장음표시 사용
71쪽
non es homo. Item si una esset quanta una quantitate,& alia,alia quantitate vel nulla,non oporteret istas conuerti. ut omne animal est homo,aliquod animal est homo,& tantum animal est homo. Tertia regula est ista. Ab uno conuertibili ad reliquum .est bona consequentia, ut tu es homo ergo tu es risibilis,& econuerso brunellus est rudibilis, ergobrunellus est asinus. Quarta regula est ista. Ab uno correlativorum ad reliquum, propositionibus existentibus de secundo adiacente, est bonum argumentum. ut duplum est,ergo dimidium est,& econuerso. Et notanter dicitur, de secundo adiacente. quia non sequi-
termino priuatiuo ad terminum infinitum est bona cosequentia, sed non econuerso. ut tu es iniustus , ergo tu es non iustus, sed non sequitur econuerso. lapis est non iustus, ergo lapis est iniustus. antecedens enim est verum,consequens falsum ut patet. quia quicquid est iniustum potest esse iustum. sed lapis non potest esse iustus,ergo nec potest esse iniustus. Sexta regula. Ab affirmatiua de praedicato priuati-uo,vel infinito ad negativam de praedicato finito, est
bona consequentia. ut tu es caecus. ergo tu non es vi dens tu es non homo,ergo tu non es homo, sed econuerso non valet argumentum. quia ex negativa non
sequitur affirmativa. Septima regula est ista. A negativa de praedieato finito,cum debito medio, ad affirmativam de praedicato infinito est bona consequentia. ut tu non es asinus,& tu es ergo tu es non asinus. Cap. 7.i: ' η 3 S'D N D E N T E R ad praedicta aliae r gulae inferuntur quarum prima est ista.ab omnibus sumptis ad suum expositum, est bona consequentia,& eco uerso. El. est regula ista E et uuiaer
72쪽
vitiner Iis quibuscunq; propositionibus exponibilibus,ut uniuersalibus,exclusi uis,exceptiuis di huiusmodi. unde bene sequitur. homo currit S nihil est homo quin illud curtat. ergo omnis homo currit. & econuerso. Similiter homo currit & nihil non homo currit ergo tantum homo currit,& contra. Secunda regula est ista. Ab omni exponi bili ad quamlibet narum exponentiu est bona consequent: a , sed non econuerso, nisi gratia materiae. ver. g omnis homo currit, ergo nihil eii homo quin illud curat, sed non econuerso, quia ex negativa non sequitur affirmativa. Aliquando tamen tenet gratia materiar,ut homo est astinus,ergo tatum homo est asinus, quia antecedens est impossibile. Tertia regula est ista. Ex cuiuslibet exponentis contradictorio sequitur contradictorium expositi s sed non e conuerso. unde bene sequitur aliquid non homo currit ergo non tantum homo currit. sed non ecoueris, quia ex negativa non sequitur affirmari ua. Quarta regula est ista. A resoluentibus ad resolutuest consequentia bona, sed non econuerso. ut hoc cumrit,& hoc est homo,ergo homo currit. non tamen s qui tur,homo currit, ergo hoc currit & hoc est homo quia post mille annos erit,antecedens verum & consequens falsum. Quinta regula. Ab officiantibus ad officiatum est bona consequentia, sed non econuerso ut ista propositio est vera,homo est animal,quae ade-quatae significat hominem esse animal ,ergo verum est hominem effie animal sed non e conuerso, quia antecedens seret necessarium,& consequens contingens. Sexta regula est ista. A descriptione ad descriptum est bona consequentia,& econuerso ut intelligo aliquid sub ratione qua homo ,ergo intelligo hominem ἐκ econuerso intelligo hominem. ergo intelligo aliquid sub ratione qua homo. septima regula. A sesu coposito ad se sum diuisit, die coveris,no valet argum exu at necessario ho e animal.
