장음표시 사용
351쪽
ditio servi ressare voluntatem domini. 36 Unde quaesitum in I. Uus , qui penalt. hoe tit . an servias praepositus Kalendario post mortem domini, eam ignorans r cte illnd exerreat Ubi Notandum Kalendarium dictum , quod in singulas Kalendas sive menses veteres soIerent exigere usuras , & novas stipulari. Et responsum, servum stipulando sibi, etiamsi mannmissum testamento, ignorantem tamen , ac
quirere haereditati, tamquam bona fide possessum, quae iacens sustinet per nam defuncti ; poli aditam haereditatem neutiquam acquirere haeredi , scienti testamento se Uum manumissum , quod sit in mala fide. Quantum ad debitores, qui solverum tali servo , ignorantes mortem domini, responsum eadem L penuit. eos libera os , ob justam dc probabilem ignorantiam . 37 ' Contra ibi responsum de pecuniis mutuo datis , per ratem servum , quod non fiant accipientium , quia alienae . cum cesset mandatum per mortem domini ; ut non possit mutuum videri contractum . Nee obstat , quod dicantur debitores recte solvisse: quia alia est eausa liberat Imnis , alia obligationis . Illa favorabilis , non haec . Nec iaciet quidquam stipulatio domino nominatim facta, quia ea utilis,
38 Competit haee actio eontra eum , qui
mutuum accepit: non etiam contra eum,
qui accepturum promisit , quia non pacto , sed re contrahitur hujusmodi obligatio. Unde dicitur, esse in potestate promissoris , ne accipiendo se obstringat L. I9 Qv ρε cuniam 3 o. h. t. t Pupilli , surio fit, prodigi non alias tenentur , quam si
tutorum aut curatorum auctoritate mutuum acceperint. IUιt. de octori later.
in prisc. Si tamen acceperint sine auctoritate , & facti sint debitores , suadet aequitas , dc his condici mutuum , & permittit rescriptum Divi Pii in L sed mibi a.
an princ. ins Commodati. Pubes etiam ha- .hens curatorem mutuum accipiendo obli- atur L beres Io I. inst. de Uerb. oblit. Filiussamilias , quidem ex mutuo obligatur , sed per Senatusconsultum Maced ni mam tutus patrem non obligat , nisi ex jus voluntate contraxerit , ut quia praepositus mercibus, vel in ejus rem mutuum sit ver- . - & de servo dicendum , qui mercibus praepositur . I. FInstitutorem 2p. hoc LDubitatur de Procuratore mutuum ac- cipiente, an obliget Dominum Videndum, quae fuerit voluntas domini, constituendo procuratorem, re quam potestatem ei dederit. Hinc si institor fuerit, aut nego. tiationi praepositus , vel pecuniis mutuo accipiendis & scenerandis, adversus dominum agi potest, quod mutuum censeatur
contractum ejus voluntate, arp. d. I. 29.
quia nihil refert, ipse ceperit, an ali ejus jussu. Civitatem ex pecunia per administrato- 4rres ejus mutuo sumpta ita demum obluari respondit Ulpianus in I. civitas ari. t. si in utilitatem civitatis pecuniae versae sint. Quod in Ecclesiis dc aliis collegiis obtinet; ut non alias teneantur ex mutuo accepto per oeconomos , quam fi in rem earum sit versum . ' Cujus probatio posset videri incumbere civitati, col- Iegiis , Ecclesiis, quae excipiendo non esie versam pecuniam in rem suam , habe tur quali loco actoris, Lagere r. de ex cepi. ut sundamentum suae exceptionis probandum sit ah allegante Exceptionemis. Cod. de probat. Textus tamen in daear. sat insitinat, eam ereditori ineum in re , cum velit non alias civitatem obligari ex tali mutuo , quam si in utilitatem ejus sit versum . Ut de eo primum debeat docere creditor: incumbit enim unicuique probare sundamentum suae intentionis. Bart. in I. dιvturnum I. C. fi adversered. quae hic est obligatio ex causa
mutui versi in rem civitatis : ct id asserit autb. Hos Ius in D. C. de Deros Eces. t 43
Excepto tamen casu, quo ex speciali mandato civitatis vel Capituli acceptum mutuisum, vel praeiente Collegio, c. quod pena . tim. v de Mejus ribus de vult id Bart. ad d. I. civitas num. II. iv I 3. dc Iacibid. nu. 13. quia censetur ipsi Collegio
mutuum datum. Vid. Fachin. I. a. conistri c. 76. Probatio haec facienda ex coniecturis ; in quibus arbitrio judicis multum tribuendum. Videtur autem Men chio 2. Arbitra . easu AIN uum. H. illa
suffciens , si causa indigentiae di debiti
solvendi sit acceptum mutuum. Quod recte aliis displicri , ut Fachin. d. I. a. c. I. nisi oc debitum inveniatur di lutum , quia probabile est mutuum in rem ei viis
talis versum. M n h. a. I. uo. 33. ubi
alias coniecturas tradit, sed minus sufficientes. Si non probet ereditor veriana
352쪽
mniam in utilitatem civitatis, haec non i mutuum acceperunt , di. si in 3. cod. tenebitur , quia eous conditionem non i Qua do ex facto tutorum, O e. faeit deteriorem administrator. Adeo ut Quantum ad officium Iudicis , in pri- Ο
