장음표시 사용
341쪽
porro ibatur, admonita, matura deditione exitio praevertit: Direpti nem tame omnino evitare, nullatenus poterat. Ita Vortlandia serro,flamma, ct omni, quibus Mars saevit, miseriarugenere amicta, circa hoc tempus, atqi ad extremam pene vastitiem redacta. Tvire. Idibus Augusti, quinq; equitum viam ad alae ad Zvic viam , Urbis situm eX-dUm0 plorantes, conspectae: In quas emi-ς0MPH mis tormentis ex Urbe fulminatum,' nonnulliq; eorum ad terram prostrati. Postridie universus Exercitus ia-luc appulit, octo tormenta secum trahens: inibus in arci; monte dispositis, e vestigio tactum verberationis initium. Sustinuere autem obsessi hostium lianc vim a Lunae ad Jovisum diem, nec parum damni tormentis suis intulere obsessoribus: Ipsorum
o perstrictiis fuerat; tantum abest, quisquam desideraretiar. Nihilominus tamen cives destituti militopen d omni, viginti exceptis, qui, evit Zmmiana Legione superstites, debile ob exantiatum languorem corpus vix aegre vallebant ) Ducibus etiam peritis, quorum vicem tres provincialis militiae Praefecti utcunq; hactenus suppic rant, desecti, ut militarium la- horum & discriminum insolentes, d spondere animum, te, nulla subsidiorum spe affulgente, deditioni, quam honoriscis condicionibus jam tertium hostis obtulerat, decimo quinto Calendarum septembris assentiri: Recepta in Urbem peditum cohorte,
quae intra ducentorum capitum nu-i merum staret. Civitatis quoq; bono, Electoris, quae in eadem obtinebat, juribus , certis legibus prospectum :Quae tamen inter armorum streritu: n. ab illege milite parum post exauditae,
Eandem Decimo Calendara septem
malicon bris, Chemnicio turmae nonnnllaeap-
in Urbem admittimesta 'postulantes: Abnuentibus vero Civibus, suburbium te Mare kersdorfiitim, Salberidor strii in q, , veteri Chemnicio
contigui pagi, igne injecto, exi ista; in
repulsae ultionem. Excivit incendii injuria centum, plus minus, Urbis in- Colax; dc erumpendi animum dedit justus quidem, sed inconsultus dolor: Dum enim ultra modum effervescens
bilis nimis longe ab Urbe eos protra hit in campi subjecti planitiem, eques
hostilis. undiqueversum circumfusus, quatuordecim trucidatis, ad viginti, una cum ruricolis nonnullis, misere deartuatos, di leti alibus vulneribus concisos; semineces in campo reliquit. Nec omnino tamen ceciderant inulti; nonnullis Caesarianorum quoq; desila deratis: Quprum exanima corpora, equis serentariis imposita, a commilitonibus avecta.
Nono Calendarum Septembris, Augustoburgum nitidissimae structurae arcem depopulabantur : In quo strati lecti ultra trecentos, tapetia r ri operis magno numero, nec non alia
ejus notae pretiosissima supellex, reperta. Eandem direptionis sortem Schoppavia & alii adjacentes loci quam plurimi subierunt. Non stetit autem intra hos limites Oderae ins -τunium ; 'vae, pauculis aedisiciis exceptis, penitus exusta, hominumq; ad quingentos, nulla aetatis habita ratio. ne, partam ferro interemti, partim in cellam latebris, quo a militis furore se abdiderant, sumo suffocati: Ita ut ex omni civium numero, vix viginti cladi recenserentur superstites; populosael satis universitatis exiguae reli 'viae. Tertio Nonarii Septembris, Frauestenti, Schon bergensium Baronia oppi du, Dresda quatuor milliaribus dissitu, scalis noctu admotis, opprimebatur: Ubi serro in obvia quaeq; grassatu, nul l umq; non crudelitatis genus exercitu. Imo vix dies praeterlapsus, qyo hostiu excursores Dresdae ipsi minaciter non insultarent: Direptionibus ac incendiis omnia circumcirca foedantes.
