장음표시 사용
361쪽
referre . Si .ecuset, iudex in eum quas confitentem sententiam seret: a qua tan-men appellare licet, quia posset esse justa recusatio propter probabilem ignorantiam, ut in d. l. 34. in pr. qualis est haeredieirea factum defuncti, L qui in aherius 42. infra De R. I. nisi agat, eo quod nonniti re bene explorata experiti debeat. d. l. q2.3η Ubi dubitatur , An justa causa dici
debeat, si deseratur ab actore nihil probante Qua muni ad voluntarium dc ne Clarium, res non est dubia et illud enim necessario praestandum , nec reserendum. hoc vero omnino requirit probationem, ut mox dicetur. Sola itaque quaestio est super judiciali. In quo ponet videri, opus esse probatione propter regulam : actore non probante reus absolvitur . Contra tamen dicendum est etiam nulla praevisa probatione , recte nihilominus deserri juramentum : tum quia ita exigit litium dirimendarum favor , trim quia quod consueratur adversarius non habet, qui in propria causa judex constituitur , L quaest. MD. Cod. De fideicommiss. Pro qua sententia est tenus in I. Tuι- 33. hoc rit. ubi tutor omnibus allia probationibus deficientibus , deferens juramentum dicitur audiendus. Quod non potest diei singulare in causa pupilli, de qua ibi; cum
ejus ratio in eo consistat, quod hac via divini nominis metu eliciatur ab adversario veritas , qui alioquin in eo est, ut absol vatur , iuxta dictam regulam . Quae cum in aliis locum habeant, idem in iis statuendum . Facit d. I. M. cod. De fidei- eamm. Ubi nulla praemissa probatione juramentum lamen recte desertur . Non minat supradicta regula; quia non potest videri non probare, qui juramentum deseri: quae delatio ita Actori tributa, ut si advertarius sine caute re laverit Praestare, statim ea res cedat pro justa probatione. Amplactitur hanc sententiam Cujac. ia d.
I. Tutor is, 22. Obor. cap. M. Don. commenta r. cap. t 2. is sne. Duar. hie, cap. I. Fachin. lib. I. c. I s.
3 3 Quaeritur etiam , an justa sit rectitandi causa, si post susceptam probationem actor in ea desciens. juramentum deserat p test hoe videri per e . iuramentum M. aer Me tu. Ubi si actor in probatione defecerit, dicitur reus absolvendus ; etsi hil praestiterit. Non deficit autem in
probatione e qui non vult probare, sed quἐprobare incoepit, & non pergit. Dicendum tamen cum Cujario 2 a. Obs. ωρ. 28. nec eo casu recte recusare reum prae stare vel referre juramentum , eum jus indistincte id velit, nee possit videri acto irenuntiasse juramento, quia probare coe perat, quod vel hoc argumentum probatur; quod qui unam probationem a tulit, qua non evincit, non impediatur aliam proferre : pluribus enim probationibus vii licet. Est autem probationis genus delatio juramenti. Non obstat I. Si quis xi. c. de reb. 3 6 cred. Ο iure1ur. b. t. ubi non potest quis recurrere ad iuramentum, si in pro. Latione desererit: nam hoc ideo. quia ibi ante juramentum detulerat actor, Ac renuntiaverat, quia malebat probare, quam alienae fidei caulam tuam committere equi ideo non auditur, recurrens ad juramentum . quod absurdum sit ad id , cui renuntiandum duκeris , reverti in ludificationem iudicii . Ut decisio istius legis ad
casiam praesentem non spectet, in quo non agimus de delato ante juramento, & r vocato , sed tantum de probatione prius adsumpta I videaturque potius pro nostrarte facere secundum regulam , quaebet, quod exclusio unius se inclusio
alterius . Donetl. 24. Comment. r. 12. tu