ipso jure sit secura , nec egeat restitu- mis illi convenit, ut jubeat rem ereditam tione cum d. I. 27. dicat tantum eos qui esuidem bonitatis & generis , secundum contraxerunt teneri , non etiam civita- dicta , roddere, nec plus quam datum est , tem . Nec excusabit administratores com ne quidem ex pacto, I. Rogasti Ii. F. si tibi sensus Seniorum , quippe in quorum p I. b. t. Ubi si conventum sit ut pro ae- testate non sit onerare communitates sine ceptis decem reddantur undecim non con- eausa . Ut ridendus nonnihil videatur , dicuntur nisi decem . Ratio est , non
qui insulse in sui excusationem Seniorum quod mutuum sit stricti ruris , sed quod
consensum producebat etiam in casu, quo re contrahatur e re autem obligatio con-
apparebat injustum pravamen. Ouasi vero trahi nequit ultra quam datum . Ut seniores, vel civitatis vel collegii liberam minus reddatur , quam datum pactum haberent administrationem disponendi res valet dicto F. t. quia remisso juris communitatis pro lubitu , dc in perden- sui facile admittitur . Di Ri , ne quidem do , & sumptibus inutilibus gravando . ex pacto scilicet nudo: stipulatio enim
Ut tales teneantur ad restitutionem gra- antecedens faciet quod ultra est conven-q1 vaminis ex aequitate . ' Tenentur autem tum praestari , non tanquam ex mutuo,
cives ex mutuo verso in rem suam ut sed stipulatione. universi , non ut singuli , cum res uni- Secundo Iudicis est , accepto iudieio grversitatis non sit singulorum , t. in tan- omnem causam jubere restitui , L Cum tum 6. f. univestatis r. fustr. De rem fundus 3 r. b. t. Quomodo fructus veniet, divis nee quod debetur universitatis sn- si res talis fuit debita , ex qua fructus gulis debeatur , L fi municipes a. δερ. nascuntur , & scelus , non tantum pria Quod cujusque univers. nom. gest. die. mus , sed isc secundus, id est qui ex scelu uomodo di Actor Universitatis pro primo natus tanquam causa. Veniet & partus ipsa , non sinsulis dicitur intervenire, mulieris, qui licet in fructu non sit, est ta-I. 7. d. tir. Nisi tamen singulis in sui men in casu, I. Si equis a. ms. De usuris, obligationem consenserit , vel Magistra- idest in accessione. Ut causae nomine id tui lit ea potestas, ut etiam singulos o, comprehendatur, quod ex re, vel usu ejus ligare possit . Castrens. in a. l. 7. n. a. oritur, quod actor habiturus erat , si li-Duod cujusque univers. V. Pinest. ad Litis contestatae tempore res petita suisset 2. p. a. c. q. num. 68. seq. Cod. De soluta. ' Et in strictis quidem judiciis a que
νescind. vend. tempore litis contestatae ista veniunt, in η6 Idem iuris est in mutuo contracto per bonae vero fidei judiciis a tempore morae , tutores & curatores, quod non alias obli- qua de re infra , aa tit. De usuras. Non o
get pupillos & similes , quam si appareati tat, quod in strictis judiciis fructuum & caii
versum in rem ipsorum: alias tenebuntur iae ratio habenda non videatur , eo quod tutores & eautores , cum pupilli, E e- pro omisso in ii4 habeatur , quod palam versae , Respubl. aequiparentur in jure l. bis non est expressum , I. Quidquid sy. de RempubI. 3. cod. De iure Reip. I. II. ut V. O. Cujus decisio ut in iis procedat , tradit D. Praeses in fui 3 Loos LMo 66. Uniquae extra rem sunt, uti usuris, non tamen 67. Ubi quidam hanc differentiam ponunt, oc in iis, quae ex re proveniunt, in quibus quod scilicet Ecclesia dc civitas ipso jure visum est iniquum , post rem in judicio tutae sint, minores autem indigeant resti- petitam , reum fructus & accessoria cum tutione in integrum , l. si minor , im in rem debuisset restituere continuo quin integrum 2. cod. si adv. cred. ex ratione, sita ex sua contumacia lucrifacere , cum quod illa tantum habeant corpus legale , damno alieno . Quod ratio non seri , ut verum naturalemque consensum habere quae dictat, quod eκ re tradita mihi tem- nequeant, ex quo naturalis obbligatio im pori habere potuissem in meis bonis , etsi ducitur: quod aliter se habet in minori- ad alium pervenerit, mihi restitui debere, bus. Quod ut ita procedat in casu, quo L in Meιcommisso s. s. in bis I. anfr. minoribus est datum mutuum per dict. de usu . quod idiosum & in judicium De. r. is a. non etiam in casu quo tutores t hoc videatur deductum.
353쪽
bali oder Κονη. Pondus vero Ge- ehi odersebrot, von Sebrotten Oder absebneidere :Hinc dicimus solutionem fieri debere secundum bonitatem intrinsecam , quae fuit tempore contractus , h. e. in Sebroti undΚου , uvie sie dare eben Oder emebreiben. Budelius de monet. t. r. e. 7. n. I. EXtrinsecavero monetae bonitas Vocatur , quae continetur numismatis aestimatione , Valore , eursu, & ulu . Nos Germani appellamus, Den inerib der Mindet : Item iste Oengund ted die Mindet M. Fichard.eonfq6. Ad n. XLI. Adde Coler. in proces execut.
