장음표시 사용
101쪽
c ua substantiue posita regunt post se genitivum rvt illud argenti: istuc hominis, pro iste homothoe . litterarum dedi: id temporis: cum id aetatis sim quod auri fuit; quid affers nouit aliquid boni.
quandoque etiam in ablattuor ut res est eodem loci, quo reliquisti. lte dicitur peripatetici quondam iidem erant, qui academici t potius qua cum acadet mcisi Et Hor. Inuitum qui toruat, idem sa-
cit occidenti,cum dativo. Posselliua,meus, tuus, tuus, noster,& uester, loco genitivorum, in is, iis, sis, nostrum, & uestrum, aeti-
ue posita possunt habere genitivum: ut tuum ho- . minis simplicis pectus uidimus: solius meum peccatum corrigi non potest: tuum studium adolescentis perspexit: mea scripta timentis: virtutem tuam togati,& armati: iudicium tuum uiri eruditissimi r & haec exprobatis auctoribus: quamuis ex Vallar sententia dicendum esset, tuum pectus, qui es homo simplex; praeter genitivos in regula uerbi interest, numeratos. Vtimur geniti uis mei, tui, sui, nostri, & uestri, post substantiva affectionis animi, facultatis, aut ge neralis partis corporis r ut uix fero desideri u tui: cuna mihi potestas praesentis tui fuerit: nullam partem mei amisit, idest, non manum, non pedem,&c. ita,quicquid tui, &c. v bi animaduertendum est, hos genitivos fere semper passi uc c i pi: sicut derivativa meus, tuus, Sc.aetitie: ut desiderium tui, id est, quo desideraris, & desiderium xuum, id est, quo dcsideras. idem ctiam dices de aliis genitivis r ut prouidentia principis, active, idest, qua prouidet: & timor principis, passue ,
102쪽
uestri,& non uestrum r at nemo uestrum, & non uestri: & hc cum partiti uis, superlatiuis , & numeralibuS. Post uerba,participia, gerundia, & nomina adiectiva, quae uolunt genitivum, ponemus mei,tui, sui, nostri,& uestri: Excipe interest, refert, & est, cuin quibus dicimus, mea, tua, sua,&c. ut suo loco dictum est, Pio nomine reciproco, sui, sibi, se, utimur, quando tertia persona transit in seipsam, S pronomen refertur ad suppositiun ; ut Caesar amat se,recordatur sui, indulget sibi, loquitur secum. Idem etiam,quando additur alterum uerbum: ut Ma cellus te precatur, ut miserearis sui, ignoscas sibi, ne 1 e hostem existimes ; ut secum loquaris. Cic. pro Rosc. nunc sibi ex animo scrupulum', qui se dies, noctesque stunulat, ac pungit, ut euellatis postulat. Idem ad Att.qui etiam a me petieri .ut secum,&apud se essem quotidie. Quamuis, qua- do adsunt duo uerba, possimus indisserenter dicere , omnes optant, quod sibi,uel eis utile est rrogat te, ut sui,uel eius miserearis;ut suus,uel eius silius apud te cenetr omnes boni, quantum in se, uel in ipsis fuit, Caesarcna occiderunt. Item gram malicorum est, uel grammaticis licet inter te, uel
inter ipsos certare,cum casib ns obliquis: cum rediis autem, uel atqui ualentibus, dicimus tantum, inter ter ut gramatici temper inter se dissentiunt, uidi grammaticos inter se dissentire, non inter ipsos. Reciproco uero suus uilinur, uel quando fit trans-
103쪽
goo De connructionetus a tertia persona possessoris in rem possessam:
ut Petrus amat suos filios, recordatur suae matris,
obedit patri suo, & est sua sorte contentus a Vel quando fit transitus a re possessa in ipsum posse iasorem: ut Petrum amant sui filij r indulsit illi suus
pater, ulciseentur illum moros sui. Quoties autem pronomen suus refertur ad appositum, dicimus eius, & eorum, vel earum: ut opto virtutem propter praestantiam eius, ct non suam. Ite honoras consules,& eorum dignitatem:cepit
Ieenas,&catulos earum: adhaeret musis,& earumpr siditsed si dicatur,Petrus amat Paulum,& fratres suos, intellige Petrit si fratres eius. I. Pauli. Quando vero dicimus cum duabus tertijs personis, Petrus rogat Paulum,ut se, suaque curet; sen-RS. Iudicio potius, qua vi verborum percipieturi licet sepe vitetur amphibologia genitivo , eius, vel eoru, quado refertur ad remotiore: ut Petrus rogat Paulum,ut eius misereatur,id est, Petri,&c. Praeterea si appositum coniunctum fuerit tam cum
infinito, di participio , quam etiam cum aliquo nomine adiectivo,utemur reciprocor ut vidi Platonem legere, vel legentem suos libros, & hilare in suo gymnasio.Item, quando appositum erit aliquod pronomen relativum; ut ille, ipse, iste hic,&is; satius erit uti reciproco; ut inueni eum ante suam domum, illum vidi in aedibus suis,&c. Demum quando, suus, est substativum, aut pro proprio, aut pro domesticis, in plurali tamen; errari fere non potest: ve de hoc dixi suo loco, & ordine , haec reseram suo tempore: reperi eum cum suis,vel inter suos,&c.
