장음표시 사용
111쪽
batam, sequamur potius ipsum in suo ra- , , tiocinio; ac ut videamus , an sit legit L, , in Um , imaginemur nobis Terram T. ve-
, , luti suspensarn in vacuo, & exhibeamus, , nobis circulum quasi coelestis materiar lati- , , tudinis diametri Terrae , qui cum impetu , , delatus instar torrentis illam simul secums, rapit: verum quia supponitur , illum illa, , celerius ferri, eXistimo equidem, nos con- , , cipere, licet non multam operam legibus,, determinationum motus navaverimus, il- , , tum torrentem coelestis materiar ita occuse
rentem Terrae, e vestigio in duas secessuri rum partes, & duo quasi brachia, quorum hoc supra , illud infra Terram decurret ; S si concipimus illum torrentem profun- itatis aequalis vel majoris , quam est diari meter Terrae, fore ut se diffundat undiqu que per superficiem Terrae, supra, infra, ab omnibus partibus. Unde sequitur, , , ipsum nullum impressurum illi motum cir-
, ,ea suum centrum , imo etiam ipsi ablatu- , , rum, quod si habet, omnibus lineis istius,, torrentis inter se invicem in aequilibrio con- , , stitutis, & se opponentibus determinati , , nibus, quas in Terra reperiunt contrarias ri suae. Jam nobis videtur, ubi hac ratione, res explicamus, non esse comparationem is quandam , quam exhibemus , verum Per
Mam quandam ideam ejus quod fieri de-
bet in motu materiae coelestis, quae Telluri rem circa Solem in gyrum rapit.
Viri Auram exhibitam ante pag. IDO. Quare igitur vult Cartesius, materiam coelestem s
112쪽
i, testem, quae Terram secum rapit , seque, , adplicat luperficiei ejus a latere A , curren- , ,rentem illa celerilis , integram currere abri A. in B, & dimidiam partem non ire ab , , A. in D: impossibile enim est rem fieri &, , concipi alio modo. Verum id si eo modori debet fieri, sicuti de eo dubitare non possiN, , muS, non datur amplius/Vortex; quando is quidem materia, quae sertur ex A. in D. im-
, , pedimento est illi, quae sertur ex A. in B., , , ne redeat per C. D. Potestne quidpiam dariri evidentius & sensus magis seriens, quam, , haec demonstratio Θ, , At ver b supponamus ex impossibili, materiam , quae venit in A., omnem declinare,, ad fluendum versiis B., fieretne tum VO , , teX 8 Non, profectb: etenim illa e B. in ,, C. progrediens , R in C. adveniens debet, , recedere a centro sui moltis, & invia sua , , Persisteret versus D. , cujus ratio est in Prin-
, , cipiis D. Cartesii, quiae locus est totius par- vi circuli, quem illa occepit describere, in ,, quo minus reperit resistentiae. Piniad , quia , , materia , quam offendit in illo puncto, jam, , in motu est versus Zs, 5d ex se ipsa ipsi lo-- cum cedit. Secund δέ quia ea quae est in ,, ferita , hoc est inter D: & C., illi resistit impedimento est, ne descendat, chm sie, , illa multb grauior juxta D. Cartesium. Ao,, tertio, quia circulus C. T. est ejus lo- , , Cus naturalis juXta eundem Philosophum. Fluet itaque potilis versias T. , quam verssiv, , D. , & Per consequens non essiciet Vorti-
Supponamus ver b praeterea , Vorticemi
113쪽
, , fieri, & materiam suum cursum conficere,, ab R. in B. &ab B. in C. &ab C. in A., iste, , VOrtex conservabitur ne ρ omnino non. Ε-r, tenim unum horum trium obtinet: vel est , , fortior Vortice Solari, hoc est, materia , , ejus tendit fortius ad recedendum a suo cen-
, , tro , quam illa Vorticis Solaris, quae est ab , , S usque ad D. . tendit ad recedendum a suo, ri vel miniis fortis , vel aequalis viribus. Si mi- , , nus fortis est , debet destrui ab illo Solis. Si , , fortior, debet destruere illum Solis. Restat, , igitur , ut aequis sit viribus; necessarid opus, , est, Cartessius id iupponat: verum qua ra- , , tione nobis id probaturus est, haud dico M , , monstratione quadam non tantae quaestiori ni eum subjicere volumus) sed poteritne vel, , minimam adferre conjecturam , quae verosi- D milem nobis reddat hanc suppositionem t, , An non contra poscinus plures rationes ad-