Clausulla illa Zu Mein una der Meiniaten Rudeten is e. quid in istrumento operetur , Nad. Besold. in th. Pract. verb. Nucen& άχh. in Ob Pract. verb. ilio . Coler.pro cess. Executi V. p. I. e. o. n. 23. Sichard. in L natismum n. s. is si n. I . C. detur.deliber. DI. 873. Cum Civitas quaedam armata manu expugnatur , aut aliquis eκ militibus Chyro. graphum alicujus debitoris reperiat, vigore ejusdem pecunias desuper exigat, ae realiter recipiat, utrum deditor sil vendo militi liberetur, ita ut vero creditori amplius ad nihil teneatur. Resp. negative per solidas rationes decidendi , quas congessit Birger
An tertius, aliquod ostendendo instrumentum , in quo debitum , vel pactu In executionis continetur ad agendum admittendus sit. absque eo quod deceat, de Mandato , .cessiqne, donatione, &.c. vel alio titulo, praesertim si contra illum Reus excipit, se non contraxisse cum illo Hanc quaesti nem elegantem eleganter tractat pro nerativa Coler. pari. 3. cap. 2. nu. IO. Gail. obf. 33. n. s. Verum an haec sententia etiam procedat, addita illa usitata clausulae Seianen Erben und Erbuabmen , oder fonstent revueu Briesi Einbaberen hoe docet Co- Ie r. a. c.2. n. 6a. Oseqq. mxhis . Vid.etiam late Menoch. de stri umpi. t. z. praef. 3 . In causa necessitatis Magistratus subditos cogere potest ad pecuniam mutandam erga moderatas P. M. usuras. Matth. Steph. I. 2.. c. a. s. I 22. Boer. de Iur. Collect. c. I. n. 7.
TITULUS II. C. q. I. a. 2. De jurejurando sive Voluntario, sive Necessario, sive Iudiciali, SUMMARIUM.
6 Impubes extra Judicium recte Jurat. 7 A Juramento reiiciuntur infames . 8. Ierieis Jurare nos tiret.
Io Tertio , comiter tres , Veritar, Iastitia. , Iudiciam . Ii Quarto , forma debita . I a Formulae jurisjurandi variae .is Formulit, In fide mea, In fide Ninbilis, Regis, boni viri , dcc. Non Non inesse vim juramenti. 4 Ut neque bit, Certo , Certissime , In conseientia, &c.
invocationem , nstn per creaturas . 16 Solemnitas praestandi juramentum .ir Iuramentum dividitur in Saerum is, temporale.
18 Item in ad ertorium ἐν Promissa
is In utroque praedicti tres comites uis
eto A ertorium is civi Iibus defertur , non in erimi ualibus . at Defertar in famosis actionibus .aa Triplex est, Voluntarium , Iudiciale, re cessa illas Iuramentum boe d/θνιέσminur on qui dominorum Deo habentur :24 Non defert pupillus , se tutoris , noumi σαν Me euratoris auctoritate. 23 Fallussam. is servi quatenus illud defeνaut . ,ets Deferri iisdem potest . 27 Necessias praestandi non est juramenta
at o vero is, neeessario , O 'adietati . 29 Iurar de ealumnia iliud ἀeferens . to Remiso juramenti quid operetur.
354쪽
3I An pareates is patroni iurent de ea- Iumnia λ32 Lectio eorrupta in I. Iurisiurandum 3 q. s. qui q. h. t. 33 Iuramentum delatum veI praestandum, .e I referendum . 34 Aa Iuste recusetur delatum ab actoren ibit probante.
3 3 An im justa causa fit, si actον deficiens
in probatione H d defeνat. 36 Intellectus I. Si quis in. C. de reb. cred. 37 Revoeatio juramenn permittituν ante sententiam . 33 Iuramentum necessarium defertuν insupρIemeasum probationis in causa dubia . 3s causa dubia, quae is quando dicatur . cui de erendum, actstet , an res. qi An juste recusetur ab eo , qui vult pro
42 An per proeuratorem praestari possi q3 Iuramentum retitum tenetur praesare qui detulit.
Nisi iussa causa eam excuset. 43 Iuramentum butumodi continet Deriem transactionis.
6 cedit Deo foΔιioxis. η7 Et pro judicio .s Habet majorem auctoritatem , quam res judicata . η' Nere retractari potest etiam praetextu myrarii. O Neque per nova i strumenta postea
visis tabulis. sa In iuramento necessario aliud obti
sa Ae νeseiadi illud ipse facto per nova
instrumenta verius est. 4 Iuramento ad ertorio datur actio is exceptis. 3 An praeter actionem ex jurejurando detur alia actio .s6 Iuramιatum praesta dum , aeti dela
8 Iuramentum promiIsorium, qui ἐν super quibus praeuent. 9 Comites requiri, Veritatem , Iudicium , Iustitiam.
i Isramento de foreendis usuris an sub. fit pereatum γε a Iuramentum posteνius contra praee dear an obtigatorium. 63 Actus posterior contra juramentum pri us an teneat 64 Iuratam alienationem νei dotaIis mulier an revocare possit . 6 3 Iuramentum non confirmat actum jure naturaIi probibItum. 66 P eque actus lege civin prohibitos ν tione publicae utilitatιν .67 Neque actus , veI contractus in comis modum pyrvatorum lege probibitos. εῖ Non distinguendo inter ius Canonicum ivtu. ε69 Iuramentum promissioηem confirmat . 7o Iuramentum metu extortum an servandum lyr Iuramentum irritat obligationem . 7 a Dimissus e careere sub iuramento de reis deundo in casu mortis au redire teneatur 73 Iuramentum dolo, via errore extortum an is quatexus obliget jurantem .