fine. Fachin. tib. I. ev. m. t Revoca- sytio autem ista juramenti ante sententiam permittitur: post eam mm est admittenda, ne finis unius negotii exordium fiat auterius causae , d. I. II. c. b. t. Quom do accipienda videtur L Si servus eta. ia ue De noxa lib. a Sisaib. quae alias consetraria videretur. In nocetario iuramento non habet I cum praedicta quaestio, cum in eo opo teat princedere aliquam probationem . C jus ratio est, quod deseratur tantum iasupplementum desectus probationis , in causa dubia, I. in bona 3. Cod. eod. Ubi quaeritur: Quandocensenda sit eausa dubia 3 Duarenus hic c. T. Ο 2. Diis. M 33. vult, riim demum causam dubiam dici, quando utrimque plene probatum ,
quasi tum demum judex si dubius , inquam partem se inclinet . Quae opinio
laceret rarius esse lo in huic juramento, di multas controversias manere indecisas. Ut receptius sit, tum etiam causam cem
seri dubiam , quando stat seimiplena probatio:
362쪽
quam ponere inopiam probationis certum est, ut de tum judex alteri recte deserat
rendum sit, in ejus est arbitrio. inspectis
personarum , dc causae circumstantiis , e. ramentum D. κ boe stit. Si actor semiplene probaverit per unum testem , omni exceptione majorem, videtur ei deserendum: Sin aequales sint probationes, reo potius deserendum videtur, cupis causa inparitate est potior & favorabilior. Vide
Duar. d. e. 33. dc Fachin. tib. I. e. Ig. Altera pars eonsentiat, nec ne, non in-ipicitur, cum judex causa cognita deferat, etiam post conclusionem : veritati enim nunquam via praeciudenda . Gail. 8. Obor. Ios. n. q. interdum etiam nulla allata probatione ab actore , si contra, reum militet malumptio , actoris parte fovens, iuramentum purgationis reo i dicitur d. e. D. ἀ bae tit. qi Quaesitum etiam: An sit justa reces t io ei, cui desertur, si malit probare tNegat Duaren. b2e east. 3. Propter Promptum remedium expediendarum litium . Et possent pro eo videri facere loca, quae volunt, eum, cui desertur , aut jurare, nisi referat, aut solvere, L delata s. c. o. e. Pro altera tamen parte facit e. sicae a. si de probationib. Ubi tum demum recur ritur ad juramentum, quando desunt aliae probationes: non possimi autem videri deesse, quando alter subire vult probandi onus. Et facit regula non esse recurrendum ad extraordinaria remedia , ubi ordinatum est convenientius , uti hoe in casu. Facit dc quod dicitur in L iuriaraudum sq. F. procurator 3. b. t. sciscere ad plenam desesssionem , s procurator paratus sit judicium accipere. Non obstat d. l. s.
quia habet limitationem: nis justa causa subsis recusandi, qualis haec . Secundum
priorem tamen opinionem judicatum refert Papon. 6. OGres. Φit. o. arresto A. de Boerius o. 99. Ha In procuratoris quoque persona est justa recusatio, a. s. procurator . Et videtur non sumere praestari per procuratorem , etiamsi velit, eo quod actus sit religiosus, animam constringens , qui a persona minime separatur . Ubi tamen exicipitur juramentum calumniae, quod per pro vatC- rem praestari posset, habentem ad hoc spe- vitale mandatum patet ex e. nullam se.
De Juram. ealumniae in s. quia est o dulitatis. Quoad alia juramenti genera, in quibus agitur de veritate inquirenda , videmur in propria persona praest da, in majorem causae examinationem, dc partis satisfactionem, e. Lieeι η . v De temb. Ut non supplentur per alium, etiam ex speciali mandato, cum agatur de veritatefacti alieni, quae per alium non recte eκ-hibetur ; etiamsi juret in animam Domini , I. Qui in alterius ins Aa . De R. I.