104쪽
Constructione. R positiones aut cum alijs partibus com
ponunxur, aut praeponuntur casibus e de hoc posteriori modo regunt post se accu-- : -- satiuum,vel ab latiuum, vel utrunque. Accusativo seruiunt, Ad, apud , ante, uersus,adue sus, uel aduersum, cis, citra, circum, circa, circiter, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, propter, Ob, pone, per, prope, secundum,post, trans.
. ultra, praeter,iupraiusque, secus, penes; Ex quibusi i ersus postponitur: usque,&penes, praeponuntur,& postponuntur. Ablativo seruiunt,a,ab abs,cum, coram, clam,de,e, e X,pro,pr palam, proeul, absque, tenus: Ex qui- bus,cum, postponitur his pronominibus, me, te, se, nobis, uobis, quinqua,qui, & quibus,ut mecu, uobiscum,quibuscum,&c. Et sic, tenus,sed in singulari cum ablativo, &in plurali pleruaq; cum. genitivo, ut ore tenus, & crurum penus. Serviunt utrique, in, sub , super, & subter, id est, cum uerbo quietis, ablativo; & cum verbo in itus, accusatiuor ut exemplis patet in constructione communi. Sed, in , pro erga, contra, &per, vult accusativum: ut pius in Deos, crudelis an suos, fert pisces in cenam, commodauit mihi librum in mensem. Sub, pro paulo ante, vel cir- citer, vult item accusativum: ut sub lucem , sub galli cantum . Super, & subter plerutaque accusativo seruiunt, seu motus, siue quies significe-
105쪽
tur. SVper pro, de,exigit ablatiuummi super Re flore multa rogat.Sed pro, inter,ultra,& praeter, . habebit accusativum e ut super cenam occisus est, erant super mille, & super cetera scelera. Haec sex praepolitiones reperiuntur tantum in compositione, di, dis, re, se, an, con. Et animadue tendum est, verba, quae a praepositionibus componuntur, quandoque recipere casum praepositionis, & quandoque repetere ipsam praepositionem: ut adeo te, vel ad te. Tandem praepositiones sine casibus transeunt in adverbia.
DE ADVERBIOR v sConstructione.
ri Duerbia determinant verbi actionem, uel nominis significationem, ut adiectiva d terminant substantiuar ut recte scribit, deest valde doctus, &c.
Ad uerbia, en, &ecce, regunt nominatiuum, vel accusativum I ut en noua turba , ecce mi serum hominem.
Satis, abunde, assatim, parum, paululum, pauxillum, instar, partim, & ergo , pro causa, regunt genitivum: ut satis pecuniae, diuitiarum aflatim, illius ergo: & ponuntur loco nominatiui, vel accusativi, ut nominas tantum, plus, dic.
Adverbia superlativa,& quaedam localia regunt geniti uuinet ut maxime omnium , ubi locorum λ α sic ubinam, ubique, ubicumque, ubi uis, quouis, quoquo, nusquam, di longe terrarum, vel gentia.. Item
106쪽
-uerbiorum. Io I. Item dicitur eo consuetudinis, huc malorum ven tum est, interea loci, tunc temporis. Sed pridie, . di postridie possunt habere etiam acculatiuum ἔ.ut pridie eius diei, postridie ludos, dic.
Datiuum regunt ista, conuenienter, congruenter, & obuiam, quia retinent constructionem suorum primi liuorum.
Accusativum plerunque habent propius, & proxime: ut idque propius fidem est i quam proxi-
. me Italiam cst.licet habeant quandoque dati uulvi propior, & proximus nomina. & quandoque etiam ablativum cum, a, uel, ab ; ut stellae aliae
propius a terris mouentur, aliae remotius: abhine, cum uerbis praeteriti temporis iungitur ac-- cusativo, uel ablativo et ut abhinc tres uel tribus annis. Ablatiuum uolunt adverbia comparativa r ut Iacryma nil citius arescit. De Ad uerbijs localibus dictum est suo loco. Vt pro, postquam, di quemadmodum, iungitur imdicatiuor alias semper subiunctivo. - , , Indicativo, vel subiunctivo iunguntur, Cum , quando, quotiescumque, antequam, nae, & priusqua. Ne, prohibens, iungitur lubiunetiuo; ut cave, ne facias ; & quandoque etiam imperativo, ut ne P
Iunguntur positi uis, peti perquam, sane, valde, multum, &c. Excipe, quam, pro quantum, cum solo uerbo possum rvt quam potui maximis itineri in . bus. Et dicitur id disiicilius est, quam ut facias. tquam pro, valde, iungitur superlativis ablol te positis.