74 Laem enorm Isima an juramenti essectum impediat. 71 Iuramenti effectus est, obligare sub rea
76 Nee excusat levitas materiae in iura mento adsertorio. 77 Excusat aliquando defectus meme deI berationis . 8 Non etiam defectus Judieii. 79 Levitas materiae in juramento premi for Io as excuset a reatu mortali λῖo Promissum sub iuramento omni melio νι modo adimplendum . 3I Ita adimpsendum Deci e . 81 An impiendum , nos petente crediatore 83 Iurame ti obIigatio non transit adsu cessorem Jurant s. 84 Transit ad Heredem cui juratum . 83 fit uramentum includat turpitudia
86 Ex Juramento promissorio nou datur actio. SI ausi tamen limitatuν non uno casu exeondictionibus adsiectis . 88 Iuramenti obDratio an per ρartem, cui Juratum, remitti possi i Iuramentum in proprium commodum an ab eodem rem tti possι so Ob Istationem iuramenti condonare au
355쪽
si Prorogato termino Disexda non remitti iuramentum. Absolutionem fite relaxatiovem a Jur
mento eoncedit superior , Un quibus eobul . 3 Quis superior relaxet, quando partes funi diversi fori . 's Relaxatio an peti possit ab eo, quι factui perJurus . ys Relaxare iuramentum an postea sae- eulam possit. s6 Irritatio iuramenti ad quos spectet 97 Interpretaria iuramenti quando ἐγραο modo facienda ν98 Stricte interpretandum. 99 Iuramentum dolosum fimulatum an obliget Ico Iuranti an is quatenus verbis amispbibologicis aut restrictione meη- rati uti heeat ior Peν urit gravitas ἐν parua pe; eran
OUM da jurejurando hoc Tit. sub
jiciatur, est, quod in rerum creuitarum, & personalium actionum des-nitione frequentem habeat usum , propter aliarum probationum inopiam, α quod nemo magis sequatur alienam fidem ,
3 quam qui alteri juramentum deseri . t Illud Cicero 3. De osse. breviter dicit esse affirmationem religiosam . Alii paulo
plenius definiunt, ess) adiumptionem nOminis divini in alicujus rei confirmati nem . Alii actum invocandi seu adducendi Deum in testem : sive enuntiationem , quae cum divino testimonio profertur. Non male , cum jurare sit Deum in testem evocare . Iurandi verbum D. Ti,
maz 1. 2. quae s. 89. artic. i. videtur
quali pro jure introductum , quod subanvocatione divini nominis di tum pro vero habeatur , & jure stabiti tum I u de in hoc Tit. & alibi dicitur jusjuran
a Usus jurandi frequens fuit veteribus , nec hodie infrequens. An Christianis sit licitus, in controversam vocant quidam haeretici, & superiorum temporum, &hujus ; illi praecipue , qui anabaptisticas& similes nugas i ectantur. Nituntur ducto Salvatoris , Matthaei e. s. sest autem dico vobiι , non λurate omnino , A. postea :fit ferino vester: est, est, non, nos; quod bis abunda alia est, a malo est ι & Iacobi s.
sit θνmo vester: est , est, non, non, ut non sub judicio deeidatis. Quorum loco rum verba secuti, sensum pro more non capientes, simplieiter prohibitum essb jurare adserunt. Et posset videri per se malum , jurare per Deum , quod nomen ejus videatur in vanum adsumi, contra Decalogum , Catholica tamen & vera sententia habet usum jurandi minime prohibitum , ut pater eκ variis scripturae locis & exemplis ae scriptis Prophetarum , qui saepius juramento usi, Icsuuntur his verbis: Vivit Dominus & similibus , quae continent speciem juramenti, Psal. 62.
Laudabuntur omnes , qui jura ηι in eo .
Possent adduci plura, sed lassiciant haeeiis, qui sunt bonae mentis , aliis nulla
Nihil facit dictum praeceptum secundum, quia eo non prohibetur simpliciter adsumptio nominis divini in testimonium , sed in vanum, ut volunt subjecta verba: on enim insontem babebit Dominus eum, qui auramueris nomen Dei sui frustra. Cui sententiae respondet Ecclesiae consuetudo subnixa Christi & Sanctorum exem-elis , ut tradit Pontifex in eo. Es 26. e b. t. ex ratione , quod , cum juramentum si invocatio divini nominis, si ex vera fide erocedat , tacitam contianeat fidei professionem , quod scilicet Deus sit pura veritas ; ut non possit diaci continere intrinsecam malitiam ex parte objecti. Quantum ad locum Matth. s. is varias habet interpretationes , ut videre est apud
Suarea Ab. I. De iuramento cap. z. Ac
comodatior dc plerisque probata est. quod ibi non agatur de absoluta prohibitione jurandi , sed de facilitate di frequen ia, ut verba illa sint potius consili , quam
praecepti , ne eκ facilitate ad consuetudinem , ex consuetudine ad perjurium qui decidat , secundum illud Eccles 23. Iuramentum non aequiescat os tuum: multi
enim sunt easus in illo . Nominatio vero Dei non sit assidas in ore tuo ,
plebitur iniquιtate . Nec est , quod quis verba ibi lubjuncta , Quod bit abunda sint ius est , a malo est, urgeat; nam no tandum , Ccristum ibi non dicere , malum est ἔ sed ue a malo est , idest, ab infirmi
356쪽
rate ejus , qui jurare cogit ἔ ut recte ex- plicat D. Thomas , d. Deo artic. a. Ut sectindum sensum verborum istorum , per illa tantum assiduitas jurandi prohibeatur , per quam facile est , ut in per-jurium incidamus , ut patet ex eodem textu , ubi dicit Dominus r Non periurabis ; νeddes autem Domino Iuramestra tua .
