장음표시 사용
101쪽
De ara rei sem m. VI dum valorem usitatum. Ad quartum argumentum respondeo pecum nr sentiam & abundantiam non elle causam per se, cur homo fame pereat; sed per accidens, quatenus illa vel non utitur, vel non uti potest ob desectum rerum venalium ad victum necellariarum.
STatuitur thesis a stirmativa. Rationes sunt. I. Quia diuitiae sunt in strii menta a Deo& Na
tura ordinata ad succurrendum indigentiae vitae humanae. Cuiusq; autem instrumenti natura ma
gis in usu, quam in pol Icilio ne Eonsistit. Et pro .pterea etiam monet Aristoteles libr. a. de anima, ut instrumenta suo fine,ad quem sunt ordinata de destinata definiantur. 2. Quix etias quis multas possideat diuitias: s tamen iis non utatur ad indigentiam sit de aliorum explendam non vere dicitur diues, sed potius in ipsa diuitiarum abundari tia paupcr & egenus. Et hoc testatur etiam non tantam Plato in Epimenide, cum ait: Diuitias se-orium ab uiu nullas c Te, etiamsi cuneta in aurum conuertant tri: si detiam Aristoteles lib. i. Rhet.
ὐ jῶ Omnino .uia iuviendo magu, quam possidendo consistunt. Idcirco etiam magis dicendae Consect- .issent m m, quam Vnde porro sequitur bonum elle diuitis bene uti; malum diu tiis non uti peius diuitiis male uti. Qui enim d uitlis bene utitur,ille agit secundum vii tutem, quae mentura
est rerum,&rectum usum omia bus praescribit,&
102쪽
8 Oreo No Mic AE Lib.L Cayc. sic verum laudem meretur. Qui vero diuitiis aut
non utitur,aut malu utitur, ille agit non rantum contra naturam diuitiatum , sed etiam contra ipsam virtutem dc ordinationem diuinam; M sic vituperationem tui am meretur.
C A p v T VI. De mediis acquirendi rem familiarem.
quantur media acquirendi rem familiarem,quorum alia sunt ordinarιa, alia emtraordininia. a OMinaria meaea sunt,qua secundum comunem ordinem sir usum hominum fiunt.
3 Eai vel Horsimplicia, vel mixta. 4 Simplicia media sunt,quasvr e usae g
s Eas sunt vel naturalia,vel artificialia. 6 datur alia medra sunt,3Ma circa res naturales occupa ntur, seprimo a natara hominibus sunt monstrat . 7 Sunis vesprimaria,vessundaria. 8 Primaria media naturalia siunt agriculta ra,es cura bestiaria. 9 Agricultura est studiam colendi terram. io Eas Ab se complectitur curam panim agrorum proprie diciorusiue sint arua epra
103쪽
II Cura bsiaria est,qua circa bestias versa-
D Pastoritia cura es,qua in bestii praesertim cicuribus educandis opinandis eccupatur. 14 EasAubse non tantumlecudum,colum
barum se gasiinacei generis; detiam apum se
bombycum curam comprehendιt. Is Pra at orta tura eis, qua circa bestiaram ferarum capturam versaIur.
16 Esis vel venaioria,vel aucupatoria,vel piscatoria. I Venatoria est, qua in quailrupedibus captandis occupatur. 18 Aucupaioria es, qua in auibus captantis occupatar.
I9 Psecatoria ect, qua in pisibin captandis
zo Secunάaris media naturalia siunifossuri mineralium es casura ligno η - ri Fossura mineralium est,per quam metal-Ia,lapides,o id genus alia ex terra viscerib. efffodiuntur. a 2 Cassura lignorum est, qua ligna exsiη-
sitibus o arboribus caeduis conquiruntur. 23 Fuerunt media naturalia. Sequuntur ara An Haliarissialia,quae ars in primis homini monstratur. a 4 Sunts 'ermutatio Oadificatio.' as Permutatio est,cum vel cs pro re,velres
104쪽
p rs pecunia, se vice vcrsa, vel pecunia prope-
16 Eius ρeciessunt mercatura,foeneratis,c roperae elocatIo.r Asercatura est permutatis , qua circa mercium emptiooem GT vendIIionem, exportationem se importationem versatur.
1 8 Eus ut lest liberatis vel o rida. 29 Laseratis es, qua hominem liberatim
3 o Us vel externi, vel domestea, 3I Externa m rcatura est, qua in peregrinis De s instituitur.32 Is vel maritima, vel terrestris 33 Maritima est, g a nauigatione peragitur. Vnde di itur nauIica. 3 Terrestris est,quae vecta peragitur. Vn. de dicitur vectoria. 3s Domesica mercatura est.quae domi ab tu. suoribus peragitur. Vnde dicitur institoria vel stataria. 3σ Sordiἀκ mercatura est, quam cavsnes mendendis esculentis es potulentis exercet. Vnde dicitur cauponarra.
