장음표시 사용
451쪽
ratio ; objecit Angelus Philosophus: inept:
hoc dicitur, ego sum cogitans : ergo ego sum rogitatio : ego sum intelligens, ergo ego sum intellectus : nec enim dici potest : ego sum ambulans; ergo ego sum ambulatio ; quia distingui debet inter subjectum, facultates & actus. Quid respondit Cartesus 3 Hisce nominibus mens , anima , intellectus, istio , non intellexi facultates solas, sed res ipsas hisce facultatibus praeditas ; ambulatio semper sumitur ut actus ; at cogitatio Carinlesius loquitur in sumitur aliquando ut actio , aliquando ut facultas , aliquando ut res ipsa cui inest haec facultas ; ne unquam volui intellectionem & rem intelligentem elle unum & idem ; imb nunquam postulavi rem intelligentem & intellectum esse quid idem , si intellectus accipiatur ut facultas ; denique Auctorem laudat quod dixerit actum concipi non posse sine subjecto; v. g. cogitationem stactre quae cogitet , scientiam sine re quae sciat; ambulationem sine re quae ambulet rergo Cartesius ipse discrimen admittit incertem ipsam & actum , inter cogitantem de cogitationem. Objectionum Solutio. Objicies t anima rationalis non est quidem cogitatio praecise sed est eogitatio in
452쪽
M ET A PHY SICA. Ise subsstens , quae si subjectum omnium
cogitandi modorum. Absurdum absurdo confirmatur: absurditas est, si res dicatur modificatio : alia est absurditas , si modificatio dicitur sub sstens in se, si dicitur subjectum aliarum omnium modificationum : quasi vero lac dici posset albedo subsistens in se & subjectum modificationum lactis' novi equidem Deum significari terminis abstractis, puta clim dicitur ipsa sapientia, via, veri tas & vita; sed hoc loquendi modo significamus duntaxat persectiones illas ab ipso possideri eminentissima ratione , esse ipsi essentiales, proindeque ab ipso inseparabiles; qua ratione dicitur, v. g. de adole cente qui sapit in actionibus suis, quod sit ipsa sapientia ; de viro erudito , quod sic ipsa eruditio ; de Philosopho magni nominis , quod sit ipsa Philosophia : quae quidem dicuntur ut significetur aliqua praerogativa , aliqua excellentia : sed , si hunc loquendi modum conversationi permittit Philosophia, certe non adhibet praesertim Metaphysica. Objicit clarissimus Regis analysi posse
facile demonstrari hoc modo animam rationalem esse cogitationem ; ' apres avo,
453쪽
4 2 META PHYSICA. facilement decouuris quelle est via nature parcette anal e. Le doure 9.la certitude sonides proprietesi qGe je connois en moi : les proprietes ne pelivent exister , ni eire consues
hora du sujet duquel elles sent les proprie Iecs die doute 9 la certitude ne peuvent exister hors de la pense. : la persee est done te Iutiet dia doti te ct de la certitude : or est-il que jesuis at si te s0et du dotite o de la certitude .... je suis donc une pens e ... ct ι'est ceque je cherchois. Quot verba , tot errores; atque primo si formam respiciamus illius syllogismi reperiemus in eo quatuor tzrminos ; videntur
enim syllogi simi propositi a Domino Regis
ejusdem generis cum sequentibus , siti non possunt existere ne Patre : Petrus G Paulus non pus t existeresne matre; ergo mater est pater Petri or Pauli. Aliter : slii existunt semper dependenter a Patre : Petrus 9 Paulus ex stunt semper dependenter a matre ς ergs mater est par r Petri ct Pauli. Scilicet terminus silii respondet termino proprietates ,
voces sine patre respondent iis sue subffecto ;Petrus 9 Paulus respondent illis , dubium ct certi udo; denique haec verba sne matre respondent verbis sine cogitatione. χQ. Supponamus recte concludi ab ipsio ,
certitude : ex quo sic colligit: or est-il que
454쪽
METAPHYsICA. 4 3tude ... je suis done une pensia. Pessima sanhconclusio hac quippe via demonstrabo me esse intellectum , voluntatem, durationem , Logicam , &c. Intellectus est subjectum intellectionis , voluntas est volitionis, duratio est subjectiam quantitatis, Logica est subjectum scientiae , quia intellectio est in intellectu, volitio in voluntate , durati: est quantitas , & Logica est scientia : atqui pariter ego sum subjectum intellectioniς, volitionis, quantitatis, scientiae : ergo ego sum in ellectus, sum voluntas, sum duratio , sum Logica . Si nostrae Scholae prima rudimenta cum caeteris Cartesianis non neglexisset Auctor ,
