장음표시 사용
151쪽
ab illo penetrari non possiet , uti fit fine accidenti limulatione,quod tamen non accidit utrumque enis quamvis sensu optime mistum videatur. iterum seor-ssim disgregatur sine accidentium mutatione. Pollent etiam 3c alia adduci idem probantia; at in re tam manifesta inaniter videri posset ulterius diva, gari cum praesertim nullum afferri possit argumen' tum, quo contrarium credere cogamur ; quae enim superius adducta sunt, vel afferri possunt, nullius prorsus momenti sunt, quod signum evidens est ejus sententiae falsitatis. Cum enim dicunt primo unicam, i communem, proximam materiam habere metalla , unicumque lmistionis modum, rationem nimis universalem pro 'lmunt: Animalia etenim cuncta,& vegetantia consi- lmilem habent mistionem , eandemque materiam,al quae vel remota est, & sunt elementa, in quibus cun-Alcta mista conveniunt , vel proxima & immediata, &in hac species plures conveniunt, & in eadem idem reperitur discrimen essentiale, quia etiamsi animalia fiunt ex carne,ac stirpes e ligno F caro tamen a carne,& lignum a ligno non minus differt, quam materia lmetalli a metallo: si quis enim crederet materiam a- lliquam praeexistere proximam, utpote argentum vi vum metallis omnibus commune, ex quo illa componerentur, maxime deciperetur,ut se pra probatum lest, cum de materiailoquebamur. Cum igitur anima. lia sicut & stirpes simili ratione generentur,nutria ltur atque communem materiam subjectam possideant,& nihilominus non per accidens, sed per ementialem naturam discrimentur,pari ratione de metalestis concludendum erit. Ad secundum responsio patet ex cap. ia .lib. I.Prae
152쪽
Liber Tertiuic sentis hujusce operis, & ex cap. seq.ψquamvis enim
metalla specie disserant, & ut sic transmutari nequeant ; ratione vero seminalis potentiae transmutantis potest unum in aliud commutari, sicut animal transis mutat in seipsum aliud in nutritione, perquam generatur etiam,& semen ex eadem materia,unde corpus recentis scelus conflatur quod idem succedit in plantis,cum ex corrupta planta sibi nutrimentum a Pgregat planta, unde augeatur fructus, foetus,& semina edat ; ita pariter & metallum destrui debet viri te alterius potentioris, cui virtus seminalis ita sit au- icta , ut in se suamque substantiam metallum transis mutandum vertere possit,&qui per aliam viam pro dedere nititur, insipienter hallucinatur. mare cum metallum dicitur esse in aliud mutatum responde unus id non probare eorum differentiam essentialem esse, uni ea siquidem tantuna ratione, uti ductum. est quod si per accidens metalla distarent, innumeris
fere modis invicem transmutarentur , quod tamen
experimento, quidquid nonnulli jactent , non respondere constat. Ad Tertium respondemus rerum essentias & ae ei dentia tantummodo investigari cum ergo omnia haec in metallis quam plurimum differant, eorum e se sentiale discrimen ostendunt. Si vero uno tantum in mo3o vel altero accidente differrent,& magis prin ei palibus minime, inde specificum discrimen inte rea inferri non deceret Sic enim & pe ejusdem speciei animantia, sicut & plantae in unico vel alteto ac cidente distant, at cum in caeteris majoris momenti consentiant, jure consimilis speciei judicantur: Metalla ergo non in uno vel altero sic mutuo dissonant,
sed in omnibus, ideoque si aurum esset, paulo plu ι
153쪽
minusve alio coloratum, tunc ea accidentaliter differre iure optimo dicuntur. Vetum multo magis discrepant invicem metalla, quam stirpes, & animantia ; in his enim sive generationem sive nutritionem, instrumenta, modum, pasesiones & materiam intueamur, quam maxime con
venire speciem cum specie observabimus. Cum igitur metalla longius inter se dutent, quam praedicta, quidni jure inferre possumus essentialem & specificam interea differentiam Τ Exemplo sit canis & ovis, utrumque carneam habet materiam ex f3 uido semine similibus circumstantiis praeparato, generationis initia suscipit in utero matris, ibique similem auctionis progressum,& postquam in luce editum est, materno lacte pascitur, donec mediocrem cibum sibi suo nutu paret, illumque similibus instrumentis, modis &ordine conficiat, aliaque quam plurima convenientiae signa manifesta, cum interim nemo sit, qui duo illa specifice inter se disterre non intelligat; metalla vero quae in omnibus ac singulis proprietatibus plurimum inter se dis nant solum accidentaliter diser re,nulla prorsus ratio dictare poterit: Caeterum si petatur, in quonam stet essentialis ratio ac specifica differentia metallorum,nostra ortho physicorum principia, dicimus, tractationem hana
non hujus loci propriam esse sed ad Physicam pertinere; ideoque & illic a nobis discussa sussicienter est.