ferre, ad istam suppositionem destruendam ρ, , An non possemus ostepdere , si Vortex Ter- raresset aeque sortis ac ille Solis : & si exigui
, , Globi, AEN quibus componitur, recederent ,, cum tantis viribus a centro Vorticis, Ter-
, , ram , iuXta Principia Cartesii, debere ad- parere quendam Solem & Iovem etiam , se quia, quod nobis lucidum exhibet centrum, , alicujus Vorticis. motus est vehemens ejus is materiae, etiam licὐt, ait Cartesius, illudis centrum Omni foret materia vacuum ; an non
,, possemus etiam . imitantes stylum hujus, , Philoso phi. conferre Vorticem Solis ab S., , usque ad D. ingenti cuidam Mari . cujus stu
,, Xus contrarius qui fertur exigui fluvii d ,, scenici, cui Vorticem conferremus Terrae,
114쪽
3, illum cogit ad redeundum, ejusque aqua' , determinat ad motum planε oppossium illi, , , quem antε habebant. Iam juxta D. Carte, , sium, Vorticem aliquem destrui, & m
, , teriam istius Vorticis motum adsumere, ac , , determinationem alterius cujusdam, una ea- , , demque res est. Quod sit D. Cartesius posset, , probare suum Vorticem Terrae minima raritione earum , quas nos attulimus, vel com- , , paratione naturali ad eb ac illa, quam modli, , adhibuimus, ad ostendendum , meram esse chimaeram , se tutum existimaret adverssisse omnes impetus adversariorum suorum maxi- industriorum. , , Quod si nunc dissicultates examinatum se iremus , quae possunt oriri a parte exigui , , Planetae hoc est Lunae consideratae in exiguo, , Vortice Terrae, rtε non reperiremus in
, , Adfirmamus tantlim quod si supponi-
, , mus, Lunam, ubi pervenit ad A., versus, , B. abripi, illam debere extra Vorticem in cli, , egredi. Etenim io. , illa est in superficie, , exteriori exigui vorticis, juxta Cartesium. ,, 20. illa conatur inde exire juxta magnum, , ejus Principium motus circularis. Contenis, , dit, illam non posse versiis B. egredi, quia , , materia Vorticis Solaris illo in loco levior est, illamque versus centrum repellit. Nec , , illa magis desandet, juxta ipsum, versiis, , K. . quia, ait, materia coelestis istius partis Vorticis gravior est illa '& pari ratione se,; opponit illius descensui: nos verb, Ia's conis, tendimus illam exituram in C. . & viam, , suam. Persecuturam verssis T. Quippe in C. E 6 , , dum
115쪽
ri dum est, illa non reperit resistentiam, quia ,, materia C. T. est illa sui circuli, quae jam in ,, motu exsistit ad ipsi cedendum locum. Prae- terea in illo exsistens puncto, illa conatum,3 adhibet ad recedendum a centro sui motus , , , hoc est a T. . igitur recedet ab eo, quando,, quidem nihil ipsi impedimento est, scuti in ,, aliis punctis, & e circulo suo exiens illa dem, terminabitur ad viam suam persequendum ,, VersdS Z. a materia, quae est supra & instam illum circulum , ob rationes. Quas adfert ipse, D. Cartesius. Mirae prosecto haee demonstratio est consequentiar, Astronomiam quod. spectat & Physicam Cartesi, veluti id nota tum est ostensumque in loco, quem modb attulimus : videamus quid sit, in eo quod culta
Misy tur, quod in ea pro inepta habeatur ratio, ω .. quam Cartesius attulerat ad probandum mate-μ is, . riam ecelestem, in qua terra circa Solem abripitur , terra celeritis ferri. Adjungitur, quoav e diverso Peripatetici dicunt, 'verum posse esse, si canalis ille, quo ea materia abripitur , undique aequalis esset, & liquor uniformis : vertim, cum id secus se habeat, fas esse ut sere eodem judicemus modo de corpore isti immerso liquori , ac iudicaremus de corpore solido aquae immerso & abrepto ab uno ex nostris fluviis,. cujus almis foret in nonnullis locis largior, in aliis . autem arctior :quod persectissim δ experientiae est consenta.