73쪽
mal. ergo homo necessario est animal. antecedes n. essuerum consequens falsum Etiam non sequitur, albupossibile est esse nigrum, ergo possibile est album e se nigrum. Octaua re Rula est illa. Ab una causa veritatis ad propositionem tabentem illam causam est bona consequentia, sed non eco uerso. ut dum homo currit r is bile currit, ergo homine currete riabile currit. ista consequςntia est bona, sed non e conuerso, homine currente risibile currit,erso dum homo currit, risibile eurrit,quia posito 'ubd nihil currat,e tunc consequens. salsum, cum a serat hominem currere. & tamen antecedens est verum, quia concluditur eius ueritas per aliam causam veritatis. vi s homo currit risibile currit,ergo homine currepte rili bile currit. Dicatur ergo quod propositio denominata ab ablativo consequentiae habet tres causas veritatis. s. coditionalem,temporalem,& casualem,a quarum qualibet valet consequent a ad propositionem habetem illas causas. sed non ecolauerso. Non a regula est ista. Abacti ua ad suam passivam est consequentia bona,& econuerso. ut sor. amat platonem, ergo pia . amatur a sor. ct econuerso. Decima regula est ista. A tertio adiacente ad se eundum adiacens affirmative, sine termino disrahente, est consequentia buna. ut tu es homo ergo tu es. Notanter dicitur, affirmatiue , quia non sequitur. tu non es assinus, ergo tu non es, dicitur etiam sine termino diu rahente, quia non sequitur antichristus es futurus,ergo an histus est. De regu paeneipropositiones p
VL Ti Mo de propositionibus hypothetieis est die endum modo priori regulas assignando quarum prima est ista. A copulatiua affirmatina ad aIteram eius partem principalem est bona cou sequentia,& non e conueris,nisi fratia materiar, ut tu curris,& tu disputas, ergo tu dilputas. sed non sequitur tu disputas, e
74쪽
go tu eurris,& tu disputas . aliquando tamen tenet
gratia materiae siue terminorum scilicet quando copulativa fit ex duabus partibus, quarum una an rece die ad aliam, tunc ab ilia parte quae antecedit, ad tota copulatiuam eis bona consequentia. ut tu es homo, ergo tu es homo & tu es animal tu curris. ergo tu curis & tu movens. Et notanter dixi. affirmativa quia a copulativa negativa ad alteram partem non valet consequentia ver. gra. non tu es homo & tu es asinus, ergo tu es asinus. quia antecedens est verum conseques falsum. Ex ista regula sequitur quod a toto copulato ad alteram partem est consequentia bona. ut sor. Sepia. currunt ergo sor. currit. Secunda regula est ista
A parte principali disiuctivae affirmativae ad tota disiunctiva.est bonu argum et u sed no eco uerso. ut tu curris,ergo tu curris vel tu es asinus, sed e conuerso non sequitur. quia non sequitur,tu curris vel tu es asinus, ergo tu es asinus. Aliquando tamen tenet gratia materiae scilicet quando disiunctiva fit ex duabus partibus, quarum una sequitur ad reliquam, tunc a disiunctiva ad istam partem quae sequitur, est bonum argumentum. ut tu es homo, vel tu es animal ergo tu es animal. tu es albus vel tu es coloratu S,ergo tu es coloratus. Ex illa regula sequitur qubd a parte disiuncti ad totum disiunctum est bona consequentia. ut homo currit, ergo homo vel asinus currit. Tertia regula est ista. A disiunctiva aflirmativa cum destructione unius partis ad alteram partem,est bona consequentia. ut tu curtis vel tu sedes, sed tu non curris. ergo tu sedes. Quarta regula est ista. A copulati v negatiua ad dili unctivam affirmativam factam de partibus contradictoriis copulatiuae affirmativae, est bona consequentia. ut non tu es homo & tu es asinus, ergo tu noes homo vel tu non es asinus,& econuerso, Et nota Fcopniatiua affirmativa habet duo contradictoria quorum unum est copulativa negativa in qua praeponitur negatio,
75쪽
negatio,& reliquum est una disiunct tua facta de pastibus oppontis ipsi ut copulatiuae. quare oportet quδd copulativa negativa &disiunctiva affirmativa inuice conuertantur. ver. g. tu es homo & tu es asinus,habet duo contradictoria, quorum unum est hoc. non tu es homo & tu es asinus. secundm vero est illud tu n6 ea homo vel tu non es asinus. Quinta regula est ista Adisiuncii ua negat ua ad copulatiuam affirmativam fa- m de partibus oppositis disiunctivae affirmativae, eit bonum argumentum,& econuelso. ut non tu curris vel tu sedes, ergo tu non curris & tu non sedes &
