장음표시 사용
521쪽
3io META PHYSICA.existere nequit quin vivat, vivere non potest
quin cogitet; & ideo forsan spiritus dicitur actus , quia separari non potest ab actu:
at nostrum principium cogitans praeter impressiones dependentes ab organis corporei Salias habet independentes, ut probatum est; ergo seorsim ab organis cogitare potest; ergo vivere; ergo existere. Utrum nostrum principium cogitans maneat
Plures ex iis qui docuerunt principium cogitans esse corpus aliquod subtilissimum,
tenuissimum, congeriem partium puriorum& subtiliorum , cremorem fluoremque san guin s , licet in errore turpissimo versa rentur , crediderunt tamen ex multis momentis quibus persuadetur expectandam esse vitam alteram, illud esse revera corpori
superstes, praesertim si Deo bene servierit ut beata vita fruatur, sua subtilitate supra avolare ad coelos ; sicque non posse aliis dissolvi corporibus & in partes distrahi ut
caetera di solvuntur & distrahuntur. Docuimus supra principium cogitans diversum esse a corpore : docuimus ipsum esse posse corpori superstes : at, quia ita productum est, ut potuerit non produci, eerte hoc est Dei dominium in omnia quae creavit, ut, si ea possit confervate, possiet
522쪽
METAPRYSICA. 3Is etiam anni hilare : itaque superest difficultas an revera voluerit conservare principium cogitans quod potest annihilare; an reve rhidem principium annihilet quod potest conservare; jam vero nemo est consiliarius Dei, nemo ingrestus est in ipsius potentias; quanam ergo via possumus scire an revera ipsum
Patet profecto haec conservatio ex Scripturis sacris, ut Theologi demonstrant; sied hoc non agitur apud nos : dubium est an sint motiva ex humana ratione petita quibus persuaderi possit revera principium cogitans manere corpori superstes, revera ipsum conis servari a Deo, nec anni hilari; cui quaestioni
PROPOSITIO. Nostrum principium cogitans manet co pori superstes. Haec propositio iam demonstrata fuit ita Philosophia morali, ubi quaesitum est andetur altera vita; quae ibi dicta sunt, hie paucis concludo, Deus est, legem scripsit in cordibus nostris : sunt quaedam de se honesta, quaenam de se turpia: datur conscientia ex qua timor, si contra praescriptum hujusce legis agamus; fiducia vero, animi pax, vel inter hujusce saeculi conflictationes, si agamus ea quae jubentur : & timoς
523쪽
rest reddere ea quae promisit diligentibusse; nec est necesse ut dolo utatur ad asse quendos fines suos: proposuit autem semetipsium nobis, ut primam veritatem cognos cendam, ut primam bonitatem amandam;
ergo ipse finis est noster; ergo, destructis
organis, aut justum, aut misericordem expe-x1ri debemus; ergo datur altera Vita. Hi ne miserabiliores hominum essemus , s lavantibus manus nostras cum innocente non esset spes alterius vitae, foret, si ita loqui fas est, quaedam crudelitas non frui Deo, quem jam cognoscimus Sc amamus : quale amabo vos donum creationis foret : novi summum verum, summum bonum ; novi
infinitam esse durationem & capacitatem in me, ut per illam possim permanere ad
fruendum Deo, contemplando Veritatem,& amando ejus bonitatem, &, morte accedente , illum amplius nec cognoscerem , nec amarem. Bone Deus i concipiat homo
esse post mortem infinita saecula transeunda,& hoc sibi persuadeat se amplius non esse futurum ; quae infelicitas: quae desperatio lvita nostra licti foret mille annorum &lius; si finita sit, etero est in aeternitate , & veluti nihilum reputari debet: haec cognitio foret animarum supplicium, flagellum potius quam donum & persectio, si non sit spes hominis alterius vitae.
524쪽
Praeterea quae justitia, quaris, in Deo llegem scripsit in cordibus nostris , praecepta tulit; hic mavult perdere omnia quam ire
Contra praeceptum; v. g. mentiri, assumere
nomen Dei in vanum , furari, prodere ;& ideo caret bonis praesentibus, neglectuS , V emtus, quae quidem mala, si vellet, effugeret: alii vero, quia ultro contemnunt & praecepta & praeceptorum Auctorem ; ideo iisdem bonis deliciisque assivunt, imo opintima fruuntur fama , quia caute surantur , mentiuntur & imitantur opera quaedam quae ad virtutes proxime accedunt: certe, si non sit altera vita, non concipitur qua justitia servus Dei tot mala patiatur praecise quia Deum timet & amat; est igitur altera vita, est spes resurrectionis.
