장음표시 사용
201쪽
omneset nervi ea intendendi; ut defensi
ni accincti, O furoribus profligando parati reperiamur. Non autem ne mitite hocs eri, nec miles sine umtibus haberi, nec sumtus absque tributu procedere possunt. Plurium cordatorum irenuorun , ct in mum Ducum, militum juritarum in hoc Mago i feci: c Egresse magno cum sum tu alios reptarere δε-tur, qui in decedentium locum fiscenturientur. Id νod eapropter dico: Ut si
vos quo ea continuandam heltam contribuere quippiam deinceps oporteat, ne stematis, aut intoleranter inignemini,
sed patientiam praestetis, o in Dahiti
cessitati vos exhibeatu morigeros Comessitabor quoque cum vestrum nonnu tu, adhuc ante duces um meum : αυο-
modo, vectuatibus 7υotidiano victui M. positis, ct abis ejusmoi extraord nariis pecuniae cogendae media, ae se i te ore alibi locorum introducta, ct utilit exercita memini, hi umtus ex parte famciendi sint , ct, si iis uti libitum, contra
quemcunque, eorum introductionem aut exercitium praeRedire conantem, regia
vos diendam Per sacro ancilia crianguinolenta Domini nostri Iesu Christi
vulnera vos obtestor , ut arduum foeopus, qvo de vestrae Civitatis, ve borum jam praesentium, of Iurae quo Re P eritatis aeterea ac temporali salute et tur, quantum par I, ad animum revocetis, exemptam me r mini, is νισ- e ad istud promovendumpromte,a deliter pro viribus cooperetur: Summam summi minis ben dictionem pracertissimo re ostimento habituri. Insantissimis precibus fatiga ira me per
eatos vestros : Ut Vrbem vobumeti in 'opriove militi custodiendam re querem . tavam velum autem vestrae morigerari vosintati l Dummodo v strii orum, is communis causae condicio per itteret. Satius mihi foret, militem meum, o em longa experientia probavi, universitim mecum trahere, o conferto armine procedere in hostem, ovam praesidio h inde, variis in locis, ita quoque apud s relicto, dispergere ac debit tare vires meas: Sed di ritim e agitati, cum vestri ipsorum, tum omnium Prot
flantium alus ae incolumitas Nam hostis ob prae Adfectum subito vos opprimat, ct Urbe otiatur, cogitate aeso, is putate vobiwctim rationem crinorum, Vinor, em opulare famae a. essetis quae vos maneant aerumnae q calamitates t Haerent se ia vc a uia vos intra moenia hujus inae homines xon
guo numero, q tribus iure dissimul for sis e ludus foret; conspirare cum o priae oppressi te inmodia iam da, e in id demii damni se incomModi m uotici bonisummam sit res naturo si Vrbs haec
sub hostiuIugum redeat, cuilibet rerum perito conjecitare in proclivi iri. Abs te praesidio itaque vos retin3 ciere nulta enus consultum videtur : A si praesentis modiscrimini exponeres Iens, prnas Getam. Simia ac vero res infirmiorem isset uriorem satum eos caro, nec ratio Dissi abhorrebit,educam nerum Urbe Cesera militem, proti l vobas podic Iussiem .is interim,quantum pote, accurator Ne e ἡ- sentiatio in vos ot modo recidat sed ut alii etiam Cicini, ρυorii emolumento insidium pariter cessit, partem onerii trorata vobis m pari referant. En se Iu orve meo in mandatis dabo: Ur, mis iuri disciplina stricte observat. ι, mor- .mempraesidianorum lascivistisium licem tiam cohibeat. Porro eo stravi circ aqvae Uriem vestra, quomo o m tinita esset; voss ct M ores vestros ringendaeva D, Asbe operjbus multum operae iboris, sumIuum impendisse reTerio: Ut, mediocribus copiu in Nesus, locum hunc ab hoste asser Ere, cum D , coordiam. Cum autem ad veterem ob talorum m- icitatem multa nova acces erint o Fugnandis Urbibus, machinationia ingema, Has in dies maras magus exacu tur, id necessum: Utrisin ioni Urbium ma in in Capa ejusmodi amplitudine, eo impen- ori cogitatione ac cura incumbatur.