Breviter autem hic eandem repetere non gravabimur. Cum ergo rerum omnium essentia juxta traditam doctrinam in seminis potestate consistat , haec eadem vis erit, quae metallorum species distinguit; semen autem intelligimus non ipsius corpus , quod
inchoatum mistum est , sed ipsius interiorem spiri
154쪽
tiber Tertius i 'l tualem substantiam, quae ab astris, luce, seu igne MI sere veluti vehiculo in haec inferiora deportatur,ibique suis circumstantiis circumscripta corpus, in quo habitet, sibi cudit; vis autem illa ne fluida ac inordi nata vagans erraret a Crea rore in creationis initio , serninibus& spermatibus coercita non ex una substantia spirituali; sed ex pluribus, uti corpus ex diversis elementis ob necessitatem conglomerata.
procedit. . Metalla verb non ex superioribus astris ; sed ex planetis singularibus gignuntur,ideoque nec sem In opus habuere sed exi plom et spiritu , immediate in sodinis illorum defluxu proventu ut, quamvis &spi'l ritus coelicus Planetarum aliquam circumscriptionem suscipiat ex diversitate circumstantiarum quae . speciem invertere nequeunt, sed bene aliquatenus immutare ut hinc metallorum abortus, nTonstra, Mi scelus imperfectiores enascantur. 'i Quod idem ex debilioribus astris singulis Planetis adjacentibus originem trahere non est a rationei alienum existimare, quamvis ejusimodi Planetae non sint in omnibus hactenus ob defectum forsan instrumentorum observati, ut in Jove stellae mediceae q. l ualiteo inventose sic dictae, &iu Saturno duae, quae tum simul tertio astro couniuntur Ovalem figuram reddunt. Pro numero igitur planetarum totidesti metalla gignuntur,quinimis&ab iisdem nomina sortita sunt, ut aurum a Sole, argentum a Luna, cuprum vel aes a venere, stannum a Jove, plumbum a Saturno, fernam a Marte, & argentum vivum a Mercurio, ideo-
155쪽
334 De accidentibus Metallori ἰsit, ut illa ; eaetera enim vel ictibus franguntur, vel condensantur, ita ut dissiculter postea dilatari poGsint, vel instrumento percutienti nimis cedunt ad similitudinem aquae , cum aliquid in eam infigitur, quod idem in aere concipi potest , partes enim cedendo immisso corpori ad latera confluunt foveamque aperiunt. Hanc vero proprietatem in simplicibus elemeristis non advertimus; terra enim ob duritiem sic duci nequie, nec aer propter nimiam ipsius fluxibilitatem, nec aqua, sive in similitudine terrae glaciata, aut a xis vaporosa reperiatur, si ve sub tectio statu liquid, taxis nimis fluxilis nec sibi consistentis. Quamobrem solius misti passio est. Inter haec autem animalia vel ipsorum partes ductibilitatem non habent, qua viscera videatur aliquatenus metallicam ductibilitatem aemulari , sed haec facile percutienti adhaeret, faciliterque frangitur, quod metallis non accidit: stirpium vero nulla ductilis observatur. Inter sub terranea nullum, sive ea lapides sint, sive mineralia, sive media dicta , quanquam lutum ductibilitatis imaginem prae se fert, at in multis distat, a metalIic ductibilitate, quare multa necesse est ad metallic Iu ι
ductibilitatem concurrere. Terra enim primo requirRur,ut caetetis elementia consistentiam, ne diffluant, praebeat, deinde aer, ut sua expansione terrae atque aquae in metallis glaciatae duritiem moderetur & mollitiem inducat . sine qua duci minimὸ possent, Aqua enim in metallis fluseda non est, sed ex f igiditate glaciatur,'ideoque per
ignem moderatum mollescunt. Multo minus specie vaporis, nisi aEti commisceatur, tunc autem aerisna
tutam induiti Posuemo isitur aer necessarius est,
156쪽