OFjectionum solutio. Objicies iri Nemo est consiliarius Der,
nemo scit quae decreverit ipse : porro potest ut conservare principium cogitans , ita anni-hilare; igitur dubium est utrum conserVet, , utrum psum annihilet. Distinguo majorem : quae decreverit ipse nisi ea manifestet, concedo : si ea mani sester, . nego : porro multifariam multisque modis locutus est nobis Deus de conservatione
principii cogitantis; ita fecit ipsum, ut se illi proposuerit tanquam objectum cognos-
525쪽
3ρ META PHYSICA..cendum & amandum : dedit legem inde conscientia, inde spes, inde fides : porro.
voces illa: naturales clamant altius tuba, Deum conservaturum animam rationalem .. Instabis : clamor ille internus Deum conservaturum animam rationalem non oritura Natura, nec a Deo Auctore naturae, seiu
ab hominis superbia & praejudiciis.
Nego: clamor enim ille quo omnes Gentes, Philosophi, Oratores, Grammatici,. Rustici, Aulici testantur se de animarum immortalitate persuasos venit ab ipso Deo,
quem Omnes naturaliter invocant testem ,.α judicem expectarat. Probatur,haec opinio contendit hanc at teram vitam esse statum in quo virtus debet
praemiari & crimen puniri: sed illud oritudia praejudicio; ergo, &C.
Nego minorem nam quo magis quiS. Praesentem opinionem circumspicit, eo magis in ea confirmatur, & sic existimant, . Natura duce, omnes homines; quia in omnibus est appetitus & capacitas hujusce status, quia sunt praecepta virtutis quae aiuhunc statum tendit; quia aliter sumus ipsis belluis infeliciores & conditionis deterioris ; scilicet hactensis existimatum est humanam cognitionem praestare belluarum indoli, existimatum est hominem hic parte vincere belluas, sed quod homo attentione&Milexiona cognoscat este durationem sine
526쪽
M g T A P H Y S I C A.- U pfine, noverit nihilum esse summum malum sic praesentibus bonis & commodis utatur, ut videat ea et se finem habitura; prosecto nihil ipso poterit cogitari infelicius, si non supersit status ille post mortem : quapropter quo fortuna laetior erit, opes copiosiores servi magis obsequentes, amici magis fideles , quo ma jora erunt vitae commoda, Naturae munera, Fortunae dona, eo major erit
miseria hac cogitatione, quia futurum est ut tandem illa omnia nobis eripi debeani in aeternum: ad haec attendant Grammatici se hec suum Martialem laudent, cum recenset quae vitam beatam faciunt; si epigramma ad usum belluarum foret, ingeniosum certe Dsed stupidum, caecum est, si sit hominii dictura. Probatur minor: vel in hoc praesenti stativdatur virtuti praemium, & poenae statutae sunt criminibus; ergo frustra expectatuc
status alter. Nego antecedens : innocentes opprimuntur saepius, nefarii vero dominantur plerumque, ut constat experientia.
Probatur : est animi pax & securitas iueo qui rationis dictamen lequitur : est autem conscientiae vermis hostis interior ejus qui agit contra dictamen illud : sed pax illa est:
statutum virtuti praemium, conscientiae. vero vermis sunt poenae criminibus statutae; ergo.
Distinguo majorem : est animi pax, esto
527쪽
Vermis propter spem alterius vitae, conredo: sine spe alterius vitae, nego : pariter distinguo minorem : & sine spe alterius vitae non esset illa pax, non ellet ille vermis , concedo resset pax illa, esset ille vermis, nego : proi deque nego Consequentiam.