Erici equidem ipsenut et pro indis vi,
quibus in locis novas munitiones excitari, e re arbitrer. Aestrum jam eris, rem, ira qua et e ra 'serortimis salus unice ver ritur, nasia interposita mora, aggredi, claborum,ne umtum pertaedescere Persensis variis inde in Gomer re undantibus commodis, tortim non et si uerit; 'via,quo munitiorem Urbem et effrareditu, eo magis is citius prae Sio ex nerisimini Enimier. coria mihi ciet Disove 'a eLL ejus stas ct incrementia : Acadeo, et linis pia ritus vobis tum inet iolat ervabo. unas vestrα,pr legia, munitates, ron modo sarta, ieeta et bis re retram, sed etiam contra q mcun-qze , qui eadem temerare auius fue-
202쪽
Non habeo in more, supprimere Civita- mihi,illise, a decet, dem exhibituros. ros, ct ubjugumservitutis reingere,aut De quo sane eo minus ambigo: M od exindescerpere eorum Libertati ac priet ilegii ι. inde, assem vos amplectar, Gau-α in id se perpotius studui, ut dignita- ta in vos fera fiducia te meridiano
re, opibus, viribus crescerent, inoresce- rtas elucescat. Nam ut conjugem gratio
rent: Gemadmodum Riga Livonum, Assimum tuus,o incomparabilem in his 3 mtum ου armis a me subacta, testa- terru thesaurum pro derenecto haud tin- 'ium facit. Si ergo Civitatem quos ve- qua habiturinium: Ita vosqvoque eo se-sram q quam in re jublevare, Libem curiores eritis ; cubi periculum ab Dost catom is privilegia vestra additamento ing/Nat, necessitatibus u Viris minim/iahquo angere, aut, commerciorum usus gentium, Me defuturum . tit apud os increbescat, incere potero, Haud diu post cautio regia,& Ci . Acommodis vesinu, nulta in parte deero. Vitatis chirographum civium commuta EuQrdrii Eanduntur vobis hac rerum meta or- nione utrumq; approbanteJad umbili
pho ores : Per as ad pristinum ab- cum perducta, ac hine inde tradita .. ''l' 'S' 'solutae Libertatu tum recta pervenia- Quorum vi Rex Civitati spopondit i tu, se q- hactenus, qvo miniis deliberae omnia o singula, et justo titulo posside
Rei blicae nomine gloriari pos situ, ob reut juru, pr ilegia, urisdictionem,mi Tatronorum seu Protectorum vestro- munitates,bona tam sudatia qυam ulti rum iniquitatem, defuerunt,adipiscam, inalia,cum intra Urbem,tsi in agro, nuLni; in peris etiam, quae ultronei mei os,quae cun e tandem forent, exceptis, hostes apud vos hucuss usurparunt, vo- Larta tecta eidem relicitarum 1, a Contrabis ae Cicitati vestrae, insigni ejusdem quemcunqUe extremu viribus defensuriri emolum to, asseratis. Ince ver gra- 3 Militaria hospitia is praesidiis non hi iam ct d orum, qualem ejusmodi bene- terius extensurum,aci sus Cimitatis δε- furita reqCirunt,animum a vobis indubi- curis , Pu ratio re vireret: Dista tantor Io, is firmiter mihi spon- ciplinum militarem,quantum pote ser . deo. Ut verosis, ore teniis Legatis ve- turum exacis se ad univem: s omni eastris data, reapse me absolvam, lueras, dulitate,cum De incubiturum, adpro-qsibus Libertati ac pr Hegiu vestris petrandum, siqtodab hos eorum certae ea re in Bini, ct chirographum, o v, bus immineret, discrimen: 6) Cessant/eis m mihi obstringi vos volo, inscriptu ho opericulo, hospitiis θρα dio milia
redishm, ut sobu perlegenda tradantur, tum Vrbem exoneratursi, incis Os Umjmsi: mae utraques animo vestro arri- bii territorio agros: 7 Si Cisitatem,no-dent, ne mora con firminabuntur. Prae- mine eorum,quae,recipiendo Regisprae terea agnato meo, Gulielmo, Saxoniae Hum,aliave ratione ad commune Prote-
Duci, ac, secundum Hum, Consiliario ac flautium commo promoven , aut jam Legato meo, robo Stobergio, mandata prinsiterit,aut imposterumpraestistir l, dedi; communicare vobiscum de his, brevi, vel longo inter Popost ure con- quae ut praepetis, praesentis besti ratioρο- veniri, seu victarmis infesari contingat,sulat, eos imprimis cogitutiones Ἀ- Miu cum Lorderatis suis ejus patrocinitiis tendere: Qua via quam commodi sine suscepturum, servaturumveindemnem: Urbis muniendi labos institui ac matu- . Imprimas i 8 in sperato pacis tractaturiari, rerum belta nece, sariarim copia nominatim illius memor fore : Deni ead Urbem defendendam comparari, ct iso fummatim, regia clem tia is gra- prae diarius miles fustentari queat .Quae ιio,prout btad hujus ob Religionem gessonera vos selos, absqίe Cicinorum Thu- quit populet, constanter complex riviae ordinum, in quorum commodum rum . Inou minus tendunt, subsidio, fusinere, Oblatam hanc & fide scripto da-
di ci foret. Mellitote itaque nonnul- ta firmatam regiam munificentiam Ios e vestris certo numero: stri his de universi Urbis Senatus, regionumq; rebus consilia cum iis in commune confe- Umis & Tribuum Curiones grata subrant. intimo, ignorare oos nolo, dile- jectissimi animi testatione agnoscebat: Etissimam thori regii consortem huc ac- Chirographo mutuam fidem obstrin- cersere, o vestrae Urbi concredere, ani- gentes I) Regi Sisciae, ejusve haered, Mo mihi consitutum : Modo certus sim bus, ct Regno, tum Frieratis etiam, Aa a usam dis