Imprimis nocte, quae decimum tertiit Calendarum Octobris secuta, dii Elector Saxoniae Brandenburgici vicini Legatu, de alios, a genero, Landgravio Hassae,missos, solenni convivio excipit tres eximios, Urbi proximὰ subjectos, pagos immissa flamma succende-tes, equis circa ignem in gyrum actis, Electori per ludibrium denunciarunt. Inum ridem genio indulgere,ct agitare
convivia: cujus, nescio undenam notitiam habebant) Se vero ridem praeferre faces ala candelas altaceres grandes. Et sane flamma haec luculenta adeo erat; ac si intra Dreadae ipsus suburbia grassaretur. Non
342쪽
Non possumus autem non hic me- longius inde in campos, aperto Martiminisse nefandae immanitatis,qua erga aptos, protrahi se haud passus. χ' divini verbiMinistrum usi:Trucidatum illi animadverso, hostem hunc vilipen- enim haud procul Friburgo, in Dusta dentes, Cnullingam in Wirtenber- concidisse, canibusq; objecisse devo- sensem agrum recta contendere , &randum, ipsi pontilicii Scriptores te- incolis atq; provinciali, qui praesidio stantur. illic erat, milite propinquorum subsi- . diorum spe in repugnandi audaciam t. Dum Misma & EIecto- erectis, vicum, admota vi, eXpugnare ,ris Saxoniae diciones lono lateq; in- caesis hominum ad trecentos, crudelia valescente bellorum flagrant incen- ter diripere, direptum crudelius ad-dio, ad superiorem Rheni oram scin- huc, igne quatuor diversis locis subje-tilla emicuit: Quae totum hunc tra- cto, exurere: Vix tribus aut quatuorctum corripiens, quamplurima loca, aedificiis reliquis ; quibus non hosti- hactentis intacta, decurrente praesen- um voluntas, sed flamma, ipiis hostiti autumno , perniciabili flamma in- bus mitior, pepercit. volvit. Paulo ante Henricus quoq; a Met. Viseloe- Tres etenim Legiones, binae equi' ternicii, summae rerum Hedelbergae ς 0ppu' tum, Comitis a Bronchorst & Collin- Praefectus, Wiselocci oppidum, con- -' geri, tertia peditum, Metternicchii tracto ex Hedelbergae&Philippobur- Tribuni in Treviris atq;Juliacis, Con. gi praesidiis nonnullo milite, aggres- fluentium praesidio ac dioeceseos Tre- sus, quod incolae & praesidiarii defen- virensis defensioni, conscriptae, Con- sionem obstinarent, summa vi oppu- fluentibus ab Hornio, Regio Campi- gnatum ierat. ductore, occupatis, mu tataque belli ra- Ita exortus utrinq; tumultus prae-tione, per Lutgenburgensem & Lot- sens Regiorum auxilium flagitare vis tharingiae agrum, instituto secus mon- debatur. Nec Cirtenbergensis sibi tana itinere, in Alfatiam progressae, defuerat: Sed Campiductorem Hor- Caesarianis Colmariae, Stetstadii, & nium, qui hoc temeore ad Rhenum hic locorum commorantibus,sejunxe- Pro Rege curabat, intentione hostis rant. Quarum virium accessione fe- retecta, de subsidiis praepropere ferocior Comes de Monte cuculi, qui rendis, mature, antequam hostis in- summae belli his oris praeerat, trans grueret, imploraverat. Cui hic eo Rhenum, Marchionatus Badensis, & ncilius assensus: Quod Galliae,ut sce-Wirtenbergici Ducatus infestando- derati, Regis Exercitus, sub hoc idem rum, movit: Ubi cum mille, ingen- tempus, Hispanis Mosella deturbatis, iis stlopetariis, mille trecentis equiti- Regios, circa Moguntiam, & ad R hebus, binis draconum signis, & totidem ni tractum commorantes, irruptionis tormentis,juxta Rhenum descendens, ab hac Parte metu exoneraret. Duriaco primum subito supervenit , .
hospitio cum omnibus copiis illic sum- 4 Exercitus hic, post- Cestiae
Inde Brettam progressus, Regi- quam Lottharingiae Ducem Regisos, qui hic loci divertebant, militiae imperata facere coegerat, Campidu- caesareae nomina profiteri coegit: Op- ctoris D'Esfiat ductu, ad Germaniae . pido ipso penitus direpto, valvis por- confinia, currente mense Iulio, flexetarum exustis, muro aliquibus locis di- rat: Trevirensi Electori, qui Regis ruto, & novem e Senatorum numero valliae protectioni successerat, pos-Bruchsellam captivis abductis. sessionem suarum dioecesium recupe- Julius Dux Wirtenbergensis ad raturus, &, s quae refractaria illi ad- sex quidem peditum millia, & octin- , huc superarent loca, aut amicabilivia, gentos equites sub signis habebat: Co- aut, hac recusata, armorum rigore inpias numero superiores, sed E provin- gratiis in potestatem redacturus. Cuicialibus maximam partem collectitias. sint, superaus ad Lutgelsienum, & hic Nequaquam igitur Caesarianos adori- locorum, W estgojae montanis, in Cori, aut aeqvae planitiei se concredere mitis Hanoviae Lichtenbergensis a- ausus, horrida silvis loca sectabatur, grum descendit.
343쪽
De Philip Receperat enim Trevirensis ue Copiis itaq; euitum, peditumve
p*hq g' Philippoburgum tradere , munitissi- haud temnendis e Rhenana ora con- in Rheni ora locum: Quod ut tractis, cum pedite Oppenhemum ac eo expeditius in effectum coniarret, Wormatiam contendit : Equitatu Legato Gallico comitatus, Moguntia pontem ad Moguntiam navigiis con- Spiram Nemetum concesserat , misso stratum transire, & in opposita ripa Philippoburgum tubicine, praesidia- iter habere iusso. Ad Wormatiam xiis, ad discessum se accingere, impe- quoq; peditatus navibus Rhenum tDrans. Verumenimvero nec tubicen ductus, junctoq; agmine Nicrum venintra Urbem admissus,nec literariore- siis properatum. Cui incubantem ιponso dignatus Elector: Subnibu- Manhemii Urbem, ecimn octavo Cano Baumbergero, loci Praefecto, ore lendarum Septembris, Hornius attia tenus renunciant . Caesaris jam in git: Illic tamdiu considere animo de- verba jurasse, & stipendiis militare: stinans, dum, & de hostium viribus, , Caesaris nomine obtinere Philippo- consiliisve, & Duce Wirtcnbergensi,' hurgum, ejusq; auspiciis hostilem vim, ubinam cum copiis suis commorarea quocunq; tandem admoveretur,pro- tur, certi atq, explorati quid cogno- Pulsare paratum. Nec mora: Susti- sceret. nendae Obsidioni illico se praeparare Interim relatum: Montecuculia. WisHoc- coepit; nova Urbe,& piscatorumvivae nos, Bretta occupata, Cnullinga veroς libria' ad Rhenum exstructae erant, domum desolata penitus & exusti, Vithloe 40 ppy culis , ne hosti adminiculo, ip si nocu- cum,ubi equitum ala,1 Marchione Ba- Pς - 'mento forent, flamma absumtis. dcnsi conscripta, ac dracones non-.