scivisset aliud esse subjectum inhaesionis quo seu proximum ; aliud esse subjectum inhaesionis quod seu remotum ; & licet cogitatiost subjectum inhaesionis quo dubii & certitudinis , ipse vero sit subjectum inhaesonis
quod utriusque, non collegisset; ergo ego sum cogitatio. Urgebis cum eodem : non potest equidem dici de modo vero quod sit existens in se, sed illud dici potest de modo apparenti : porro cogitatio non est modus verus,
sed est modus apparens , cum sit subjectum a omnium cogitandi modorum. En praeju licii scelus. Si cog ratio non si in rei veritate modus, ergo substantia
est; nihil quippe medium datur inter sub
455쪽
stantiam & modum : jam vero si substantia sit, cur termino abstracto significatur Si sit in rei veritate substantia , si sit modus tantum apparens , ergo sibi contradicit Auctor his verbis : je ne dirai pas me me , quand je uoudrai parier exactement , que jesuis une bubstance qui pense : nimirum accurate loquitur qui entia nominibus distincte significantibus exhibet. Quid sibi vult per modos apparentes Pentia quae non sunt modi, si Philosophum agere velit , non debent spectari ut modi ;Philosophus enim favet praejudicio, si non
spectet entia ut in se sunt : doceat ergo talia entia spectari non debere ut modos: deinde ad significanda eadem entia non utatur terminis abstractis quibus significantur veri modi , sed terminis quibus signicari solent res sive substantiar. Deinde quid sibi vult dum ait modos
apparentes spectari ut modos, licet revereth non sint 3 a quanam functione sic spectantur 3 non quidem a visione quae fit per oculum : ergo vel conceptu, vel judicio disi judicio, quo motivo nititur 3 est certe Conceptus oculus mentis; quidni dicatur quod concipitur Z possunt ne aliter concipi 3 alium hunc concepIum excitet; at quinam sunt illi modi apparentes 3 sunt, inqUit, extensio & cogitatio : miror Dominum
Regis, qui in exemplum laudat ea quae in
456쪽
METAPHYs Ic A. 4 scontroversiam veniunt , suntne alii modi apparentes λ s: forent, laudaremur : hoc cert Eselix de faustum quod sint modi apparentes , iique sinat prax se & nominatim, extentio & cogitatio: sed , amabo te , vir doctissime , unde hoc habes , extensionem &cogitationem esse modos apparentes ex eo, inquis, quod. mens soleat spectare res ut modificatas : potestne eas aliter spectare 3 si potest, quomodo spectat 3 quomodo desuevit ab illa consideratione 3 quia spiritus& corpus sunt entia simplicia. Repones 3 Verum praeter corpus & spiritum nulla est alia substantia ; si corpus & spiritus , si substantiae sunt entia simplicia,quaenam sunt composita 3 undenam habes ea esse simplicia, si ita spectentur, in duas veluti partes distrahantur, quarum alia sit subjectum , alia sit modificatio Dicendum quod res est ; apud se statuerat vir clarissimus extensionem esse corpus& cogitationem elle spiritum ; id ipsum veI in primo Philosophis limine insinuare voluit ; scilicet cum istud nulla ratione probari posset , & aliunde omnes , auotquod sunt, fateantur se habere corpus & spiritum,. ut res sive substantias, extensionem autem& cogitationem , ut modificationes ;ideo modorum distinctmnem statim proposuit, id est , inter definitiones & axiomata , quae
sunt totius Philosophiae principia; porra
457쪽
6 METAPHYsICA si hoc non sit ex praejudicio agere, non ii telligo quid sit praejudicium. Cur fit Anima rationalis. Respondet Catechismus hanc esse facistam ut Deum cognoscat, & amet, Aipsi soli serviat Deus quippe in omnibus operibus suis semetipsum proposuit cognosiacendum & amandum : porro cognoscitur
ut principium & finis ; ergo ipsi soli serviendum est, & caetera haberi debent ut media quibus uti licet , non frui. Deus autem modo plane diverso cognoscitur & amatur in hac vita & in altera : in hac vita Deum cognoscimus abstractive per speculum , in aenigmate, quia Deus non per semetipsum immediate piaesentem agis in nos, sed per creaturas, quae sunt virtutis& divinitatis signa : unde non est in nobis perfectus Dei amor qui futurus est in Glorifi, ex conditione miseriae nostrae; ex eo quod distrahamur occupati objectis senstibus Mmaneamus irretiti amore terrestrium : sic enim perfecte non implemus preceptum R-x mum : ν Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo ; sed persecte adimplebitur in altera vita, ' tunc enimsimiles ei erimus, quoniam v d bimus eum scuti est. Deut. ' I. IOm. I.
