장음표시 사용
81쪽
suum contradictorium est salsum videlicet aliquid e tam tu quod fuit: quod non est . haec namque est implicatio ,
contradictionis . & ita conceditur quod omne quod . . . erit.& omne quod potest esse est & etiam omne qF . . . est intelligibile aut imaginabile est, patet quaelibet statum ex suis exponentibus,in quarum negativa no cir εdebet poni verbum disiunctum. quia verbum princi Qupale ipsius uniuersalis .est solummodo verbum de ritu.
senti absque participio subsequentiae alicuius verbi ampliati ui. Secunda propositiό. Omne quod non suit est. probatur. Aliquid quod non fuit est. sicut instas praesens.& nihil est qd no fuit quiu illud sit. ergo &e.
secunda exponens iterum est vera. quia suum contradictorium implicat contradictionem , videlicet alis quid est quod Hon fuit quod non est, Et consequenter conceditur quod omne quod non erit est.& omne quod potuit nec p oterit esse, e. Tertia propositio. odlibet maiori te & quolibet minori te tu es minor. probatur. Aliquo maiori te & quolibet minori te tu es minor. ut probatum est in alio capitulo,& nihil eii maius te & quolibet minori quin illo tu sis mi Ine. Iveris nor ergo &c. minor patet,quia suum contradictori u ri . est saluim Quarta propositio. molibet minori te,& quolibet maiori te tu es maiori probatur. Aliquo minori te,& quolibet maiori te tu es maior. & nihil est minus te & quolibet maiori te quin illo tu sis maior. ergo &c, patet consequentia cum maiori ex alio capitulo. minor probatur per suum contra dictori v. quod est salsum videlicet. aliquid est minus te&quolibet maiori te,quo tu non es maior . quare &c.
PRO Post x io ossicialis est illa euius dictum vel oratio infinita determinatur aliquo termino modali,vel concernente actum mentis.Terminimodales sunt
82쪽
sunt illi verum,salsum,necessarium, contingens,possibile,impos ibile. Termini vero concernentes actum mentis dicuntur isti. scio,dubito,credo, volo, nolo, inteljigo,cognosco,& similes,ac etiam ipsorum participia. Huiusmodi autem termini aliquando faciunt sensum compositum. aliquando diuisum, aciunt sensum compositum quando praecedunt totaliter dictum vel orationem infinitivam, aut finaliter subsequuntur. vi possibile est sor.currere. Sor. currere est continges. tustis deum esse. deum esse est scitum a te. sed quando aliquis istorum terminorum mediat inter accusativit casum,& verbum infinitivi modi,tune constituere dicitur sensum diuisum. ut deum necesse est esse,homine scis esse animal.& ita de alijs.-huiusmodi propostio de sensu diuiso probanda est secudam exigentia termini praecedenti, simpliciter.& non ratione termini modalis . aut ratione alicuius alterius termini con- cernentis actum mentis ver gr. omnem hominem possibile est currere. hic non est officianda, sed exponenda iuxta doctrinam traditam in secundo capitulo deTbatione uniuersaltu propositionum isto modo. Hominem possibile est currere, & nihil est uel possibile est e e homine sin illud possibile fit currere. ergo &e. Item haec est resoluenda. a. scio esse verum. isto mo. Hoc scio esse verum,& hoc est. a. ergo&c. Propositio vero de sensu composito officiabiliterybatur,ut Iossibile est sor. currere. Haec propositio eii possibi-is,sor.currit. quae ad equatae significat sorte currere'. ergo &c. Item necesse est deum esse. Haec,ppositio enecessaria.deus est, quae ad equatae significat deum, est ergo &c Consimiliter probantur istae. Tu scis sor. currere tu dubitas regem sedere. prima naque sic officiatur. Haec propositio est scita a te. sor,currit, quae ad aequatae significat sor. currere. ergo &c. Et ita consimiliter dicatur ad infinitas consimiles iuxta consonan
tiam teriniat s cientis sensum compositum, Ex praedictis
83쪽