Abbas in d. e. q7. num. ε. Cuiae. ad a. I. I . Videtur tamen Covarruviae, De Ρ-ctis p. I. F. s. num. I 8. limitandum hoe
esse ad actus, ad quos specialiter lex des-derat praestationem in propria persona ut in juramento hoc adsertoνio: alias posse
per alium praestari. Exemplum est in e. peri usum I. g. verum 2. De statu rein sui. in ε. Ubi juramentum fidelitatis prae- satur a vasallo per procuratorem , ex speciali mandato. Covare. d. loco num. I'. ubi alios eitat. Ut autem non admittatur procurator, si tamen ex delato iuramento
juravit; res ea Domino proderit , eique competet, vel exceptio, vel actio, saltem utit is , let. nam ροβ ea ,9. f. iusiurandumma. ' L. Credis ore M. F. sed etsi pen.
hoe tit. Si nuIIa sit causa recusationis , eκ - qssans eum , cui delatum juramentum , tenetur id praestare ; nisi malit referre. Qia casu is, qui detulit, jurare tenetur: alia ei denegabitur actio, eum non sit serendus recusans conditionem jurandi, quam detulit adversario, adimplere, I. gener δε ter pen. F. sed i. c. b. t. ' Potestim κε men & justa causa esse, excusans eum , qui detulit, onerans vero eum, qui resem re vult. Prima est, si agatur de ejus facto, aut admisso, cujus ipse solus conscius; qui proinde compellitur jurare sine relatione, ut in casu let. Maνeeuur D. infrierum amotarum re let. Mestionem Dal Codie. ae fideicommissis . Fach. Lb. I. ea .
7. Secunda est , si in extra judiciali jur mento convenerit, ut unus juraret, secundum L iuriarandum quia I . in pr. boctit. Dat enim conventio illa legem contractui, ex qua jus Patri quaeritur: ut ab ea , altero invito , recedere non liceat ;
363쪽
u. Sividiter dc excusationem ponet i
s Effectus juramenti adsertorii dicitur esse , quod contineat speciem transactionis, id eu , similitudinem quamdam , quia ut transigendo a lite disceditur, ita de jur iurando , L iudarandum a. b. t. Quod verum est in eo, quod pars parti deserthae conditione, ut, fi juratum fuerit ,
non petatur, aut solvatur. Non tamenonin a, quae in transactione obtinent, dc in hoc juramento locum habent e nam transigens in actione famosa notatur, ut dictum supra, ad tit. De transact. non etiam jurans, quia surando quodam modo innocens iam suam qilis approbat, L furtiaeeipe 6. F. seu π i. 'ρ. De bis, qui σοι. 46 icam ta . ' Dicitur di cedere Ioco sol tionis, L fusiurandum etiam 27. D. t.. Umde a reo praestitum, de Mejussori prodest, I. In duobus 28. s. item cum D. b. t. & est pro judicio, L. Turor. 3 . s. prodigus I. b. tri. qui advertario deserens , conditionem jurandi. eum facit Iudicem in propria causa , Ljus, rodum I. ius. Qua q8 rum rerum actio. ' Imo dicitur, Iusjurandum habere majorem auctoritatem , quam res judicata, dita. L a. boc tit. propterea quod a re iudicata appellari pollit, non etiam ab eo, quod cx conventione par
tium est adsertum . Et hoc quia subest D transactis , ' quae facit juramentum retractari , aut rescindi non posse, ne quidem praetextu perjurii : nisi specialiter hoc
conventione contineatur, Z ea a Iureiuνanu. I. cod. b i. cum dato suram alto non aliud quaeratur. quam an iuratiun
sit 3 Remissa quaestione an debeatur Quasi satis probatum sit jures uranao , L Non erit s. s. dato Iurejur. a. boe tit. Quod imputet deserens suae latilitati , qui ea tele jurandum detulit; ut jhiranie adversario e lite discederet, vel amplius non petendo , vel petitum adve sario exibi vendo . Ut ad interesse non videatur superesse actio, ut judicatum tra
6. licet contrarium velit Ias ad s. irem Si quiι postula te tr. uum. 99. IUrt. deso action. t Nec faciet etiam nova instrumenta postea reperta , ex quibus patet
de rei veritate, retractari iuramentum, Ieg. ea a I. Cod. de reb. credιιυ . Ratio est in vi transactionis , quam dictum supra non retractari propter nova in i. Zosi Comm. is Pandect.
