Philosophia ad usum scholæ accomodata. Auctore m°. Guillelmo Dagoumer, philosophiae professore in universitate studii Parisiensis. Opus ab ipso reformatum, variisque tractatibus auctum. Tomus primus sextus Metaphysica

191쪽

28o META PHYSICA. nata est altercatio inter Philosophos utruinrationes Cartesianae valerent, & intentum probarent; plurimis , ut fieri solet, novum

philosophandi genus impense laudantibus paliis , quos inter viri magni nominis, contrad icentibu . At res peragebatur sne sundamenti Re- Iigionis vel naturalis periculo; scilicet utra que pars fatebatur , ii praesertim qui Platonem cum sanctis Patribus divinum vocant, corpus & spiritum esse revera substantias specie diversas , donec Spinosa Carte-so, Aristoteli & omnibus aliis Philosephis

aperte refragatus, dogma prius expositum , in lucem emiserit , quo persuadere vult iubstantiam numero unicam cum suis attributis , modis & accidentibus , esse ipsum universiim : unde, quae in ipsa substantia. reponi non pos Iunt, reponit in ipsius mois dis , quos vocat entia modificata , quae tamen ipsa sunt modificationes ; unde , quae Cant mere extensa ut sossilia, mineralia, metalla , plantae, sint entia modificata ;quae sunt extenta simul & sensitiva , qualia sunt omne brutorum genus , sint pariterentia molificata : denique entia extensa simul sensitiva & coilitantia sunt tertia species entium modificatorum. Caetera quae

de hoe systemate suprὶ dicta sunt, lege r

vitia quae ex iis scaturiunt innumera ,

juxta uisum scholae, refellam , postquam

192쪽

demonstraverit corpus & spiritum esse se stantias specie diversas. Utrum Cartesius revera demonstraverit spia

ritum ct corpus esse substantias specie

diversas. Hanc demonstrationem in suis meditationibus praesertim assequi conatus est Caristesvis; nimirum meditatione secunda id eam claram & distinctam principii cogitantis sibi videtur proponere, & obtervat facilius spiritum concipi quam corpus; in sequentibus illud disci imen identidem tentat quod, medita itine sexta , totis viribus aperire coinnatur hac fere ratione , quia novi ea om-Mnia , quae clare & distincte concipiuntur, posse produci a Deo talia qualia conci-M piuntur , sufficit, si clare & distincte rem

Munam concipiam sine altera , ut certus rasim rem unam esse diversam ab altera : itaque, dum ex una parte habeo claramis& distinctam ideam mei, quatenus sum Ndumtaxat res cogitans , & non extensa , M& dum ex altera habeo ideam distinc-υ tam corporis , quatentis est tantum resis extensa S minime cogitans, certum est

Manimam meam , qua sum id quod sum, is esse plane & revera distilinam a meo

193쪽

181 META PHYSICA.

Quid ad haec Arnaldus 3 ut maior huius.ce argumenti sit vera , idea non modo debet esse clara & distincta , sed debet esse integra vel in principiis ipsius Cartesii, qui in suis responsis ad primas objectiones , solam distinctionem formalem sufficere fatetur, ut una res distincte & separatim ab alia concipiatur ; unde ibidem haec addit Cartesius : sed concipio integre quid sit corpus sid est , concipio corpus ut rem completam dum judico id unum ipsum

esse rem extensam, figuratam , mobilem , &c. licet de ipso negem quae pertinent ad. naturam spiritus : ex altera parte concipio spiritum esse rem completam , quae dubitat, quae inteli git, quae vult, Sc. licet de ipso negem qua cum que pertinent ad corpus ;debuit ergo probari a Cartesio hanc corporis & hanc spiritus ideas esse completas& integras. Cartesius in suis responsis ad hanc A naidi objectionem soletur solum Deum habere possc rerum ideas integras proindeque non posse dari rei notit am , quae sit integra ,

sed sufficere ut idea it distincta sit, ut per

eam noscamus rem esse completam : res

autem completa , inquit, nihil aliud est qtiam ipsis substantia donata sormis , aut at imbut i sufficiei tibiis, ut cognoscatur ipsam esse sebstantiam; sed hoc posto, ruit plane demonstratio Cartesian a, nisi certitudo

194쪽

habeatur esse in ipsa substantia sermas &attributa, quae sussiciant ut completa st. Alici via Hemicus More Anglus in universitate Cantabrigiensi Prosessor , de mons

trationem Cartesianam impugnat : Deus est res extenta, inquit , nempe est omni- Praesens , & universam mundi machinam , singulasque eius partaculas intime occupat; 'quo modo enim motum imprimeret materiae , nisi proxime quasi attingeret materiam : Deus igitur suo modo extenditur

atque expand Itur.