203쪽
2 mdiu religiosum hoc bel um auraret, nec alia ratione componeretur, dys,M o- .rgeros , or obe Pentes fore: ca Urbem
suam ab hostium in ultu pro et ii Elaf Iuros: 3b In Regiis, Osupra memoratorum detrimentum aut perniciem, nil icquam, clam palamve, neque ipsos. ν et prosi, rue aliorum interventu mo- loturos, aitcntaturos, aut comm fur iquis ) summopo iussu do asiabora iuros, ut si id in eorum periculum, darenum, aut provicium ver erecazerteretur: s & ultimo; debita ubi- Gubmissione is gratitudine erga Re- gem, incriptosis, se, ut honesos ae liber es viros decet, inculpate incere,can-- d de gesturos. Pontifici ' Pontificius autem Gerus, Cano- ω fi nici, nimirum ad Divae Virginis, & S. dem suam Severint, Monachi ordinis Benedicti
nil in monte S. Petri, Carthusiani, Iesui
tae, ac Scotorum Abbas, interposito 'Sacrosanctae Trinitatis nomine, subjuramenti fide Obligare se coacti. Contra Regem .se Coronam S scis, eorum. Haederatos, ejusdem Religi ouisa relas, nec vel bis, nec consilio, nec operibus, clam palamve, omodocunque humanae rationis acumen a venire id posset, is iam machinaturos, aut usto modo
hostes se praebituros; sed Regi, drsupra
nominatis, donec Eum praesens continuaret, dos ac obedientes fore: Pontia
cis aliose iure, o privilegiis quibus
ungis neutiquam ob antibus. Protestan. E contrario Ministerii ecclesiatium Cle. stici Ephoros, Pastores, Academiae rus,in po Proses res, eorumve ministros, prin testate re testantium Religioni addictos, summa- P i mtim quicquid a templis, icholisve, seu
.dotiatu . intra, scii e tra Urbem, quousq; Civi- tatis territorium extenditur, depem det, Rex specialiter in tutelam & pa-.trocinium recepit: Personis corum, bonisve abomni hospitiorum militarium onere, aliisve belli incommodis, regia liberalitate exemtis. Dum a. Eodem hoc loco faedus Regis eum xonue,stir Gulielmo, Alberto, Ernesto, Beria har-pisvinati do, Saxoniae Ducibus, stirpis Vinari-Is ,rm ensis, utrinq; complacitum, d ad co-
lophonem perductum : Quo di iso. imus,se atrum natu major, Exerci tui, in Thurinoa congregando, Azmmo cum imperio, secundam Regem praeesse,
rum gere ejus s. Ut vero initium aliquod de sundamentum haberet, cui novi delectus superstruerentur, Ersordiaeq; & totius muringi ae securitati , dum hi adolescunt, nihilo esset consultum minus, Rex e vetera Mo suo milite, Corvillianam equestrem, Comitis Leo leniensis,&Mitsclici alii, Monroji, Vorbusti, Tribunorum, pedes res Legiones,tum .subTribuni Chenanitii quaternionem peditum illi attribuit: Dicto Comite Praefecti Urbis, Sc Contiliario suo aulico secretiori, Jacobo Sten bergio, ordinarii Legati nomine, illo in militarium, hoc in civilium curarum partem oddito. ibus ita ordinatis, sexto Ca-RGErsor lendarum Octobris, Erfordiacum Ex-ιλio a ercitu discessum: Subq ipsum abitum Q miles, pontificii civis aedibus rapaces '' manus injisere ausus, in crucem, Regis jussu, e vestigio sublati . Dispertitus autem in duo agmina suerat Exercitus: Quorum alterum Gotham versus missum ; cum altero Arias Iadium, eadem vespera, progressus ipsemet Rex, apud Comitem S artZburgensem prunis castris pc rnoctatum iit. Unde postridie recti Ilmenoam iterum movebat : Montanis, quae Thurinjam & Franconiam intersecant, tramissis,hostem ulteri iis in ipso hostico persequi, Sc Pontificios, Electores, Principes, Ordines, qui arma ejus ultro lacessiverant, in suis sibi sedibus ac mollibus nidis visitare certus.
confinia Rex, inter haec , novae Mar-lei via. chiae ac Pomeraniae ab hos tum irru-dium. ptione tuendis, recentes Angi Scotorum delectus, Marchione Hamilto- nio&Lestaeo Ducibus, reliquerata .Quprum hic, undecimo Calendarum Octobris, hostem Crositae insidiari, re eam ob causam illic in vicinia cum copiis haud spernendis in procinctu stare, exploratum habens, eiusdem Mamchionis jussu, cum milite nonnullo, adversae partis machinationibus o viam iturus, illo se contulit. Caesariani autem, eo cognito, abjecta intentione sua, propere pedem in id mo-
204쪽
ventes, in Lusatiae Hexapolin secedebant; relictis quinq; magnae capacitatis pontonibus , vimineis corbibus utrumq; latus munitis: Quos I cstaeus, una cum moratoribus quibusdam Crosnam, velut in triumphum, duxit.
Haud diu post, comperto, Caesarianorum ad quingentos Gubbenae hospitari, ab eodem Lestaeo, cum ab lecto milite, raptim illuc itum, Urbeq; improviso assultu oppressa, quatuor Centuriones, cuni optionibus, signiferis , aliis inferioris notae Ducibus nonnullis, & ducentis quin aginta gregariis, captivi abducti: Quod reliquum fuerat, ad internecione caesum.
xime Viennae in aula caesarea, quo in- speratus magis & praeter opinionem tristis ac funestus ad Lipsiam casus, eo gravior atq; acerbior acciderat.
