장음표시 사용
461쪽
η1o META PHYSICA. morbis obnoxii, omnes cum concupiscenistia rebelli; in omnibus praejudicia, praecipitatio ; ideoque veri & recti difficultas. Igitur fere oblitieiata & deleta erat haec similitudo, nisi Iesus . Christus, mediator Deum uater & nos , reparas et hanc similitudinem sua gratia, faciens sacramentis quae instituit ut signati sanguine suo pollimus esse ipsi conformes & cum ipso cohaeredes regni coelestis. Fide judicia nunt infallibialia ; spe re urrectionis mors non timetur, patienterque serimus quaecumque sunt incommoda ; charitate acl Deum erigimur,
ut ipso fruamur , ipsi soli 1 ementes, & caeis teris propter i plum. Causa efficiens animae rationalis solus Deus est : scilicet definiente Lateranensi Concilio , infundendo creatur, & creando infunditur. Veritas hujusce propositionis patet ex eo subdi pia sit spiritus : Tertullianus, qui ipsam volebat corpus,dicebat ex traduce nascirAugustinus, qui ipsam fatebatur spiritum, eontendebat eamdem admitti debere traductionem , ut felicius peccatum originalo exponeret, utebatur similitudine lucis quae sine ulla imminutione venit ab altera luce: sed Hieronimus felicius dimicavit contrὲ Augustinum, qui praeconceptam opinionem 'vix reliquit.
Ratione philosophica probatur nostra
462쪽
sententia ; nam anima rationalis substantia est : porto solus Deus creare potest, & substantia sola creatione produci potest ; enimvero tot uplex productio quoi uplex est ense ens autem vel est res , vel est modus ; ergo produetio rei & productio modi: productio rei est creatio ; productio vero modi, eductio. Et certe lux fit sola communicatione motus, q ia lux in objecto motus est peculiatis, & lux a luce nascitur communicatione motus, qui si non restauraretur in face communicante , imminueretur lux hujusce iacis : at vero substantia , quaecumque sit, eommunicatione motus produci non potest; ergo eductione & tracluctione oriri non potest anima rationalis. Causa. materialis ejusdem animae est i
sus genus, causa formalis est ipsius diis
rentia : Cum dicitur eris, convenit cum ominnibus : cum dicitur substantia convenit cum substantiis omnibus & differt ab accidentibus ; cum dicitur spiritus, convenit cum omnibus spiritibus , & differt corporibus; cum dicitur contingens, differt a Deo, qui necessatius est , & convenit cum aliis spiritibus creatis; cum dicitur incompleta , di DKrt ab Angelis & sortε convenit cum anima belluar 'm ; denique cum dicitur per ceptionis capax , differt ab anima belluarum, quaecumque sit.
463쪽
Eatenus concipitur substantia, quatenus Concipiuntur ejus modificationes, ut habet egregie Cartesius : addam eo loci facultates ipsas optime cognosci ex functionibus ;quapropter inquirendo diligentissime proprietates animae rationalis, perfectiori modo natura ipsius innotescet, & agendo de variis ipsius functionibus, sive sint passiones, sive sim actiones, quarum in nobis est sensus intimus & immediatus, deprehendetur quae sint ipsius potentiae. Proprietates animae revocari possunt vel ad facultates, vel ad habitus, vel ad actus ;actus censentur cogitationes omnes ; porro cogitatio est quaevis animae sanctio , cujus intime & immediate conscii sumus : hoc sensu affirmatio , dubium , idea, motus appetitus sunt cogitationes. Quod spectat animae functiones, vide Introductionem ad universam Philosophiam. Quaeritur hic apud Philosophos quotu-plex animae facultas : Peripatetici duas recensent, intellectum & voluntatem , quam divisionem retinuere Cartesiani; sed dixe runt judicium pertinere ad voluntatem,quiati anima intelligendo patitur , judicando agit 2
porro aliud est agere, aliud est pati , ergo
464쪽
alia facultas intelligens, alia judicans; ergo intellectus intelligit, & voluntas judicat. Peripatetici volunt judicium pertinere ad intellectum ; intelleolus autem definitur ab iis facultas spiritalis cognoscitiva , & cognitio dicitur ab iisdem objecti repraesentatio