Eodem modo accipienda verba D. Iacobi , Epistolae suae c. s. ut non sub Judicia decidatis , id est , ut non condem nemini in divino judicio . Non venit autem condemnandus is, qui non levi ter , sed necessitate adductus rurat , ita pesta lante vel juris sui defensione , d. c. 26. in fine , vel infirmitate proximi , ut ei persuadeat , quod utiliter persuaderi potest , ait ait D. Th. d. Deo. Unde iura mentum dicitur imbecillitatis humanae remedium , non tam illicitum , qnam licitum , cum D. Paulus 6. ad Hebr. dicat omnis eoκtroversiae finis est iu
a Nihil itaque mali includit jurare : ut
nee exigere juramentum , cum correlativa videantur exigere praestare : correlati- Orum autem eadem sit ratio , ut tradit Praeses , in Loco a correlativir: concurrentibus tamen iisdem condictionibus sciliere necessitate , & cessante omni levitare . Hinc est , quod leges tam Canonicae,.quam civiles variis in casibus imponant necessitatem jurandi, ubi id Resp. bono, aut ejus membris convenit. Potest enim Magistratus amis honestos , inter quos est iuramentum , praecipere , cujus ordinis est juramentum fidelitatis & obedientiae , east. Ea te 22. R bor titulo . Iu-deκ etiam juramentum a litigationibus exigit , ubi videt id expedire . Privati item in conoactibus se mutuo πι- ramento adstringunt in promissi eonfim
4 Requiruntur tamen aliqua ejus usum honestantia . Primo , in persona , a qna exigitur juramentum ; capacitas , quam tonit rationis usus , qui ex natura rei facit omnes capaces juramenti , non determinandus ex certa aetate , quod non sit idem tempus omnibus perveniendi ad usum rationis ; sed prudenter in sngulis conjectandus . Praescripta autem a jure pubertas , ante quam saltem quis e xi non possit jurare in judicio , can.
. quod ante eam aetatem pleno rationis usu non gaudeant , ut debita cum reverentia jurare valeant . D. Th. d. qu.
Quaeritur autem : An impubes sponte sse offerens in judicio ad iurandum sit audiendus 3 volunt id aliqui ob d. eau. Par vultis ean. Pueri, quibus dicuntur non cogendi parvuli, ut si velint , non videantur erohibendi . Verum ratio adducta contrarium insinnat , dc ius merito
praesumit , eam aetatem non esse capacem juramenti, quod cum maturitate praestandum ean. Teser I. q. quas. 3. qui ante annum aetatis decimumquartum neminem ad testimonium admittit , multo minus ad juramentum , quod majoris est ponderis . ' Et hoc ita in judicio r nam fiextra judicium iuramentum ab impubere emissum omnino servandam esse , ex eo patet , quod periurium committere posse dicatur, c. pueris r. V De delictιν
Puberes itaque ad juramentum admit- Ttendi, non tamen omnes: nam rejIciuntur infames & praecipue perjuri , non
tam in poenam α commini vindicationem , quam honorem juramenti, mpter periculum dc praesumptionem , quod lales non exhibebunt juramento debitam
reverentiam . Excommunicati etiam rejiciendi eap. cum I. sentent. excom. is 6.' Clericis praecipue sacerdotibus , non Alicet jurare coram Magistratu laico , vel
. quod eorum statum ad id ipsum non
deceat , ras . non sane , fin. XIV. q. s. Adeo ut ne quidem ad juramentum calumniae teneantur coram laico , e. inhaere res I. ii De Iurament. ealum. dc licet sint causae, quibus ad juramentum te Tipossint Clerici ; mi si agitur praejudicium alicujs quoad bona ct sortunas , bonum fidei & religionis , tranquillitatis Rei p. fiagatur de nota infamiae diluenda , non tamen juramentum psaestahunt , sine prinprii Episcopi consensu, aut potius . coram tuo Episcopo , a. ean. D. Et hoc ita in rudicio: intra judicium non videtur requi ci ista licentia c. Eu rejeripi. v. v h. T. Ratio est , indecentia status Clericalis rcui minus respontet, iuramentum a Clericis exigere in judicio: non etiam , si Vmluntarie eκtra audietum illud praestent , Latione contractas , vel alterius rei .
357쪽
secundo requiritur, ut voluntaria de deliberata sit intentio jurandi; cum , ut juramentum inducat Obligationem, necense sit, procedat ab intentione ; nam alias non esset juramentum. Quae intentio su ficiet ad obligationem, etsi eam non imtendat jurans , cum id ramentum per se, & natura sua producat obligationem inderentanter a voluntate jurantis, sum Iosita materia eapaci . Vid. dicta acro Tertio desideratur , tres adsint comi tes, Veritas, Iustitia, Iudicium, eas. aai-
madverte adum 2. - . ρ 2. Veritas ut
in juramento adsertorio id , quod adseriatur, verum sit, vel jurans arbitretur, ita se habere, non dumis levi conjectura ,
sed certa , vel verisimili , quod addo ;qi .ia jurans sallunt, quod praemissia debita diligentia verum putat, culpa V cat , dc solum committit mendacium ma
teriale. In promissorio etiam adsit anum ure implendi promissi , & promissum impletatur in fine iuramenti, qui est eon-srmatio veritatis: quam deesse faciet d, ius hujus comitis, neque parva seret Deo injuria, eum, qui est insallibilis v ritas , vocari in testem rei saliae. Unde recte Ps. r . Iaudatur ille, qui jurat proximo suo, dc non decipit. Iustitia, ut sit licitum dc decens, dc res fit honesta; quia turpia sui, obligationem non cadunt.
Unde requiritur ex parte materiae , tendat
ad bonum sub ratione debiti ; declinet a
malo, id est, non contineat damnum. vel prae; udaciam alterius e nam alias, de jurando quis peccaret, & implendo crimen crimina cumularet. Iudicium ut non temere , nec inconsiderate quis ad illud praestandum seratur: sed mature cum matura, dc prudenti deliberatione. Est enim
ad omnem virtutis actum , ut studiose fiat , requisitum judicium prudentiae, quae est auriga virtutum moralium . Condictio haec latius patere videtur , & duas priores ambitu suo concludere , quod cum
prudenti iudicio nihil fieri queat : nisquod fere dc injuste fit . Unde ut distinguatur ah aliis reserenda ad necessitatem , vel gravem utilitatem, Quae exigit juramenti praestationem Ac quae accedens ad veritatem ac justitiam iaciat compleri legitimam, oc honestam jurandi camsam i sine qua juramentum futurum V num dc contra reverentiam Deo debitam.