Caesaria, Festinata Lipsae deditio, aciesque noni spes, Caesaris hostili op posita, nec ab illa, :ς ist V niti praelii interventu,dirimenda, lonsulasve gς 'δx , percrebuerant, inq; omnium
e su, eo Ore erant. Ingens, nec ullo sequio- ris successus aspersine hactenus contaminata, Caesaris felicitas, continuatae senis Imperatoris, non interrupta serie , tot annorum protelo victoriae, notissimum universo orbi veteranorum, ab iis stantium, robur, omnium , summatum infimatum, animos indubiae adeo spei impleverant: Ut, victoria animo jam praecepta, Suecos eo-riumve socios deputarent pro victis; nec nisi sublimes quosq; conceptus, de Caesaris potentia nunc demum solide stabilienda, & magnis accessionia. bus augenda, secum volutarent. Falsi de Variabilis ad haec, &nunquam eo mino- sibi constans fortuna insignite iis illu- ς serat, spemque illorum ad perbrevotempus altius extulerat,ut atroci lapsu affligeret. Nonnulli enim caesarianorum Ducum, praepropera usi diligen- tia, dum in Saxonicum militem pugna illis pro meliore apparet, certis hominibus in aulam Caesaris ad amicos curriculo missis , victoriam, quae dubiis adhuc pennis inter utramq; volitabat aciem, indubitanter suae parti asseruerant: Unde apud neminem nos . verum qVidem ex animo, sed praecox, ortum gaudium, & insens jubilatus. Sed haec mox , tristiori nuncio vς ς tardiuscule secuto, in Hulatum ver- tere, & Caesarianis, non tam praesen 'μ'
tium moerore consternatis, quam futurorum metu anxiis, necessitudo im
posita; loco in signium progressuum,
qVos ex praecepta victoriae opinione animo delinearant, cogitandi de mediis ac remediis , quibus semetipsos in suo a victricibus hostium armis tuerentur. iNon minori terrore, strage hae Ald in- suorum audita, Aldringerus & Fugge gς rus perculsi: Quorum ti l e sex militum LVggς ' millibus Tillio subsidio properans, Thuringiacae silvae aspera jam tran- 'scenderat ue hic, una cum Comite Merodio , Exercitu novem millium adversus Hassiae Laiadgravium occupabatur. Uterq; enim, metu proX mantis tempestatis quam, ut quae principem suarum partium Exercitum conquassaverat, opperiri consultum haud ducebanto retro in tutiora pedem rc-
tulere: Ubivis tamen , qua ipsis pertranseundum, crudeliter grassati; &atrocibus populationum, incendiorumq; Vestigiis post se relictis. Sub quem Fumeri discessu rita, Hassu Gulielmus, Has sita Laiadstravius, Vac- v. cham chae Urbem,in qua pedestris, ter cen- mpςxutum capitibus constans, cohors, uni P cum cqvestri ala Fumeriani militis hospitabatur, adortus,vi eXpugnatum iit : Hostibus omnibus, praeter ceytum quatuordecim , trucidatis utrumq; vexillum C sellas secum re
I illius autem ipsemet, post ac- Tilliani
ceptam cladem, plagis, licet incruenta itineristis, probe maceratus, quarto Iduum
Septembris, Aschersieba Halberita ψst φῆ dium pervenerat: Ubi dissipatus E h py 'ς
ercitus congregari iterum coeptus,
Edictoq; publice affixo , fugitivis acerronibus, quo locorii Legionis quisq;
suae sgna inveniret, denunciatun , . QVod vero diutule hic commorari, Regiorum metu, dissideret, ultimo Calendarum Octobris, clavibus portarum Senatui Urbis quibus per integrum sexennium caruerat traditis, eodemq; , ut fidem Caesari constanter exhiberet, admonito, cum copiis, quas recollegerat, &Iohanne Rein-hardo a Metternich, Halberstadensis
205쪽
dioeeetios Administratore , longoq; Montificii Cleri, locis, qVae nuper
reformando deformarata, , haerere diutius metuentis, syrmate, in viam
denuo se dedit: Eadem adhuc luce , Oster icum attingens ; inde postridiESchledam, & decimo sexto Calendarum Borchelam, Hilde siensis dioece- meos oppidum, pergens. Hic qVatuor campestribus machinis, uni cum Christiano Gulielmo , Marchion Brandenburgensi, Archi Episcopatus Magdeburgensis Administratore, qui in Urbis excidio captus fuerat, G veni herbyto adductis, instructi Exercitus facies apparere denuo quadantenus coepit. Borchela decimo quarto Calendarum progressus, Alefeldae, non nisi duo milliaria Hildesio distan ti loco, ob afflictam valctudinem, &quo dispersus ac restans miles eo facilius coiret, aliquot dierum intervallo substitit. Aleseida Metternichius ad equestrem Halberstadensis dioecescos Ordinem literas dabat: Fidei, Caesari,ac Caesaris filio, Leopoldo Gulielmo, ArchiDuci datae, admonens , elin liut intemeratam servarent, & de rerum statu subinde certiorem ipsum fa
Undecimo Calendarum Octo- bris Tillius, Aleseida relicta, postridie Noxteram, quae Corb ensi monasterio paret, pervenit: Visurgim ponte navali ad Corbejam sterni imperans. Quo loco Rilbergius & Sulcetius, Comites, Tribunusque Farens bacchius, cum sua quisq; Legione,
Exercitui ejus, non contemnendum
auctarium , accessere: Noniisq; Ca-rendarum Octobris quieti datus. Octavo Calendarum, post relirium ad Visurgim Comitem Grons- feldium, generalis bellicae rei his oris Fraefecti nomine Caesaris commodis inviolaturum, ulterius cum Exercitu yrocedebat ; Borcholti pernoctans, &secundis castris Warburgum, Pader-4 omensis dioeces eos Urbem amplexus : Ubi militi reficiendo, & Clero, Monachis, monialibusve, qui, ex Hal-berstadens dioecesi profugi, hactenus comitati ipsi ian suerant, per vicinaM estphaliae monasteria distribuendis sequens triduumissumtum. Comperto autem, Regem, aspreto Thuringiacae silvae superato, Fran- .coniam irrupisse , tertio Calendarum Octobris inde movens, & in Hassiaco quodam pago Baldronum vocant o
noctem insequentem commoratus,
pridie Calendarum Aldringeri mis di Fuggerianis copiis ad Fritalarianis
junxit. Ubi quatuordecim tormenta aciem iterum praecedere Visa. QVo- rum decadem Aldringerus & Fumerus secum adduxerant Fritalaria, sexto Nonarum Octo-.bris, unitis viribus in Fuldensis abba
tiae territorium contendebant: 'U
Regi, in foederatorum Pontificiorum
perniciem tota mole ruenti, praeverterentur, ejusve impetum aliqua, ocquantum pote, refrenarent.