menta. Et hoc, si non sint suppressa ina strumenta dolo malo adversarii, eliciem dae transactionis causa . Quae res habet ex ceptionem in quibusdam , quae legibus excepta , L iurraturandi 2. c. b. t. t At- saque in primis ruramentum exactum s
per controversa orta ex testamento, non
visis tabulis retractari potest , si postea iis
prolatis constet de veritate, L. Cum quis' n. c. boe tit. Cujus ratio est, quod e ptiosum , di improbum juramentum sit , non visis tabulis exactum . Succurritur di minori lapso per juramenti deIati nem, L. Nam posteaquam s. g. si mr- ηεν q. hoetri. Contra illud quoque, quod emissum in fraudem creditorum , datur replicatio creditoribus , d. L '. s. sed
Et hoe ita in voluntario , ac iudiciali. In necessario alita est iuris ; eum non contineat causam transactionis: nec enim tam desertur arbitrio partium, quam par te invita per iudicem , in supplementum probationis . Ut nihil causae se, ob quam rectractari non possit, si per documenta postea reperta de veritate constiterit, LAdmonendi 3I. bee tu. Ubi quaestionis est , an Iuramentum necessarium rescindatur ipso facto per nova instrumenta postea reperta Volunt aliqui opus esse restitutione. Probabilius tamen , ipse facto rescindi , cum in Lis, qui non 2. Cod. Si ex falsis 1 rum. iudie. O , dicatur de integro causa a dienda , quod &habet L Cum a te as.fust. De dolo mago: dg Cajus in d. t. Admonen ut 3t b. tit. dicat, post lusjurandum concedi Constitutionibus Principum , causam ex integro agere, si quis invenisse se di.
eat instrumenta , quibus nunc usurus . Ut non videatur opus esse restitutione,
cum qui jure communi quale ponunt Constituriones Principum tutus est, non
egeat restitutione, Ias. ad a. l. 3 . n. s. neli. eomment. I. 24. e. I . in De dc
Datur eκ juramento actio ei, qui ex eo dictione delata iuravit, sibi deberi: exeeptio ei, qui suravit, se non debere , a. t. F.jureiurando I. hoe tit. Dico, ex delata conditione; quia s quis juraverit, nemine do. serente , non tuebitur praetor Iusjurandum, . ait praetor. 3. in minc. Metit. Quaesitum hie : An In ter actionem
364쪽
Volunt hoe alius, quando firmiter est
iuratum , hoe eli, quando ex certa camis, ves ut tem p ionis , donationis, sibi quis
deberi juraverit, ut tunc etiam ex empto, donato, competat utilis actio , per L
oe tir. ando autem insOrme est jurame tum , id est, sine certa causa ἀebendi, ut tune actio sit in iactum ex Iurejurando, . Actisi g. cod. h. . quod aliam petendi caulam non proponat actor , quam
sum factum delati, & praestiti Iura
menti. Verum haec daemctio minus priniatur: verior est haec, quod aut praestutum juramentum in judicio aut extra judicium . Priori casu tantum est actio in factum ex jurejurando, d. s. item Si quia postulante II. instit. de actionib. ω Lerit s. s. dato a. b. t. Ubi tantum de jurejurando delato, & praestito quaeri duxitur . Facit & d. I. EIσνε, ubi actio in factum ad instar judicati dieitar eompetere. Facit item, quod per juramentum ad- instar judicati, inducatur novatio, L Θι
iurasse 26. F. iurisiuranda a. hoc tit. n. vario autem priorem actionem eκtinguit, ut dicetur infra, rit. De novat ignib. Posteriori casu vetus actio non cessat, quod per juramentum eximiudiciale non inducatur novatio: & de hoc accipienda d. l.