. Itaque revera est animi pax & securitas in eo qui rationis dictamen sequitur: est autem Conscientiae vermis in eo qui dictamen idem non tequitur : pax illa est revera statutum virtuti praemium, est aliqua beatitudinis anticipatio; vermis ille est revera statutum criminibus supplicium est anticipatio aeterni horroris: sine hac pace virtus non esset adeo amabilis, sine verme vitium non esset adeo horribile; sine pace & verme non essent Ofiicia, neque servarentur leges; idmque societas humana non cons steret; sed con tendo & illam pacem oriri a spe alterius vitae, & illum vermem oriri a metu ejusdem vitae: scilicet si status ille nec sit sperandus, nec si metuendus, frustra pax est & securitas, frustra clamat conscientia; & arguit ;non erit ergo sne opinione alterius vitae datum virtuti praemium, datum criminibus supplicium. Instab s : forsan Deus, ut humana societas servaretur, indidit nobis hancce spem qua alliceremur ad exerc tium virtutis, Mhunc metum quo deterreremur peccatis;
scut politicus Gubernator statuit praemia
528쪽
quibus alliciat homines ad tale quid faciendum ; sed inde non sequitur futurum esse
hunc statum. En ultimum nequitiae effugium: si attenderent veritatis hostes, politicos Gubernatores falsa polliceri, quia vera non possundretribuere, Deum autem potentem esse reddere ea quae promisit, certe paritatem hanc non instituerent : praeterea, licet politicus ille promissa non reddat, tamen inhumanus est crudelis & injustus, si , cum posset impedire , permittat tamen ut , qui allecti promisserum spe diligentissime suae voluntati obsecuti sunt, opprimantur, VeXentur scrucientur ab aliis propter suum obsequium: porro Deus permittit ut, qui sequuntur rationisdictamen, qui legis naturalis praecepta sequuntur , vexentur ab aliis , crucientur& opprimantur , hoc potest impedire ipse; ergo seret erudelis & injustus : impium consequens; ergo antecedentia: de his tusius in Philo phia morali. Utrum nostrum Principium cogitans sit completum vel, incompletum. .
Ne sit quaestio de nomine, prius exponi debet quid intelligatur nomine completis quid nomine incompleti. Completum dicitur generatim illud quod omnes suas habet persectiones, nec plures
529쪽
habet, ut probatum est agendo de subsistemtia : porro, si non possit perfici ab alio quocumque cui adjungatur, vel adjungi possit, est completum essentialiter: sic tres personae divinae, nihilque aliud praeter ipsas est essentialiter completum, ut dicebatur ibidem rsi verδ seorsim ab alio omnes suas habet persectiones, tunc & completum est, sed contingenter, V. g. Michael & Petrus. Incompletum ergo illud est quod suas, quidem habet persectiones adjunctum alteri , sed habet plures : quod, si separatum
possit suas omnes perfectiones retinere, in completum est contingenter, & in statu separationis fit completum : at, si separatum non polst habere omnes suas perseca Liones, tunc est incompletum essentialiter x
PRO POSITIO 'Nostrum principium cogitans est essen. tialiter incompletum. Probatur: nam illud est essentialiter incomis pletum quod postulat uniri corpori, ut habeat functiones, ad quas dicit potentiam essentialem : atqui nostrum principium cogitans postulat uniri corpori, ut habeat sun tiones ad quas dicit potentiam essentialem, V. g. ut Videat, audiat, &c. nam princia pium nostrum cogitans, postulat uniri cor.
530쪽
META PHYSICA. sistipori, ut habeat illas sensationes, si eas habere non possit indepe ademer 1 corpore cui uniatur : atqui non potest eas habere
independenter a corpore cui uniatur; nam
praeterquam quod illae sensationes jam non sunt in anima, nisi quatenus sunt in cor Pore certi motus : quaero ab adversariis undenam anima haberet illas sensationes si non haberet occasione corporis 3 videlicet non potest illas habere; nisi propter finem sapienter institutum a Deo; quia non modo Deus est omnipotens, sed sapiens: sapientia initium est viarum sin arum, ipsus comes in suis operibus, quia facit omnia in inistellectu : porro nullus esse potest finis illarum sensationum , puta visus, auditus, Ol- factus SI caeterarum hujuscemodi, sapienter a Deo institutus, qhiam ut occasione earum anima distinguat corpora, nullus nisi sit
Quamobrem, dum anima separatur a coris pore, est in statu violento, in quantum caret lanctionibus ad quas habendas habet potentiam sibi essentialem , puta porentiam. lentiendi; & ideo motus in ipsa ad corin
Objectionam Solutio. Objicies iv. Nostrum principium cogitatans non est incompletum essentialiter : si hossit existere seorsim a coxporeiatqui