장음표시 사용
61쪽
Verum tandem videamus, num certae qu 'dam quaestiones, quas vos movetis Peripatetiis cis hac in materia, iis majus facessant v gotium, ac aliae, quas vobis possent movere eodem super argumento; numque legitimEvicem vobis extolverent, quod si paullo indignilis ferrent ac hactenus tulerunt , Cari
Prim5, saepilis Cartesianos audivi in publicis disputationibus rogavies , quid ob
rei negotii illa cognoscen. anima in bestiae corpore, cui illa inserviret usui ρ Idne eo fieret, dicebant , ut illius corporis moveret membra per se ipsam, vel ut determinaret animalium spirituum cursum eosque fluere faceret versus certos musculos potius, quam alios Verum ista quaestio, quae mC- sella videtur , occasionem suppeditabat Per pateticis aliquantum versatis in mysteriis Cartesianismi, se molesto negotio eXpediendi ope quaestionis cujysdam omnino sinitiis, quam movebant iis , qui eos illo de loco petebant. Rogabant, quid nostra perageret anima nostro in corpore; quo pacto posset fieri. , ut ex ejus mandatis animales spiritus flue-ient adeo adposite in membra , quae illa vellet movere; quandaquidem ill sepitis. haud magis ac anima bestiae cognoscit c
conomiam co oris , quod animat; ac animarum maXima pars ne quidem norunt, an dentur animales 1piritus, nec etiam quid
sint. Modus , quo id fit , juxta vestra prin-Wipia , pergebant illi, est qubd Deus occasione certarum cogitationum animae determinet c
62쪽
minet motum istorum spirituum. Cum qua dam proportione pari modo res in brutis peragetur. Occasione certarum perceptionum, Deus determinabit animales. spiritus ad flue dum versus certa latera potilis, quam Ver-Sus alia, ut in machina bestiae certi quidam potius producantur motus, ac alii. Profecto, si quia ego judico rectὀ, non est hoc
admodum Perperam respondere, saltem juM in principia vestra. Verdm enimverb, .mi D. , quod si Car-'tesianus essem, num mam mihi eximere possem scrupulum quendam, de quo jam mO- db in transitu innui , quemque materia, quam tracto, subinde ut renasceretur faceret. Leges motus res sunt adeo sacrata in ter vos, ut, si vestrae adhaererem sectae, crede em, me non posse salva conscientia dicere; saltem nisi absolute inevitabilis me u geret neceisitas , Deum umquam adversum
istas leges posse agere. Iam vos supponitis ipsi met Deum id singulis momentis iacere in
corpore hosti inis , in quo cursum animalium determinat spirituum, non secundum illas regulas, . vertim convenienter certis qui busdam voluntatibus, & certis animae cogitationibus.
Theologia naturalis Christianam enim
quod attinet. Veneratio, quam ejus vobis inspirat sublimitas, impedimento vobis estne eam attingatis; ac quatenus, Philosophi , dicunt nonnulli ex gestris homniibus, promtemini ignorare mysteria fidei, quae illa tra
63쪽
ciliandi leges motus cum libertate & cognstione hominis. Illa agnoscit in Deo scientiam quandam, quae nuncupatur scientia rerum conditional rumi, quarum objectum non
semper est id quod accidet , at vero id, quod accideret, qubd si illud vel aliud quid
piam fieret Atque vi ejus scientiae Deus in infinitis thesauris suarum cognitionum h het infinitos modos condendi mundos, & hypotheses innumeras infinitis paralangis pulchriores 'illa .mundi D. Cartesii. Ope illius scientiae potuit scire. eum hominem ea occasione , post istiusmodi cogitationem