458쪽
METAΡHYs Ic A. Causa exemplaris animae rationalis est Deus ipse , juxta haec verba Genes PS, c. I. Faciamus, inquit, hominem ad imaginem ct similitudinem nostram e enim vero homo facintus non est ad imaginem Dei ratione corporis, quia Deus corpore caret : factus est ergo ad iplius similitudinem ratione animae. Quanquam homo ratione corporis facistus est: ad similitudinem corporis Christi, quia , ut habet Tertullianus , cum Adam dertito formabatur , Christus cogitabatur homιν futurus. Praeterea dici potest corpus nostrum eracellenti suarum partium compage indicare
inesse nobis aliquid praestantillimum, quod si ad similitudinem Dei , quod sit quasi
divinae mentis pateticula, quod demonstret nos elle propter Deum factos: hinc Ovidius: Os homini sublime dedit coelumque tueri Iussit O arrectos ad Lydera tollere vultus.
Hi ne fingebat fabula Prometheum ignem coelestem subripuisse. Haec similitudo ratione animae non est ratione omnium faculta tum , V. g. ratione appetitus sentientis &naturalis, quia caret Deus illis motibus &affect bus; non est citam smilis ratione iudiciorum, quia plerumque falsa sunt incerta& obscura.
Ex duobus igitur haec similitudo videtur
459쪽
η 8 METAPHYsICA esse repetenda : primo mihi videtur similis ratione perceptionis , quia infallibilis homo quando id unum judicat quod percipit.
Est etiam aliquatenus similis ratione superioritatis & independentiarii rebus creatis,
quia mens nostra, appetitus rationalis, magis patent quam universa creabilia , quia homo mente sua & appetitu major est orbe
uni ver Q. Hic intellige, homo, dignitatem tuam, qua lo Deo minor es, qua ipso solo satiari
Potes : hinc utamur hoc mundo tanquam non utentes, ut Deo solo perpetuo fruamur.
Superioritatem hanc & independentiam significavit Moyses his verbis: Et ait Deus , faciamus hominem ad imaginem ct similitudinem vostram ; ct praesit piscibus maris ct volatilibus coeli ct bestiis , universaque terra. Similitudo haec in Adamo innocente non
ita persecta fuit quam nunc est in sanctis ,
quia licet in ipso esset facilitas veri cognoscendi facilitas recti faciendi, erat aliunde Potentia peccandi quae non est in beatis, qui Deo immobiliter adhaerent. Peccavit Adamus & ex illo peccato potuisset in ipso & in posteris omnino extingui haec similitudo ut extincta fuit in Angelis , sed bonitate Creatoris aliqua servata sunt prioris status dona ; inde tamen homo fuit obnoxius, & mentis coecitati, & cordis du-
itiei et occasione motuum quos Plerumque
460쪽
METAPHYs Ic A. 44'non potest coercere sunt in anima vel invita affectus quorum pudet: caruit superioritate, qua prius pollebat, tum in corpus siuum, tum in caetera corpora ; peccator factus vidit creaturas pugnantes & armatas conti a se, similis
potius bellu is quam Angelis & Deo : si di Dpositio corporis mechanica in priore statu arguebat similitudinem animae cum Deo certe jam indicat ipsam esse fere oblitteratam & deletam : ut animus anxius est ad molestiam, humilis ad timores, pronus ad libidines, ita corpus nudum est fragile de infirmum : ut primum nascimur, male viva caro gravitate sui depressa terram OL culatur , nec jam os sublime coelum tuetur, nec sunt vultus arrecti ad sedera : a suppliciis vitam auspicamur, fiet animal ca teris imperaturum : infahs fit quadrupes, rituque ferarum, membra trahit; sed tandem erigitur : at vires fiunt pernici fossimae cupiditatis satellites ; nec status ille durabilis , febrium cohors terris incubat , te thique necessitas corripuit gradum. Inde egemus parentibus qui nativitati
considant, & proli educandae invigilent; Magistris qui nos edoceant; Medicis qui sanent; Iudicibus qui judicent; Principibus, qui regant; quid plura j Plurimi moriuntur in matrum utero , & a partu ante rationis usum : qui supersunt ex his plures