neum, quandoquidem corpus a vento abr stum numquami eadem cum aere ipsum abrili te: celeritate sertur , nec navis eadem muti
116쪽
cum cursu fluminis , quo vehitur. Atque postremam hanc comparationem Carteilus adhibuit ad suam suppositionem fulcien
Vide figuram exhibitam p. ICo. Secundb , Cartesius , additur , cum rhtione supposuit materiam coelestem ab Ni in A. venientem potisis tendere debere versia
X magno principio motus conatum adhibens ad recedendum a centro, sua gaudet determinatione versds B., non vero ulla verssis D. , si eam ob rationem illa currat omnis vel mavima sui parte verssis B., manifestum est Terram plus motus adquirere a parte B. , quam a parte D. , & per consequens illam debere occipere rotari: brevi, materia, quae ex A. versds B adscendit, . debet e vestigio repelli versds S. centrum totalis Vorticis ab materia solidiori & agitata magis , . quae est in 'B., .& ob novam istam determinationem illa debet tendere in C. , & inde in D. , ubi resistentia materiae inferioris illam determinat versiis A. , atque en vorticem constitu
Denique nihil est, quod illam materiam adigat ad tendendum e C. in Z., ut id in d monstratione contenditur. Tertib Peripatetici ratiocinati Dere de ex, guo vortice respectu magni , veluti de din. obus vorticibus vicinis, quorum sortior ait num deberet destruere. Verlim datur hic differentia, & exiguus conservabitur , qua
117쪽
diu caussa quaepiam exsistet, quae materiam faciat moveri ex A. in B. , & ex B. in C. & ex C. in D. &c. , veluti momstratur, istiusmodi causam quandam dari. Dehinc in proclivi est adplicare Lunae, quae modb dicta fuere de materia vorticis , ad probandum illam non debere ex Ellipsi egredi , ubi pervenerit in C. En summam eorum, quae adversis tertiam demonstrationem objecta fuere validissima. versim meo quidem judicio, quorum interest eam defendere , non debent deesse, quin respondeant. Atque en , ego quae di
Primb , non absoluth dictum est rationem Carresii esse ineptam : verum tantummodo esse ineptam , I altem respectu habito rei, de qua agitur et resutatio ejus quae aliquot
lineas post sequitur, ostendit satis eam tam thin dictorum mentem fuisse. Secundo, iuxta id, quod nobis largiri non renuit Cartesiit defensor, sic canalis , quo terra abripitur , es et aequalis , & liquor. uniformis , deberet terra aequε celeriter ferri ac fluidum , cui illa innatat ; & rationi con sentaneum est, ut de eo utrimque conveniat, quoniam terra ex se ipsa perfectε indifferens est ad motum , ad hunc vel illum gradum motus, & ad hanc vel illam determinationem: ac praeterea clim ibi in loco suo degat natur ii , veluti id supponit Cartesius , nullam i ta adhibet resistentiam. Jam verb ille can iis admodum aequalis est. & iste liquor unis formis omnino, antequam vortex suppon tuc factus. Igitur terra non debet materia
118쪽
s DEFENSIONIS. Hri i coelesti lentios provehi. Igitur non debet fierii l vortex. Minorem hujus syllogismi oportet, ut probemus. Primo, alveus id genus fluvii vel torren-il tis , qui abripit terram circa Solem , non iis componitur nisi ex secundo Elemento , &, materia primi , destinata ad replen Hum intervalla , quae reperiuntur inter omnes il- los exiguos globos coelestis materiae. Secundb, aequalitas tanta est ubique, ut in illa vasta extensione coelorum maximi. globi collocati reperiantur ad certam quan-ι dam distantiam a centro , minimi ad aliam distantiam , & medii ad aliam , sini guli pro ratione suae massae : csim ista eκ- , acta dispositio pauculo temporis siti spatioi l facta ope solarum motus legum. Tertio, qu bd si totum illud Vorticis S lis fluidum spatium dividatur in tόt coelos, i quot dantur Planetae, omnes illi hoeli reperiuntur debito sibi loco , ratione qualitatis
materiae , eX qua componuntur. Hoc est.