S c ipsi respondet Cartesius : Ego ver. non soleo quidem de nominibus dispretare , atque ideo , si ex eo qKod Deus fit ubique , dicatali uis eum esse quodammodo exiensium , per me licet; ubi negat de Deo, de Angelis, extensionem , quam corpori tribuit in partes divisibilem. Altera epistola data ad Cartesium ipse

More sic t ps um urgct : per veram extensionem intelligis quam tangibilitas ct impenetrabilitas comitatur; hanc etiam ipsam nego in Deo , in mente , in Angelo , tamen assero aliam esse extenstionem aque veram, qua in Angelis, menteque humana, ut terminos , se a ct figuram habet, cum Deus , quant mmens humana capit, sit totus ubique , inteAraque sua usntia omnibus spati s spatio u.n luepuhctis a sit; non es et ideo divisibilis r tinde salsentiam seu amp. itudinem, ut ipse vocas a

195쪽

divinam , mensurabilem agnoscam , Deum autem ipsum divisibilem nullo modo. Ipse existimo immane quantum differre divinam amplitudinem oe corpoream ; divina sub sensum cadere non potest, corporea potest; disiηa increata ct independens , corporea creata is dependens; haec crassa ct impenetrabilis, illa penetrabilis, per omnia pervadens, ex totalis ct integra essentia repetitione ubi uitaria. Cartesius sic respondet : nullam intelligo nec in Deo , nec in Angelis , vel in mente

nostra , extensionem substantia , sed potentia duntaxat, ita scilicet ut possit Angelus potentiam suam exercere , nunc in majorem , nunc in minorem substantia corporea partem rquod autem quis extenstonem, qua solius potentia est, tribuat substantia, ejus pra-judicii esse puto; quod quidem sic aliis verbis

exprimit: puto Deum , ratione sua potentia , ubique esse: ratiove autem sua eisentia nullam plane habere relationem ad locum. Idem More responsum dedit: puto implicare contradictionem quod potentia mentas sit extensa, cum mens ipsa non sit extensa ullo modo ; cum enim potentia mentis sit modus mentis intrinsecus, non est extra mente, ipsam, concedis Deum ubique esse rations potentia, non rarione essentiae, quo potentia divina, qua Dei modus est, extra Deum

esset ytari potentia nempe divina attingit

196쪽

M ET A PHYsICA. I smateriana, ct modo aliquo reali unitur cum ea, ac proinde extenditur, nec tamen interea separatur ab ipsa divina essentia. Tandem responsonem ad Morum , sed inchoatam , paraverat Cartesius, in qua sunt haec verba : dixi Deum extensum ratione potentia, quod scilicet illa potentia se

exerat, vel exerere possit in re extensa, cerrumque est Dei essentiam debere ubique esse praesentem, ut ejus potentia ibi post se exerere ; sed nego illam ibi esse per modum rei extensa; hoc est , eo modo quo pauo anterem extensam descripsi. Haec ex Arnaldo & Philosopho Anglopriemisi, antequam meam sententiam aperirem de demonstrationem Cartesii insorisma proponerem, ut intelligerent omnes non

negasse spirtibus quamlibet extensionem , V. g. eXtensortem totius substantiar, sed tantum tribuisse corpori extensionem divisibilem qu9 substantia partes habet quae substantiae sint extra partes quae substantiae sint, ex qua potuisset demonstrare Cartesus corpus & spiritum esse res duas , duallsubstantias, ut patebit. Has dedit definitiones Cartesius. Spiritus substantia sit cui immediate inest

cogitatio.

Corpus siubstantia sit, cui immediate inest

extensio cum caeteris ejus appendicibus.

Hisce definitionibus addidit axioma:

197쪽

186 tM g T AP H YSIC A. duae res distinguuntur, si una possit existere seorsim ab alia. His positis, posuit hanc propositionem; spiritus is corpus sunt duares distincta. D EMO NS T RAT IO. Quidquid clare concipitur a Deo, fieri potest ut concipitur: atqui clare concipitur spiritus, id est , substantia cogitans, sine corpore, id est, substantia extensa; & aliunde tym clare concipi potest corpus sine spiritu , ut quisque fatetur; erso saltem, Deo volente, spiritus potest esse sine cor-POre, re corpus sine spiritu. - Refellitur Carisus. Ut illud accurate fiat, i q. Postulo cum