Dre ut vellet producere eum 'motum : ρπgr. , vellet levare brachium. Praeter 'me potuisset ea ratione ςomponere machinam , eamque ita adcommodare omnibus corporibus illam cirgentibus, ut eodem momento voluntas hominis, & lex Mechanicae exegissent, ille ut fieret motus :, atque ita in reliquis res se haberet motibus. Quippe cum cognitio , & potentia Dei sequb sint infinitar, illa ipsi exhibet omnes comb nationes possibiles, haec autem eas exsequi potest nullo negotio: nihilque opus est am-Ῥlius ad conciliandas. leges motus cum libertate hominis. Mentem huic adverte argumentandi rationi. Iam enim praedixi, mi D. , Vos Cartesiani res non nisi media cx parte absolvitis Dum admirationi subjicit is in dispositione miranda machinae animalis, in qua omnia aded adcurate peraguntur ex solis. legibus motus', infinitam potentiam istius praecellantis artificis, ipsum facitis circa machinam hominis
64쪽
Iabininis personam agere horologiorum structoris parsim industrii, qui, clim non possit suum horologium in motum redigere ope solorum ponderum , cogitur singulis momentis manus adhibere rot1s . ut eas circumagat , absque hoc enim si siet. numquam debito sonaverit hora tempore. AN
que homo diceret , vel perageret singulis
momentis absurda eκ vi compositionis supmachina , rasi Deus impediret organa, noeo, quo deberent naturaliter ν modo seg . rerent. Qubd si istum mosum gubernandi machinam hominis indignum Deo non creditis , quamobrem non vultis, ut simili ratione se gerat etiam circa machinam Bristorum , ut nulla cura habita legum Mechanicae, per se ipsum determinet secuntam diversas occasiones & diversas impressionesalibrum corporum , spirituum animalium cursum , ut producat ubi necessum est, omnes motus quos ea peragentia videmus quique febentisteis adeb sunt similes. Exinde vestrum Systema generale simplicius erit az uniformius, liberati eritis a molestia insuperabili explicandi omnia' juxta le- es Mechanicae. Erunt bruta', ut vultis equiem, merae machinae me cognitione, quas Deus o perpetuo operam navans , veluti iii
machina humana . movendis debitε omnibus. ejus organis , elliciet ut ingrediantur, clariment saltent instar exiguorum tomatorum : nec sortε molestum magε fuerit cum--. plurimis: Peripateticis hoc dogma amplecti . . ac docere, ut ipsorum fecere nonnulli, fluxum di rest um maris , in quo tantam ima-
65쪽
ginamur subtilitatem , fieri adminiculo alic jus Angeli, qui globum telluris librans aquas nunc in hanc , nunc in illam propellit pa
Verum ad eostram redeamus quaesti mem. Quid si Peripatetici in animum inducant v his dicere animam humanam suum per se ipsam movere corpus, at eo modo , quem nec illi, nec ullus explicare possunt, Apri modo cum . utorum esse comparatum nima Id voram movet misericordiam, mi D. , nec vel exiguus aded datur Cartesianus, qui non inde occasonem arripuerit bonos
illos Philosophos jocis perstringendi, qui ea
admittunt, quae nec explicare nec concipere poterunt. Verum Hrsitan honi isti Phil sophi sua demnm riderent vice, ubi foretui Cartesianos rogarent, sibi ut responderent super duobus tribusve articulis. Primb . quomodo anima alicujus rustici , in suo cum exsistit corpore , nesciat, quo in loco suam habeat sedem; & qua ratione animae omnium hominum, qui ab Adamo ad usque D. Cartesium vixerunt , ignorarint, se collocatas in pineali glandula cerebri illius, quod animabant, corporis. Secundd, anima clim si substantia cog tans . . cujus essentia consistit id cogitatione, ac proinde quae semper cogitat, cur non possemus longε plurimis hominibus persuadere. animam ipsorum semper cogitare , eamque desituram esse, s cogitare desierit. Tertib, quomodo ista semser cogitans Mnima, antδ Cartesius quam id docuerat,an seuerit, non inatis Cis er cogitare , ve-
66쪽