si duo, ubi qui se emisse juravit, ex em
Iusjurandum oportet praestitum, sit, uti delatum, L. ait Praetor 3. in ρυ c. b. t. Et quidem praecise , ac cateνOrice jurandum , secundum formulam a deserente propositam , nec addenda clausula, quae rem cit dubiam. Unde pure deIatum, pure est praestandum, nec addendum, quantum credo, veI quantum memoria se l. Nam
cum ille sit effectus iuramenti, ut ei si
tur per deserentem , qui cesset a lite . formula ab eo praescripta servanda: citra clausulam , quae poneret ignorantiam , vel haesitationem jurantis. ' Non extenditur autem ultra casum , super quo propositum , neque actionem , aut exceptionem causat , nisi quae tangit id, luper quo juratum , in I. duob. 23.
s. β quis 3. b. ν. Nee alteri prodest ,
aut nccet , quam qui iuravit . vel cui iuratur , d. L. 28. s. 2. aisi eadem sit
caula, uti quando pro solutione sedit; quo
casu prodest fideiussori. Sic ab stero rem,rum promittendi praestitum alteri prodest .
d. I. a. s. eae duobus 3. Haec de iur mento adsertorio, cujus usus frequens est
in litium diremptione ἰ dc de quo plerisque
Promissestum juramentum de quo agi- 13tur potissimum jure Canonico suturis
apponitur, in contractuum Ac promisso rum firmitatem , ae frequens iIlius usus in promissione fidelitatis , atque obedientiae . Praestant Me illi, qui se obligandῖ habent licentiam: ut id non praestet Furiosus , mente captus , Insans, uti neet Prodigus, qui Ac ipse habetur alienae me iis , quatenus se obligat. Impubes, non
obstante Muth. Sacramenta puberum C.
Si adversus vendit . quae agit de pubere, jurare potest, cum possit esse diai capax. dc tenetur servare Iuramentum : alias per jurium incurret, quamvis et faeilis str laxatio ob aetatem deceptioni abnoxiam . Couar. De pactis p. 3. s. I. n. q. Oportet de huie adsint tres comites 2 1s
scilicet veritas; quia & jurans debet habere propositum implendi promissum , de id implere: judicium, id est, prudens Ac deliberata eonsderatio in jurando: Iusti
tia, eκ parte materiae, quae sit honesta Ac possibi ita: inhonesta erum ec impossibilis non ponis materiam iuramenti h jus; quia foret vinculum .niqui alis. Hinc illicita habentur juramenta , quae violant jus superioris, quae tertio sunt nociva nec enim jura concedunt auteri per est rum praejudicari. Sunt etiam illi ita , uuae non possunt sciservari sine peccato, cum impia promis.sio sit, quae scelere adimpletur, ca/ν. Immatis F. 22. qu. q. non tantum mortali,
sed oc veniali, ex communi sententia, sundata in regula: Non est obligatorium
contra bonos mores praestitum jurame tum . Actus autem includens veniale peccatum , est contra bonos mores, ponitque malitiam , atque ita non servandum jur, mentum super eo emissu in. Facti, quod cap. Cum contingat 28. te bac tit. dic
tur hoc juramentum servandum , quod non vergit in dispendium animae juram
tis: nam dc actus veniale peccatum continens vergit in dispendium animae νωrantis, cum reddat nominem inhabilem ad persectum Dei amorem ., vare. De
365쪽
Non serit, quod e. cum quidam it. κbae tit. dicatur , Iuramento contra officium humanitatis ; ut non loqui patri, vel matri, danda esse absolutio ; nec enim ex eo potest praelum i valor talis Iurame , i , quod verbum absolvendi accipiatur de absolutione declarativa nullitatis ; non etiam dissolutiva vinculi , quod nullum fuit ; qualem absolutionem iacti vocat Abbas, in v. c. I a. qui modus loquendi non est novus in Iure, ut Patet ex ea .