Amasa Galli vero, quorum summus Im- nulli hospitabantur, circumsedisse; 'perator, Campiductor D'Esfiat, ar- tutantes ; sc& deditionem detrectan- .h esia labre correptus, LutZelsteni di- tes, tum violentia tormentorum, tumem suum obierat, ductu alterius Cam- ignium artificiosorum projectu,in ma-piductoris, Estrari, priori in imperio rimas redegisse angustias. Huc ergo Regis jussu succedentis, Philippobur- universis viribus suppetias obsessiupo impraesentiarum a tergo relicto, ad eundi, & depellendi obsidio hostis Mosellam veri re iter, & Augustam consilium e arena cepit. Devirorum Hispanis,qui hactenus ob- Sed Metternichius & la Mulie,
tinuerant, extorsere : Deditionis ne
cessitate, quarto Iduum Augusti, imposita.
quos solos, cum nonnullo, ex Hedel-
beri atq; Philippoburgi praesidiis
coacto , milite, Wiseloccum oppu-pnasse, Hornius postmodum comperit, vix prima adventus ejus fama ad aures advolante, obsidium praepropere deseruerant; evitataq; planitie,per montium praerupta, Hedelbergam
ΩIlae incubantes Gallos, id ad Hortat
in superi susceptam nOViter expeditionem , a ori Rhenidiverticulo in viam, revertamur. Hor. tractu ob. nius,haud abs re communi fore duxe- trepido se recipiebant gradu: Ita ut
viam irerat; tum praestandae Wirtenbergen si Vix pauci moratores in Regiorum prae- πη ς agro debitae securitatis, rum hospitio. .curiorum manus venirent. - rum & diribitoriorum regiorum, quae Miserat autem Metteriacchius, Hostilem inferiorem Palatinatum versus cepe- antequam discederet, aut quicquam qui toxant, ab hostium irruptione protegen- de Regiorum adventu inaudiret, ad likς py dorum, ad Nicrum cum nonnullis cos Comitem de Monte Cuculi Deeanum hyῖ Piis movere: Quantaecunq;,salvis prae- & senos equites s militaria subsidiasidiis & locorum tutela inferiori Rhe- flagitatum. Hi in reditu, rerum omniano deduci posse viderentur. Ulut um ignari, in regios excubitores inci- enim a Pappenhemio aut aliunde ino- dentes, ab iisdem una cum responsopinati periculi quid ingrueret, maturε intercepti , ejusq; indicio cognitum: . . tamen de eo certior factus, semper, - Potiorem equitatus hostilis partem, cundo inde flumine, quocunque exige- postridie, qui decimus septimus Caret necessitas, periclitantibus suis cur- Iendarum Septembris dies, ad Wi riculo subsidio adesse poterat. loccum Metterescchio praesto fori.
344쪽
Quam Hornius occasionem hostium ex insidiis excipiendorum, ultro se cfferentem, & in amplexus velut ruentem, minime praetermittendam ratus, cum Exercitu oppido propius successit, stationem I, cepit loco tutissimo, & intentioni suae quam maxime opportuno: Copiis, nera hostis de consilio resciret, aut Persentisceret, arotissime conlii patis , strictim vi servatis ordinibus, nemini loco sibi attributo excedere Permittens. Nec exspectatio eum fefellit: Mont ballionius enim & Vit Ztumius Tribuni, quos bini subTribuni, aliquot Magistri equitum, & flos cacarei equitatus sequebantur, statorem Pore , magna animorum considentia appropinquantes, non exploratis infidorum locorum recessibus,
altius pene hosti nec- advertentes insinuabant quam ut intcgris ordinibus retrahere pedem liceret. Collustraverat Hormus praesentes hostium vires eminus, in proxima planitie oculis subjectas, & vel solo equite suo, qui nec animis, nec numCro impar, pugnam haud subteriugi
tes turmae interim magno impetu invaduntur, & Dux ipsemet, acerrime pugnam ciens, lethali ictu con- ctus equo defluit, terrore ab omni parte multiplicato, fluctuare primo Caesarianorum ordines , mox dissolvi, & in effusissimam verti fugam. Quorum vestigia Regii ad Minget humum usq; , duobus milliaribus inis elocco distans, rapidissi md insecuti : Nullo ad restituendum ordines, aut pugnam instaurandum concesso spatio. Ceciderunt fili hoc praelio, una cum Tribuno, quem diximus, Moniballionio; summo harum copiarum Duce, ejusdem ibbTribunus, & nonnulli equitum Magistri:
Gregariorum autem ultra ducentos, recentione facta, in campo reperti Nec connumeramus ; qui equis delapsi, & in vinearum aut arbusto rum latebris perfugium quaerentes , calonum, depugnato praelio, abit rufa quaeq; scrutantium, manus inciderunt : Ignobili ab iisdem mortis genere absumti. Captorum quoque insignis numerus: Ut ita agmen hoc, quod, & captivorum assertione, &
end.im, liquido cognorat ; econtra oculorum judicio, vix intra mille, ar-
Caesariani ulterius in nassam, & ipsam peditum aetem prolici recusabant, jamque, seu anguem in herba, seu in silva potius hostem latitare , Odorati, retroactis ordinibus, receptuma moliebantur: Ne ergo iterum elaberentur, cum solo equitatu e subsessa prorumpere , de rei periculum facere, necessum fuit. Neq; tamen isti, Regiis adventare conspectis, terga statim vertere, sed, condensatis ordinibus , stabilem figere pedem, i omni spe salutis in dextrarum potius robore, quam fugaci quadrupedum pernicitate posita. Inter primos ipse Tribunus Monibal lionius , cum Harancurtianis cataphractis, in quatuor Legionis Rhin- gravianae alas, quibus ipse Rhingravius voce & manu praeibat, impinge. ro: Intrepido animo Virorum,eqvorumci, corporibus corpora qVam pro
xime objectans. Sed dum Regii strenue resistunt, nec impelli se ullatenus sinunt, reliquae autem hostimis eqvisq, instructissimorum, equitum , & maximam quidem partem cataphractorum numerum stabat, i ternecinam pene cladem passum fuerit.
