장음표시 사용
371쪽
Canonicorum Cestigium, aut Canc L cohortes,prope Brisacum inciderunturia Episcopiau auxistum ejus implo dc quam plurimis obtruncatis, reliquos una cum Ducibus captivos abduxere, ad unum pene omnes. Colmaria animi anceps, Steista- Colmarisdiensis obsidii eventum hactenus spe- in res oculata, viis omnibus circumcirca terclusis, &aqva alio aversa, farinae, salis, lignorumve penuria j am laborare coeperat: Nec injuria verebatur, inter hos Regiorum progressus, in se exordine armajam versum iri. QVorum, lento obsidio eminus in iis entium, robur et si mora eludere adhuc is aliquamdiu posset, praesentissimam tamen vim eXtimescebat, jamiam imminentem: Insigni suo incommodo,
regium Campiductorem, Mohethemo & p nitissimo sorsan exitio. Praesi- i decedi postulans: mis Urbs haec diarius enim miles , ejusve Praesectus,
ad deditionem, extrema quaeqi Oppe aures obturaverant, deq; rarum irent, uteretur. Fossessione autem locorum Bais cederet, πι --nia ducenties mi e Pach icoruo, irae ab Episcopatus bi Δίιriaoerebar, prius
exsolusa. Haec transactio Anno millesimo, sexcentesimo, tricesimo secundo exspirante, pridia Calendarumanuarii, re ipsa consummata est: Qvo Lottharingiae Dux Tabernarum & Dacline-ni possessionem, per militem illo introductum, apprehendit. ' Miserat quoq; , simulae cum Vic rio Episcopatus conventum, Villium Regulum,& Furnierium quendam, Legatos addi rictuι o praesecturae Dachbleniensis
pars, nec armorum vi, sed tantam sertubicinem, instareto modo, Regiis acquisita orat. Cui tamen postulato ut assentiretur, nulla eorum loquentia persuaderi potuit Hornius. Sreundi Stet stadii feliciter occupati v regiorum stigia, intenecto vix aliquot dierum in Ais iis , alius legit Regiorum, adV M sus Caesarianos, ne ipse quidem contemnendus, successus. Dum enim Zilhardus subTribunus , nonnullo equite Rhenum Schonaviae traducto, iridingam versus excurreret, accidit; praecursorum manum, quae , ductore Remchingo , alae equestris Legato , septuaginta equitibus constabat , in Caesarianarum partium proTribunum a Croneck, cum quitiq; hostili.' .bus turmis, ad oppidum stantem, im- pingere, rapidoq; impetu in has invectam, di jectis ordinibus , in effusam conjicere fugam. Ipse pro ibunus a Cronech prima coitione cecidit, deis equitum ultra centum; compluribus captis: Nec minus reliquos internecio manebat; nisi nebula, campum involvens , caligine sua sustentes opportune texisset. Intentio hostium fueras, regium Tribunum, Enhusium, subita irruptione opprimere : Sed so una tristior exitium , quod aliis medita-
tantur, in ipsosmet vertebat autores
Urbe in potestatem omnino redipenda, & civibus subabsolutum obedientiae jugum mittendis, consilia agitare comperti fuerant. Civitatis igitur ab interitu vindicandae & Libertatis religiosae, am Caesar ereptu ierat, recu Perandae, praevenire, quam praeveniti maluerunt: Praesidiariis manum, quinto Iduum Decembris injicientes, trucidata eorum parte, armis captis resistere ausa, & reliquis cum Praesecto in custodiam datis. Mox Hornius de re omni certior Actus, & de deditione agi coeptum. Nec dissicilem is se praebere Condicionibus,quae postulabantur, promtὰ assensus. Fuere autem sequentes. Colmaria, ut tibera
Imperii Civitaι, moribus o letibus suis
iam ecclesia Boo, rvim civi eis a tum concernentibus, prout Gno misismo, excentesimo, vim o u vixerat, ita poserum iaceret, nec Catapida Iorregius, aut anus, nomine Coronae Set MLeae, quicquam uoui ct insoliti furis, aeter, quod Romani peratores h unus possederant O exercuerant , in ea bivinae caret: Pontificius Corus, qua ma- rei, afemina, in froiectionem receptus, liber rueretur Retigionis exerciatis: Consitutis Magistratus, aesummae Mast stati debetur, itasteret, prout
Endinga autem, post suorum cladem , e publica, ct omnium cistam rejore, tu ultro reclusis, promte taretum, ei Regios, portis admisit.
eos ui moderamine adhibito, ne in antiqvi moris vergeres proad . Citato ne militarium ho pitio
372쪽
rum exere, ultra viro se facultates gravaretur, hospitiorum4 durributio penes ipsosmet malueret: Ummersis se mulis omi Da, quae tutum cujusqzerequium, debita praesaretur urit ae iis, si qObm incederes alii se cons rendi libido , iis jus migrandi ne prininderetur.
quarto Iduum Decembris , re uti L. Campiductorem Urbe receperunt. Nec is diu moratus, Argentoratensivim Senatu intentioni qus applaudente, Doctorem Johannem Schmidium , Academiae Professorem , &Consistorii ecclesiastici Praesidem . eo accersitum iit: Ultimo Calendarum Januarii , qui habita Colmariae postrem1 Protestantium in morem concione, & Pontificia dod rina sta.