4r Verum adhuc posset videri obstare e. Debitorea 6. κ boe rit. Ubi qui auravit solvere usuras, dicitur cogendus Deo redis dere Iuramentum , id est . secundum Iuramentiam solvere usuras. Quae res non videtur extra peccatum , saltem Iure Can nico, quo uburae sunt prohibitae , dc non sine gravi peccato accipiuntur, cui posset videri cooperari solvens usuras . Sed dicendum , nullum subesse Iuramento gali peccatum ; qui amissum ex justa causa: nec potest videri jurans dare occasionem peccandi mutuanti, quam iste propria malitia accepit, cum petens mutuum mallet λ lud gratis accipere : sed quia ol stat avaritia mutuantis , utitur peccato ejus ad bonum finem, scilicet ad succurendum suae necessitati , vel utilitati, cui alias commode succini non potest. Ut tale Iuramentum contineat actus virtutis, ex parte
jarantis, id eoque obligatorium . Idem dicendum de pacto commissiario in pignoribus r hoc enim tanquam usurarium a Canonibus improbatum , ob iuramentum tamen servandum, ex eadem ratione , quia servari potest sine detrimento .animae su-
a Lubet hic quaerere: An iuramentum p sterius contra praecedens sit obligatorium Si prius sit de re honesta de licita, non potest subsequens obligare , ob materiae desectum , quae mala est, mi desit vinculum Iustitiae, cum tendat in alterius detrimentum , cujus Ius jam quaestum . Exemplum est in e. Sicut aa. ii De θοπ-Dδε b. Ubi sponsalia prima servare quis compellitur, non obgante, quod medio Iuramento secunda snt inita. Abbas ade. Veniem I 6. num. 6. ii hae tit. O ibi Henric. Bohin. Covare. d. loco cap. q. um. 3. Quod & procedit, si praecesserit simplex promissio , obligatione in con-acientia ponena: nam di hanc conseqnt
Iuramentum , noli potest dies constitui super materia hona , sed potius mala , dciniqua , cum priori promissioni contra- veniens peccato involvatur. An igitur actus posterior contra Iuramen- 6seum prius tenebit Εκ vi prioris Iur menti actus subsequens irritus fieri no-quit , si dependeat ex voluntate agentis. Sic qui juravit ducere Titiam in uxorem, valide postea ducit Maeviam , d. e. 22.
Dui jure; urando spospondit Titio , se illi venditurum domum , di non alii, valide tamen alteri vendit , Ac tradendo facit eum potiorem . Idem obtinet in revocatione procuratoris , eap. procurater . De procvrat. in 6. item testamenti . quod quis non remeare juravit , ut dic
tur insta fit. De trium rupto , bc. Non obstat , quod consummatio actus contrarii ponat pravitatem , propter prius I ramentum : quia non cadit in actum , ut malus est, sed in effectum eius, qui bonus, Indens ex voluntate jurantis , quod prius uramentum prohibeat quidem actum fieri , non tamen irritet. Quod secus dicendum, si actus non pendeat ex voluntate agentis, sed jure sit invalidus: nam cum ex solo iuramerto vim accipiat, quod est inutile ratione prioris promissionis, non est, cur actus posterior valere possit, vel servandus sit, ex voluntate inutili. Hi ne di illud quaestum: An r 'ter, o quae juravit non alienare rem dotalem ,& postea alienavit, subjecto suramento
de ea non remeanda, nihilominus revocare possit Variae sunt hac de re sentemtiae. Plerique voliunt integrum esse mulieri , rem alienatam αν are, ex ratione,
quod lassis contractus nee ex vi Iuris sit validus , quippe improbat us, nec ex voluntate jurantis, ob praecedens Iuramentum, quod facit posterius sine detrimento animae servari non posse. Quo facit c. Iat lecto 33. v Me tu. Ubi in simili casu rescriptum , non esse servandum Iuramenaum de re alienata non revocanda . Facit, quod prius Iuramen Fum non alienandi includere videatur , obligaiicnem ita non alienandi , quin retractari debeat , ad fianem obtinendi effectum prioris Iurame ti ; cum taliter iurans videarar rem vise omne id , quod ad alienationem tendit. Covarruv. De pactis ρ. 2. g. nu mer. 7. Potest tamen alicui videri probabilis contraria sententia , scilicet non