ςςlii: omnis disiunctiva affirmati
ua habet eo tradictori u per negatione praeposita toti, di per copulatiua facta de partibus oppositi taut tu curris vel tu Iedes, huic contradicit quaelibet istarum. noest ista.Aconditionali affirmativa cum suo antecede a a Gl m. a te ad consequens eiusdem est bona consequentia. ut 47.pΠ.5.ι situ es homo tu es animal, sed tu es homo rgo tu es i. animal Septima regula est ista. A conditionali assir maliua cum contradictorio consequentis ad contradictorium antecedetis est bona consequentia, v t si antichristus est albus antichristus est coloratus, sed antichristus non est coloratus, ergo antichristus non estaIbus. Et notanter dixi in ambabus regulis affirmari-va,quia de nega tiua uon tenent huiusmodi restulae, terminorum probation Der lubratus. primum.
NI Iuti ne est inchoandum, quia indefinitae Rarti E eulares
76쪽
b. m J- 3 eulares & singulares de subiecto non pronomine de-
ρ- monstratiuo,resolubiliter inferimur. Quaelibet ergo talis est taliter inserenda. ut pro antecedente summata 's tur duo demonstrativa, in quorum primo praedicetur praedicatum resoluendae,in lecundo subiectu . ver. gra. homo currit,sic resoluitur. Hoc currit,& hoc est homo,ergo homo currit. Exemplum in obliquo .hominis est alinus, huius est alimis,& hoc est homo , ergo&e. Et ita in aliis casibus singularibus numeri dicatur. Exemplum in numero plurali. homines currunt haec currunt & haec ni homines. ergo &c. Exemplum in obliquo aliquorum contradictoriorum alterum est verum .Horum alterum est verum.& haec sunt cotradictoria.ergo &c. Et ita dicatur in aliis casibus, ita Psemper prima demonstrativa sit eiusdem casus cu resoluenda . secunda vero continue in recto sumatur.
Sed propositiones de verbo ampliatiuo eodem modo probantur,excepto hoc, quod secunda demonstrativa debet esse de verbo disiuncto uerbi substanti uide praesenti, & eiusdem de praeterito vel futuro, aut alterius. ver gra. homo currebat, sic resoluitur. Hoecurrebat,& hoc est vel erat homo. ergo &c. Item homo disputabit. Hoc disputabit,& hoc est vel erit homo.ergo &c. Ita qubd verbum substantivum sumptu secundo loco sit semper consimilis temporis cum verbo resoluendae propositionis. Sed quando propositionis resoluendae verbum principale est ly potest, contingit,incipit,vel desinit. secunda propositio erit de secundo verbo cosimili. ut homo potest esse albus. Hoc
potest elle album,& hoc est vel potest esse homo.ergo &c. I tem album incipit esse nigrum:, hoc incipit esse nigrum,& hoc est vel incipit esse album. ergo & caetera . Et ita dicatur in plurali ut prius . Modus co similis est tenendus in propositionibus de extremo copulato vel disiuncto. ut homo vel asinus curtit, si
totum disiunctum est subiectum resoluatur sic. hoe
77쪽
eurrit,& hoc est homo vel asinus ergo,&c. Si autem prima pars fuerit subiectum sic resoluitur hoc vel asi, nus eurrit,&hoceli homo ,ergo,&c. Et ita dicendum est in illis de copulato, conditio nato subiecto, ut homo,& asinus rurrit, propositio si est impossibilis est falsa. Idem est dicendum de particulari,& singulari resolubili affirmativa sicut de indefinita, ut aliquis homo,disputat,sor currit. sed particularis vetita definita . negativa habet duplicem modum probandi. Primus utaeinl. ma dictus est,ut soc non currit,& hoc est homo, ergo ho-ῖ mo non currit,ubi autem videatur, quod iste modus non deseruiat sumatur contradictorium illius, ut chi- P mera no currit,haec indefinita probari non potest per duo demonstratiua , quia semper secunda esse falsa scilicet ista hoe est chim era , ideo ad veritatem videndam istius sumatur eius contradictorium comnis chi 'mera currit,& quia haec est falsa, ideo illa est vera. Cosmiliter est dicendum in adverbiis ubi subiectum fuerit adverbium habens terminum infra se,:ut aliquando tu es, nunc tu es, & nunc est aliquando, ergo,&c.