Monte cuculi, paucorum, qui eva- Philippo serant, relatu cognitum est, formi-burgi tras Hostia
se recipitito gradu petiit 3 nec minori properantia Sc trepidatione Rheno illic tramisso, imminenti discrimini se subduxit. Aderat enim postridie sta tim Hornius, clade pridiana perculsum oppressurus et Ni is, comperto suorum infortunio, maturE, ut diximus , fortunas suas in tuto coli
Hornius, perpenso rerum sta Horniu tu, & ratione belli subducta, con- praeverte silium exinde cepit, movendi por- re ipsum ro cum Exercitu in superiorem nititu . . Rheni tractum , hac intentioni :
345쪽
hule, insigni cum vicinorum detrimestito se immiscuerat, imposito contributionis iugo, simul subdomaretis; simul, equitatu ad Argentorati Urbem Rhenum traducto, Montecuc lianis, trans Rhenum Brisecum tendentibus, iter, si pote, intercluderet. Hubaldum itaq; Tribunum cum peditatu ad Stollio fium relinquens, Urbem hanc, centum triginta militum praesidio ab hoste firmatam, in Poteuatem redacturuma ; ipsemet cum equitatu grandibus gradibus approperabat: ita ut,undecimo CalendarumSeptembris, Argentoratensium
Qui tame Verum hostis, majore adhuc ce- mirac te teritate usus, diesq; & noctes, nulla intermissa quiete, iter continuam, nee jactura ulla militum, qui nimio labore fram inter viam magno nume-- ro remanebant deserti potius quam desertores signorum) ut moderatius paulo incederet, permotus,praeverterat, & Brisacum, inoffenso pede, evaserat. Haudqvaqvam ea tamen de
causa a suscepto itinere destitit Hor-nius ; sed cum equite ad Ilae flumen perrexit: Einent hospitium sibi deli.
Stolhosia Dum interea Hubaldus Stolho- in Regio- si quoq; obsidio defungeretur. Cu- u 'pQ ς' u i pi aetidiarii pleriq; , ad centum se-ρ- rε, regiae militiae sua sponte transcri- psere nomina: Quod reliquum erat, armis exutum, fustibusque eorum loco in manus traditis, dimissum. Hornius Hoc feliciter peiacto, ab Hors dem bς, ni o denuo in deliberationem itum, &i 1 ir Duri Wirten mensis in consiliorum ni ef d, comm linionem assumtus: Quod ductimc Plex hostem infestandi aperiretur campus; cis& ultra Rhenum. Nam& hine, ascitis Wirtenbergicis subsidiis, porro niti, in proclivi est: Et ii linc vestigio trans Rhenum firmato, Allatiaq; in ordinem redacta, spes ampla insignium progressuum affulis per . Utrinq; rationes magni mo- hienti : Demum nec Allatia ἱ terum
excedere, nec expeditionem cis Rhenum omnino intermittere placuit . .
Et haec quidem soli Duci Cirtenber- pensi relicta , : Qui Κentrinoae flumen, & vallcm cognominem, ab hoste
repurgaret; fixo Offenburgi pedi. Par enim huic Wirtenbergensis existimatus : Quod offenburgum nullo praesidio infestim , adeoq; occupatu
facito; occupatum autem tutissima,
adversus hostis ingruentis impetum, praebiturum esset stativa. Belli E diverso in Alsatia telam inchoandam Hornius sibi sumsit .: Ubi uberior
contributionum messis, adeoq; Exetacitus novis supplementis augendi m dia ampliora , hostem vero ns praeceptis, damnum manebat luculentius. Nam Caesa is generalis Commi sarius Ossa )acta so inter suos serebatur: Alfatiam & Brisgoam velut cor esse Caesaris: Unde in exteriora membra vitalis spiritus derivaretur. Et, quemadmodum, corde intacto, utut languor alia membra depascat, temper adhuc spes vitae superest : Ita, quamdiu Caesar hic rerum potens so-ret, tamdiu, utut bellum variis in eum grassaretur cladibus , nunquam non Exercitus reparandi affatim suppetere facultatem. Cujus specimen non obscurum idem Ossa jam dederata. : Fundamento militiae insigni his
oris jacto. Hospitiis itaq; illis, in
quibus adolescere validis incrementis satagebat, exturbare hostem, dissipatis 4;, quas coegerat, copiis, ubterioris delectiis praepedire, & ita Exercitum hostilem, nondum adultum, in ipsis opprimere velut cunabulis, necessarium apparebat ; ut quam maxime. Accedere Argentoraten. summonita, hortamina, preces: Ad suscipiendam hanc expeditionem,
tormenta cum necessirio instrumen to, Commeatum, militemq; suum
praesidiarium, qui ad mille ducentorum numerum ascendebat, quantumcunq; tutelae ac praesidio Urbis detrahi inde posset, largiter offerentium. Peditatus igitur versis pontem, o Rhenus Arsentorati sternitur, confestim iter pariter quoque intendere jussius. Subdomandae porro Alsatiae nil expeditius . re, in propatulo erat: Quam si,occupata una trium Urbium, Benset dae, Stet stadii, aut Colmariae, Ilae flumini, quod provinciam mediam interluit, frenum injiceretur. Inter
346쪽
bas vero ventildae, examussim & ad praesidio destitutiam, admotis mitten, g η K
hodiernae artis praecepta munitae, ob- bergicis copiis oppugnari coeptum, g hVbi sidio nimia: operae & impensae vide- smulata induciarum pactione obses. ὀ 'ri: Colmaria, longius dissita, aggres- soribus illuserat: Illis enim duranti su dissicilior. In Stetstadium itaq; bus, ter centum pedites, & centum primo Hornu inclinare animus: Quo viginti equites, Brisaco venientes, nec in dicionem redacto, Benfelda, a suis difficulter intromissi, animum & vires
interclusa, eminus velut circumcingeretur, & ad tentandam Colmariam
Stetstadium ituro Elientiemum superius, quod a Metternicchiana,
quadringentorum aut quingentorum . capitum Legione, & nonnullis armatorum provincialium centuriis tene-hatur, inter Vias pene occurrebat; id, quod intactum praetermitti haudqvaqvam Hornio visum : Cum, ut a tergo tuta omnia relinqueret , tum,
quia dictam Legionem opprimi hic
posse spes erat. In signis quoq; commeatus penus ibidem ferebatur reconditum: Sle ista dium obsidere molienti maximo usui futurum. In hunc finem Hubaldus cum peditatu, & duodecim machinis, Rheni hontem Κ alite transiens, die solis, sep timo scilicet Cal en darum Septembris, summo mane, Exercitum in prato lanionum stitit, & post duarum, quae rei divinae impensae, horarum moram, Ehenhemum inferius movit: Ubi postridiὰ tria se muralia tormenta,
cum omnibus ad eorum usum necessariis, varia insuper moliendae terrae instrumenta, nec non panis ac vini copia
haud mediocris, ab Argentorato, Promissorum memore, submissa, Exercitum assequebantur.