Cartesio cogitationem non esse rem ipsam cogitantem, ut Cartesiani recentiores do-Cent, & unam cogitationem non esse subjectum alterius cogitationis, sed esse ipsius speciem. 29.Substantiam non cognosci immediate per semetipsam ; sed eatenus cognosci, quatenus ipsius modificationes cognoscuntur: utrumque postularum patet ex responsione ab ipso facta tertiis objectionibus. His positis, sic argumentor: eatenus Caris

resius potest concipere corpus dc spiritum

Diuiti sed by Coos

198쪽

M ET APH YSICA. ISTesse duas res diversas, quatenus ex conceptu cogitationis 3c extentionis colligi pollet corpus de spiritum esse res diversas : atqui eX conceptu cogitationis & extensionis colligi non potest cortas & spiritum esse res diversas ; nam , ut ex conceptu modificationum colligatur res esse diversas, non sufficit quod modificationes concipiantur diveris , quia nimirum diversae forma litates possunt esse in una eademque re; sed praeterea concipi debent incompatibiles: atqui, licet cogitationem & extensionem diversas com ceperit Cartesius , in quasum alia est perceptio cogitationis, alia extensionis, tamen nusquam concepit ipsas incompatibiles. Nam i'. Nulli bi dixit ipsas sic a se con-

. tiUU tauum clixit, nullam esse assinitarem inter extensionem & cogi ationem:

verum aliud est modificationes esse incompatibiles, aliud est non esse affines.. Qui concepissct extensionem & cogitaintionem incompat biles, i pie, qui diligenter inquisivit qualis foret animae sedes in cer bro, quale dom cilium; qui unam negavit Deo extensonem, quae foret species similis extensioni coi porum , qui timebat ne ex hac extensione Deus foret in partes discerptibilis & divisibilis, atque sic de aliis spiritibus; igitur ex conceptu modificationum extensionis & cogitationis non potuit Cartesius colligere corpus & spiritum esse res

199쪽

diversas, cum extensio generatim sit genus corporis & spiritus : extensio vero divisibilis differentia corporis, quia eatenus haec extensio divisibilis est, quatenus corpus est substantia entitative infinita, cujus partes Positae aliae extra alias , sunt totidem substantiar : est autem indivisibilis in spiritibus, quatenus spiritus est substantia entitative una, id est, carens partibus quae substantiae

suat. Et certe , si attentius meditemur rationes

Cartesianas, facile deprehendetur sophis. ma; nimirum alippon t semper corpus Scspiritum esse duas res, & ad id unum tenis dit , ut probet res illas esse diversas : porro cardo dissicultatis ira A; rs ror. rapstus non est, sed in ipsa pluralitate & distinctione ; dicunt quippe adversarii, corpus Scspiritum unam eamdemque rem esse; proin indeque supponi non debet res esse duas, sed probari q iod a Cartesio probatum non fuit ; sane si darent adversarii corpus M spiritum res esse duas, nihil facilius probatu esset ex diversitate perceptionum extensionis & cogitationis, quam ipsa rerum

diversitas. .

Denique inspiciamus ipsas rationes Cartesii; en propositio minor: clare concipitur

spiritus, id est substantia cogitans , sine compore , id est, fine substantia extensa. 1'. Vides spiritum & corpas sumi tanqquam duas res.

200쪽

METAPHYs Ic A. I 892 . Eatenus concipitur spiritus, quatenus concipitur cogitatio : eatenus concipitur Corpus , quatenus concipitur extensio : poris

ro potest quidem inadaequatὸ concipi res

cogitans, licet non concipiatur extensia :verum exinde non sequitur rem cogitantem

aliam esse a re extensa : quapropter vox illa sine aequivoca est, vel est exclusiva, vel praecisiva ; si sumatur a Cartesio praeci sive, non bene sequitur distinctio rerum, sed abstractio : si tamatur exclusive , absolut8 negatur minor , nec usquam a Cartesio probata fuit. Idem dicas de particulis tantum dc non in hac phrasi: ergo quia ex una parte habeo claram o distinctam ideam mei, quatenus sum dumtaxat res cogitans se non extensa; scilicet pernego concipi posse rem cogitantem, ita ut in ipsius idea sit exclusio extenia sonis, quae genus est rei cogitantis, deest ipsius proprietas, quatenus est indivi-

sbilis.

Dices : possum ideam claram & distineatam habere mei cogitantis, etiam negato quod ullum existat corpus, existat ulla extensio; ergo potest concipi res cogitans

cum exclusione extensionis.

Concedo antecedens nam quidni possit inadaequale concipi res cogitans, & postea negari existentia extensionis, licet extenso frustat cum cogitatione in una eademque