Liber Iecvndus. rys non ille quidem, qui quarta pars est elementali iuri substantiarum, ad mistionem concurrentium , sed qui sive purus ,lsive aqueo vapori commistus intereorporeas particulas metallorum interponitur,unde spongiositatem acopacitatem oriri superiori capita ostendimus , alioquin si particulae ita simul confluant, ut ad extremam unitatem perveniant, mistum diaphanum redditur,& cum opacitas ductibilitatem amittit, ut in vitro,gemmis, ac elixire praedicto succedit. Ex hoc adre intercluso procedit, ut cum malleo inetallum percutitur, ex violentia ultra naturae debitum condensetur, metallumque si malleationi reddatur ineptum, crudum vocant artifices, ideoque necesse est illud ad ignem remitti ut iterum rarescat, prioremque suam naturalem diristibilitatem recupe
Ex quibus liquet ductibilitatem requirere terrae
quantitatem mediocrem, sient in multum exuperer,
duritiem inducit, ut in ferro conspicitur, quod non ita ut reliqua ductibile apparet,ob terrae super abundantiam metallum nimis fluidum redditur, nec erit malleabile ut bidrargyron,in quo patet aquam supra terram dominari ideoque malleo protrahi nequit. Ex quo notandum est obiter ductibilitatem non ita esse propriam metallorum passionem , ut in ea formalis ratio ipsorum consistere j udicetur, at i o quin argentum vivum metallum non esset, quod falsum est, eo quod essentialis ratio specierum ex uno acci
denti non est accipienda,sed ex pluribus Sc principalibus illis generi eonvenientibus, unde fit, ut si quid occurrat cuidam etiam ignaro,statim dignoscere v lgat,nuivialiud in genere animalium,aut vegetabiliui
157쪽
aut fossilium, metallorumve sit reponendum, aut minimὸ ex accidentium scilicet plurium sindrome formales rationes, si sint ignotae colligere oportet, lnon autem ex unico. QSare cum hidrargyron in lpluribus cum metallis caeteris conveniat, quamvis ductile non est , a metallorum numero jure secludi dedecet. Non inconveniens tamen erit asserere spe ciscam metalli differentiam a caeteris subterraneis ductibilitatem esse, utpote illorum proprium&in separabile, nec obstar, quod de hidrargyro dicitur: l Hoc enim faciliter per artem ductile redditur,ut teliqua, &suo quoque modo ductile fit ; licet enim malleo duci nequeat ob liquiditatem; ducitur tamen isto modo non minus, quam caetera leviori conta ctu quod satis est,alioquin nec plumbum ductile dicer stur respectu durioris ferri, quod valde dissicilius ex. tenditur. Ductibilitas enim metallica est extensici per rem comprimentem , sine interioris interpositi aeris exclusione i & haec ipsa est in hidrargy
Cum autem ductibilitas accidens sit separabile.
fit ut hinc plus minusve metallis insit, quoniam singula suam ductibilitatem possident , aurum caeteris rimajorem, post hoc argentum, deinde cuprum, hoc sequitur ferrum & ultimo stannum & plumbum. In metallis autem sicut & in caeteris duplex observatur durities, altera quae ex abundantia terrae pro cedit,altera ex coagulatione mistionis omnium elementorum. Hoc autem manifestum est, quia terra ex propria natura duritiem habet, ideoque duritiemm: sto confert. Aqua vero ex coagulatione duritiem acquirit, ut quando glaciatur, hanc tamen duritiem
st/bilem non esse liquet, cum tautum terra sibi ad-
158쪽
Iiber Secundus. 137Junctum non habeat, quantum alioqui requireretura 'abilem permanentiam, utraque durities haec in
metallis observatur ε, in serro etenim durities major, quam in auro, non quia majorem coagulationem sit iactum, sed ex majori terrae abundantla, aurum Vero majorem coagulationem ex meliori mistione habuit , ideoque majorem densitatem, quam ferrum, non ajorem prae se seri duritiem. F Mollities autem in metallis ex opposita ratione ν duplex erit,altera quae terrae paucitati accepta refer ri debet , altera in debiliori coagulatione , sicut in , plumbo & hidrargyro, cujus mollities aquae non esti tribuenda, sed debiliori coagulationi : aqua enim in triplici statu seu forma conspicitur glaciata, fluida
Vaporosia. Certum est autem in metallis sub specie liquiditatis reperiri minime posse, quoniam eXmag na eorum frigiditate necesse est aquam congelari, ac proinde cum ad ignem apponuntur , liquescunt,