in mente; tamen apud ipsos error est cognitio , divina fides est cognitio. At si Peripateticos inter & Cartesianos hie de solo nomine disputatio sit , ut modo probabitur , erit quod posteritas rideat; neutri parti assentior. PRIΜA PROPOSITIO. Si duae sint tantum facultates, intellectus& voluntas, ut Peripatetici volunt; si intellectus definiatur facultas spiritalis cognos.citiva; si denique cognitio sit reptaesentatio objecti in mente , vitalis expressio, assimi l
tio, &c. certe judicium pertinet ad voluntatem, proindeque error, opinio , fides, tum humana, tum divina, sunt voluntatis, non
intellectus functiones. Probatur : nam ad hoc satis est quod iudicium non sit objecti repraesentatio in mente : atqui judicium non est objecti repraesentatio in mente , plura quippe judicantur quae non concipiuntur : Icilicet quaecumque cupiditate nituntur, relatione alio
rum hominum , relatione nostrorum senis
465쪽
s META PHYSICA. suum , relatione Dei; ergo in hypothesi Peripateticorum judicium pertinet ad volum
Quapropter qui vult judicium pertinere
ad intelleistum, qui vult errorem , opinionem , fidem tum divinam , tum humanam esse cognitiones, is non definiat cognitionem Objecti repraesentationem in mente . definiatur ergo cognitio judicium ex quolibet motivo ; secus, si quid timendum sit ab ista propositione , judicium pertinet ad voluntatem , agnoscant Peripatetici id sequi ex principiis quae posuerunt : sed sit
SEcΠNDA PROPOSITIO. Tot sunt animae facultates , quot sunt functiones diveris. Probatur : nam ubi sunt ianctiones diversae, ibi sunt objecta diversa ; ubi sunt objecta diversa , ibi sunt facultates di versiae; quippe facultates specificantur ab objectis, ut loquuntur Philosophi; definiuntur enim in ordine ad Objecta; quot autem ordines stolidem objecta, quot objecta, totidem o dines ; si sint objecta diversa, diversi sunt ordines ; ubi diversi ordines , diversae sunt definitiones ; ergo tot sunt facultates dive ne, quot sunt diversae functiones. Quapropter alia est facultas intelligendi,
alia judicandi, alia discurrendi, alia ordi-
466쪽
vandi , alia amandi , alia odio habendi, alia gaudendi, alia volendi , alia nolendi, alia eligendi, &c.
Imo alia est facultas concipiendi circulum , alia concipiendi quadratum , quemadmodum alia est potentia in materia ad recipiendam figuram circularem , alia ad recipiendam quadratam ; ergo infinitae sunt in nobis iacultates diversie, quia infinita Objecta diversa quae pollunt agere in nostras potentias, tum in ordine sensilium , tum in ordine insensilium; nam si totum physicumspectemus, sunt in eo partes actu infinitae; capax est infinitarum figurarum ; sunt infinitae determinationes motus ; quantitas
motus in infinitum augeri potest , vel minui ; si totum metaphysicum , sunt in eo formalitates actu infinitae, eaeque diversae. Et certe functiones diversae postulant potentias diversas, seu principia quibus diversa, licet habeant unum & idem principium quod : atqui functiones infinitae eaeque diverbe, possunt esse in anima rationali; V. g. repraesentationes formalitatum metaphysi- Carum, repraesentationes configurationum &sensationes. Infinitudo sensationum possibilis suaderi potest una vel duplici animadversione in eas quae simplices vulgo putantur , V. g. in sensationem soni; videlicet quot sunt motus diversi in aure, tot sunt variae sonorum sensationes: quot autem sint
467쪽
4 16 META PHYSICA.recense , si potes: v. g. numera varias ho minum Voces , varias modificationes ejusdem humanae vocis ; varios animalium cla mores, boatus, pipitus, stridores, clangoreS, Sann tu S,&c. gemitus, suspiria, murmura , sonos , quicumque redduntur machinis , & alia quae in infinitum abeunt
recense, si potes, varias colorum sensationes; imo unius ejusdemque coloris, put 1 albedinis, varios gradus; sunt ergo infinitae potentiae eaeque diversiae in anima rationali. D ces : facultates sunt persectiones: sed repugnat esse in principio cogitante creato
persectiones infinitas; ergo repugnat esse facultates infinitas. Distinguo ma jorem : facultates simul cum actibus sunt perfectiones, concedo : seorsim
ab actibus scis, subdistinguo : aliquar,