rum etiam quo pacto cogitaret. Qua ratione animae subtilissimorum ex Philosophis hucusque in errore fuerint versatae, dum crederent se producere in semetipsis ideas rerum; IMEt, si ea in re Cartesianis habeamus fidem, nihil aliud agant, quam ut istas ideas immediate a Deo recipiant, vel uri figuram recipit corpus. Quid est, cur illa per se nequeat decidere quaestionem, quae tamdiu fuit agi- tata inter P. Malbi anchium & D. Arnal-dum, videlicet num cogitationes sint meraemodalitates, num vero anima videat omnia
objecta in Deo intimi nostrae unito menti tCertum est, eligendum esse eX ambobus unum , vel illa mere recipit , vel producit ideas. Interea illa nescit, utrum verum sit& quandoquidem ignorat res aded intimδ suae unitas substantiae, & quandoquidem Deus vult & essicit, ut eas. ignoret, cur illa n quiret corpus movere, licet ejus ignara . &non capiens quomodo id moveat. Quid dico ejus ignara. Illa semper in scivit, vel saltem illa id semper credidit; atque ante: Cartesianam Philosophiam aequε sibi per
suasa erat , semetipsam sua movere crura, suaque brachia . ac persuasa erat se cogita- .re. En, in qua eXerceant suam subtilitatem Cartesiani, materiam, & disertationum es
Praeter haec rogant Cartesiani, pum animalis anima sit materia , vel spiritus R is pondent Peripatetici neutrum esse, entis vero genus quoddam , cui nomen datur mat rialis, non eb , qudd sit materia , . verum
bd spiritus non sit. Est eas quoddam in-
67쪽
ter bina illa medium , quod nec ratiocinii , . nec cogitationis erit capax , at tantummodo iperceptionis & sensationis: hoc est, impres sionis objectorum corporeorum similis illi quam experimur ubi de improvii pungi mur, ,el urimur. Spiritus, anni Cartesii ni, sebstantia est, quae cogitat, quaeratio cinatur. Bestiae anima, inquient Peripatetici . est substantia praedita sensationibus, vel, cognitionibus sensitivis sine cogitatione, sine ratiocinio.
At vero, respondebitur, sensatio vel cognitio sensitiva cogitatio est. Novi equidem id adfirmare Cartesianos, & unam alteri in Cludere ,. veluti speciem suo generi: Rogo autem quo iure Id quod omnes vulgari loquendi modo cogitare & ratiocinari in nobis adpellant , liquid b diversum est ab eo, quod eodem vulgari loquendi modo sensatio. vel sensitiva cogitatio nuncupatur. Ignem videre, ignem sentire, & de igne cogitare res, sunt admodum diversae , ac per consequens admodum distinctu faciles a se invicem. Pr mum alterumque animae bestiae convenient, tertium autem ipsi non conveniet. Definitio animae bestiae , subflantia capax sensationis hoc est . videndi, intelligendi &α , a DE Uara est ac definitio spiritus Cartesiana, jub satiria, quae cogitat θ quae rariscinarur. INegatqrine sunt Cartesiani postibilitatem ad genus entis . sensationis unicε capacis Et quid factum de illa veneratione, quam iis inspirare conatus est ipsorum praeceptorctga Dei omnipotentiam, qui ex ipsius men- in vicere potis .est . . ut trianaulum tres non,
68쪽
habeat angulos, & duo cum duobus non conficiant quatuor quique interea nequiret creare ens quoddam, quod sensationibqs duntaxat esset praeditum p IMaaec , quam consti tuunt entium in spiritus & corpora, divisio, nullum admittendo medium, Veritatem supponit idearum. . quas sibi formant. spiritus &Urporis, quasque. claras & esentiales existimant. V erum quot quantaeque iis isthac occasione difficultates motae fuere Quot novas
eorum excitarunt responsa , quas, numquam vidimus solutas ea ratione, quae omnes CX meret scrupulos eorum, qui sincero animo veritati indagandincumbunt Neriti quam dubio argumento, istas ideas non esse. illiusmo di, quae jactantur.