tim exinde invecti, ante quinquennium civium conscientiae criticussi erat, eodem instaurativam concionem habere jusso. Ita Augustanae confessionis exercitium publicum , postliminio Civitati & templis rest tutum : Duoq, verbi divini ministri, Protestantium religionem professi, ab eodem Schmidio in aedem sacram, ad sinceram Evangelii doctrinam intemerata fide docendam, solenniter postridie introducti. HAvetii Fortuna Hornio, regio Campi- Pontificii ductori, per Alfatiam mirificd hunep Epi' in modum abblandiente, Basilientis
stupo p Episeopus, regiorum armorum Proximantium vim iubsentire quoq; coepe-' ω ,h rat: Certis pecuniariis subsidiis , qui-ineedui. bus Caesarem saepius juverat, 1 Campiductore imperatis. Quod ille m leste admodum ferens, ad Helvetios, pontificiar Religioni deditos , velut asylum confugere, eosdemq; , ut pro ipso intercederent, inducere. Dein derunt ergo hi, sexto Iduum Decem. bris, ad regium Campiductorem literas; ab illo postulantes. Abia So&duri Urbis, ct Basliensis Episcopi, Eederatorum suorum finibus, adeo inter se commixtis, ut in alterutrum , absque inmitabili alterius damno, quicquam
hostile tentare, impossibio sciret, sensis
appropinqzare onspiceretur regius Amexcitus; ab meret ab his sinu ac La deratis suis populuitis, expilationes, militarium Boisiliorum onera, exactiones,
oppressiones violentas, caeteras, tag nus, hoWilitatu Qvibus, penultimo Calendarum Hornu Ianuarii ab Hornio responsum. I. fert pons Regiae, beatissimae Memoriae, unquam suus intentionem, usium, cujuscoque satus aut Religionis foret, biso vexare, nisi, qui usius arma prior, uiatae ultro Mytilitatis irritamento, provocάsset: Nec aliam ad edo, in Regis ob
normam. Abia ergo Sotoduri Urbs, quantum in i us pervenerit notitiam, nullis injuriis Regios luces erit, nihil quo e cum his rei esse; nec talium, quorum Het tu in litervisis meminis ent, ad ejus hos unquam venisse in memtem. ad vero Episeopam Basiliem Iem , relatum a nonnullis ; ut foederis Ponti scii, seu Ligae, membrum , una cum altis Iociis, Regem,gloriosae Memoriae, aperto isteriisse bello: De eo remio dubium nultam suferare; quod Vemneriana, Colmariae pessum data, Legis me is territorio, babilis illic debetibus, coierit. nec Episcopusfoederatis Heta riae pagis accensendus veniat. Non ita eueatui liqueret, Wid causae He vetios impulerit, ad satagendum tanυ
ρι re pro Episcopo B Aens: Ediu si m
ma potitisse ducit, neutiquamsuosmianiauros regiorum armorum cursum,
d curri, ratio selli exposcat. Id GI ideo maxim/ Abia tributum, non
Disivi disionibus, qua Helvietiorum pagis a nes,stae in sterie is nominatim, Bransruutens diserit 'ra fueris impe
Interim Hornius , Legionis suae Hagonoa proribuno, a Cronech, Hagonoam Ngire se ablegato, Urbi significandum injunis dedi xerat. Siqvid spontanea deditione armorum inferendorum necessitatem, regiae prora Bous ustia succedentes , praeverterent, pristin m tum, Iura, immunitates, privilegia salva iis mansura: Sin, omnium horum imminere,-cturam , habilla temporis , quod ob dionii Ihmendum, e furetuum, qui impendendi forent, ratione , duplum horum ommum aperitinacitus exactum iri. Quibus minis territi Hagonoenses, dc simul; viribus suis accurato examin libratis, ad resistendum Regiorum impressioni impares se judicantes, simul de subsidiis, utpote hostili Exercitu undiq;
373쪽
undiq; cincti , desperantes, mitiora Θadentibus aures praebuere haud inviti: Honestis ac tolerabilibus deditionis Φegibus, quas, extrema vi exspectata, nequicquam desideraturi sorsan erant, avidE amplexis, admissoqi, tertio Iduum Decembris, in Urbem regio praesidio. Nomius Rebus autem in A lsatia ad votum retulo in fluentibus, miles etiam, fortunae auspitis ita cla cupide seqvi solitus, undiq; conflu'Rh g δ' ere, regiumq; Exercitum aliqvot Le-λ ΣΕ ' gionum accessione augere compertus: .ercitu, in ita ut, partim inde deduci, salva nuper SVeviam fundati status ratione, posse, appare- tendit. ret. Id quod protestantibuk Imperii ordinibus in Suevia commodum accidit : Qui Campiductorem regium, ad auxilia quamprimum serendum , magna urgebant instantia. Horum enim precibus permotus hic quidem, rei tamen Altaticae non miniis prospexit.
Summa imperii Otthoni Ludovii coRhingravio, generali equitatus regii Praefecto, illic demandata, & aliquot millium agmine hanc in rem relicto. Qui mox Suntgojam irrumpens, &Senhemo, Urbe in Austriacorum territorio sita, potitus, Thannae quoq; praesidiarios ad id redigebat extremitatum : Ut, duodecimo Calendarum Januarii deditionem pacti, postridie, salvis impedimentis, almisque, & signis expansis, Urbe excederent. Reliqua equitu peditumq; copia ad Scho-naviam, decimo sexto & sequenti CalendarumJanuarii, Rhenum traducta, quam ipsemet Hornius, Denset da decimo quinto movens, subsequebatur: Sueviae, & commilitonibus ad Sueviae tutelam a Rege destinatis, qui praevalentium hostium mole pressi, laborabant, suppetiatum iturus. Et initio quidem KentZingam perventuma: Quam Schavelit Zkius Tribunus, jugum regium serre jam an id docuerat, ac Legionis, Tribuni Mago ductu Caesari militantis, reliquias, ad
ter centum capita, bono cum modo, praeter vicena ad se traducens, novos
delectus suos insipnite auxerat. Kent-κinga moventi Friburgum occurrit , quod itidem dicti Schavelitakii suadelae jam cesserat : Unde adventanti portae, nulla objecta remora, patuerunt. Rebus autem hic ordinatis,
Neostadium, nigrae silvae umbilico po situm, porro ibatur : Ubi tormentis& re tormentaria ob montanorum,qua: superanda erant,asperitudinem tardi incute procedentibus, octavus CalendarumJanuarii, primis Salvatoris ii stri cunabulis sacer,quieti datus. Postridie vero, castris iterum promotis, Ulmam Versus properatum: Cujus itin ris successus suo loco explicabitur.