Ehetili, Eodem die Regii Elientiemummum su- superius recta contenderunt : Sed perius im caesareus miles, hactenus illic diver-perata fa-tens, spe sustentandi abjecta, celerici discessu Regiorum adventum praeverterat. Civis vero ac incola, milite seu ferocior, seu imprudentior potius, in defensionem animos erigere ausus,
appropinquantes Regios infestis primo impetere ictibus; sed, praesentissima vi conspecta, ipse animum quo limox despondere, portisq; reseratis eosdem admittere: Ob imprudentiae& temeritatis culpam duodecies mille Ioachimicis mulctatus. Offectur. Interim Offenburgum, militari
ad tolerandam ulteriorem vim addidero. Hinc, quarto Calendarum Septembris, molendina id alia nonis nulla suburbana aedificia, pars diruta, pars flammis absumta, strenueque sub inde ex Urbe in Wirten bergicos fui, minatum : Quorum multi, dum, per fidiae hostilis imprudentes, incautius muros subeunt, interq; eos summus venatorum ducariorum Praefectus,desiderati. Hinc, mutata rerum facie, ad vim reditum, & HOrnius de his, quae acciderant, certior factus. QM, rem a Wirten bergicis nimis diu protractum iri veritus, simul ac Ehenhemum in potestatem venit , ipsemet, Scotica Legione, & nonnullis equi
tum turmis comitatus, maturandae ob
sidioni, in cujus adminiculum Argentorati Civitas duaq iterum dimidiatas machinas , & totidem mortaria cum instrumento 1ussiciebat, retro illud se contulit: Sub adventum suum omniabus statim, pro tempore & re nata, prudenter ordinatis. Die Veneris, pridi8 Calendarum Septembris, non .
ostensa modo vis, sed crebro torm. - torum displosu, ignium 4; artificialium projectu illata. Hoc ipso die Hor-nius ad Ortenburgi arcem, quam una eademque opera adortus fuerat, vitae
adibat discrimen: Nam & Comitum unus, paulum modo praecedens, glo bo transadactus, periit, & ipse, latust eviter saucius, inde recessit. Postridie, ipsis Calendis Septembris, vi
lenta tormentorum verberatione, &granatensium cui vocant) pilarum in jectu gnaviter continuatum: Creber rimusque clamor imbellis sexus ac tene rioris aetatis, Hulantium, atq; invi cem in ancipiti vitae discrimine se miserantium, auditus. Noau autem quies aliquantisper obsessis indulta, sed brevis & infida, ut quae majus, prae sentiusque periculum parturiret: Interea enim grandiora aliquot tormenta ius admota muris,& intra minorist a sci ope
347쪽
selopetuli jactum e regione primariae
Portae collocata. 49 postera luce conspecto, obsessi, non jam simulate, sed serio,de suspensione armorum,de ditionis praenuncia, agere primo coeperunt i ea i , haud aegre impetrata,ad ipsam statim deditionem perventum: Ita ut praesidium a meridie Urbe statim excesserit. Incolae , Urbis direptione vigesies mille florenis redemta, quingentos Resiorum praesidio recipere , ii mulcti Juramento conceptis verbis praestito, Regi Sueciae, ut Do-i mino suo, haereditariorum ac propriorum subditorum adinstar, fidem obstringere coacti: Quia vero suburbanas nonnullas aedes, ad tutelam Urbis, ipsimet diruerant partim, partim
exusserant,easdem ne unqVam reaedificarent, imperatum. Reperit quoq; Hornius in hoc loco, commeatus, rei
tormentariae, tum machinarum aenearum varii generis copiam non temnendam: Validum belli porrogerendi instrumentuma.
