장음표시 사용
401쪽
3sio META PHYSICA. I differentia ad intensionem est ea quires est indifferens ad recipiendas formas ita majori gradu vel minori, ad producendos
effectus, vel intensiores vel remissiores: V. g. in itferentia cerae, ut sit magis vel minus mollis, hominis ad amandum amore vehementiori, vel remissori.
Indifferentia ad individuum est ea qua res indifferens est ad sormas solo numero distinctas, aut ad effectus solo numero multiplices : v. g. indifferentia cerae ad recipiendam hanc rotunditatem , vel illam ;hominis ad amandum amore hoc, vel illo. Huic indifferentiae quadruplici opponitur quadruplex determinatio. De terminatio ad speciem est ea qua res indifferens ad sormas specie diversas, aut ad effectus specie diversos, determinatur ad formam , aut ad effectum hujusce speciei ,
Iotius quam alterius: v. g. determinatio cerat ad recipiendam rotunditatem, potius quam quadraturam , hominis ad amandum potiusquam odio habendum. Determinatio ad exercitium ea est qua res indifferens ad recipiendam formam, vel non, ad agendum, vel non, determinatur ad recipiendum, ad agendum : V. g. determinatio cerae, ut fiat rotunda potiusquam non rotunda; hominis ad amandum
Delei minatio ad intensionem ea est qu1
402쪽
M ET APH YSICA. 39 Ires indifferens ad recipiendas sermas intensores , vel remissiores, ad producendos effectus intensiores, vel remissiores, deteraminatur ad tarmam recipiendam talis intensionis, & effectum producendum talis intensionis : v. g. determinatio cerae , ut fiat magis mollis quam minus, hominis ad amandum amore vehementiori quam rem illiori. De terminatio ad individuum est ea qua res indifferens ad plures numero sermas recipiendas, & plures numero effectus producendos . determinatur ad hanc numerbformam recipiendam potius quam illam ;ad hunc numero effectum potius qu milium : v. g. determinatio cerae ad recipien-ἐam hanc rotunditatem potius quam illam , hominis ad amandum hoc amore potiusquam illo. PRIMA PROPOSITIO. Deus in tempore nos determinat tum ad speciem, tum ad exercitium, tum ad intensiionem, tum ad individuum in actionibus supernaturalibus.
Probatur : ex verbis ipsius ' Christi, sine me, inquit, nihil potestis facere ; non vos me elegistis, sed ego elegi vos : & Apostolus
403쪽
sc hominem alloquitur quis te discernit 'quid habes quod non accepistis' s autem accepigi, quid gloriaris, non acceperis Hinc Theologi non modo admittunt gratiam comitantem, sed praevenientem ; iis vero propositionem hanc probandam relin quimus : sussiciat observasse determinationem hanc, essicacissimam licet , non nocer libero hominis arbitrio, ut iidem Theologi Probant, praesertim ex S. Augustino. SECUNDA PROPOSITIO. Deus physice nos determinat ad indiviis duum actionis. Probatur: nam, si careamus potentia nos
Aeterminandi ad individuum actionis, certδDeus nos determinare debet: porro caremus hacce potentia ; inde libertas nostra exte ditur quidem ad speciem, exercitium, Mintensionem, sed non extenditur ad indi' viduum: hinc nullum est meritum, nullum demeritum ex individuo actionis.