q. Iam ut, Rheni fluxum deliti
secuti, ex Alsatia in Palatinatum in v. v riorem descendamus, Hispanus illic, Ppraeter Franckendatam, Fri deis hem quoq; oppidum, satis munitum, nec Franc hendata procul dissitum , aliquamdiu adhue possederat : Vicino et errarum tractu crebris excursibus e
inae vexato, & pessimὰ habito. Quo
iiicio ut hostem emoveret, sc exstirpa' .rce malorum, in vicinos agros hinc subinde exundantium, velut radicem, simulq, Franckendatae praesidiarios eoarctius incingeret, Otto Rhingravius, Suecicus ad Rheni oram proRex, im pen iis provincialium precibus permotus, Comitas Sol mensis pedestri Legione in quin q, suorum alis eo missis, obsidii periculum fecit. Hispanus vero, obse,sores grandiorum tormentorum adminiculo ad muros quatiendos destitui, conmicatus, per integrum pendocti duum serociter admodum resistebat , interdiu, noctu propius subeuntes crebris salminibus infestans: QDrum uno Leschius,Sol mensis Legionis
Centurio, Vir non instrenuus, Occubuit. Demum tamen, aquis e fossa aversis, S duabus dimidiatis machinis adductis, cum, verberatione instituta, serio jam de corio suo ludi animadverteret, vix triduum adhuc sustentans, deditionem fecit,quinto Calendarum Octobris. Quo obsidio felici exitu terminato, SOlmeniis Legio, ut antEmemoravimus, ad Hornium, regium
Campiductorem, Beniat da oppugnanda tunc occupatum, in Alsatiam
Franckendala isthac ratione, quo Franct
longiu, eo magis coangustabatur. Ac-d la Regi clariq, inter haec, literas ab Urbis Prae Ufecto, ad Hispaniarum Infantem, in serioris Germaniae , necaum liberae, Principem, exaratas intercapi: Qua
374쪽
rum indicina cognitum ; praesidium hostile ob defectum cum omnis generis necessariorum, tum militum imprimis, quorum indies decedentium numerus nulliis novis supplementis refici poterat, dissicultatibus haud exiguis colluctari. Hae ergo colloquii inter nonnullos a Regiorum parte ad id delegatos, &dictum Praefectum 1 nstituendi, deq; Urbis deditione tractandi occasionem dederunt: Cui dies,qua tus Iduum Octobris, & locus, ad te tium longioris tubia Franckendata jactum, condictus. Nec Praefectus,ut- ut carnes, panem, vinum se sal usq; ad
paschatos festum largiter suis adhue suppetere jactaret, a deditione abhorrere visus. Postulabat tamen, unum
Ductorum ad Hispaniarum Infantem in Belgium ablegandi potestatem sibi fieri ; qui, rerum statu retecto, de deditione ulterius agendi veniam impetraret: Sumtus etiam de suo, contervationi Urbis impensos, & contributionum circumjecto agro indictarum reliqua, quorum omnium summa addecetismillia 3oachimicorum exaggerabatur , sibi exsolvi, contendens.
Quae, x similes deditionis appendicula: Otthoni Rhingravio nasoris momenti censebantur, quam ut suo arbitrio decideret. Ad Regem itaq; e-jectae, atq; hac ratione tractatus pro tempore ad irritum cecidit. Consensu tamen Infantis Hispaniarum circa Octobris exitum resumtus,ineunteNovembri,optatum finem sortiebatur , certa inita transactione:
Qua Hispanorum praesidio, tam Duci-bas, quam gregarris, Gero item, er qui
juri distinis praefuerant, nee non aliis quibuscumjustis armis, signis ac vexillis explicatu, t manu tubius personantiatis, pilis ori inseretis, funiculis arden tibus sis is mimpedimentis, o qui machinis, quae Egis Hispaniarum nomen praeserebant, una eam necessario instrumento, secum abductis, Urbe exire in alto. Discedentibus ad avehenda impedimenta, sexaginta currus, o sena
navigia attributa, cautiaml: Uladius Mosellam, Theodonis vitam,aut meam eram, deducerentur.
De his legibus penultimo Nonarum Novembris scripto sane conventum : Discessus tamen praesidii, dum
miles reculis suis convasandis tempus terit, &, a Regiorum parte, de cur ibus ae navigiis, quae diximus, conquirendis laboratur, ad sextum Calendarum Decembris adhuc prolatus .QVam do demum Hispanus locum, quo tot annis nidulatus fuerat, & in illo trigi, ta novem aenea tormenta inter quae
decem dimidiatae machinae, unum tri- -
ginta sex pondo ferrum propel le ns, de duo mortaria numerat ab dueentos se ptuaginta itidem pulveris nitrati, ultra
ter centum funiculorum centenarios,
de aliorum bellicorum instrumento- rum copiam ingentem Regiis tradi,
Fridericus,Comus Palatinus Rhe Friderierani, de Bohemiae elochus Rex, speresti tuendae Franckendalae, a qua tot an
nos exularat, jam cominus fruebatur: Re tamen ipsa ut frueretur, de Urbem tu, 'redux introirer, iat J inviderunt. Sub finem namq; Septembri, a Roge Sueciae discedens, aci Rheni oram te contulerat: Ubi gravi quatuordecim dierum morbo, quem maeror ex Sueetae Regis obitu conceptuci non parum auxeras, succumbens, mundanis rebus va.