Quanta autem debeat esse necessitas, vel utilitas, videtur committendum discreti
ni judicis. Quarto necesse est, fiat debita sorma . I
quae ex natura rei non videtur necessarici verba requirere, cum & per alia aequi-
pollentia suppleri possit, ut in muto, qui ut paciscitur, contrahit, matrimInium init per nutum, aliave signa, ira dc jurat, cum illi non sit alius modus. χωδc dicendam in illis, qui loqui possunt,
cum nulla st Iev aut canon, qui verba requirat. Non obstat east. clericus stentio. . b. t. ubi interior jurandi intentio non videtur sussicere: nam ibi Ponti seκ solum significat jusjurandum ante interpositum non trahi ad alium callim , ex sola voluntate ejus, qui ante surarat; videatur haede re Covarr. De pactis , in mi W0. num. s. In soro tamen exteriori est valde comsentaneum rationi dc securum, ut, qui
loqui potest , praesens praesenti juret per
Varias verborum iurisiurandi sermulas arfuisse ex L Au praetor 3. in fine is a. boe. tit. ut videre est apud Brissim . De Jormuialis Io. viii. Apud Christianos non alias rite fit juramentum , quam si contineat invocationem Dei, veluti per Deum iuro. Solum verbum Iaro videtur sufficere ad juramentum, ex vi verbi: in usu tamen consideranda intentio , & circumstantiae additae , quae alienant verborum vim. Non est autem istud verbum necessarium ad juramentum, cum dc sine eo vere juretur, uti Dear fit mihi testis. Ita me Deus
Disputatur de his verbis , Infide mea , r IVel peν fidem meam , an contineat speeten juramenti Hoc videtur Felino, ad e. querelam IO. num. s. it hoc tit. 6c Abb ti , ibid. in fine . Nituntur r. Au aures 3. V De bis , qua vi, metusve eatasa, is Querelam fin. . Praeuti mees suas.
bus , alitique in Iocis videtur affirmatio per fidem humanam aequi parari juramento . Verius tamen , prolationi talium verborum non inesse iuramentum, inspecto ordinario & morali modo hominum talia verba proserentium e nisi additio faciat aliud indicari , veluti νn fido Cννυιε, ve I c hristi a. Alatae. ad L F qura maior I. C. De transact. Adeo ut n c hae sor-mulm D fide boni viri, Infido 2 obi is , In
358쪽
de Regis , contineat iuramentum , etsi
contra velit Gail. lib. 2. Obser. cap. 39.& Mynsng. eent. I. Obser. IT. cumspectent ad fidem humanam . Nihil faciunt loca allegata in contrarium : nam in istis non aequiparat Ponti lex fidem datam per simplicem loquelam juramento ;sed tantum intendit fidelibus commendare
veritatem, ut non minus simpliciter promissa adimpleant, quam jurato, manente tamen differentia, quod juramento contra emens in perjurium incidat, non e iam simplici fidei tantum Couarr d. ω-
rq dit. Idem dicendum do verbi , Certo,
certi me , In Deratate , oc suntli is . cum per ea nihil aliud intendamus, qNam n-
dicare rem ita se habere ; nisi intendat
Proserens, turrimam veritatem , id est, Deum adducere in testem. Idem dicendum est de formula, In eonscrevita , Per conscientiam , cujus sensus est, non ficte, sed juxta loquentis mentem , verba pro seni . At testationem, Per animam, voloni esse juramentum, quod anima peculiari modo sit exemplum & imago Dei ,
nisi Ι verbum non adducetur in testimonium alicujus rei, securius tamen ab hujusinodi attestatione abstinetur.
Is Iuramentum itaque, ubi causa exigit, praestandum per solius Dei, & nominis
divini invocationem, cum sit actus religiosus , continens cultum latriae , finem qile ha, at confirmationem veritatis, insallibili testimonio, quantum ab homine fieri potest: quae in fallibilis auctoritas non est nisi in solo Deo. Per creaturas non jura tur sine gravi piaculo , si ad eas fiat relatio tanquam testes insallibiles, cum sit species dololatriae, iis attribuere, quod solius ist Dei, nisi reserantur ad creatin rem . Quomodo licite juratur per Evangelium, clucem; quidquid aliqui contradicant, qu iuratur per cum, cujus veritas est in Evan gel io, qui in cruce pro nobis pepe
dit . Covarr. d. p. I. s. I. num. I 6.16 Quantum ad solemnitatem juramenti, illa ex vi rei nulla requiritur, cum ipsa verba invocationis Dei in testem , non seriusa intcntione sumi iant. In usu tamen olim rios ritus suisse, videre est apud Aleκandrum ab Alexandro , lib. s. c. I .dc alios. Hoci e solemne juramentum fit
tangendo Crucem, Reliquias, sacra Evangelia, subjuncta verborum formula hae:
Sie me Deus adJuvet , Daecta Dei Evan etia, ean. Tibi Domino 33. di fr63. Cujusmodi ritus conveniens est , quod inducat peierandi religionem , propter tim rem majorem juran tum , eκ praesentia dccomactu rei sacrae conceptum . Unde licet Fera um sit periurium simpliciter; gravius tamen solemniter praesti um , ac graviorem meretur poenam . COUMrr. dict. g.
I. n. 2. Est interdum necessarium solemniis ter tactis Euan petiis , aul Cruce, jurare ;etiam Epii copis , si jus ita rraescribat in
causis gravioribus ; quamvis regulariter
non teneantur Sacerdotes tangere sacra,
sed satisfaciant, si per suam consecrati
nem tangendo pectus jurent , cau. quir Proesister A. II. quos. s. Cocare. dict.