Et orien- Ipsis Nonis Septembris, Orien-hur: CR burgi munitissimum caltriam dediti. R ne in Hornii potestatem transiit: Unde, qui Orienvae, satrapiae praeerat, Praefectus, matare, antequam arci includeretur, Bri lacum aufugerat. Orten burgo autem dedito alia quoq; lo- . ca vicina, ut Gengen baccum, Cellae ast .Hammers baccum cum Urbe antistes Hausenae, Wolffacum, totaq; LentZingana vallis, ad Rotrullam MWirten bergensis agri confinia usq; , nulla mora interposita, Regiorum tutelae ac protectioni successeres. Inter secundos hos successus nil obstabat, quo minus ab ea Rheni pa
te ulterius promoverentur arma, nec
Kent Zingae tantum, sed & Friburgo
manus i*icerentur: Certo.tamen consilio hae vice istud dilatu. Non enim munitae admodum hae Urbes, &numerosa Pontificiorum civium turba insessae: Ita ut, nec istarum munitio defendi, nec horum serocia & gelus , quo erga sacra sua ferebantur, coe ceri, nisi valido militum praesidio, Posset. Copias autem regias in ejusmodi praesidia dispergi, & Exercitus
robur minui, rerum status adhucdum non patiebatur. Quin dc tempus diu hic terere, haud operae Hornio visum: Quod majori progressuum spei
Alsatia subigenda collocaret. Hinc cum milite, quem addux, regelaarat, Argentoratum versus repedans, dς imis Rhenum denuo trajecit: Fimo tamen paululum Alfatiae invadendae consi i - - lio, non de Stet stadio amplius, sed Benialda ipsa in potestatem redigendi agitans. Mutationem consiliorum inducebat Benfeldae situs : Qua ad latus in hostium manibus relicta, Stet stadii ob stidium dissicultatibus plenum reddebatur. Non enim hine modo, sed& Dachsteno, quod pariter adversae partis praesidio tenebatur commeatum Hornio, Stet stadium obsidenti, ab hoste iri interclusum, metus erat. Ueniebat insuper ex icta cura rerum circumstantiis pensitanti in mentem: Reliqua pari, qua occupata forent, facilitate, si Exercitui digrediendi imponeretur necessitas, amitti.QWod si fortuna conatibus in occupa do tanti momenti loco arrideret, Regem Sueciae hoe ipso Alsatiae adeo al- id impressuruin pedem, ut ab hoste, prout vires ejus tunc temporis amictae admodum, e statu haud valeret dimo. veri : Et, utut reliqua loca manerent intacta, belli ratione, Exercitum ad Moenum, aut aliorsum, hosti defendendo, abduci, flagitante, insigne t men hoc esse rerum in Alsatia gerendarum exordium; latamq, eo ipso denuo invadendae ac penitus subjugandae aperiri fenestram. Deniq; Argento ratensium quoq; affectum, quo regias partes prosequebantur, haud parum auctum iri spes erat, si infestorum vicinorum molestia exonerarentur. Hae
igitur causae Hornium, Campiducto- rem, impulerunt: Ut ad oppugnandam Benseldam omnibus viribus accingeretur.
Nobilitas autem inferioris Alsatiae, hoc rerum statu, de tributo Regiis pensitando haud dissiculter assente-batur,& diversi ordines, successu temporis , ad imperata faciendum bono modo se patiebantur induci: Summi beneficii loco habentes, si Argentora-tcnsium, & Comitum Hanoviae Lichen bergicorum exemplum secutis ad
regiam protectionem ac tutelam pateret aditus.
Media quoq; Marchionatus Ba dens s
348쪽
sis pars, quam Caesar Duriacensi petum, ater mille quingratos circi ante duo lustra, & quod excedit, eri ter pedites, & equitum alam, cohor- tortam, EdoWardi fortunati liberis temq; draconum, ductu Cniphusii, Tadiderat, rebus Regiorum ex vom. generarivsgiliarum Praesecti: Suprenuentibus, & hoste ab omni parte putu mo tamen rerum omnium, & totiusso, ad eundem Duriacensem postlimi- Imperii, cum civilis, tum militaris clario reversa , . vo, Regni sui Cancellario, qui pariter Regis jussu illic remanebat, concredi
. Sed refectamus cum to . Nee dubitabatur, quin praesidi-
stylo mentem ad duos capitales ho- um hoc sustentando hosti par esset uestes, Regem, nimirum Sueciae, & Ba- quoad iubsidio Rex e propinquo ac- . Variae Fridian diaet Duces, nuper in curreret: Qui in hunc finem,& ut ho- castris, haud procul Noribero colla. stis consilia exactius exploraret, usq; tis, relictos. Jam Sueciae Rex hosti, ad Idus Septembris, Neostadii cum Certamen vitabundo, cc essu,nem Exercitu substitit. concessi ubiq; campi exp-serat ; in Notadio X,dictis Idibus,Wins- Tartaro.