le ultimum dixit. Quando inferior Palatinatus, hoste expulso, maximam partem jam recuperatus erat. Secundum Franck ndalam enim, Hedet mqvae deditionem jam pepigerat, sola 3 mi Hedet berga, aulae quondam i edes, ho. 'cisuu ilium compedibus vincta, restabat: Et R
ipsa eminus jam a multo tempore ei r- '
cumsessa. Nec praesidiarii interim sibi deesse, sed, saepicule furtim Urbe Pexcurrentes, vicina depraedari: Ple- rumque tamen cum clade repulsi. Inter alia, irruptionem in Schriessam facere : Occupatam incendio ex parte viles ormantes. Biduo autem exacta, multis secum curribus ac carris ad avehendum commeatum illic repertum, ,
adductis, reversi, insidias a regiis equitibus, draconibusve tensas, incidere: Ab his ita accepti; ut magna pars redi- - e . tus ad . suos obliviscerentur. Multis quippe cerebrum una cum memoria excussum: Aliis captivitas arbitrii li- . ., bertatem eripuit, de hostem sequi
in loguntina dioee est tranquilla circa hoc tempus omnia, & ab armis T ii quies: Patres tamen societatis qvosi 'a'.
375쪽
appellitant) Jesu, sinistris suspicioni- Siburgum copiis quibusdain conten- repugnibus semetipsos onerando,aliquid tur- dens, Urbeq; e vcsi igio potitus, Abba-tio. bellarum dedero. Duo namq; ho- tis oq, munitissimam natura sedem, rum, Pater Balthasar, dc Pater Henri- ardui ac praerupti montis superciliocus Bonsack, dum; pridie Nonarum impositam, adeo i, pend inaccessam, Octobris,alterin militem, alter in nau- nec injuria in signis propugnaculi no- clerum, habitu transformati, navim, men ob id promeritam, eodem impe- Coloniam ituri, conscendere occulto ius servore adortus, pari quoq; felici- Latagunt, deprehensi, agniti, &, quod tale expugnabat: Ulut praesidiarii ul- vestium mutatio suspectos redderet,in tra centum, omnibus ad defensionem vincula coniecti. Id quod, accedente necessariis instructissimi, locum tue- accersita Patris Rectoris morte, qui rentur. , febri tamen ardenti laboranso in pu- Lincii Bauditius,milite nonnullo teum semet praecipitem egerat, causa Rhenum tramisso, loca omnia circum- fuit sinistrae, de societate nac conce- circa praedationibus insena habuit :ptae opinionis, &reliquos quoq; hujus Parvo munimento erga Lincium, in farinae, totumo Collegium militari opposita ripa, ad molem in Rhenum, custodia circumdari csfecit. Ad Gal- fluminis coereendi, projectam, ex fita- lici tamen Oratoris instantiam atq m- to, suis, Rhenum trajicientibus, de se- pensa flagitia, mense postmodum No- curitate providens. Ad demolien-. vembri, duo isti Patres relPati carce- dum a item hoc opus ab Electore Core, ac militaris custodia, quae Collegi- lonielisi milites circiter trecenti, exum hactenus obsederat, remota. spirante jam mense Octobri, se accin- xere; sed conatu haud ex sententia.
Baudi si in Rheni tractu inferim succedente : Res quippἡ in eo statu
' i' hi 'ri Baudisius, eum copiis licet exiguis, reperta, ut, re insccta, recedere cogerii'otii novum bellum ciebat. Pappen hemio rentur. Ultimo Nonarum Novem- expeditio etenim Visurgim relinquente, &post bris Drachen ista munita arx in Baii. Thuringiam peragratam in Misniam disi potestatem vi transiit Ut ita, recedente ,repedandi in IV estphaliam Leo burgo quoq; dedito, totus Coi tempus,otium ii nactus,nullo,qui pro- niam usq; Rheni tractus ab hoc latere gressus ejus impediret, hoste obvio, imperiumResiorum agnosceret. Mox, silvam occidentalem transcendens, in pluribus copiis Rhenum traductis, MDucatum Bergensem ac Coloniensis propugnaculo,quod trajectum ad Lii Electoratus dioecesin penetraverat. cium in ultrata ripa muniebat,validio-Nam provinciales ejusdem dice- ri praesidio firmato, Saneten burgi arx ceseos delectus ex districtu, Sintra hi impetu capta: Cujus servore octogin- vocato, civibus Lincii se aggreganti- ta milites, ¢um agricolae, quilo. bus, collectitiam e silvae occidentalis, cum tutati erant, in frusta concisii. Parra et teraviaeq; Comitatibus agricola- Andernaci pene fortuna: Quod, licet ruin turbam, praeeunte Comite quo- tormentis aliquamdiu concussum, de- idam Nassovio, Sarbrucca oriundo, s- ditionem tamen respuens,& tympanones eorum invadentem, Sc,praesectura tribam, imperandae deditionis proxi- Aldenwietensi direpta, ipsi Lincio, mantem, lethali glande, contra mili- hibernandi atq; diribitoria illic institu- tiae morem, prosteria stas,defensioneinendi animo, imminentem, ut pares supra vires obstinavera . Efferaticum paribus com iisti, strenue paulo enim hoc iacinore Regii, auribus ad ante repulerant quidem, Comite ipso oblata postmodum deditionis obtura-
globo sciopeti trajecto: Baudisum ta- iis, vi demum irrupere, &, qricqvid. in
anen, cum Ex citu quantulocunq;, haudqvaqvam tulere , sed hic, vi perrumpens, Lincti, quam dirimus, Urbem ad Rhenum, nec non Blanchen- burgum ac W indeccum, cra Bergensis agri, deditione occupatum sit.
