liberali ieravitute mereri, seque dignum tanto beneficio praestare deberet. f. L X X X VIII. Ex his omnibus porro intelligitur, quomodo finiatur herilis illa societas . MERCENARIA enim servitus, quum contracti locationis nitatur, s iisdem modis, quibus locatio con. ductio, & ss in primis elapso tempore, in quod quis operas locavit, solvitur, OENOXIA,s6) manumissione potissimum desinit. Quum enim quisque se dominio rerum suarum abdicare, vel eas derelinquere possit: Lib. I. g. CCCIX. O. nullum est dubium , quin eidem
liceat dominio in servum suum renunciare ,
quam renunciationem veteIeS MANUMISSIONEM
vocarunt. Praeterea quum renunciatio sit spe- cies alienationis, in re vero alienanda domi.' ι nus Servo rumque erga dominos .
497쪽
ould Ii-hertus peiusque officia
nus sibi aliquid excipere & reservare possit: Lib. I. g. CCLXXVIII. I.) s . manumissionem quoque qualibuscumque honestis legibus ac conditionibus fieri poste, palam est.
Ita veteres Romani a servis manumittendis sibi stipulabantur operas labriles, dona & mu nera l. 3. pr. l. r. l. 7. g. 3. D. de Oper. t bert. Et maxime majores nostri , manumittentis servos , sibi pleraque , quae ipsi servi , vel homines proprii dominis praestare soliti erant, reservabant, adeo ut , si ab adseriptitia eonditione discesseris r vix ullum diserimen inter servos & libertinos intereedere videretur . VAtque inde est , quod Tacit. de mor. Germ. cap. XXV. seribit, Liberios Germanoram non
mulsum supra θννοι esse. g. L X X XIX. Quicumque , quum antea iustam servitrutem 1ervirent, a dominis manumittuntur, LIBERTINI, & manumittentis LIMRrI vocantur.
Quum ergo hi summum, quod dari poterat, beneficium debeant manumittendi , unusquisque Vero ad eum , a quo beneficiis ornatus est, amandum obstrictus sit: Lib. I. f. XXVI 3 . s 8 ) ingratissimi mortalium essent liberti , nisi patronos , tanti muneris aucto- S, Venerarentur perpetuo, & 39) non modo ea omnia, quae sibi hi stipulati sunt, bona fide praestarent, s. LXXXVIII. sq. ) sed& 6o vicissim illos omni ossiciorum beneis ficiorumque genere prosequerentur, Vel, TI)si desint vires, saltim gratum animum quavis ratione ostenderent. Lib. I. g. CCXXVIII.
498쪽
Cap. IIL De ossciis ἰn soci herili ονδεμυ. Libertatem, datam servis, pro maximo beneficio imputabant veteres . simo Terentianus
Fec; , e servo tit esses libertus mihί, Propterea , quod serviebas liberal ter. quod habui, summum pretium persol τί tibἰ. Emeiebat enim hoe beneficio patronus , ut servus ex re fieret persona : adeoque loco patris ellat liberto , qui ideo ejus nomen Perinde, ac filius adsumebat. Lactant. div. inst. 3. Hine & egenti patrono alimenta non seeus, ae filius , debebat, i. s. g. 18. sequ. l. 9. D. de agnosc. O a lenii lib. Et quemadmodum filius , quamvis alias imperfecta sie ad gratum animum obligatio , tamen patris beneficia beneficiis pensare , eique alimenta sufficere cogebatur: ita & libertus cogebatur, qui prieterea ob ingratitudinem praegnantem in servitutem poterat revocari. g. I. Institide cap. deminut. l. un. C. de ingrat. lib.
De societate composita , quam familiam vocκ- mui , incit Aque in illa observandis. g. XC.
OUemadmodum ipsas societates minores Quid sa.
simplicioresque in magis coMpo ITAs in liδ coaleicere posis, observavimus: g. XVIII. yo. ita ejus rei exemplum praebent societ tes hactenus recensitae, quoties enim illae in majorem societatem consentiunt, nascitur inde FAMILIA, quae est societas, ex conjugali, paterna atque herili composita . Unde com juges , parentes, & domini dominatque r . min. deIur. Nar. O Genti V tio-
499쪽
adpellantur.' Eodem sere redit definitio Ulpiani, t. I9s.
s. a. D. de veri . signis. Iure propria FAMILIAM dicimus plures per as , quae sunt sub
unius potestate, aut naxura , aut iure subiectae, ut puta parremfamilias , matremfamialias , filium familiar , filiamfamiliai, quique
potes O neptes , in desneeps . Attamen nos paullo latius aecipimus vocabulum . Quum enim jureconsultus eo coniuges tantum, Parentes, & liberos cujuscumque graduS, comprehendat: nos & fervos mediasque familia Partem esse eensemus , quos & ipse paullo post familiae ncmine venire, observat g. 3.
Serrritam quoque solemus vocare FAMILIAs .
Alias veteribus FAMILIA proprie fuit strvitium , quasi famulia, ceu ex instituto oste dit Claud. Salmas. Exereit. Plin. p. I 263. Parentes vero S liberi DoMus vocabulo denotabamur e veluti apud Apuleium Apolos p. 336. edit. Go. Elmeniarsia et Ipse Doui Muae rector, e FAMILIAE dominus. Nobis e go FAMILIA esto, quidquid veteres domum &familiam vocabant .
g. XCLQuum vero, quo maior est societas , eo minus fieri possit ut tanta sociorum multi ludo media necessaria communi consensu ac suis agio inveniat: .f. XIX. 7. in nemo non videt , i hanc societatem debere esse ina quesem di reetoriam, adeoque a ) uni ex his sociis merito deferendam esse potestatem, re-
500쪽
liquorum actiones ad societatis illius finem dirigendi . Quumque patrifamilias & tamquam marito potestas quaedam competat in uxorem, g. XLV. seqv. & eius, tamquam patris, imperium in dubio materno praevaleat, g. LIV. r . & denique eiusdem, tamquam domini indubium sit imperium in servos cuiuscumque generis: g. LXXXII. & LXXXIV. feri non potest, 3 quin potestatem actiones totius familiae ad 1bcietatis hujus finiti dirigendi PATRI FAMILIAs vindicemus , at ita
tamen, ε ut MATERFAMuLIAs , tamquam utriusque fottunae socia, illum ope ac consilio iuvare omnino teneatur. g. LXUL s3. Enimvero id quoque intelligendum. est de
eo, quod se regulariter. Alias enim' id aliquando aliter se habere, jam supra ostendimus. S. LXvII..t Quis enim negaverit,
Reginam , quae cui extraneo nupsit, esse e put lamiliae suae , maritiquae tunc non alias Partes esse , quam quae regulariter uxoris esse solent, nempe ut ope & eonsilio reginae uxori adsit 3 Doeent id exempla, quorum recens adhue memoria est.
g. XCII. Ceterum huiusmodi familia vel in statu na- plata hu-turali vivit, nulli mortalium obnoxia, g. VI. iv .s0ης-
vel eum aliis in civitatem coaluit. Priore ca- Itu n, su finis hujus societatis non modo fuit re- tvrali rerum , ad vitam commode tolerandam neces civili . cariarum, adquisitio, verum etiam mutuae asversus omnes hostes defensio: ae proinde ν λ eatenus recte rationes subduxerunt ii , qui hujusmodi familiam minoris cuiusdam civitatis speciem prae se ferre existimant. P v x sterio- '.