107쪽
xo De constructione Tain, & quam cum positivis saepe, cum superlativis
. raro, cum comparativis rarissime. ι
Ad uerbiain, um, iunguntur positivor in , o, comparativo, & interdum superlativo.
ininatiuo, accusativo,& etiam vocativo, uolunt, o, heu, proh, & ah. Dativo iunguntur hei, vae, & interdum,
oniunctiones, quod ad regimen , casuum pertinet, caret constructione. De reliquo autem sciendum est, copulati uas, & di Diunctivas ad idem uerbum relatas, copulare similes casus r ut uiri,& ciuis: nisi aliud impediat: ut Romae, & Venetijs. Etsi, tametsi, & quamquam in principio periodi, iunguntur indicatiuo: alibi, etiam lubiunctivo rsed etiamsi, quamuis, & licet, & ut, pro quamuis, subiunctivo semper. Ne causalis, subiunctivo iungitur: ut metuo ne intus sit. ita etiam, ut ne, si, ni, nisi , quia, & quod, pro quia, iunguntur indicativo, uel subiunctivo Et hoc hactenus . .
108쪽
Enera substantivorum nominum tribus generatim modis cognoscuntur, id est, si gnificatione, terminatione , & auctori
Quod ad significationem pertinet, Nomina viro. rum, ossiciorum virilium, deorum, fluuiorum,. mensium, ventorum, & montium , sunt generis masculinit ut Petrus, Turca, Aedilis, Apollo, padus, Ianuarius, boreas, Helicon. Nomina mulierum, ossiciorum muliebrium, dearum, arborum, Insularum, prouinciariim, & vrbium, sunt generis foeminini ε ut Helena, obstetrix, Venus, prunus, Samo, Aegyptus, Neapolis, &c. Nomina fructuum, litterarum, & cuiust bet partis materialiter sumptae more logico, sunt generis neutri aut prunum, hoc a, b, &c.& illud
Nomina , quae ad marem , foeminamque pertinere possunt,iab eadem terminatione, sunt generas communis: vi hic & haec coniux, parens, celebs, custos, sacerdos, uates, antistes, interpres , hospes, spes, adolescens, iuuenis, cliens , ciuis , testis, bos, sus, dama, ales, grus,serpens, anguis, Sc. Quibus addi possunt, quae appellantur generis incerti; ut hic uel haec dies, finis, calx, margo, cortex, piamex, silex, barbitus, & pampinus: quae
109쪽
r oo De Generibus Nominum. quae adiectivo distinguuntur, ut dies Iongus,vel, dies longa. Substantiva vero duarum terminationum, In altera sunt generis masculini, in altera foeminini rvt Tullius, Tulli a, socer, socrus, lupus, lupa, vi- ctor, victrix, rex, regina, &c. Nomina Adiectiva, & numeralia r ut bonus na. num; & duo, tres, quatuor, &c. sunt generis omnis: & cognoscuntur, ut in concordanti)s di- ctum fuit. Nomina auium, piscium, & ferarum, sunt generis promiscuir quia sub uno articulo, hic, aut, haec, continentur animalia utriusque sexust ut hic le-
Ius, haec aquilar Et in his sexus distinguitur
oc modo lepus foemina, aquila masculus, &c. Excipe, quae separatim declinantur rut gallus, gallina, ursus, ursa, ut supra: Item quae lunt generis incerti, ut turtur, grus, bubo, halcyonis, camelus, & bubalus. Terminatione cognoscuntur e quia Masculina deis
sinunt in o, an, en , in , er, ir, or, os, et, us, F minina in a, as , es, is, aus, & in ,s, post consonantes, ut ars, frons ; Item in, x, &, io. Neutra inae, i, u, c, i,m, n, ar, ut, &in, t. Quae omnes
.: supradictae regulae cum multis exceptionibus intelligi debent. Auctoritate cognoscuntur ex adiectivo,quod cum . substantivo iunctum legetur.
110쪽
minationes Nominatiui singularis,
Rima declinatio habet solum, a, Iatinamias, es eS, graecas da am, barbat,ia term anationem : Continetque genus mastuli-num, scemininum,& commune t ut hie poeta haec musa, hic & haec advena, Aeneas, Peisnelope, Nerine, grammatice, Anchises, Priami. des, & Adam. Secunda habet quinque terminationes s er, ir,ur,us, &urne& tria genera, Masculinum, Fceminianum, & Neutrum tui hic magister, vir, satur, haec corylus, & hoc templum. Item tres graecas, - eus, diphthongum, on, os: ut Orpheus, Ilion,
Tertia habet omnia genera, & quinquaginta sest
terminationes: ut poema, cubile, sinapi, moly, homo, lac, David, tribunal, inet,pugil, sol,eonsul, litan, siren, delphin, simon , calcari crater , cor, martyr, ebur, pallas,pes, rudis, Aeneis, bor, laus, glans, dens, frons, ars, ArunS, iners, comcors, tyburs, puls, hyems, arabs, plebs, chalybs, scrobs, daps, auceps, stips, inops, caput, fax, rex, nix, nox, nux, falx, lanx, lynx, quincunx, arx . Quibus adde quaedam indeclinabilia:but tot, Neptet, tantundem, nequam, dic. - Quarta