Nursi uvario Calendarum Novembris,
armis occurreret,ferro mactarunt: Incolarum bonis maximam partem militari licentia direptis. Inter haec Colonienses, simul ac Ceser bdeBaudisi adventurumor increbesce, occiret, Tuitii vicum e regione Urbis inp/tio pa- dversa Rheni ripa situm, magnae mo Πxς S de
376쪽
iis operibus ac vallo circumdare coeperant: Id quod monstri quid alere,& novum hostem parturire, Bauditius ominabatur. Aliquoties ergo literis Colonienses a coepto dehortatus, id semper responsi tulerat: Ad traiiii
tus Rheni, & navalium molendin rum, quae flumen rapidis suis undis circumagit, securitatem unicὰ tendere has munitiones; cui rei Tuitii vi cui dono Civitati datus fuerit. Verum Bauditio excusatio haec eluendae , quam fovebat, suspicioni minus visa :Munimenta enim , quae magno nisu excitabantur, majoris esse m lis, quam transitus aut molendinorum tuto. requireret , tantaeq; amplitudinis , ut
universo, quem Coloniae Urbs sub signis habebat, milite ad defensionem
haudqvaqvam contenta, circumjectu suo integri Exemitus caperet mctaturam. Novo ergo opere diversis vicibus nequicquam verbis nunciato , timadhibendam ducere Baudi suς, ablectasq; equitum ac peditum copias, nec non machinas aliquot campestres secum rapiens,Tuitru noctu, exigua suo- .rii jactura, irrumpere: Coloniensi milite, postquam acriter ibitio restiterat, in Divi Urbani mox ex parte refugo. Ut vero coelum, vicino jam sole exalbuit , Colonienses ex opposita rilia tormentis decussatim magna vio-entia in I uitium fulminare coeperunt : Quod , aquam Versiis omnino apertum , Regios infestis palam exponebat ictibus. Insuper lustranti locum munitiones tanti circuitus repertae : Ut vix sex millium praesidio susscienter defensum iri viderentur. Qua ergo celeritate occupatum ierat Tuitii sol xorto, vicissim deseruit Bauditius: Nullu pen Eln- de retarens operae pretium , nisi quod ducento'circiter Coloniensium miliates captivos abduxerit. A Colonientibus quoq; Bauditianorum nonnulli, natione Scoti & Angli, dum, praedae inhiantes, maturi receptus obliviscuntur, intercepti, vita cladem illatam luerunt. Qua occasione contigit; unum eorum captum , & in Divi Urbania furibunda plebe, necem in- tentante, undiq; pressum, deq; vita ob id desperantem , pulveri nitrato , qui in hac aede asservabatur, ignem
inserre: Cujus impetu aedes, una cuni omnibus, qui inerant, &qui propi is
versabantur,in aerem evibrata; . deo,
ut miserabilis hic casus trecentorii hominum strage Coloniensibus constiterit. Apud quos tamen repentinouitii occupatio, & eam d vestigio subsecu- . ta desectio, contrarium planὰ ejus, ad quod expeditio suscepta erat, op rabatur : Nec enim ab Opere absterriti, sed ad maturandum incitati, brevi munitiones coeptas in tantam extulerunt
firmitatem ; ut pari successu denuocas tentandi spes Bauditio praecide
His autem Regiorum progressi. Caesariabus cohibendis non inodo inferioris ni/rura Isenburgi Comes, ex Hispanicis,al ς00
teriuSVe generis, copiis, Exercitum p V 'si cogebat; sed Comes quoq: Gron set dius, a Pappenhemio in Thuringi amae Misia iam tendente, in agro Brun-swicensi ad Visurgim cum Legionibus nonnullis relictus, ab Electore Coloniensi versus Rhenum, vergente ad finem anno, iter flectere iussus. Irruperat hic, sub Novembri exi Gromsellum, Hassiae confinia, & ad Dimetae fluminis oram ferro, flamma, direptio nibus atrociter grassatus, aliis quoq;& alibi sitis hujus provinciae Urbibus, picliteris incendiariis circumcirca missis, tributum imper1rat: Ni intra vigintiquatuor horarum spatiu comparentes, de summa pensitanda transigerent dira quaeq; interminatus anci: Erit Z-lariae quae in meditullio Hassiae sita,
duo totius regionis munitissima propugnacula, Cassellas ac Zigenhemum alterum ab altero di iungit fixo pede, contributionis Iugum exinde toti provinciae imponere, hiberna 4; hic loco
rum constituere, agitabat: Laiadstavio, ut conatui ejus mature praeverteret, Regni Succiae Cancellarium , ad auxilia propere submittenda, identi dem magiij instantia urgente. Sed Baudisti, quos commemorata Inde ad vimus, progressus propositum hoc Hii, Rhenum interpellarunt, de in Paderbornes lis pndi dioeces eos agrum, vel invitum, retraxe-
re: inde Coloniensi Episcopo suppetias ad Rhenum porro iturum. Cl dem Ubi casus, notatu haud indistitu pς' η' eidem obtigit. Parvus etenim Ja-icobus, centum quinquaginta equitumone par 2, E manu inti
377쪽
manu, vestigia abeuntis legebat: inino te, sextum Iduum Decembris secuta , mediis Caesarianorum hospitiis insinuans, unum e pagis, ubi eques ejus diverterat Nordeia appellatum
magna audentia aggressus , tres per . manipulos completas alas, pulsis primo impetu excubitoribus, pari felicitate obtrivit. Eques, ne arma caperet, praeVentus, maximam partem in abstrusioribus aedium recessibus se abdiderat, nee facile inde poterat extrahi: Ignis itaq; pago injectus, multos una cum latibulis suis absumsit. Inter alios captivos Rumphius, summus vigiliarum Praesemis, & unus equitum Magister in potestatem venere: Equi etiam ad centum Hassiacis praedae cesserunt, & unicum vexillum; reliquis duobus fiam mi pariter haustis. Quam cladem ut, quan
de rati, dum amor in Protestantium ut, via Partes recens, exacerbatio econtra dc proposia, odium in Caesarem ac Caesarianos, ex praeteritarum calamitatum sensu concepta, ferverent, quacunq; ratione desiderii fierent compotes. Re cr-go tardiuscule & testudineo gradu procedere visa, ipse, morae impatiens, ne nihil agendo tempus frustra tereret, separatim ad Magistratum Urbis miserat; rotundum, simplex, & nullis limitationibus restrictum responsum postulans: Hostesne se, an, admisso in Urbem praesidio , amicos profiteri mallent λ Aria hemius, Saxoniae Ele- Quam Campiductor, aegerrimὸ istud' ni ferens, Durualii ardorem interventu suo ita attemperatum ibat: Ut, licet Civitas, rigido hoc postulato ab in tio perculsa, exigui temporis moram
tum in ipso erat, hosti rependeretis ad delit, 'dum peteret, postridie Grons idius, Ziren bergam , Hassia' summo mane respondere promittens, ct territorii praesecturam, & alia loca Vulcano dedicatum ibat.