Item heri tu fuisti,t unc tu suisti,& tunc est vel fuit heri, ergo,&e. Item ante. a. tu disputabis, tunc tu disputabis,& tunc est vel erit ante. a. ergo, &c. Item alicubi
tu es,ibi tu es,& ibi est alicubi,ergo,&c. Et ira de pretterito,& futuro dicatur,ut dictum est de praesenti. Erepraedictis insero, quod etiam probandae sunt propositiones indefinitar, & particulares de verbo substanti-uo praesentis temporis,'& praedicato participio , sicut propositiones de verbo principali illius participit,volo dicere, quod ita probanda est haec resolubiliter. Adam est praeteritus,scut illa Adam fuit, R ista antichristus est futurus, sicut illa antichristus erit , ut hoc est suturnm, & hoe est vel erit antichristus, ergo antichristus est futurus. Aliquis homo est interfectu-tus,hoc est intersectum,et hoc est vel fuit aliquis homo,ergo,&c.Item sor.est potens esse hoc est potens
78쪽
Tractatus. . esse,& hoe est vel potest ess e sor. ergo & eaetera. Iuxta praedicta sequitur veritas multarum propositionum . prima est ista. Senex erit puer,probatur,hoc erit puer,& hoc est vel erit senes. ergo & caetera. demonstrando unum qui est puer & erit senex . Secunda propositio. Puer svit senex . probatur, hoc fuit senex S hoc est v et fuit puer , ergo demonstrando
unum senem. Tertia propositio . Album suit quando non fuit album probatur pono. quod tu sis albus,& continue ante hoc fueris niger , isto posito,
hoc fuit quando non fuit album , & hoc est vel fuit album,ergo & caetera. in arta propositio . Pater erit quando non hebit filium neque filiam,probatur, hoe erit quando non habebit filium neque sitam, &hoc est vel erit pater, ergo &c. demonstrando unum patrem qui rem oeb t post moriem filiorum & filiarum. ininta propositio, Aliquo maiori. te & quolibet minori te tu es mino probatur,isto tu es minor demonstrando unum minorem te,& hoc est maius te S quolibet minori te,ergo &c . Sexta propositio. Aliquo minori te,'& quolibet maiori te tu es maior, probatur,isto tu es malo, demonstrando unum minorem te, S hoc est minus te & quolibet minori te ei go &c. septima propositio , Album potest esse nigrum, probatur,hoc potest esse nigrum, demonstrando te,& hoc est val potest esse album,ergo &c.& ita
probatur ista, sedentem possibile est currere,Octava propositio,verum est quod mundus non fuit, probatur, hoc est quod mundus non fuit,demonstrando illam, tu est,& hoc est verum,ergo &c. Nona propositio, Necessarium est quod deus nunquam erit, probatur,hoc est quod deus nunquam erit,demonstraado coelum, & hoc est necessarium, ergo &c. Decima propositio . Possibile est quod nihil fuit & quod nihil erit, probatur, hoc est quod nihil fuit & quod nihil erit,demonstrando instans presens,& hoc est pos sibiles
79쪽
sibile,ergis &c. Vndecima propositio. Candela Iuiscens est extincta,probatut,hoc est extinctum,demonstrando candelam iam extinctam quae prius fuit luces& hoe est vel fuit candela luces,ergo &c- Duodecima propositio. viuum est mortuum, probatur, hoc emortuum dem=strando Adam,& hoc e vel fuit vivii, ergo &c. Depropositionibus univirsalibus. Cap. a. v l IV urvERs Axis propositio affirmativa expo nibiliter probatur per suam praeiacentem & uniuersa φρlem negatiuam sibi correspondentem, ut