9 7 Farne ratio e i permnlatio qua quis pecu
Hinc coguatum est cambium, quod est perm rasio, qua quis fecuniam pro aua pecunIa aueri data
105쪽
De mediis acquirendι rem familiarem. dat praesertim luce sit alicuim gratIa.
3 8 spereae elocatio est permutatio, qua qκu operam suam alter i pro mercede certa locat 39 Epig. valiberalis vel sordida. o Liberatis est,cum quis opera vam Rei-
ρublicae in administrando oscio aliquo publico ct honesto e Ecclesiastico ue Scholasticostue
Politico, vel pacis, τel besis remore certo fi-pen to locat. 1 Sordida est, cum quis operam manuaria alteri in re parum honesta certa mercede locat. Vnde ΦΨ' ausi, dicitur mercenaria. 4 2 i dhuc de permutatione inquitur adificatio, qua domus de nouθ acquiritur.
43 Illa accommodauda est ad bonum tum familiae, tum rei familiaris. ReblecIu familia domin aedificanda est, quae a sanitaIem, commoditatem o iucunditatem habitantiumsit apposita. 4s Talis autem erisDrimum in loco salubrisista, o quidem aestate adseptentraonem;
hyeme ad ortum est meridie lectet. Deindem aptis ac distinctis contignationibus ac conclaui-ώωpro ratione v ιι constit. 4 6 Re ectu rei familiaris domus aedificam
da est,quae seruaudis secustodien is fossisponi-bin domesticis sit idonea se vittas. 7 Sic se harini media ordinaria Ur sim-
106쪽
plicia. Regant mixta se extraordinaria. Iixta sunt, quae diuersisiungeneris hoc tu , exs-ὸ plicibus cora posera.
ηδ Extraordinaria sunt,3 a extra commu-
hominun et sm se usum fiant. 9 Eas vel uni directa, vel directa. . so Dirici sunt partim haereditas ct don partim donatio es inuentio thesauri. si Indiriatasntpartim emptio,elocatust,er conduectio psessiouisalicuius domesticaepartilestat cir certamen, quoἀμ deposito tignore .pa tim lusis o contractas securati ovis, sesqualia seunt eiusdem generis media.s 2 In his e utem mediis omnibus elige dis orpersiquendis adbibenda inprimis est Pati fami . hin prudentia edulitas ct iustitiaifugieri vero imprudentia, gnauia se iurustitia.
s3 Prudentia requiti tur, ut Paterfamili m de rebus adremfamiliarem Zertinentibus; e-eu g. acquirendae mediis benepset consultare, redus inter ea, quae absitate vel comparere ἶσ-
s Sedulitas requiritur, ut idem declinata omni incuria se curiositate debitos labores, eo quo decet modo, obcat, sum iacio non desii is acqui en arefamiliari. s s lassita requir rtur, ut idem in argiret, da res hara nemini sae periniosam reten-
107쪽
STatuitur illesis astirmativa in utraq; parte qui . Pro tractostionis. Ac pro prione quidem faciunt hae rationes. I. Quia acquisitio rei familiaris nihil aliud P ρ' R- '
tam domesticam bene degendam necesi. triarμm Ninia illum,ut docet Aristoteles lib. I. Polit. c.8. 2. Qitia
time acquisitione rei familiaris familia bene sustentati, eiusq; indigentiae succus ri non potest. . 3. Quia Natura prouida rerum mater tuo exeiέ- l plo nos hortatur ad aequirendam rem famili. aer illa liquidem non tantum cuilibet animali lini ulac inlacem editum est, de vi diu conuel de me pro- rspicit: sed etiam homini ingenii sagacita em largita est, ad excogitandum varios modos, l: bisi iisq; victi na,alia i necellaria vitae subsidia com- par ndi. q. Quia Sacra scriptura praecipit , ut Paterfamillas iure domui , & parentes tuorum
liberorum curam habeant. iisq; thcsauros con- , , serrant. t. ad Timoth. S. vers. 8. Et a. ad Corinth.
Pro posteriore autem parte haec argumenta pro postreis- valent. i. Quia doctrina acquirendi rem familia- ηερμ'ν quarem, quae Graece dicitur κτητικη est pars oeconomicae,ut testatur Aristot. lib. I. Polit cap. sub ini- titilina, &cap. 8. sub finem. 2. Quia sine ea Occo .nomica non esset persecta ; led mutila & manca.