Iuramentum ex parte materiae , circa II
quam aliud sacrum vel spirituale , quod adhibetur in confirmationem rei spiritualis, ut in promissione fidei ob causam obedientiae Praelatis debitae r aliud temporale, quale adhibetur negotiis humanis in judiciis, contractibus , aliisque actionibus , super rebus temporalibus, iisque, vel praeteritis, vel praesentibus , vel futuris. 'Unde com- I 8 muniter dividitur juramentum in adfert rium , cujus usus est in adserendis praeteritis aut praesentibus , ad serendum judiciu dii, unde & dicitur decisorium litis ; dc Promis rium , quod adhibetur futuris, ad confirmanda pacta, & foedera humana: ut illius finis non sit alius , quam scire veritatem rei gestae, hu)us vero major , α firmior obligatio. In utraque hac specie tres comites, de Isquibus supra, requiruntur. Et quantum ad adsertorium, omnino requiritur Veri, tas , quod , uti dictum, illius finis sit confirmatio veritatis. Iudicium requiri ex eo patet, quod desectus necessitatis, aut utilitatis causae faceret juramentum esse vanum , & otiosum , quod est contra reverentiam Deo debitam. De Iustitia dubium est ex eo, quod materia ejus possit esse res turpis , ut adulterium , homicidium, furtum , super quibus tamen licite exigitur , & praestatur ; verum & ea desideratur ad honestatem istius speciei, saltem ex caula materiae proximae, qualis est , in suam immed ate cadit is sum juramentum , ipsa videlicet adserito, quam oportet esse
sustam. Remota qualis cst res, sive factum,
359쪽
quod adseritur , turpis esse potest, uti homicidium , adulterium . Ut autem hare stitia adsit, non sufficit verum esse , quod
adseritur , sed & debito , & justo modo
id proserendum. Hinc adserens occultum alicujus commissiun ; etsi non peccet comtra requis tam in juramento veritatem , peceat tamen contra justitiam, cum non deceat reverentiam Deo debitam , adduci
illum in testem ad confirmationem inbquae , & eontra iuris ordinem prolatae adsertionis, cui non respondet delicta M. culta propagare. 2o Habet haec iuramenti species locum In rebus , de quibus disputariar , vel extra j dictum , vel in judicio ; in civilibus tamen& super quibus pacisci licet, L Jarietem
ttum 7. g. is generaliter I 6. δερ. De pactis . In criminalibus non deserendum , quod in illis requirantur clarissimae probationes L fetant D. C. De prob. nec steri illud deserri possit, ex cujus jura mento durum damnari reum , qui in dubio absolvendus; reo vero deserri non stextra periculum perjurii, ex causa evitan dae poenae . Glog. in 3. I. b. t. Vide M a I n n. a. Arbit r. casa 464. In actionibus tamen famosis deserri posse , non etiam referri habet c. iuramentum M. v hoerit. ἐν L II. I a. 13. ins Rerum amotar. Cujus rei rationem eam adfert Cujac.
Ad L fi tibi decem 37. s. quaedam sust.
De paci. quod actio ex maleficio descendens, neque pacto, neque juramento tollatur . rusi quatenus lex permisit ; permittit autem in His furto injuriis deferri quidem, non etiam referri . Quae ratio non est exacta , & eam rejicit Panormit. in L e. D. sum. 2. dicens ideo esse , quia conventus praesumatur melius scire Veritatem, quam Actor. Et licet idem dici eossie in aliis eriminalibus ; tamen indictis locis agitur de actione quidem ia-
Inosa materialiter , non etiam formaluter : quia agitur de actione rerum am tarum , inter conjuges , qualis proprie s mosa non est.
12 Τriplex est hujus juramenti adsertolii
species : voluntarium scilicet, quod ex partium conventione extra rudietum d sertur , vel a parte parti resertur per modum transactionis . Iudiciale , quod a patre parti desertur in iudicio , Iudice aperobante l. m.. x. I. c. b. t. Necessarium, quod a Iudice ad supplendum dein
sectum plohationis desertur . vel actori ad causae victoriam , vel reo ad sui purgationem , L in bonae 3. Cod. de reb. ered. is inreyur. I. Admoneudi 3I. b. t. iae diviso & speeterum definitio communiter recepta ι etsi aliqui judiciale id vocent , quod hie dicemus Necessarium,
Desertur hoc juramentum ab eo , qui 23 Iitis decidendae , vel remittendae arbitrium habet: cum hae in specie id agatur, ut a lite discedatur , & jus nostrum reis mittatur , L maximum I. b. t. Continet enim speciem transactionis , L DU--- dum a. b. t. permissae et , cui est rerum suarum libera administratis , secundum dicta supra, ad tit. De transact. Ut recte illud deserat Dominus , cui rerum suarum est arbitrium, sive is sit reus, sive actor. Dominorum loco habentur , quibus rerum alienarum administratio est conressa ; vel a lege , .ut Tutor , Curator, Pr curator omnium bonorum , vel in rem suam datus , vel habens speciale mand tum Ieg. judurandum II. F. fi 2. ω fimb. r. I. Rescriptum ro. ἐν δερ. in fine depact. quibus tamen non alias videtur m missa haec delatio, quam si alia probatio
desit, L Tutor 3 . hoc tit. ne alias vid antur perdere rem alterius. Quae lex licet agat de tutore: in aliarum tamen rerum administratoribus etiam locum habet arg. I. Praeses a. c. De transact. Defensor municipii , vel corporis non alias vid tur hoc juramentum deterre posse, quam habens mandatum. Ex quibus patet , Pupillum sne aucto. et ritate tutoris non deserre juramentum , nec ejus delationem quidquam operari saltem esse , cum exceptio, quae posset opponi, replicatione elidatur , quia rerum administrandarum jus ei non competit d. l. 7. F. a. secundum quam a cipienda Lius jurandum I. ins quarum rerum actio. Non desert de Prodigus , a. t. 3 .F. . quia rerum administrandarum ius ei non competit . Nec minus dicendum de minore habente curatorem ratione L. Si euratorem 3. C a. De in istu . re tiatis. Iicet contrahendo Obbligetur , LPuberes Io I. Ubi Cunc. infr. De V. O. habet enim liberam personam , ut obligare se possit . Non habens Cinratorem videtur .deserre posse juramentum , quod administratio rerum illi non st
360쪽
nt impedita . Si tamen ei reumst meum se probaorit , restituitur , d. l. 3. ἐν Luam s. F. si minor a. boe tir. 3 Deferunt Ac filii familias iuramentum Me super eastrensi Sc quasi , ac re peculi ri: uti di Servus, cui ejus administratio
est eoncisis, L. Servus M. II. 22. b. tit.