Insil 6. Superest, ut, quid in Si
lesia, usq; ad mille simi. sexcentesimi, i risibui trices mi secundi Anni exodium, seu tractitur g ilum, seu potius non gestum, &luce tamen exorta, responso, bona cum Foederatorum gratia, supersedere posset. Decreverat, ad haec, Du alius, Altera animoq; secum constituerat, Wratis. a Dulaviam, ambagibus studio quae litis mo-ii ras diu nectentem, vi & armis com et
de recipi. manno cum intertrimento commu- lcre ad imperata faciendum: Nec de n nissum sua felici & facili consiliorum exitu de
emio prae nis Protestantium causae omissum fu-sdio.
erit, memoremus: Ubi, holle Crati l Viae vicinia omnan 6 depulso, a scederatis Protestantibus , de praesidio recipiendo, amicὰ cum Civitate tractari coeptum erat.
Nee sane ab initio , militem imtroducere, adeo sui sci in arduo; mOdo serio & unanimi consilio Wratis- lavi enses rem sensissent ag Jam enim eo usq; erat deventum; ut de praesidii, mox recipiendi, sustentatione intus deliberaretur. Simul ae vero odorati sunt urbici, Foederatos non penitus inter se concordes existere, sed quemq, suo velificari commodo, simul plus difficultatum injecerunt tracta tui: Superbae, & 1 multis procis expetitae sponsae adinstat , singulos lactantis, & nullius in manum conve
Prio . Dii alii , regiarum copiarum Pu alio, Praesecti , sententia erat. Tractatuini' ur. n liac ratione moderandum, ut ne in ' longum nimis protraheretur. sed Fα- sperabat. Basilica enim & arenarium coenobium duabus Urbis portis, Ola-viensi ac arenariae, imminentes velut dominabantur: Tum in vallum quoq; ipsum Urbis late hinc despectus ;adeo, ut nemo illic durare valeret, prae infestis Regiorum exinde delibratis ictibus . . Eapropter binas has portas sine magno negotio occupandi fiduciam con perat. Quod si consilia istud praeceps nimis & periculosae aleae
iudicaret nonnemo , alia tutiora rostabant Urbem in potestatem redigetidi media. Wrati flavi enses etenim farinam, quae vicenis molaribus rotis ad incolarum usum indies conficiebatur, proxime Foederatoru excubitores praetervehere cogebantur in Urbem: Alia mola, quovis momento , ignis iniuriae ad Foederatorum nutu patebat: Olaviae quoq; numen,quod molendina nonnulla in ipsus Urbis si nu circumagit, levi opera aversu, juxta Urbem in Viacium abduci poterar.
378쪽
Ut ita populosam pariter & assuen- te se defraudatos, querebantur i tiae potius quam indigentiae inive tam versi enim solo Lignicensi Ducatuci tum communionem, moliturae ad- satrapia. Dracheribereὸ usi eo ten ψ ri 'emtione , ad transigendum compelia vivere iussi. οὐ fri Vης
is pro- mo, mox ipsius Electoris saxoniae Exercitu, nunc antrorsium , nunc Vorii in Sed pari
pensos, levi motu porro impelli pos- ω, verisimile erat: Paucos si exciperes , Caesari fortunarum partem non exiguam accepto ferentes, adeoq; adversariae factioni addictos; Quos inter Dux Bern stadensis, supremus Si Iesiae Gubernator , & duo Civitatiso1 adici. His ergo cautis permotus Durualius sibi persuaserat: Haud adeo ciuicale, ut primo Obtutu appar bat, fore; deditionis necessitate V ratis- lavi ensibus imposita, firmissimum sta tus in Silesia firmandi hac ratione Iacere fundamentum.
euntibus, valide aiflictum, δc incommodis, quae eunti Exercitui, maxima si militaris disciplinae frenum paulo laxitis habeatur , comitari lent, vexatum; cum primis nupera ad S tenoam expeditione, tam Cauaris, quam Fcc-deratorum copiis Obrutum , Omniq; pene habentia exhaustum , &tantum non ad incitas redactum. Reliquarii fere totam Silesiam sibi & suis asse-ru rat Aria hemius: Inter alia, unicae Clitringit , generalis vigiliarum Praefecti apud Saxones, pedestri Legioni
vi oti cundo , non mediocrem Re.