unicum diem Ilmenoae, ad Thurin a-corum montium radices quieti datum , tertio Calendarum Octobris , transitum eorum moliri coeperata Vixque integro triduo Exercitus uni- . . Versus, una cum impedimentis, longo
agmine , & dissicili satis itinere tra
Eodem die, Caesaris Commissa- Inserim rius, & inferioris Masset diae, castri co- ri. Ma sui mitatus Hennebergensis egregie mu- R
niti, Praefectus , Costa nomine, dum
ioporum venaturae cupidius, quam*μῖ cautius indulget, regiorum eqVitum, in subsessis delitescentium,casses nec- opinato incidit: Et ipsemet hac ratione irretitus, locum quoq; , fidei inae concreditum, qui alias, nisi)usto obsidio, expugnari haud potuisset, in
Regiorum manus tradere cogubatur.
Rex autem montanis, quae Thu- i ni ringiami Franconia discriminant, tra-
missi , integro Hennebergens Comitatu , ab Aldringero miserum in modum amicto, potitus, A viam regiam, seu Ronigshofium , Herbipotensis dioeces eos propugnaculum & Fran- 1 coniae velut clavem, recta pergebat: Nicolao Hasvertio Tribuno, & Wol-maro Rosiadino , summo vigiliarum sub praetoria equitum Legione Praefecto, cum valida equitum, peditumve manu praemissis.
matorum azricolarum ad primum tur-
206쪽
barum rumorem coeuntium , collu- pressionem in levidense hoc rustico-viem impingentes , vi resistere ausos rum munimentum fecit, ejuςq; statim contrarij vi aggressi , plerosq; truci- potitus, rusticos universos ad interne- darunt: Quo ipso praesidiarioruinta cionem cecidit ; capto , qui Dux coi ulconigshofensium animi statim infrin- . fuerat, Centurione. Nonnulli tamen sivisi: Rege etenim cum Exercitu Regiorum quoq; desiderati, S: ipse- mox subsecuto, defensio eorum ii tra mei cqvitum Magister graviter inliis, paucos leviorum machinarum ictus ex vulnere fato postmodum suo fun- istetit: Nec ab Regiorum parte tor- ctus. Rex vero, vestigia cius legens, mentum ullum disponi, nedum dis- 6c paulo post subsecutus, prandioque plodi necessum fuit , sed evocati ad Lauringae sumto interquiescens, recolloquium oppidani promte parve, cognita, temeritati Centurionis, derunt. Quibuscum , Regiis nomine, bili adeo loco Exercitui, iter illac ha-
Benedictus Ogen stirna, Laro, brevem benti, resistere ausi, adeo indignaba- sermonem miscuit: Regiarum Legio- tur; ut in crucem confestim tolli honum, sub oculis versantiunt, robur, minem mandaret. Cujus tamen bo- cujus impressioni sustinendae ipsi nocessit. Q. ad summus rerum . apitalia iidqvaqvam pares, ad animum per- lium Praefectus, cum carnifice, asseclacui sis revocans, persuasionibus que sub- suo, haud esset ad manus. His enim jungens minas. Regi, nimirum , de- inquirendis dum mora intercedit, la-
cretum, artificiosis ignibus injectis in- queum ille a gula sua amolitus fuerat ;cendio perdere Urbem: Cuius aedis- enixis simul precibus, simul spe facta F cia e lignis transversariis & limo maxi- Revelaturum Regi, arci Herbipoten-mam partem constructa, flammae ex- si invadendae & cxpugnanda: opporcipi cndae prona erant. Hae minaciae tunumquam maxime locum
praesidiariis , e mero provinciali mili- Lauringa relicta S in sui tum iba- peti, h. te con stantibus, tantum injecore ter- tur: Qv d nullo negotio Regi patuit. xr aeis roris: Ut, deditionem illico pacti, ea- Scripserat enim ad hanc, & alias libe-dem adhuc vespera, munitis limum lo- ras Imperii Civitates in Francoma, cum Regi in manus consigia arcntia. quae pars Caesarianorum praesidio, vel- TUbrinsignis annonariarum omniis ge- ut compedibus, adhuc coercebantur, i eri - - neris specierum, armorum quo li, tor- Rex, & submon UCrat ZInter alias cau- ias.
mentorum, & similium, nec non mun- fas, quae progredi hucmque utam ser- diecclesiastici aliquid repertum. movissent, non post emam esse; ut Re-Kontgshosio Rex, cura ejus Has- ligionis suae con ortes ex intolerabili vertio Tribuno demandata, SNiniur- conscientiarum carnificina, is Fonti' tum cum Exercitu contendit: Quo ci rum jugo ereptum iret. Darent er- similiter praecursores nonnulli equi- go i emet operam qFoque ad utabilem,tes, Boonis Olai, e nobilium, qui bo- Iugum, expulses hostium prae iis, excu- vini capitis nomen & insignia gerunt, terent i portas ze Kegi reserarent: re
. prosapia, equitum Magistri, ductu, Visa o stendentes: Liberationem hanc
viam cXploratum, praeirejusserat. Par agnoscere pro concesso divinitus benes autem horum, ac priorum fortuna. cio Sin autem: Necessitud nem i' I auringam enim , vicum exiguum tibi ri, tractandi ut hostes fis amicitiae cois p . perventum, rusticorum multitudo, mora obiara amplecti detrectassent.. quam Herbipotensis, nescio quis,uno- Unde, Rege proximare audito, s insurculus centurio, ad arma concitatam, Delegati statim Civitatis Swinsurien- xu0φςg regebat, transeuntibus se oppositum sis in occursum venientes, universa' V
sit: Insessa lateritia quadam domo, Regis fidei, nulla interposita moria Ostructis q; ejus aditibus, crebris lon- permisere. Cujus Urbis custodia Ca-giorum tuborum ictibus in oppropin- rolo Hartio commissa, militeque suis quantes detonans. Nec Magister hic cienti ad tuendam Urbem eidem re- equitum consilio,aut manu sibi defuit: licto, Herbipolim id continenti pro-Sed quod nullus, nisi praeter hanc do- peratum.