quod ptoprium est glaciei, ii vero sub specie liquida
foret in ipsis per ignem remota glaciatione non li- uuarentur' sed ad similitudinem aquae fluidae in vaporem magnopere extensum ac dilatatum Vertere nini tur, quod in metallis non observatur ; haec enim nihil aut modice ad ignem dilatari obtervamus, & licet in argento vivo ad ignem non ita clare liquefactionem intueamur, nihilominus&ipsum pati ter suam cum caeteris habet, quae cognitu ignaris est difficilis, eo quod fluiditatem habeat naturalem ex liquefactione aquae glaciatae minime procedentem, nam in ipso sic fluido non minus aqua glaciatur,quam in caeteIis Q
Mollities ergo hidrargyri non ex aquae liquiditate provenit, quae in ipso frigidissimo esse nequit, nec e
159쪽
I38 De fleeitintibus Metaurum debili mistione sicut in luto tenello, forin mamianim habet mistionem, quod ex difficili ejusdem diς δ solutione innotescit, sed ex med ocri coagulatione. iquod ex paucitate terrae contingit; haec enim respe i lctu aeris copiosissimi,&aquae maiori portione quam tei rae portio sit : aEr enim cum aqua ad ipsius actua. lem fluiditatem concurrit,ideoque sulphur quamvis aer fere totum sit .quia tamen aquam tantam non haobet, ut terram eliquet, propterea siccissimum appa- Aret alioquin fluidum esset ut oleum naptha,bitumen . liquidum, aliaque id genus quam plurima, quaeia' metsi aerea maxime sint ob terrae respectu aquei lementi paucitatem fluida plus minusve remanserunt.
Ex his colligitur aquam in metallis sub vaporosa forma haud posse concluda, quoniam si sub Ppecie lia.
quoris non est, multo minus sub forma vaporis erit, 3 : nam siliquida in illis reperirentur per ignem non ad speciem liquidam transirent, sed ad vaporosam etcti climc quam maxime rarescerent cum periculo dillo lutionis elementorum; non inconveniens tamen videtur aliquid vaporoli aeris intercludi inter ipsorum Corporeii a rem aer enim qui in ipsorum compositio,
no interponitur ita sincerus esse nequit, quin aliquid laquae ad stat non habeat. Patet itiddim aerem ad metallorum mollitiem plurimum facere,cum enim ex terra, quae naturaliter tdura est, nec ex aqua glaciata, quae quandam etiam lprae se fert duri tiem, non ex eadem liquida. quae illic lesse nequit, exoriatur, reliquum est, ut ex aere vapo-N TOso, vel ex aereo vapore mollities proficiscatur.
Cum vero aer in merallis duplici modo insit, uti ldictum est. aut ligatus cum reliquis, aut liber inter-POsil us,ex hoc durities eo ius,quam mollitiem p ro
160쪽
setur, duritiem manifestam ostendit, ut in pila majori, aut utre vento repleto, nihilominus metallicam ductibilitatem plurimum promovet:dum enim corpus metallicum ictibus malleorum percutitur, non sine condensatione aut saltem parva, quae cruditatem L artificibus inducit, quam etiam sicile, dum metal- tum igni apponunt , aeremque praedictum e1 perini cussionum violentia condensatum , iterum rarefa .ctum tollunt. ι' Ex eodem aere interposito, ex quo jam diximus opacitatem oriri , & sonum etiam magis mimisque sonorum progigni certum est, hinc argentum tinnuis tum est, aurum vero minime; maliarem erum hoe, quam illud densitatem obtinet. Ita pariter & plumbum, quia densus est quam stannum & ferrum. sonorum non est ; vero si stanno admisceatur, resonum tamen edendum diversmode vehementem, ac varium, a Fr triplici ratione concurrit, ambiens videlicet intra cavitatem figurae clausus, & qui inter metallici corporis substantiam interponitur, uti dictum est, a quibus omnibus soni varietas enascitur. At nos hic eam tantum recensia imus, quae ad metallicae naturae cognitionem faciliorem aditum aperire
posse iudicavimus, atque haec dς metallorum acci dentibus dicta siussiciant.
snit particulas nimium una cohaerere, sed velut i su- spensas manere cogit, ideoque ad latera expanditur fractariam quandam misturam parit,ideoque magis resonat,quam si ambo singillatim leparata forent. Ad