ejectis, per quatuor hebdomadas Rr R,
d qua ic: ἡ-; . . . . 4 υ' Uod Kotterit tum Tributili utiq. ς ς pςx quatuor hebdomadas Brande taburgicum militem. duos ta- ira,aelio. 'Ugη vcrborum pompa extractus, men Sigismundus, Masehio Ilectri. t ne decidi . F deratorumq; robur maximam qui ': 'ς ψ ruti tem, nulla re alia memorabiti gella, ad Wratistaviam immotum haesit: Quo temporis intervallo hosti, ad respirandum, viresci, & animos recolligendum, sat spatii datum. Tandem
parturientes montes ridiculum protulere murem , re in transactionem erumpente, qua, a b cede atorem pa te, vix quicquam amplius obtentum, V UPHub O tentum, piam mi ite suo iamrinsederat vi,
quam Jam ant E possidebatur: Sexcen- autem hoe ovando Arnhe
ris vices gerens, ejusdem Electoris nomine, Dii alii, regii Praefecti, imperio parere jusserat, singulari astutia a Regiis divulsos, sibi redderet obnoxios. Nam Aria hemius propria manu hos ibitiorum distributionem deli,neaverat, cujus vi Satrapia Miliis hiana Regiis obveniret: Et Dii alius, non mutatum iri, opinatus, Satrapiam milite suo jam insederat. Vixi tos, nimirum , pedites, & centenos equites, in Basilicam atq; arenarium coenobium collocatos, Cratistaviensium sumtibus sustentatum iri. Di sidia Interea dissidentia inter Foede-ab fulto, nescio Wo, semine posset, nec KotteritZius iure bisub, velut herba irrigua succreverat Arnii mii arbitratu adepto , eed eisti. uberrime. Et indies, cum ante, tum vellet, sed praefracte ei insisteret.
mius Lotterataio eandem attribuit. Hac ratione ille cum hoc commissus, quod nee Dumalius, aliis mira hospitiorum angustia pressus, possessione Satrapiae, quam occuparat, Vere posiet, nee Lotteri trius jure ,
379쪽
trahebat: Atrocibus, famamque saucia antibus, scriptis insuper in eum debacchatus. Nec postinodum quic- qvam sere prosectum Marchionis Sigismundi literis, ad Conradum BorPitorssum, post reversionem a Rege Sueciae, in Silesiam, rebus illic ordinandis,missum: Quibus cohibere Κοtteritatum, ne tale quippiam attentare animum induceret,illi inJungebatur. - Ulterius, quod Exercitus Foede Male se ratorum diversis Imperatoribus rege M iςk rentur, ad eundem forsan scopuml;ta l. '' haud pariter collineantibus, singuli
autem nil crebrius in ore ferrent,quam copiis, cuiqca Domino suo concreditis, de victu necessario providendum , non suo sibi militem succo, cochle rum instar, vivere posse, aut manibus, pedibusq; vesci, nec vitio vertendum, at de alimentis quacunq; sibimet rati ne prospiciat: Hinc alteri alterius si spicium invadere, diripere, exactionii bus violentis vexare , incolas, intolerandis injuriis affectos, laribus suis pellere , templa, sacrorumq; adyta effrina ere, lepraedari; illustrium,nobilium,. aliarum personarum scrutari & despoliare monumenta, nec ipsis, qui eandem Religionem profitebantur, verbi divini Ministris parcere; totamq; adeo
provinciam inundare eluvione nefandorum facinorum. Auctores vero flagitiorum aut ignorari, a ut impune fer-xe: Unoquoq; expatratorum flagitiorum labem in diversi imperii militem amoliente, de Saxonicis Regios, his
Saxonicos mutua criminatione incusantibus. Ita Silesiis, qui Foederato- rum, ut Religionis necessitudine devinctorum, Exercitum sectis vocibus exceperant,nil nisi miseriarn, quam his accepto serebant,deplorare relictum: Et ut spei, ex illius adventu efflorescentis, amoenitas animos mirum in modum recrearat, ita fructuum, inde . cnatorum, amaror intolerabilis erat ;remediaq; morbo ipso perniciosiora. Quaerebant sane Regii huic malo ab nova hospitiorum distributione medi
am intersecante,in duas partes dirimitur, vae Poloniam contingit, sibi λ-lis assignari, postulabant: Ita, separatis flumine a Saxonicis, confusionem, quae ex mixtione hospitiorum praeci-
pue proveniebat, sublatum, & militarem disciplinam restauratum iri, arbitrantes. Verum aliquanto pinguior
hie bolus Arithemio, quam ut Regi
illum gratificaretur, Visus. Porro Arithemius Dumalium φidentidem interpellare : Ut, Regio g 0 ,rum praesidio, ex arenario ad Wr tis- , laviam coenobio, dc majGre GlO Via ad via abducto, loca haec solis Saxonicis pos' ti,taminsidenda relinquerentur. Utrum qi coenobio, sand hac ratione in medium allata :&Glogo.
Quod Wratistaviensis & Glogovien- viae sis Ducatuum territoria, in quibus sita, 'Saxonicis in distributione hospitiorum obvenissent: Ultimum vero lo- eum syngraphae insuper obtentu , Qvam,dum regium praesidium Glogo-
viae initio reciperetur, ab Aria hemio conceptam,& Duruatio ad subscribendum propositam fuisse, supra memoravimus. Expeditionem cnim, tunc temporis instantem am dudum finem sortitam : Nec Arithemium conjunctionem cum Regiis necessariam am- .plius arbitrari. Econtra Regii nisi cum praesentissima status, quem in Soles a muper sormarant, teneri adhuc nec satis solidati, eversione his Arnhemii postulatis assentiri haud poterant. A prae sidio namq; , propit Wrat ista-
viam in arenario coenobio excuburate, . .