statu etiam, quem proxime hostem ce- hemum movit: Ubi Tartarici a Chrim- rum Leta. Perat, quatuordecim pend dierum nicensium, Ctrircassoru ac Procopen tio ad Remoram trahens, omnem adversario. sum Imperatore, magnum ChamumgςMyς ix
rum 8 castris depellendorum, aut alia vocant) Imperiiq; Primoribus Legati . inde ratione extrahendorum spem de- illum convenerunt: Vice Dominoficere, liquido animadvertebat: Qva- rum suorum, quibus inclytum & glo- propter movendi se consilium cepit ; riosum Regis , tot ingentibus adoreis num forte appetitu, Noribergae, cui machi, nomen, in oris istis longis si mε totam aestatem avidis faucibus inhia- dissitis, innotuerat, de victoriis obten, rat, tentandae subrepente, E latibulis ris gratulati. Legatio isthaec viginti suis in apertam planitiem prolectari periisnis constans, quarum princeps &possent ὶ Vasis itaq; conclamatis, & caput, ab ipso Imperatore missus Nu- impedimentis ac re tormentaria prae- ralii Olan Mursa appellabatur, ut comissis, cum Exercitu in aciem instru- miter a Rege accepta, ita dapsilitercto, personante late campum tympa- tra bita, & benigno accepto respon-ndrum murmure, & tubarum clango- se , nec sine muneribus dimissa , . re, extima pene hostilium castrorum stringens, Neostadium ad AEstum se contulit: Hoste ad haec omnia immoto, nec postremam aciem ullis leviorum incursuum tentaminibus in stan-
s. His ipsis idibus Septem m/Πρn
bris,caesareus quoque & Bavaricius Exer' a b Nortia citus, aliquammultis pagis circa No- bergam hibergam incendio desolatis, atq; ita movent. te, aut quoquo modo iter impedite bile, quam in Urbem non poterat, in auso; quinimo equitum turmas, quae paganos effusa, castra sua, Vulcano pa- extra castrorum vallum in primis prin- riter consecrata, deseruit. Eodemque cipiis excubabant, intra vallum re, momento Onoliabacum, Swabacis trahent . cum, Rota, reliqua, quae hinc inde in- Regis autem hic discessus Ponti- sederat, immunitiora loca hoste sedificiis, Coloniae & alibi commoranti- berata senserunt : Solo Licliten avobus, eo auditu magis insolens obtigit, excepto, quod ulterius praesidio tene- quia mendaces rumorum architecto- ri, operae pretium visum. . Regne sones apud illos sparseranti Regem cum omni Exercitu ab adversa parte adeo archd circumsessum ; ut evadendi nulla pateret rima. Cui impudenti salsimoniae ut fides astrueretur, peculia autem tramisso, Forchemum tecta itum: Ubi major & validior Exercitus pars paulis r interquievit , Bavaricis nonnullis copiis ad Danubium properantibus, &Gallassio a Duce Fridiis, huic rei inventa, & cupro excusa landiae versiis Bohemiae confinia,inde castrorum cssigies Coloniae venum cir- in 'superiorem Saxoniam, Electaris,cumlata fertur. qui jam ante ab Holchio mirum in mo- Reliquerat tamen Rex Noriber- dum afilictabatur, penitus opprimen-gensibus ad propulsandum hostis im- di, contendere jusso. Qui inter vi
349쪽
am in Noribergensium territorio ho- perfertur , ne is quidem diutius cun stiliter grassatus , Laussum, Gresen- chandum ratus, decimo quarto Calen hergam, Vel dam, Hersbruccum, diu darum Octobris, Exercitum bipertie-cioni eorum subjecta Oppida, in po- batur; & Bernhardo, Saxoniae Duce , testatem redegit. cum parte Ritringam ad Moeni flumi Gallassius Laustum sane Regii milites, quo- nis, Franconiaeq, desen sionem ire jus- Lausium rum quinquaginta illic servabant, ci- so, cum altera ipsemet Roteriburgum PygR-h vibus & agricolis eo refugis subsidia- ad Duberum, hinc Diuichel si ilam,riam operam navantibus , defendere iter habebat: Ubi octavo Calendarum aus, hostilium armorum impetum per Octobris quieti dato, porro Nord lin-
integrum diem,noctemve remoraban- gam, ain, postridie Dona eruam pertiir : Donec tormentis loco , perseis rexit. Donaruerdam eadem adhuc
haud adeo munito , admotis ,& ver- vespera equitatus traductus , illoq; heratione ad portam instituta, pilisq; magna pars noctis, ad meridiem usq; aliquot granatensibus injectis, ad de- absumta Iovem summo mane pediditionis necessitatem compelleren- tatu Lub ivebatur. Rex autem, utur. Quae tamen, nisi quod vitam sal- hanc noctem, & diem , qui secutus, vam praestaret, haud admodum ex Elgaviae transegit: Recuperandi Rai- ipsorum re fuit: Miles enim Domi- ni, oppidi ad Licum siti , consilium
num mutaret, incola vero direptionem agitans, summoq; studio comparans, magna pecuniae summa redimere co- quae huic expeditioni necessaria vi- actus,&, dum ea exsolveretur, pri- derentur. moresquiq; I ut vades, Exercitum in- Bavarus enim auxilio suffultus Bava
fratiis sequi jussi. Locum Gallassius Florentinarum copiarum, quas bini mile R Wiscedens, praesidio firmatum relin- fratres magni Hetruriae Ducis, Caesa-00 p quebat: Quod, operi aut labori haud ri suppetiatum, ex Italia in Germa- μ 'Parcens, successu temporis magis,ma- niam adduxerant, Rainum, violentagisq; munire se, & ad hostilem vim ex- obsidione tentatum, 1 Mitschevatio , cipiendam praeparare coepit. regio Tribuno, cujus fidei lociis erat Dinunq; Saevior adhuc sors G senber- concreditus, nullam aut exiguam dein modii gam manebat. Hujus enim incolae, sensionem auso, deditione recupera-E sexu , ipsi quoq; in defensionis audaciama rat, sexto Calendarum Octobris: Eo erecti, mox hostium furori cessere: ipso momento, quo Rex , depellendi Qui in vitam multorum, obviis passim obsidio hostis, approperans, in pro- primo fervore trucidatis, & fortunas ximo jam versabatur. Hic itaq; , ut omnium, oppido penitus direpto, de- Augustam Vindelicorum dissicultati- bacchati, ipsis deniq; aedificiis , igne bus eriperet, quibus, oppido isto in injecto, naeniam cecinerunt. . potestate hostium relicto , itineraq; Sult Zbacum porro ut Gallassius quotidianis incursionibus exinde cir- attigit, Urbem aliquoties iratae fortu- cumcirca infensante, brevi collucta nae ictus expertam, jamq; ad incitas turam eminus prospiciebat, de eodem pene redactam, eo tamen non atten- vi e vestigio obsidendo, consilium exto, incolarum principes in captivita- arena ceperat. tem abducti, &, quicquid annonae re- In quem finem, quinto Calenda- Rex ine5liquum erat, Ambergam avectiam. rum Octobris, Marchbiberamna nim tinenti id His post se rellius vestigiis, quae vens, ibidemq; pernoctans, Licum VP memoriam ipsius, devovendam po- ponte sterni imperavit. Postridie M tius, quam votis ullis prosequendam, autem vestigia sua Oberndormum re incolis subinde resticarent, Weidam legens, in aliquot Croatarum centu-
ω Egram, recta 4; inde va in superio- rias incidit: Qui fusi statim, oc vexillarem Saxoniam contendebat; Holchio septem sugientibus erepta. Pridi se juncturus: Ut insta patescet. Calendarum Octobris, pontem, in- desessa suorum opera iam absolutum , R p M Dum ergo Cariariam &utramq; ripam connectentem, cum .. siaesi NOribergae valedicunt , Ω nuncium Exercitu ac tormentis tramisit: Im- tenditi de ipsorum discessu ad Regis aures pedimentis cis flumen manere jussis.