Observa propositionem esse de individuo actionis, non de individuo obiecti : v. g. Petrus habet potentiam se determinand1 ad amandum suum patrem potius qu malium , ipsius pater est hic homo potius
quam ille: en individuum objecti ; Ied
404쪽
MET.A PHYSICA. 39 non habet potentiam ipsum amandi hoc numero amore potius quam illo. TERTIA PROPOSITIO. Determinamur in nostris actionibus ab objectis quae in nos agunt. Patet experientia : nam , si objecta non'
moverent facultates nostras, manerent ine
aes & otiosae : hoc quippe discrimen est inter divinas & nostras, quod objectum divinarum sit mere terminans, objectum vero nostrarum sit motivum; enimvero priusquam agamus , necesse est ut sint in nobis impressiones ; scilicet Deus nihil patitur :patimur autem nos ab extrinseco : sunt occasione motuum in variis partibus corporis nostri variae impressiones in principio cogitante, ut dictum est, & fusius exponetur. Q&ARTA PROPOSITIO. objecta circumstantia serὸ semper im ponunt animae necessitatem ut sentiat. Patet eadem experientia : ratio petitur exeoncupiscent a rebelli; nimirum posita semel certa dispositione mechanica in corporea rostro, est protinus in anima sensatior v. g famis, posita certa dispositione ventriculi , visionis, posita commotione nervi optici3, amoris, posito certo sanguinis fluxu, certi
405쪽
M g T A P H Y S I C A. temperie, &c. Hinc senssus peccatum nori est, quia nemo peccat in eo quod caverunon potest; hinc motus primo primi peccata non sunt; sunt quidem imperfectiones Naturae , quae ab innocentiae statu excidit :sed illae imperfectiones non imputantur ad
culpam : significantur ' grabato quod homo sanus factus ferebat. Dixi fere semper : nam, si modo aliis objectis possit distiani principium cogitans,
feri potest ut objecta non excitent impressones, licet validissime feriant organa : . g. miles totus vindictae intentus nullum dolorem sentit, licet plurimis plagis affi- Ciatur, quia non attendit, nec ullam sui corporis habet rationem : sic Presbiter Affricanus do quo loquitur S. Augustinus, ita a corpore abripiebatur, ut nullo dolore tangeretur, ii e igne admoto combureretur. Hinc majori dolore assiciuntur qui maiorem corporis curam habent, qui ipsi conservando semper student , si aliquatenus lapsantur, V. g. mulieres praesertim nobiles, quae sui corporis cultum affectant, ad minimam vel cu icular laesionem dolore maximo afficiuntur; sic pariter quidam viri muliebri ter insanientes : at vir sortis & cordatus eadem omnino negligit, neque ullo dolore inde cruciatur. Hinc mirum non est si Ma
406쪽
irres, si Confessores, qui corpus jejuniis
macerabant, lacerabant suppliciis , varitiaque poenitentiae instrumentis, qui spectabant
Corpus ut sarcinam impedientem ne ad Deum convolarent, exultaverint & iverint
gaudentes , quoniam digni habiti saerant pro Christo contumeliam pati, & acerbissima mors ipsis plena gaudii vita suerit :porro, ut iti corpus spectarent, necessaria erat gratia Salvatoris. QN IN T A PROPOSITIO
Objecta circumstantia, dum moVent, non imponunt animae necessitatem ut consentiat. Probatur : nam non imponunt necessitatem substantiae , quae potest consentire , vel non: atqui anima rationalis potest consentire,
vel non; est enim libera, ut probatur in Moralibus; ergo, dic. Et certe, licet sensus sit necessarius, conis sensus liber est, si anima possit sensum minuere, & ad alia objecta se convertere: atqui id frequenter contingit; porro, dum anima ad alia objecta se convertit, major propensio vincit aliam , ipsamque debilitat, in quantum pluribus intentus minor est ad sngula sensus : sensui autem debiliori denegare consensum non ita dissicile est.
407쪽
120 MET A PHY s PC R. SEXTA PRO Pos ITIO Praeter illas motiones, necessarius est Deticoncursus, quo Deus ipse nobiseum agat. Probatur,ut enim talis concursus nece sarius sit, sufficit et da actio nostra, etiam dum fit, essentialiter a Deo dependeat: atqui dependet a Deo essentialiter; ergo, &c. Quemadmodum autem actio qua Deus Conservat creaturas in esse suo, nihil aliuiuest quam perpetuus divinae voluntatri influ-Σus , quo vult eas semel factas tam diui permanere , it actio qua concurrit cum creatura nihil. aliud est quam perpetuus. divinae volantatis influxus , quo vult crea turam , quae habet potentiam agendi, pexa sere in tempore quae ipse decrevit. Objectionum SolutIoia objicies. Si Deus concurreret cum Creatura. ad omnes ejus actiones, esset auctor peccati : absurdum consequens; ergo M
Distinguo majorem : peccati materialitensumpti, concedo: forma liter sumpti, nego Epariter distinguo minorem, & nego conse
Itaque , quia peccatum sermaliter sumptum non est quid positivum, non est actio,
ipse, sed absentia bonitatis, ideo, licet inua.