unice dependere cum hac Civitate communicatio; & ab hac communica. tione potissimum Silesacarum rerum fundamentum : Glogovia autem major aditus, dc velut janua in Silesiam e se; qua d manibus dimissa, Regiis, premente sors in postmodum hoste, tutus praecluderetur recep tus. Et de Glo-govia quidem vehementissimum omnia uni litigium fuit, aterrima li verbis- litatio: Eousq; exardescens, ut Arn- hemius, si bona verba nil proficerent, vim & arma se adhibiturum, minitabundus denunciaret. Nec id tamen flexit Duwalium; quin , excusatione usus, Regis, ad quem de negotio retulerat, responsum, quocunq; tandem res caderet, sibi opperiundum praeserret. inapropter Arnhemius, ut jactaverat, Regiis & Brandenburgicis, in Glogoviae Urbe servantibus, milibtem nonnullum paulo post, ingratiis ipsorum, obtrusit. Ulterius, ad Regios arenario coenobio eliminandos,
380쪽
sutelis Se artificiis, quam vi ac minaciis sibi utendum censebat Arnhemius. Wratistarienses enim, ut supra indi, catum,certum,qui in Basilica, aut are. nario coenobio assiduὰ praesidio futurus erat, militum sustentare numerum receperant: Nec pacto suerat expressum; cujus generis foret miles λ Regi-usne, an Saxonicus, an ex utroq; mixtust Arithemius ergo datis ad Crati flavi enses literis, subTribuno Trandorfito,cum quatuor Saxonicis cohortibus Basilicam tutanti, soli, quod vi conventionis obstringebantur,pendere jussit: Regios enim, in arenario coenobio commorantes, e Ligni censi Ducam, terra hospitio iis assignata, de alimentis sibi prospecturos. Hac ra tione victus inopia, praesidio sponte sua excedere, coactum iri autumans. Verrem, frustra hic se esse sentiens, astutiarum suarum celocem alio contust. Falsi enim, de hostium adventu
rumoris praetextu, quasi omnibus viribus in eum moturus, ad Duwalium quoq; literas dabat: Omnes, tum vel ranas, tum noviter conscriptorum equitum, peritumve copia , ct dracones quoquesuos, ne momenti quidem in
interposita, ad Lignicii Urbem contrahi postulans; & quia ipsemet Basilica, pr ρὸ I raristaviam, praesitum suo Uu
Demum occessere Arithemii mi- rabilas, in quos subinde erumpebat, in m sermones ac actiones: Unde dubium 'reddebatur , Caesaris quem bello tamen impetebat hostisne esse z,an ami- bux, &,al.
cus i Et quid Regii de eo sibi polliceri Dori, in.
haberent 3 Nee paucorum sanE ad uaginis, hunc scopulum promtitudo, ne Foe- ci Uni deratorum partibus palam se conso bxi r' Ciarent, obhaesit. Nam tractatui, eum QR - Wratistaviensibus in si ituto, remoram ipse injecerat, clam iis insit si irrandO.: Caut/ procedendum, nec frixus, Foederatorum partibus aspiranti, niwium findtino. Durante etiam tractatu, Vingers iusia Morderiis, Caesirianarum partium Tribuni, qui Wratistaviae tunc temporis versabantur, Arithemtum saepius convenire, & magno cum Regiorum scandalo, clandestina mibscere cum eo colloquia visi. Invadentibus Si Ietiam Foederatis, multa, in Caesarianorum vectigalium & ali rum redituum praejudicium, tentari suerant coepta : Id quod Henricus Wencestaus, Dux Munsferbergensis, supremae Praefectitrae Adminis irator, ad Aria hemium queribundus detulerat, ut haec talia intermitterentur, . enixd contendens. Cui Aria hemius, ad Wratisi aviam,in S enitZiensi pra-
educere decreviset,niam de arenario do omnium primo,& deinceps aliquo caenobio idem Du alio videretur, in ejus relinquens arbitrio. Sed ne haec quidem machina ex sententia cedere. Mirum enim Regiis videri, nec rationi bellorum gerendorum consentaneum,
sed absonum plane: Etiamsi in hostem
movendum veniret, totam ob id provinciam, & opportuna tot loca, non sine multo sanguinis, sumtuumve impendio parta, subito uno velut momento deseri, atq; omni praesidio denudari ue ab hoste mox iterum occupanda. Quin potius suspicionis ob
id impleri: Arithemium arenario cinis nobio,cui inhiare hominem noverant,
isthae via callide insidiari; ut, simulacistatione hae sua excessissent, locum vacuum insessum iret. Substitere ergo ad haec literarum tentamcnta immoti, in dicto coenobio : Unde Saxo quoq; miles, ceu me, quam de
arenario coenobio forsan conceperat, lapsus, abitu intermisso, Basili eaties ore tenus, nec non scripto quo ii, mentem suam intentionemq; aperuit: Nimirum, nonMectorem Saxoniae, non ejusdem Exercitui, aut aliis, in Siles commorantibus, Hadideratorum evitis, quicqvim innovare aut immutare ρυ-
positum, seu omnia in pristino statu relictum, nec ultam, hoc nomine, molestuasse citam iri. Praeterea palam jactare haud verebatur: Exercitum Varde torum minim egentium in Silo iam veni se, ut provincia Caesaris obedientiae subtrahoretur. Irem. Caesarem, ut Ditis,
ita candidi O sinceri animi Principem, nil ardentius anhelare, ac Pacem. Id quoq; in confesso: Caesarianos favcre ubivis prosecutum, &, libero Uratis-laviam ac aliorsum commeatu indulto,
impense iis gratificatum. Cujus indulgentiae si non alius, hie certe perniciolus fructus exstitit: Quod cum complieibus suis tuto literas commutare, internuncios hinc inde mittere, recu