366쪽
ine tale Iuramentum iniquum ex parte materiae , ideo e sine seccato impleri posse , eo quod hujusmodi Iurametitum
non sit contrarium priori, cum non Versetur circa idem: prius enim agit de non alienando , posterius de non revocando , pro qua parte iacit cast. Cum eontingat.:8. ἰῆ hoe tit ἐν Auth. Sacramenta puberum cod. Si adis Uus vendit. Ubi non peccat in legem prohibentem rei alien tionem , qui de ea non retractanda juravit. Ut non sit dicendus peccare contra Iuramentum de non alienando , cum Iur mentum legis respcndens non sit sortius lege r sed secundum illam inter elandum . Non obstat argumentum sumptum ex d. e. 33. Ibi enim agitur de juramento super re illicita, non tam rationeJuramen
ii prioris, quam justitiae, quae secundum Regni leges impediebat , Reges alienare bona Regni , quae & Regem obstringit
revocare alienata ; secundum ea , quaei raduntur u De reb. Ecclesiae non ahen. teneri Praelatos revocare res Ecclesiae te mere a se alienatas : non et lain , ' quod
per prius juramentum videatur inducta obligatio retractandi contractum , Cum suffcienti nullo argumento hoc probetur, nec in tali juramento hoc includatur , neque ex vi illius appareat haec esse intentio jurantis ; ut, nisi de eo specialiter ccnstet contrarium sit dicendum . Quo
facit argumentum sumptum ex cap. De
bιtores o. he hoe tἰt. Ubi juramentum de solvendis usuris non habet adjunctam obligationem non repetendi : ut di in casu praesenti juramentum de non ali nando , non habeat adjunctam obligati
nem de revocando . Ita tradit Suarra. De iuramento tib. a. cap. 3. & GO G. ad L 3 . Tauri num. 28. qui eκ aliis
istam sententiam limitat . Primo , ut non procedat in casu , quo prius juramentum concernit alterius favorem , cui
iam jus quaesitum , secundum dιct. caρ. ad. quia tunc juramentum posterius repugnaret justitiae . Secundo , quando alter contrahentium , in cujus favorem praesitum juramentum , conscius jura enti prioris fuit 3 tunc enim iaceret tur pitudo non imrediri revocationem rei alienatae , secus si igncraverit , quod semper praesumitur , I. Veraus et r. ins.
Alla offert se hie disquis iis , An te- 6sneat iuramentum super actu per legem prohibito , eumque confirmet : Certum est , nullius momenti esse juramentum
super actu lege divina, vel naturali prohibito ; quia esset contra honos mores naturales , quos ratio naturalis dictat esse necessarios ad morum honestatem : ut procedat regula juris in 6. non esse obligatorium contra bonos mores praestitum juramentum . Quod & dicendum de illa lege civili , quae continet bonos mores
naturales , eκ eadem ratione : ut tantum si Quaestio de actu prohibito per
legem civilem , agentem de bonis moribus civilibus , quo ad convenientem
politiam Reipubl. pertinent , & per se
mali non sunt , ut revocatio testamentiusque ad mortem . '' Uhi tamen dicen- εε dum , non valere, nec confirmari actum
per legem prohibitum , quod habeatur
illicitus , ac proinde non ponat materiam , cui accedat juramentum . Ut appositum nihil operetur quia non Potest eximere hominem ab obligatione justae lepis , secundum ea , quae colliguntur ex Bartolo , ad i. si quis pro eo 6. ins. De fideJussorib. in mandat. Quod procedit in lege respiciente ius commune , Cui nullus privatus renuntiare retest , L Jus publicum 38. δερ. De pactis . Deinde peccatum est , pacisci in praejudicium boni publici, di detrimentum alterius: ut juramentum , quod in tali materia veri tur , sit iniquum , nec servandum , ct pro inde non possit actum cons mare . Quod di dicendum , s tendat in praejudicium tertii : nam & ea res continet iniquitatem , 8c ponit improbum iuramentum , secundum dict. eapit. . Et hoc , quando actus prohibitus est ratione utilitatis publicae primario, non
etiam secundario tantum : propinqua enim causa inspicitur , non remota . fi mirier 2 i. infr. de actis ne rer.