concedo : Omnes, nego : simit: ter distinguo consequens ; ergo non sunt infinitae facultates simul Cmnes cum actibus suis, Concedo : quarum aliquae sint cum suis actibus , & caeterae sine suis , nego : porro repugnat esse in anima rationali infinitas perfectiones; proindeque repugnat esse infinitas facultates cum suis actibus, sed non repugnat infinitas esse facultates, it i ut quaedam tantum suis actibus sint instructae. Itaque, quia actus alter est pei sectivus
sui subjecti, alter est minime perfectivus sui subjecti, ideo facultas alia cst quae habet, actum
468쪽
META PHYSICA. 417- iactum persectivum, alia est quae habet actum minime perfect vum. Facultas cujus actus est minime persectivus seorsim ab actu perfectio est, v. g. Omnipotentia divina seorsim ab actu, pucta creatione, persectio est, quia creatio non est actus perficiens Deum ; sic in nobis potentia ambulandi seorsim ab ambulatione perfectio est, quia ambulatio non est perfectio subjecti ; facultas vero cujus actus perfectivus est seorsim ab actu persectio non est, sed potius est tendentia ad persectionem: quapropter, si separetur ab actu, perfectio non est, & eatenus persectio est,
quatenus est conjuncta cum adhu : v. Dintellectio perfectio est; ergo potentia inistelligendi seorsim ab intellectione persectio non est, sed potius tendentia ad persectionem : quapropter in Deo perfectiones sunt infinitae, quia intellectiones sunt simul δe necessario cum potentiis intelligendi : at in nobis, a quibus intellectiones sunt separabiles, potentiae intelligendi non sunt perfectiones ; sunt enim potentiae intelligendi
respectu principii cogitantis creati, ut potentiae recipiendi, configurationes respecta materiae : porro, licet sint infinitae capacitates in materia, pus in cera, ad recipiendas configurationes, tamen illae capacitates non sunt simul omnes affectae suis configurationibus : imo fieri non potest ut cera
469쪽
41 8 META PHYSICA. quadrata sit, dum circularis est e pariteriunt infinitae capacitates intelligendi in no- his, sed illae capacitates non sunt simul affectie sitis actibus & formis; repugnat
tenim animam nostram simul intelligere,omnia, quia ad omnia attendere non potest, quia occupata his oblectis, aliis non occupatur; hinc illud effatum :Ruribus intentus minor est ad singula sensus. COR OLLARIUM. Ne tamen hacce facultatum infinitudine obruatur mens nostra, id ed omnes revocari debent ad quaedam capita. av. Est in nobis facultas patiendi impressioneS. Haec vel est iacultas patiendi sensus intimos, quae vel est appetitus naturalis, vel est appetitus sentiens, vel est facultas patiendi sensationes; quae pro variis organis vel est facultas videndi, vel est facultas audiendi. vel gustandi, vel odorandi, vel denique tangendi. 2'. Partis superioris & rationalis tres sunt facultates, intellectus, voluntas & libertas: antellectus est facultas perc,piens simul de iudicans tum enuntiando, tum di scurrendo , tum ordinando; sicque judicium pertinebit ad intellectum; hac conditione, ut intelle tus dicatui facultas creuoscitivas hac comi
470쪽
M ET A PHYS CA.gitione, ut cognitio non defin atur objecti repraesentatio in mente; nam aliquando judicatur id quod non concipitur; V. g. judicatur Alexandrum vicisse Darium; judicatur existere Romam , existere corpora eporro, licet concipiatur haec omnia esse possibilia, non concipitur tamen quod sint existentia , quia non reperimus existentiam
in illorum essentia. Plus dico; judicat ut etiam de iis quae possibilia non concipiuntur: sic judico dari tres personas in una natura divina, neque tamen ullus est conceptus hujusce ineffabilis Mysterii. Voluntas est facultas quae ver setur circa
L bertas est facultas quae versatur circa media. Utrum Anima rationalis sit unita corpor7. Hae sunt variae facultates animae rationa
lis , hae sunt variae functiones ; sed expliώcari debet quomodo functiones illae excitentur, & utrum dependeat anima ab aliquo Corpore, ut eas patiatur, vel eliciat; sicque amplius exponetur principii cogitant f e sentia : hinc plurima dubia nascuntur ;primum , an simus certi existere corpora ;secundum , an simus certi inter ea esse aliquod quod nostrum sit, cui substantialiter unita sit anima nostra: tertium, quid sit haeeunio substantialis: quartum, an anima nos