ctis insero aliquas conclusiones. Prima est ista. Alba possibile est esse nigrum.& tamen impossibile eit al-bu esse nigru. prima pars pater, quonia hoc possibile est esse nigrum, re demonstrato,& hoc eis vel possibile est esse album. ergo &c. patet consequentia a resoluentibus ad solutum,& secunda pars probatur. Nam haec propositio est impossibilis. Album eis nigru,quq adequatae significat albu esse nigrum. ergo &c. patet consequencia ab officiantibus ad officiatu. Et ira probatur ista conclusio. sedentem possibile est currere, M tamen impossibile eli sedentem currere . Secunda conclusio. Omnem hominem contingens est esse. &tamen necesse est omnem hominem esse. prima pars probatur. quoniam hominem contingens est esse. &nihil est vel contingens est esse hominem. quin illud
contingens sit esse. ergo &c. patet consequentia ab exponentibus ad expolitum. secunda pars probatur. nahaec propositio est necessaria. omnis homo est q adequatae significat omnem hominem. ergo &c. patet consequentia ut prius. Tertia conclusio.Tuscis alteru spb istoru esse verum: demonstratis istis contradictorijs. rex sedet: nullus rex sedet.& tamen nullum istorum scis esse verum. prima pars patet. quia hic propositio 'est scita a te alterum ictorum est verum quae ad equatae significat alterum istorum esse verum. ergo secuda pars probatur quia nec hoc istorum scis elle veru, demo nitrado atfirmativam. nec hoc istorum scis esse verum,demonstrando negatiuam,& no sunt plure istorum ergo &c. patet consequentia a singularibus sufficienter enumeratis ad suam uniuersale. Quarta conclusio.Tu dubitas a,esse verum. Si tamen nuulim .a dubitas esse verum probatur.& ponoo omne a. sit illa.
deus est quam scias esse veram, sed dubites an ista sit, ascias tamen a. sit aliqua propositio isto posito prima pars patet. quonia haec est tibi dubia. a. e verum
quae adequatae significati a.esse verum. ergo dcc Seeu
84쪽
da pars probatur sic arguendo nullam talem,deus
dubitas ei Ie veram, sed omne. a.est aliqua talis. ergo nullum a. dubitas esse verum. patet consequentia quia est lyllcgismus in secudo primae figurae,& antecedes est mani testum ex casu. Quinta conclusio. volo tibi dare equum meum, & tamen nullum' equum meum
vole tibi dare probatur & pono qubd tibi promittane quum meum quem credam esse in stabulo, sit tamen coram me quem putem esse platonis , ita qubd non meum ob huam causam istum equum quem video novelim tibi dare,isto posito prima pars patet officiando & ossciatur se. Haec propositio est volita a me. do tibi equum meum per casum,quae adequatae significat me dare tibi equum meum. ergo &c. patet consequetia ab osset antibus ad officiatam secundam partem probo sic. nullum equum quem credo esse platonis volo tibi dare. sed omnem meum equum credo esse platonis ergo nullum equum meum volo tibi dare. petet consequentia ut prius. quia est in secundo primae figurae. ergo Sc. Sexta conclusio. Percipio. sor. loqui & tamen nullum sor. percipio loqui, probatur,&pono quod sint a loge sor.& pla. ita quod nesciam distinguere quis sit sortes vel plato, loquat in sori cuius voce bene cognosca. et e sortis & loquatur plato,isto posito patet prima pars per casum. quia sequitur percipio vocem sor. ergo percipio loqui.& secunda pars probatur. quoniam sequitur. nullum istorum percipio loqui sed omnis sor. est aliquis istorum ergo nullum sor percipio loqui patet consequentia,quia est syllogismus in secundo primae figurae. Hic est notandum . quod isse propostiones concesse in capitulo resolubilium, scilicet verum est quod mundus nu nquam sule& necessarium est quod deus nunquam erit. Possibile
est quod nihil fuit,& quod nihil erit non sunt vere os sciabiliter proba do. nec sunt similes in lignificando dum resoluuntur didum officiantur, quoniam ossiciabiliter
85쪽
biliter tenetur lv quod ,coniunctivae, & resolubiliter
tenetur ly quod relativae quare &c. De propo. rescriptibili. cv.