Si quis dicat corpus esse substantiam extensam , verumst illam ideam esse claram. Dum illa audio vocabula. distincti admodum concipio id, quod mihi dicitur. Id vero, quod mihi non claret, est illam ideam esse ideam
essentiae corporis & materiae. Atque. en id, quod non tantlim non probatur, verum etiam. quod subvertere possumus argumentis valia
dissimis & invictis. Veritas enim vel falsitas alicujus ideae essentialis , haud probatur nisi
X connexione, vel oppositione qua .gaudet cum omnibus attributis rei , cujus ut essentiam exhibeat volumus. Quod si illa non conveniat cum attributo aliquo , indubitalci. rei convenienti , vel origo sit proprietatis cuiusdam . nullo modo ipsi illicongruentis rei,
exinde illa manifestd falsa est. Jam verb id verε dici potest facillimε dε hac idea. cum enim extensio essentia st m C I tetiae
69쪽
teriae; ctim omnis materia extensa sit, atque omnis extensio materia: clim eXtensio, ma teria, & spatium una sint eademque res diversis praedita nomistibus: . sequitur materiam aeternam esse , atque ens necessarium , quo- niam, quaecumque creatio, quaecumqued
structio' supponatur , semper distinctissimh 'concipitur extensio, vel spatium, quod fuit , . quod est, & quod erit semper, quodque non
esse nequit. Jam verb necessarium esse , aeternum esse, S semper iuisse attributa sunt, quae certissime materiae non conveniunt. Qua ratione, &quo modo res certa sit Constet, non refert, modo constet, ut revera constat. Veritas enim semper est veritas, quocumque demum pacto illam cognoscamus. Igitur idea Cartessiana facit, ut in corpore reperiamus, vel in materia aliquod attributum , quod ipsi non convenit, igitur Disa est. Ad animum etiam adverte , me aequὰ clarε cognoscere P isthaec attributa, quae materiae non conveniunt, ex illa sequi idea, illamque consequentiam mihi esse aequε cla-- .ram, ac distinctε concipio id quod mihi dic,
tui, ubi audio corpuς esse substantiam exten--
sam. Igitur istius falsitas i in quantum esse tiat is, mihi aequε clara est , ac ipsamet estidea, dum mihi exhibet istud extensionis at tributum , quod Peripatetici ipsi essentiale
non esse contendunt. Ac proinde Cartesianorum fundamentum, quo conantur adfirmare, 'omne ens esse vel spiritum, vel materiam ,
nulla ratione solidum est ; atque Peripatetici jure gaudent intermedium quoddam iis binis interponendi , animam scilicet D
70쪽
. Versim tandem in eo consentiamus, si con-- tenditur, ideam animae, quam. Peripatetici 'hrutis dtribuunt, esse confusam valde s quors falsum est, ut id in transitu innui, ctrinsens tio nobis aequε nota sit ac cogitatio θ ideane. quam in ejus substituunt locum Cartesiani, estne illa admodum clara di distincta 8 Non pro iacto , atque hoc notato finio. Rusticus quispiam horologium videt indiacans sonansque horas , quadrantes , medias horas: adfirmatur ipsi, illa fieri ope organorum intra horologium occultorum. Dicturusne es, illum Rusticum habere ideam valde
claram & distirustam istius horologii Non poterit quispiam generaliorem & magi con
tutam habere. Versim horologiorum confector, qui novit omnia, quibus compositum est, qui eorum omnium ordinem, usum,
dependentiam a se invicem novit, ille prose, ctb jure dici potest habere ideam distinctam atque vi perspicuitatis istius ideae rationem ,
reddit omnium motuum, quOS animadvertere
est in hac machina, istius quasi continui pulsus, quem audimus; quare illud sonet, quare nonnumquam sistatur; quare subinde aptetur, qua ratione acus insensibiliter moveatur,
ct indicet horas justo tempore. Numquam , mi D. , iustior ulla exstitit '. quam haec , comparatio. Ipsemet fere res est. Ubi vos nobis loquimimi de machina alicujus canis, quid nos docetis 8 Et quia vos de ea scitis Fere tantundem. ac de horologio Rusticus scit, & sui pagi homines doceret, qui numquam conspexissent horologium. Catas. dicitis , machina est. se movens ope