mum, transitus pateret, equite in pedes descendere jusso, violentam im-Quo dum appelleret Rex, sub- Herbipo-urbii portam probe obseratam, fir i sub mo 4;
207쪽
u biun vi moq; ingesto hunc in modum obstru-anv d ' dctam reperites Ut, appenso cre it -- culo seu pedarda,in aditu patefaciendo nequicquam laboraret. Ex turricula etiam, portae in aedificata , nonnulli paucis ictibus Regios initio impetere, sed, iisdem propius ingruentibus, loco statim cedere viii. Rex enim, post crepitaculi vim fimi ag - stu eluiam , militem propius succedere, valvasq; securibus refringere, &, refractis, simum raptim egerere imperans, cum universo mox peditatu iub- urbium introrupit. Nec minus eqv stres excubiae exterius circumcirca magna providentia dispositae, de imprimis Fridericus a Sten bock, Baro,cum Smalandis suis, in convalle ad molam stare iussus: In quem arcis Praesectus dimidiatis & dodrantalibus tormentis detonare non destitit. Ictibus tamen plerumq; i. noxiis: Quod globi, de . super ad devexa promissi , stridulo,
sed inani sono acrem ferientes, capita Regiorum maximam partem supervolitarent.
lui bicero Suburbio a Regiis occupato , to parito Urbs de sensionem primo meditari,&in RNU arma in hostem stringere,i ongior in q, tuborum fulmina Quorum unum in Zabelli triunia Tribunum , proximul egem stantem, & cum eodem collocutum, incidens, latus Dus transegit. Deditione vero imperata vacillare sta-
tim civium animi. Et ab initio quidem tergiversari , variaque , lucraudo tempori quaerere effugia, mox diverticulo omni per Regis instantiam intercluso, in colloquium descendere :Ablegatis ad tractandum cum Rege duobus, quorum alter E Clero, natione Scorus, ex urbanorum num ro alter. E diverso Melchior a Falcken-berg, generalis Commissarius, & Tribunus Marreticii a Rege in Urbem misit: Ut reciproci securitatis vades,& amicitiae jamjam coiturae. Quos in diversorium, aurei s alconis oculi serio insigne, deductos arcis Prae iusia ipsemet convivio vesperi excepit, &Prolixe ac comiter habuit; nihilo tameob id animo ad se defendendum remissior: Interim estim, dum ipse convi- atur, pons, qui Moenum jungit, ejus iussu intercisus, & penis sine, uno 3u-- go, quod illa sum remansit, excepto,
destruitus. Nocte subsequenti, quod miles, larga vini copia in suburbii, reperta, plusculum se invitaret, & igne haberet negligentius, incendium subortum regios obsides in vitae periculum pene conjecit. Plebes enimur bana , deliberato animo ignem tectis immitti rata ad hospitium illorum coibre, dirum fremere , & truces jacere
minas; in perniciem eorundem crupturas: Ni ε pinnis moenium prospicientibus, Regios ad restinguendum
undiq; concurrere, adeoq; casu, haud voluntarie ignem erupisse, apparui
set. Mitigatis enim hoc ipso animis , & sedata paulo post flamma, tumultus quoq; resedit. Suborta vero postridie luce, postquam de certis deditionis legibus Urbem ingressus ponte Evestigio reparari jusso , ad castrum viavida vi oppugnandum, summa industria accingebatur.
Castrum Herbipotense Urbi sit. An imperbo si Lu trans Moenum ex ardua im-petu in minet rupe. Qei Moenum spectat , 9 praerupta adeo & inaccessa, ut inexpugnabile castrum reddat: vero campos , acclivitate aliquanto clementiore, ac monte sensim in arduitatem assurgente , unde hinc aditus Woque in castrum quaesitus. Castrum
ipsum, magnifica & regia structura, a
procestriis discriminatur profundo fossato e rupe exciso: Adeo angusto tamen, ut pons pensilis demissus interius labrum extetiori jungat. Extimam procestriorum portam munimentum, alia semiiunulas vocamus, protegebat : Praeter quod castrum nullis pugnaculis, hodiernum in morem mutuo se respicientibus, & reciproca ope tutantibus , defendebatur. Hunc Iocum adorturus Rex , si- mul ac pons aliquatentis refici potuit, Axelium Lillium, Tribunum, cum ab . lectis aliqvot e propria Legione scio- petariorum centuriis, paulo infra castrum, navibus hanc in rem conquisitis, Moenum trajicere, eodem ii momento Jacobum Ram saeum, paris dignationis Ducem, cum valida militum manu pontem transire jussit. Inque postremum Arusistimus plumbearum
glandiunt imbere castro de pluit: Nec pauci Regiorum cecidere; alii saucii e factione reversi , interque hos ipso
208쪽