Psto post Tio descriptibilis est illa in qua terminus concernens actum mentis incomplexum determinat nullo termino praecedente mediato, ut ego
cognosco sortem,haec nanq, sic describitur. Ego cognosco aliquid sub ratione qua sol. Tu intelligis hominen, tu intelligis aliquid sub ratione qua homo. Sed termini concernentes actum mentis,qui cadunt super . incomplexum illud necessaria est significatum complexi.aliter sunt describendi sicut scire,credere, dubitare,&huiusmodi. Ut tu scis a. propositionem. sic describitur,tu scis ad quatum significatum a. propositionis quod scis adaequatae significari per. a. propositionem. ergo & caetera. Tu credis a. propositionem, tu credis adaequatum significatum a propositionis quod credis adaequatae significari peria. propositionem. ergo &c. Item tu dubitas. a &. b. propositiones tu dubitas adaequata Fgnificata. a. S. b. propositionum,quae scis vel credis adaequatae significari pena.& b. propositiones ergo &e. Notanter dicebatur, nullo termino mediato Praecedete. quia si praecederet aliquis terminus mediatus ratione illius deberet ista propositio probari,quod patet per istam regulam, A primo termino mediato se per est inchoada propositionis probatio, ut omnis hointelligit se,haec est exponenda illo modo, homo intelligit se,& nihil est ho quin illud intelligat te ergo &er
Item homines cognoscunt futura,haec est sic resoluenda, haec cognoscunt futura , &haec sunt homines, ergo&c. Circa praedicta in hoc capitulo & prioribus est notanda diuersitas probationum praecedentiu quarumq; propositionum,quoniam propositio descriptibilis conuertitur cum sua discriptiones,& propositio uniuersalis affirmativa seu quaecunq; alia exponi-bilis, similiter conuertitur cum suis exponentibus si
86쪽
mul sumptis. unde bene sequitur, eognosco homine, ergo cognosco aliquid sub ratione qua homo, & ec5uerso Item omnis homo curriti ergo homo currit Senihil est homo quin illud currat & eco uerso. Sed propositio resolubilis non conuertitur cum suis resoluentibus,nec officialibus cum suis officiantibus. Unde licet sequatur. Hoc est animal, & hoc est homo. ergo homo est animal non tamen sequitur e conuerso, homo est animal, ergo hoc est animal & hoe est homo quia antecedens est necessarium & consequens contingens,etiam post mille annos erit ita, sicut primariae S ad equatae, significatur per antecedens, & tamen noetit ita sicut primariae & adequatae significatur per eo sequens. Item sequitur. haec propositio est necessaria Uudbprἰ- deus est,quae ad equa tarsignificat deum esse, ergo ne- mariae et ad cesse est deum este & tamen non sequitur econuerso εquata mn necesse est deum esse ergo h c propositio est necessa inirent is alio ria,deus est quae adequatae significat deum esse quia an
eodice aαι-- tecedens est ne necessarium & consequens continquo. gens. Similiter si nulla propositio foret, ita esset sicut . primariae & adequatae, significatur pet antecedens, α tamen non ita esset sicut primariae & adequatae, significatur per consequens: Ex praedictis infero aliquas' conclusiones. Prima est ista veniente conosco,et tamenon cognosco venientem,probatur,et pono quod sori sita longe qui veniat verius me quem sciam esse sor. sed credam ipsum non moueri,& nihil aliud concipia disto posito pater pars prima,quoniam hoc cognosco,
et hoc est venienMergo etc. secunda pars etiam patet. quia non cognosco aliquid sub ratione qua veniens. Secunda conci usio est ista, Deum trinum et unum cognouit Aristoteles, et tamen Arist. non cognouit deum trinum et v nu,prima pars patet, quoniam hoc cognouit Arist. demonstrando deum, et hoc est deus trinus et unus,ergo et c. secunda pars etiam patet. quinum Aristo. non cognouit aliquid sub ratione qua
87쪽
deus trinus & unus,ergo &e. patet eonsequentia a descriptione ad descriptum. Tertia conclusio. A, propo-Dtionem scio.& tamen non scio. a.propositionem. probatur,& pono a. sit illa,deus est. quam sciam & eredam ui non sit aliquod. a. in mundo isto posito, scio.a. propositionem, quia hoc scio demonstrando istam, deus est,& hoe est.a. propositio ergo &c.& tamen luso a. propositionem,quia non scio aliquid sub rati ne qua, a. propositio ex quo non scio. a. esse. Quarta conclusio. Sor percipis , & tamen non percipis sor. probatur,et pono quod sor.loquatur coram te, cuius vocem audias, credas tu tamen quod non sit aliquis lor. in mundo,isto posito,sor.percipis,quia hoc percipis,et hoe est sor. ergo etc. et tamen non percipis serisia no percipis aliquid sub ratione qua sor.quare etc. De lγ necessario contingenteri cap. s.