350쪽
Nec mora: Exstructi statim suggestus, disposta tormenta,& humo hoste versus egesta, oppido appropinquari coe-l tum. Summa quidem industria & ce-eritate;quam tamen densa nebula, to. tum campum obumbrans non parum
adjuvit: Ita ut Regii,humum molientes,caligine ejus instar velamenti praetensii coelitus tegerentur, nec certis &destinatis ictibus a vicino hoste peti possent. Nulla itaq; dissicultate de
exiguo tempore accessus ad ipsas usq; hostis munitiones promoti . QVi, ut- ut ultra quadringentos milites, omnes Veteranos, in praesidio haberet, nihilominus animo statim tactus, ad deditionem se obtulit: Eadem adhuc lu ce certo pacto dimissus. Et pedes quidem, depositis id genus armis, quae superiora ad lateralium differentiam
vocant, eques vero, relictis equis, pediti exaequatus, & ipse pariter pedes
excessit. Ita locus hie , tam natura, quam arte ac operibus, a Regiis exstructis, satis munitus, paucarum horarum spatio, haud dispari, ac ab limste occupatus suerat, facilitate a Re ge receptus: Quem, ad minimum, sex aut octo dierum vim toleraturum,
Rex ipsemet sibi persuasum habuerat. Miuch Non tamen Mit schev alio Tribu-valius dς no id quicquam levamenti attulit dixu QVin Neoburgi ad Danubium, qVor-
Non notare autem hic non possumus; utriq; fratri, Casparo Gulielmo, &Jodoco Henrico, Miti che Ius, fatale suisse videri hoc tempus: Nam ut ille, Ramo sexto Calenda. rum Octobris dedito, vitae simul &existimationis Jacturam fecit ; ita hic pridie, qui septimus erat Calendarum Octobris, Legione ejus ad Guelpher-bytum ab hoste oppressa , fortunae quoq; iratae aculeos haud perfunctorie experiebatur.
Ipsi, Idibus Octobris Landsberga ad Licum in Regiorum pote ista berga adtem denuo concesiit: Praeligio, quod laeum, in delectis sciopetariis circiter sexcentis Regis si constabat, non, nili albis bacillis, abi. ex Πςxure permisso. redit. Inter haec Fridiandiae Dux, cum Rope potissima hostilium armorum mole , dem a D in Saxoniae Et orem incubuerat : nubio re Eundem aut 1 Regis & aliorum Pro testantium communione diuuasurus; aut, si fidem servaret, Oppre furui, & ctori sa pessum omnino daturus. Q apro xoiuae. pter Elector binis literis, ingenti pro perantia datis, Regem obsecraverat, resecraverat: Ut ne in ancipiti& perieulosissimo hoc rerum statu, quo res omnes ac fortunae iplius in acie novaculae versarentur, auxilio laborantem
destitueret; sed , foederis contracti de boni publici memor, hostis instinge-
- tuis sum Rex postridi B cum Exercitu i rei impetum ac furorem. Nee ad se
contulerat, summo castrensii judicio sisteretur. Ubi auditus, nullam aliam culpae suae excusationem praetexere
potuit di, ni si quod milites nonnulli, misso ad ipsum Signifero, deditionem fieri postulassent, minitabundi: Ni fieret, arma abjecturos. Q a vero, causa cognita te. discussa, excusatio haec frivola nullius 4; momenti judicabatur; quippe cum in seditiosos hos
condignum potius edere exemplum , quam postulatis eorum morem gerere cecuisset: Ideo, sententia solenniterlata, dictus Tribunus, tertio Nonarum Octobris, capite truncatus est; aliis in terrorem, ut commendata fidei suae loca majori cura tuenda imposterum nossent. SubTribunus ejusdem,& alii cohortium Ductores, in loco supplicii, spectatores poenae fuere , non comites: Deprecante Regina, vitae veniam a Rege consecuti. rendas ille cunctantior, quam alter ad flagitandas suppetias, illico, consiliis omnibus, quae animo volvebat, sepositis, Electori totis viribus succurrere, & essectum , quo hominem complecteretur, minime lacatum , nec
non fidem haudqvaqvam sublestam reipsa contestari decrevit. Cui fini, rebus Ausustae, Raini, Donavi eruae, adversus B avari impetum provida cura ordinatis, relictisq; hoc tractu aliquot militum millibus , Christiano, Comite Palatino Rheni, Duce,donec
Johannes Bannerius a vulnere reconis valesceret , cum Exercitu reliquo
Nordlingam repedabat. Unde Exercitus , quinto Iduum Octobris, recti per mediam Franconiam, versus fatalem Misniae terram, progredi jussus: Rege ipso cum septingentis equitibus ac draconibus avia paululum declinante, & Noriburga se conserente.