laesus. Haud reliquos id tamen abster- prohibiti. Porta tamen adhuc probe ruit, quo minus alacri gradu perge- obserata Regiorum impetu paulisper rent,&, it ruente simul ad latus Axe- distinuit: Donec, crepitaculo allato Alio Lillio, in suburbio ad rupis, cui ca- appenso, hic quoq; obex disjic oretur. strum superimpositum, radices jacen- Ita, irrumpentibus interius quoq; Ca te, post hostem levi inde negotio pul- strum Regiis, praesidium universum, sum, nidularentur. RcX ipsemet sub qVOd, annumerato provincialium deporta, ponti contigua, vcrsabatur, per lectu, ad sesqui mille militum erat, Aexiguum foramen Omnium, quae stre- quicquid virilis sexus primo Regiorum oue a suis aut s.ctis gererentur, arbi- ardori Occurrit,occidione occisum A ter. Dum autem quippiam, quod e cis tamen Praefectus, Adamus Henrire videretur, imperaturus, caput paulo cus Kellerus a Stetitaeim,equitum Ma Iongnis foramine exserit, destinato e Rister, a rei tormentariae tunc temporis superiori loco ictu impetebatur: Adeo Tribuno, qui hactentis regioru in Ger ut calx & pulvis, lateritio muro globu- mania Exercituum Canini ductoris no li impetu excuSsus, faciem Mus usque- mine claruit, Leon hardo Torsionis, vi quaq; respergeret. ta: gratiam impetrabat. Imbelli sexui Mox summa diligentia Castra vita & pudicitia, praeclaro ut Carasita propinquatum, & tormentorum sug- Vocat Rcgis Edicto conservata gestus exstrui coepti: Tardius tamen Arci ingens auri, argentive, si ira es magnis dissicultatibus procedente ri,facti, infecti thesauriri inerat, e tota opere , ob inaeqVale, asperum, ac pe- circumcirca provincia illine, volui in tricosum loci ingenium Persecto ta- tutum receptaculum, Congestus: ..imen suggestu, tormenta statim in eo militum direptioni patuit Commea collocata, & in speculatoriam turrim, tus quo li, pulveris tormentarii, aliora quae medium pene montem Occutar, bcllicorum instrumentorum affatim ibi versus verberationis impetus : Nec repertum. Deniq; triginta maioribu diu sustinuit, sed paucorum ictuum tormentis, equiti equis generosissimis violentia latam dans ruinam, dcfenso- reserto, &vini quodam velut copiae res suos vel invitos evomuit. Modico cornu a multis amus illic recondito post intervallo aggressurae alea, Regis Rex potitus. mandatu, tentada: In qua primae sor-
in pontis pensilis Privab ntur cQm- & Campo cxturbare conscis iuetat
209쪽
Stimulos addebat pugnaci & ambitioso seni, quod in armilustrio, ipsis Nonis Octobris, Fuldae habito, insignem
S praevalidum Exercitum,octodecim, num pe, peditum millia, nec non centum octoginta duas equitum alas recensuisset. Jamq; Ducis etiam Lottharingi copiae, quas accersiverat, in propin o versabantur.
Cui Lot' Lottharingus enim, Galliae Re- hὴ 'ς gis gratia certis causis excidens, R 'λ- p p Caesaris ae Domus Austriacae patroci dueri Issenium ambiebat: Utque beneficio haud junxerat. proletario Caesarem eo arctius devinciret, peculiarem Exercitum suis impenss, & Caesaris bono, conscripse- rat. Spe quoq; electoralis dignitatis adipiscendae allectum 1 Caesare, sunt qui scribant , Saxonem & Branden- burgicum, ut rebelles, dignitate hac
armatorum numero gloriabatur, Tillius ad finem, quem diximus, Mitten- burgi se junxit: Ist hoc tempore Viginti sex omnis generis machinas secum
Quod autem Rex rapida castri Uerbipotensis expugnatione Tillii,
suppetias ferre laborantis, conatibus praevertisset, rationes consiliorum, de eo liberando initas, expungere, & cogitationum suarum summam alio intendere hic coactus est. Prout in sequentibus suo loco patefiet.
r . , 2 ' in . Supra conventus inter
furiens, pontificios & protestantes Imperii
re uisi cta, Electores, Principes, Ordines,compo- intercidit. nendae controversiae, ob bonorum ecclesiasticorum possessionem eXOrtae,
utrorumq; Consensu Francosurti instituti, mentioncm injecimus: De quo hic paucula, & tribus verbis. Protestantes quidem in hoc conventu omnimodam urgebant restitutionem, cum bonorum ecclesiallicorum, tum exercitii Augustanae confessionis, in statum, quo Anno millesimo,sexcentesimo,vicesimo fuerant: Modo hanc obtinerent, quoad reliquos ArchiEpiscopatus, Episcopatus & bona ecclesiastica Pontificiorum Reservatum non' amplius in dubium vocaturos, offerentes. Pontificii vero adduci nullatenus poterant, ut Edicto caesareo, An-
no millesimo, sexcentesimo undetricesimo promulgato, velut unico,quod hoc bellorum curriculo a Protestantiabus consecuti sibi videbantur, praemio, vel digitum transversum decederent ,
adeoq; omnem tractationem respue
bant, ni si quae salvo fieret Edicto: Id
quod, ipsorum opinione, nihil contineret novi aut insoliti, sed antiquae tantum Pacis religiosae placita, renovato sc i tu, confirmaret. Caesar quoq; de non temeranda Edicti sanctione per Legatos protestatus, conclusionem, ad eoo puppim dc clavum tracta- tuum dirigendorum ac rati habendorum, sibi reservarat. Quae verbis-velitatio paulo an id, qrtinaci Lipsiam ferro decerneretur, coepta, duravit: Donec Sueciae Re X, victoria Lipsi aca usus, Pontificiis in- dies magis, magisque ingrueret, &jam circa Herbipolim infestis armis grassaretur. Quando tractatus tela a Ponti sciis abrupta est, conventusque sub mensis Octobris initium, re infecta, intercidit.