108쪽
a requirantur in Patres nil in qui rem miliarem feliciter vult acquι- rere '
PRimum necelle est, ut sit natura ingeniosus de sagax: illa enim naturalis ingenii sagacitas hominem disponit ad comparandam prudentiam
Oeconomicam. Deinde opus est, ut non tantum earum rerum, qua acquirendae sunt sed etiam locorum i temporum, quibus Proueniunt, naturam deconditionem cognitam S ex oloratAmbrat, ut ita meliores&potiores posset tempue esigere. Ad quam rem plurimum cori ducit cgia itio disciplinae phy siex. Vnde etiam recte dsolet: Bonum Patremfamilias debere esse bonuPhysicum. Et Thales Milesius hoc cio exemplcomprobauit, ut testatur Aristoteles lib. i. Pol cap. U. Cum enim quidam ei ob pauperta probri loco obiicerent Philosophiae studium efii vitile&infuctuosiam: ille ex astrologia praeui
olearum ubeitate, hyeme nondum exacta, p.ucorum nummorum copia iustructus, omnii conficiendi loca in Mileto & Chio intulisarthabonibus paruo conduxit: quippe cumlator nullus ellet, qui mercedem augeret. autem tempus venit, cum multa simul&si quinerentur, ille sito arbitratu, & quanti vellet elocriis multarin pecuniae congessit,atq, ira ipsa
IVophia Hiescere sive ent sediduon es ipsis curae. Tet-llo requiritur, ut omnes modos, Oinritaq; media acquirendi rem iamiliarem pcrspecta habeat. Nemo
109쪽
I e mediis aequirendi rem familiarem. Q. 3. 8s Nemo enim potest sine mediis ad finem optatam peruenire. Quarto necelle est; ut sit laboriosas,ne ex incuria & ignaui media οῦ moti negligat. Postremd opus est, ut sit iustitiae studiosus, ne per illicita & iniusta, sed licita S iusta media rem familiarem acquirere latagat. Hinc recte monet Euripedes: Mis μὴ GImus e pecunias ne comparato, si volo longor empore inadibin tuum aπeνe. Nam quae male domos ingrediuntur,non habenisalutern
3 Quomodo Aristote Iti media acquirendi remfamibarem distribuat . quid de ista H Ibibutione sis senisendum rIN libro i .Polit cap. g. 9. o.&H. Aristotclescit-
l. ca rem familiarem,quam vocat κτῆσιν, duo consideranda este docci. I rationem aςquirendi, qua vocat tarationem utendi quam nuncupat χρηοκὴ,.Pri Wrem definit--αεσὶν, curam circa victum imodo εισαυνυι- α
collectιonem rerum ad vita)n necessariarum o utili um incommunionem ciuitatisveidomm. Eamq; triplicem constituit, unam Naturalem, aliam artilaetatem,tcxtiam mixtam.Naturalem vocat,
Quam Natura ipsa urgente iaccessitate homini in onstrat. Eamque potissimum circa ea, quae ad victum pertinent venariasserit,quam rursus Dcit duplicem, unam simplicem, alteram mixta. Simia olicem vocat, quae unius generis est: eius'; quintiue species constituit: quarum primm vocat
110쪽
c v.' γεωργικ ad Agricultariam perimentem, perquam victus ex terrae cultu acquiritur: alteram κην pasto titiam, per quam victus cae pastione ani' malium cicurum acquiritur: tertiam Mιρι-ns λυρικην. praedatoriam seu bellicam, per quam bello & praedatione hostium victus acquiritur quartam .mnκουν ad capturam pertinentem, per quam ex captura bestiarum seiarum victus acqu1xitur. Sub qua complectitur ii istaὸν,
rram , cη piscatoriam: quintam, - ύλ,- perquam exsessura metallorum , in casu νa ignorum 'victu. acquiritur. Mixtam vocat ,
erquam non Vna saltem ratione , scd diueris is modis victus comparatur. Artificialem κτη--ἐν vocat, quam ars homini stigetessit &monstrauit. seu quae studio& industriali ominum est iii uenta. Eamq; dicit perfici per commutationen
rerum. Vndet dicitur αΜακum . cst, Permutatoria nominatur: Item a pecunia, quo medium &instrumentum est usitatum in permu-xationibus, Vocaturra lora, pecuniaria. Porsero permutatoriam in tres species subdiuidit,
ram vocat faenerationem seu neratorram .usurarιam cum pecunia ad aliquod te-pus pro faenore elocatur, ut ex se aliam pecunia siccestu temporis pariat: tertiam vocat me opera Hocationem, quam partim opificibus, partim mercenariis manuariam tantum operam prae'