E X praedictis patet quod necessarium, et eonti
gens,dupliciter sumuntur scilicet resolubiliter, et oianciabiliter,sed ipsorum adverbia scilicet necessario et Contingenter,exponi bilite probantur, ut necessario deus est,sic exponitu t. deus est,et non potest esse quin deus sit. ergo etc. Item necessario mundus sust, mundus fuit et non potuit esse quin mundus fuerit..Item necessario aliquid erit,aliquid erit,et non poterit esse quin aliquid erit. ergo et c.ita quod verbum principale secundae exponentis fit eiusdem temporis cum Verbo principali exponendae. Opposito modo exponitur contingente ut contingenter tu es,exponitur sic, tues,et potessel tu nosic,ergo etc. Item cotingeter tueris,tu eris,et poterit esse 91 tu n5 eris,ergo eic et ita de praeterito dicatur. Hic sunt duo notabilia. Primum est,qubd necessario et contingenter, sumuntur
aliquando in nsu diuiso,aliquando in sensu composito, sicut necessarium et contingens, In sensu composi F a to' '
88쪽
o quando totaliter praecedunt, aut finaliter substinuutur,ut necessario homo est animal, tu curris contingerer, sed in sensu diuiso qua do mediant inter subiectumae verbum,aut inter verbum & praedicatum, Exemplum primi, homo necessario est animal, Exemplum secundi, sor.est contingenter currens. Secundum notabile est illud, Qualitercunq; in sensu composito sumatur, semper eodem modo exponutur ut dictu est, Sed quando in sensu diuiso sum utur praecedete alio termino mediato,non exponuntur, sed propositio probada est secundum exigentiam termini praecedentis P regulam superius assignata,a primo termino mediato &c: ut ho ne celsario est animal haec no est expone da neq; probanda ratione illius termini necessario,sed resolueda ratione istius termini,ho, ut hoc necessario est animal, S hoc est lio, ergo &c. quo facto prima resoluens est exponenda sic, hoc est animal,& hoc non pol non
esse animal ergo &e,ita quod ly potest, sequatur subiectum, sicut ly necessario,vel contingenter, Ex quo sequitur etiam qubdistud verbum potest sumi aliqua do in sensu composito,aliquando in sensu diuiso. In sensu composito quando praecedit totaliter, seu impersonaliter tenetur, ut pol esse quod tu curris. In sensu diuiso quando personaliter sumitur. ut antichristus pol esse. Ex pr dictis infero aliouas conclusiones. Prima est ista. Necessario aliquid est quod contingenter est,probatur aliquid est quod contingenter est,& nota potest esse quin aliquid sit quod contingenter est. ergo &c. Secunda conclusio. Anima tua nece ssario e st, ct tamen contingenter anima tua est. prima pars probatur resolutorie,ut hoc necessario e ,& hoc e aia tua ergo &c. secunda pars probatur exponi biliter sic, anima tua est &potesse 91 anima tua uon sit. ergo &c. Nasequitur oppositum, & potest esse ita sicut ad equata significantur per animas,ergo potest esse ita sicut adequatae signiticatur per consequens, Tertia conclusio.