fructus saevitiae dc pressurarum, quibus Caesar Protestantes hactenus exagitarat, affulgente proximantis liberationis spe, luculenter ubivis se cxse- ruerant : Ita ut, quicquid sub duro militarium onerum jugo gemens, ne hiscere quidem antehac ausum fuerat , rupta nunc patientia, res novas
Nam Circuli hujus Principes ac proterim ordines,quotquot Protestantium Reaio in Ra-ligioni addicti, per Legatos apud Re- conico gem comparuerunt: Decimo Calendarum Novembris, certis condicioni esu, uacbus cum eo transigentes. Rege, ilios,idorumCeprovincias ac diciones, Urbes, oppida, vicos, pagos, cives,subditos, incolas, is quaίis necessitudine junctos, contra osmet is ipsorum foederatos hostis,seu impetu in hosticum dato belum divertendo, seu suppetias omnibus Or bus ferendo, quinimo propriam, sicubi opus, personam impendendo, protegere ac tueri pollicito : In e di verso, ad is ii sumtus, certam pecuniae summam, θυο loco Regi commodum fore , pendere spondentibus. Quod autem Legatis necessarium uiueretur, da
210쪽
eo sibi pia ceri haheret, rotundo ore ac candida mente palam scripto doctararet. Nec enim temporum coudicionem, is rationem tus ut diutius ferre ; ut tu iu-
certo deinceps versetur, aut amicorum
tando, Cr commeatam, rem tormenrari
am, alia belu neces ria largiter submiam frando, contra ipsium infruant ac arment ue summatim,ptas pene, 'vam V met hostes, noxiae inferant is detrimenti. Husi imposterum re ipsa at inere, Ere peritationi regiae, non modo in partes
uno alterove articulo referre ad Dominos,priusquam specialia singulorum, edera cum Rege conium Ahar mur: Ideo concessa quidem a Rege illis haec delatio; vice tamen versa recipientibus. Curae sebi fore, ut 'dera i Ihaec
quampr imum perducerenIur ad exitum, eote nomine uniter a Vranconici Circuli Membra, Protestantium doemnae addi- dura, intra quatuordecim dierum spati uis upremo Circuli Praeses Io convocarentur ad conet entum Rex manae tarios quoque suos mitteret, de re omnimode comenturos Praetcrea Rex
sibi reservabat: Si quisquam ultra duorum mensium curriculum faedus c um ipso inire procrastinaret, vetas beneficio hoc indignum, ad amicitiae jura nentiquam deinceps iam: Uum, se pro aperto hoste palam tran eundo, sedatios quos S mia se Babutim iri ci Circutioraenes eo inducendo, reυ-Culmba Stitit quoq; sese, secundum hujus dere, 'Duci cossibi Ium si : Se ρυoqve, exosi M' conventionis legem, antequam adhuc eundem cumsociis, nonsecuis ac alios ho-. ire annus eurrens in circulum recliret, in Μ armorum iniquitate oppressos, - i Christianus Marchio Brande taburge n. sub patrocinis i umbonem recipere, ρα- Mei tui . Culmbacensem ab aulae sede viil rutum. Sin minus: Pro hostibus HAsy go vocamus Iae scedere ad nomiam, habendi, is ne quid res Protestantium qua cum Hastiae Laiadgravio antehac publica detriuerenti capiat, providendi, convenerat, cum Rege pactus. vinculo, quo DLO Opt. Maae ob nictiu gi, lite. In Suevia, hoc armorum suorum IM, o conscientia adurgente, bimponi ad Du- florente statu, Rex Ducum Cirten- nec statem . - it, bergensium familiam, non potentia ς g moclo viribusq; , sed autoritate qVoqi & dignatione inter protestantes Suc- vici Circuli ordines facile principem, impellere ad retractandum, quae non ita pridem posuerat, arma, & jugo, quod Caesar non ita pridem denuo in-jecerat, excusso,cornua adversus cun -
dem redivivo impetu crigendum, rebus suis & communi Protestantiu causae admodum conducibile arbitrabatur. Literis itaq; ad Ducatus Administratorem datis, eidem revocabat ad animum ingentes miraculosos pene successem; quibus summi Numinu providentia cortitus arma sua mactasset :Omni Et mole ex amicorum provinciis, Fibus hactentis incubuerat, inhosicum devoluta. Ita, ut nil amptius re uri υλ
7. Et bac quidem ratione pomisci-
prosi crisRegis successibus Protestat tes quiri; certatim applaudere, inq; ejus partes insenti animorum alacritate transire. E contrario Pontificii non minori terrore percelli ; animorum incerti & fluctuantes: Cuinam Divo ex vulgato Uicterio) se devoverent tAut ubi tandem ab ingruente hac procella sibi quaererent perfugium λ Ple riq; eorum, inter q; hos primorum principes, secundo Moeni & Rheni flumine,Coloniam versiis, aut alio locorum,
fuga sibi contulere : Nonnulli, ii que infimates ac minorum gentium, aris, facisci; suis inhaerentes, Rcgi se subniit tere suppliciter. Neq; enim Religionis causa quenquam persequi aut durioderetur: Uvam, S uico quoque Cim us habere, instituti ejus esse, depre-culo, nonsecti s ac Hiissarium, e diutinis henderant. pressuris is imminent est istute erepto, Nam ad eundem sita em,ut ne imis steti, ad viam tibis se almae aes Fari, pn, summa bellicis his turbis imiscerentur, Herbipo sinorum culorum felicitati per hanc & res in confusum an archiae chaos re lςns ci T revi rediturae. Administrator ergo, ciderent, sed, quos e Ponti seiorum R