exempli gratia , coelum Mercurii est & esse debet infra illud Veneris, illud Veneris infra illud Terrae , pari ratione , prout aqua est infra aerem. S globus terrestris infra aquam. Vide figuram exhibitam p. 99 Quarib Planetae descendentes Solem veris, sus, hoc est versus centrum Vorticis, praecisδ substiterunt in circulo materiae coelestis , cum quo illi sunt in aequilibrio : a
deo ut Terra nequiverit remanere in mate
ria , quae est supra se, remotiori a centro:
119쪽
quandoquidem, ista materia chm sit. levior, illam adegit ad descendendum inserius: nec verb illa potuit descendere usque in illam, quae insta se est, quia ista materia, clim sit
grav.or, illam in altum repellit. Tandem conatus , quem circumrotando adhibet ad recedendum a centro materia in inium istorum diversorum coelorum in e dem vortice, &resistentia, qua sibi invicem resistunt, tot ejus circulos formant, qui singuli in omni sua extensione eandem servant Profunditatem , ac tantummodo verslis superficiem vorticum exteriorem, ubi Poli horum oppositi reperiuntur Eclipticis aliorum , eQ-rum materia irregulariter se diffundit, & motibus admodum diversiis, . pro situ quo vortices inter se gaudent Terra igitur repetatur fluitans in canali admodum uniformi S perfectὰ aequali. Illa ibi in aequilibrio est cum materia fluida, ac proinde ex principio posito illa debet pari celeritate ferri cum materia illam abripiente: nee debet comparari cum corpore, quod abripi. tur ab aqua unius ex nostris fluviis in canali asmodum inaequali , & mul id miniis adhuc
Cum corporea vento abrepto, illud enim com Pus proprio suo pondere verssis terram ablatum multem abest ne aequε cito ac aer ista
Notandumque , Cartesum hic non pror- sim juxta sua principia defendi. Dat enim
materiar fluidae majorem celeritatem, quam Planetae, independenter ab inaequalitate a Vei in quo currit, nec eo in canali facit ut in--qualitatem offendat, nisi occursu planeta qui.
120쪽
qui transitum ejus ex parte remoratur & per Consequens celeritatem cursus ipsius auget. Iam verb, quoniam Auctores demonstrationis ex ipsis principiis Csrtesii probarunt, Pt netam debere ferri pari cum materia coelestieeleritate , rectissime concludunt vorticem non debere factum esse. Praeterea egregi S admodum refutarunt rationem ,'quam adfert Cartesiqs ad probandum, terram miniis celeriter ferri materia coelesti eam abripiente. Vere diXerunt comparationem navis haud ad rem pertinere,& eaedem si reperirentur circumstantiae in navi, quae in telluris globo, illam aequε celeriter fore ut ferretur, ac aqua fluvii. En igitur substantiam ipsius demonstrationis in tuto: conemur itaque ejus sartas te stas reddere circumstantias.
Opus denub eum in finem ut nobis exhibeamus figuram, quam Cattesius & Peripat lici adhibuere. Vide figuram p. I . Sit t. Vortex Solis, cuj us centrum S. est i yse Sol. 2. circulus N. A. C. Z., qui exhibet magnum orbem, in quo terra circum Solem abripitur, D terra T. q. exigua ellipsis punctis notata , vorteX , cujus terra centrum
Voluerunt Peripatetici , materiam coel stem obviam factam telluri in binas sejungi
Partes, atque earum unam versiis B. fluere,& alteram vcrsds D. Falsum id esse dicituri . Quam ob rem t Eo, inquiunt, quia illa materia.