89쪽
Neeesse est te fuisse.& tamen contingenter tu fuisti. prima pars probatur, quonia haec est necessaria tu fuisti, quae ad equatae signincat te fuisse. ergo &c. secunda pars probatur. nam tu fuisti,& potuit esse quod nosuisti ergo contingenter tu suisti. Quarta conclulio. Potest esse quod antichristus sit homo qui est,& tamen antichristus no potest esse homo qui est. prima pars probatur, quoniam haec est possibilis,antichristus est homo qui est, quae adequatae significat quod antichristus est homo qui est. ergo &c. unde ly p'test, impersonaliter sumptum,est terminusolaciabilis sicut ly possibile, secunda pars patet, quoniam detur oppositum. videlicet . antichristus potest esse homo qui est,& ex isto sequitur quod antichri sus potest esse homo,& ille est,consequens est falsum ergo & antecedes patet consequentia quia ly potest lumptum personaliter est terminus immediatus & rere solubile gnaliter in,&,8cille, illa illud,ex quo non impeditur per aliquod signuP aecedens. Hic innotandum quod ly necessario dupliciter sumitur. Uno modo nominaliter in dativo vel ablativo casu. Alio modo adverbialiter ut dictum est primo modo non exponitur, sed resoluitur, ut necessario tu es isto tu es,& hoc est necessarium. ergo Sc. ex quo sequitur quod necessario tu es homo.& tamecontingenter tu es homo tenendo ly necessario, nominaliter in ablativo casu quia isto tu es homo,demostrando deum,& hoc est necessarium, ergo &c. sumedo tamen ly necessario, ad uerbialiter, retista propolitio impossibilis propter impossibilitatam exponentium. Item conceditur quod sor. necessario obedit.&Idem lor. contingenter obedit sumendo ly necessario in dativo casu quia sor. huic obedit, demonstrando deum,& hoc est necessarium. ergo &c. secunda pars etiam patet exponendo sic . sor. obedit & potest non obedire. ergo contingenter sor. obedit. qua re Se.
90쪽
ΙA M gradus comparationis re stat exponere & primo positiuu comparabiliter sumptum, ut tu es ita sortis sicut aliquis homo mundi exponitur sic. tu es fortis,&aliquis homo mundi est fortis, & non aliquis homo mundi eil sortior te. ergo &c. Item tu fuisti ita fortis. sicut aliquis homo tu failli fortis, S aliquis homo fuit fortis,& non aliquis homo fuit sortior te, e go Scaetera, & ita de suturo suo dicatur. Sed notaudum, quod si fiat comparatio respectu termini communis a parte post, non distributi, non debet sumi ille terminus sub di stributione in aliqua exponentium, ut tu es ita albus sicut omnis homo non debet dici in secunda exponente. omnis homo est albus. quia haec est falsa & exposita vera. Sequitur enim tu es ita albus sicut ille homo . ergo tu es ita albus sicut omnishqmo, patet consequentia ab insertoriori ad suum superius affirmative sine distributione & sine signo impediente. ideo debet lic exponi tu es albus & homo ealbus, & non omnis homo est albior te.ergo &c. Ex
praedicto modo exponendi infero aliquas conclusiones. Primae ilia. Tu es ita sortis sicut omnis homo mudi,& tamen non es ita fortis sicut aliquis homo mundi, prima pars patet, quia tu es fortis, & homo mundi est sortis,& non omnis homo mundi est sortior te ergo &c secunda pars similiter patet, quoniam suum c5 tradictorium est falsum, videlicet tu es ita fortis sicut aliquis homo mundi,quia ex ipsa sequitur. tertia sua exponens,videlicet non aliquis homo mundi est sortior te, quod est falsum. Secunda conclusio . Animal quod non est ita sorte sicut leo est ita sorte sicut omne animal mudi. probatur equus est ita fortis sicut omne animal mundi,& idem equus est animal quod noestita sorte sicut leo. ergo&c. patet consequetia quasi a resoluentibus ad resolutum. antecedens autem patet