Quo casu actori , sui juravit , est actio de peculio in Dominum , ut pro modo mentii praestet Actori, quod Servo deis. renti juravit sibi dari oportere, d. L II. rLDa F as. eod. tit. Cni non obstat
L 3. F. a. de pecMio , quae videtur hoc negare: nam loquitur de servo, cui non
est administratio peculii , secundum Cu, ad A. L aa. Et hoc extra judicium, quia in judicio non est servo per a . Canc.
Deserti de praedictis personis juramem tum potest , dc servis super re peculiari,
cujus habet administrationem , uti patet ex d. I. IO. in V. -I 3uravit ἔ ubi eκ delato , vel relato iuramento ipsi servo , quaerhur domino actio vel exeeptio.
α Delatio istius juramenti ne sit otiosa ,
oportet, habeat adjunctam aliquam praestandi necessitatem , quae non est aequalis omnibus istis speciebus. Nam voluntario , nec adest praestandi, nec reserendi necessitas , seeundum nomen , quod sumptum eκ eo , quod libere deseratur , & susciapiatur, citra coactam reIationem, & r lati praefationem . Nee obstat L. IusJurandam l7. in prine. hoc tit. nam in ea agitur de luscepta jurisjurandi condicti ne , ad quam alter se obstrinxerat , ut 23 inferius dieetur . ' Necessarium secun dum nomen adjunctam habet necessit tem ab eo , cui delactum est a Iudire rnon si reserendum ret , non posset
serri parti , quae non detulit, sed Indici
qui detulit: quod ratio non seri ,. cum eius res non again . Posset tamen subesisse causa recusandi , ni insinuat Pontifex
in e. iuramentum . Κ hoe tit. quia res ignorata est illi , eul desertur . Iudiciale vero vel praestandum , vel reserendum , nisi malit solvereis, eui desertur Delaras. Cod. de reb. erea de iureJαν. quod sit manifestae turpitudinis di eonsessionis
nolle nec jurare, nec juramentum reser
juraverit de calumnia, Z jusjur πd. 3 . f. ut jusjur. q. b. r. puta, non is calumniandi animo, vel vexandi adversarium causa ei deserti jurisiurandi conditionem : quia fieri
et , ut deserens , latens sibi nihil dei . ideo deferat alicui juramentum, ut eum vel traducat, tanquam religionis conis templatorem , si juraverit , vel putet il-him metu religionis non facile juraturum ,
ut hac illius superstitione in re salia
aburatur . Si deferens jurare de calumnia recuset, actio illi denegabitur, si e men ab illo exigatur , d. s. q. habebitur que loco remittentis L si non fuerit 37. Me tit. t Remissionis autem vel a pr- ν senti , vel absente ea vis est , ut liceat judici sententiam proferre , ae fi juratum esset L non erip s. g. dato Dν6υ -- do 2. l. nam postea s. s. si mriιον . b. ν. dc adsimilitudinem judiciti actio an factum competat L Actori S. C. hoe ut. Ab isto calumniae juramento an paren- Irtes dc patroni sint liberi, dubitatum bitandi caulam dat , L Jus1υναπώm C. q. Me tit s. qui iusiurandam q. Ubi dieitur , isti d neque parenti, neque patrono
remitti , cum tamen omnibus in causis propter reverentiam per narum diemur
iis remitti tale juramentum , 1 3. F. pena t. supra Qui satisae e M. etiam in casu , quo juramentum deserunt, L 5eet . in fine de obse . parent. praestanc se jecta ratione , quod dinis personis sit sese
vandus honor ; idem habet L fi νινοηur 6. boe tit. t Ut dicenda sit lectio d. s. qui salusiurandum eorrupta, dc legendum: aequo patrono is parentibas remittitvν-secum
dum lectionem neotericam . Et sic vid tur legisse Glossa ibid. in V. exigatur . Quo facit I. Quoties Iq. b. t. Ubi Paulus, Quotier , inquit, propter rem iuratur, nerparenti nee patrono remittitur Jus Mamdum ; de re scilicet illa , quae petitur , an illa debeatur a filio vel liberto , ut in ista lege subjicit ut , quia hac via non laeditur honor parentum . Ubi inde aliqui per rem intelIigunt ealumniam squia ilia ad personam spectat , quae calumnia utitur , cujus suspicio non cadit in patronum vel patrem. Cujac. ad d. LQuoties s. Obs. c. 37.
Exceptis itaque parentibus de patronis, 3 salii renentur jurare de calumnia . Quo facto consequens est , ut ille , cui delatum juramemum, illud praestet, nisi malit