408쪽
M E T A P Π Y S I C A. 3yy concurrat ad nostras actiones, non est au tor peccati formali ter sumpti.
Instabis : quando duo sunt infali biliter
Connexa, qui est auctor unius, centetur elle auctor alterius : atqui materiale peccati plerumque Sc formale peccati lunt duo in- fallibi Iiter connexa ; ergo Deus est auctor peccati formaliter sumpti. I'. Nego majorem : nam , V. g. Claudicatio venit a caufis omnino diversis; nimirum claudicatio, ut claudicatio est , venit a curvitate tibiae, & claudicatio, ut est motus, oritur a vi motrice: atqui tamen claudicatio, ut est motus, de claudicatio ut claudicatio
est, sunt duo infallibiliter connexa ; scilicet ..ut uno exemplo plura complectar , motus& determinatio motus sunt duo infallibiliter connexa; est tamen alia causa motus , alia causa determinationis: v. g. pila habet a brachio quod moveatur ; habet a reticulo quod superiorem vel inferiorem partem pe-tat : sunt ejusdem rei alia exempla. Egregius pictor utatur penicillo depravato, quid quid boni erit in tabella, ad pictorem , quidquid deficiet , ad penicillum reseretur di pariter. scriptor peritus dirigat manum ti-aonis, quidquid erir bene scriptum magistro tribuetur; quidquid vero devium, intelligetur esse tironis opus r ea serὸ ratione Deus nos dirigit, quod bonum est in actioin
m ab ipso oritur; quod defice, a nobis.
409쪽
. 2'. Distinguo majorem : censetur esse auctor alterius permittendo, concedo: efficiendo, subdistinguo : si sit positivum ,
transeat : si sit absentia positivi, nego: Porio formale mali positivum non est, sed est absentia bonitatis. Insistes : Pictor utens penicillo quem emendare posset, si vellet, censeretur auctor defectus in tabella ; Deus vero potest nos emendare, si velit; ergo censeri debet auctor defectus qui in nobis est.
I R. Ad antecedens: Pictor utens malo penicillo quem posset emendare, non ideo censeretur auctor desectus ; potuit enim ipsum non emendare, ut omnes intelligerent suam peritiam , in eo quod malo usus penicillo, rem tamen egregiam depinxerit;
quippe ex infirmitate instrumenti colligitur petitia opificis, sicut sapientia & omnipotentia colliguntur ex eo quod , si Deus permittat mala , ex illis eliciat bona. 19. Magna est disparitas Deum inter depictorem; sichor quippe est causa particularis , quae proinde operi suo invigilare debet : at vero Deus est provisor generalis totius Universi, qui bono totius Universi debet studere : porro est de bono Universi. ut mala quaedam eveniant, ut patebit postea. Urgebis: si Petrus concurrat cum Paulo adactionem malam , certe Petrus erit auctor.
Peccati sormaliter sumpti; ergo etiam Deus,
410쪽
M ET A PHYsic A. by si eoncurrat ad actionem malam cum
Nego consequentiam : disparitas est,
quia Petrus concurrens non modo efficit materiale , sed deficit in formali : porro Deus nunquam deficit. Probatur : ille deficit qui non impedit malum quod potest impedire : atqui Deus in hac hypote si non impedit malum quod pollet impedire. Distinguo majorem : si si causa particu laris, concedo: si sit universalis , nego : id edvero Provisior generalis non deficit, etiamsi non impediat malum quod posset impedire, quia i ple debet intendere bonum Universi ,
ut modo dicebam, debet intendere manifestationem suae sapientiae, misericordiar, justitiae , omnipotentiae, &c. Porio est de ratione boni universi Sc ejus persectione, ut mala sint, nec aliter possunt manifestari attributa divina; videlicet quomodo parceret Deus, quomodo puniret 3 nonne est maximum omnipotentiae , sapientiae argumentum, quod ex illis malis eliciat bona
quippe ' sustinuit in multa patientia vasa
ira apta in interitum, ut ostenderet divitias gloria sua in vasa misericordia, ctc. Si non esset persecutio Tyrannorum, non esset aatientia Martyrum; multa bonae deessent: Rom. c 9α