omnis hoώ ςς vide mmo currit exponitnr sic, homo currit, & nihil est homo quin istud currat,ergo &c. Exemplum in numero plurali omnes homines currunte Homines eu runt,& nulla sunt homines quin illa currant,ergo &e. Consimiliter in obliquis casibus praeter hoc qu6d in pri negativa exponente ponatur subiectum uniuersalis 'semper ib recto,& relativum in obliquo eonsimili cu robliquo propositionis exponende,ut cuiuslibet hominis asinus currit,hominis asinus curric& nil, i est homo quin illius asinus currat. ergo &c. Item omnium contradictoriorum altera pars est vera,c6 tradictoriorum altera pars est vera , & nulla sunt contradictoria quin,illorum altera pars sit vera. ergo &c ita 'sepet relatiuum sequatur ly quin, postremo omnis terminus qui se tenet a parte pdicati. Et ita in alijs casibus hi est dicendum. Modo consimili probantur propositiones uniuersales de verbo ampliativo pter hoc qd in secunda esponente ponitur verbum disiuctum, ut inresoluentibus,ver. gra. omnis homo suit sic exponitur. Homo fuit & nihil e vel fuit homo, quin illud fuerit,ergo &e. Item omne album disputabit. Album disputabit,& nihil est uel erit album quin illud disputabis,eigo etc. Item omne album, potest esse nigrum,
80쪽
Tractatus Album potest esse nigrum, & nihil est vel potest esse
album quin illud possit esse nigrumergo,&c. Item omnis homo incipit disputare, homo inc pit disputare ,& nihil est vel.incipit Iesse homo quin illud incipiat disputare, ergo,&c. in obliquis casibus etia consimiliter exponatur tenedo modum priorem de relativo. Cosimiliter exponuntur propositiones de praesenti habentes pr dicatum participium alic ius verbi ampliatiui. xo. risti. I. ut omni homo est praeteritus,exponitur sic homo est
A.b. to. Dpho praeteritus,& nihil e si vel fuit homo quin illud sit pretton.17. terarum,ergo &c. Item Omne album est generandum. Album est generandum,& nihil est vel erit albu quini illud sit generando. Sed propositiones de subiecto coposito possunt dupliciter exponiJecundum qu bd su-diectum potest esse totu compositum vel pars t Om- .in Q . nis homo vel asinus est asinus.Si subiectum est totum disiunctum sic exponitur, homo vel asinus est asinus& nihil est homo vel assinus quid illud fit assinus,ergo,&c. Si uero praecisae prima pars est subiectum, secuda expones erit ista. Nihil est homo quin illud vel asinus,sitia sinus & sic ista uniuersalis erit falsa primo modo secundo mMo vera,& ita de aliis dicatur,cuiuscunque compositionis existant vel casus. uniuersalis autem negatiua non exponitur sed dupliciter probatur, aut per sua singularia , aut per suum contradictorium ver. gra. nullus homo est chimera, probatur sic primo modo nec iste homo est chimera, nec ille homo echr . c mer νS sic, singulis, ergo, Sc. Secundo modo probatur sic. Ista propositic est falsa , aliquis homo estv chimera, & ista contradicit isti nullus homo est chi- mera, ergo haec est vera . Et communiter in omnibus aliis talis modus seruetur. Ex pridicto modo probadi propositiones uniuersales affirmativas infero aliquas propositiones. Prima est ista omne quod fuit est probatur. Aliquid qdfuit e,& nihil e quod fuit quin illud sit ergo,&e .maior est manifesta,& similiter minUr,si suum