Quantum ad actus lege prohibitos in o
comm dum privatorum , multorum est sententia , eos juramento confirmari . Quod non videtur universaliter verum :ut recte aliqui cum Bart. dict. Deo distinsuant inter pacta per legem reprobata in favorem debitoris , & reprobata per legem , in odium creditoris , cujus apparet turpitudo . Posterior noli confirmari
367쪽
mari tertum est , quamvis iuramentum adjectum sit servandum , si servari possit citra detrimentum animae jurantis, & te tit praejudicium . Sic juramentum super luendis usuris & super pacto commisistrio in pignoribus per se stat , de obligat jurantem unica obligatione ad religionem pertinente . Ut tantum iaciendum sit . quod juratum , neutiquam autem confirmetur contractus, qui nec pintest habere confirmationem ex vi jur menti , nec ex adminiculo legis ; cum neutrum intendat turpitudinem creditoris fovere. Unde & postea conceditur soluti condictio; non obstante etiam clausula de non repetendo , vel relaxatione jur menti non impetranda : praevia tamen ipsius juramenti remissione: nee enim in Ie juramentum unquam excludit iniquitarem ex parte recipientis. Ovarr. d. p. a. s. 3. nu. 2. Priora super actu prohibito in favorem debitoris vult Bart. d.
loco num. M. talem actum confirmare .
Ponit exemplum in minori , per Allib. Sacramenι a puberum c. si adversus vendit. in muliere renuntiante Senatusconsulto velIclano. Posset & poni exemplum in filia , quae juravit se non habituram
regrestum ad hona paterna , cap. 1. de
pactis io ε. & in muliere, quae juravit non contravenire alienationi rei dotalis ,
Alii distinguendum putant inter Ius Canonicum Ac civile: quod Iure civili nec
confirmetur contracius , nec sit servandum Iuramentum, per t. Non dubium s. c. de let. ἐν per L iuris gentium T. F. θ' generariter ιε. δερ. de pactis , ubi j ramenta remota a Iure civili dicuntur non servanda , de Iure vero Canonicost servandum , & contractus confirmetur , dict. e . a. de pactis in 6. is dict. cap. 23. Ut non veniat danda r laratio Iuramenti per superiorem I nisi alia urgens causa subsit , ut laeso normissima , metus , aut alia , nec etiam solutum repeti politi ; quae est sententia P. Barboiae , in tib. I. pari. s.
jus sententiae parum convenit, quod habet L si minor i. c. Si adversus vendit. ubi Imp. ait : Si emptori praedii iuramenIo eoa- firmasti, te non Iacturum controversiam a neque perJurit, neque perfidiae me auctorem tibi futurum sperare debuisi a d. si Comm. in Pandecte Aurb. Saeramenta ibid. Ubi inviolabiliter
sacramenta puberum sunt servanda citra spem restitutionis. Loquuntur autem tum canones, tum leges de Ieramento super rebus alienatis non retractandis , quod
Iunt inviolabiliter custodiri , ut videatur non ponenda differentia inter Ius Canonueum, dc civile: di dicendum utroque Iure non confirmari contractum , tam dia .recto & sormaliter, quam in directo, & la tem quoad effectum . t Ut Iuramentum D non cadat immediate in contractum , sed in promissionem illi conjunctam non contraveniendi , eamque confirmet , uti non prohibitam a Iure, licet contractus sit prohibitus. Sic inhibita quidem alienatio rei dotalis: non tamen inhibitum muli ri non contravenire: hoc enim lex reIinquit ejus arbitrio , quae , ei renuntiando
per juramentum, tenetur obser re . Et ita accipiendum L cap. 28. in verbis :ne ulteriar contrave niant ἱ ἐγ d. Sacrament. verbis : fuster contractibus rerum suarum non retractandis . Non obstat , quod d. cap. 28. dicatur mulieris consen-lus non obligatorius in tabulis secundum legitimas sanctiones e nam hoc a cipiendum de ipsa alienatione rei , non
etiam de pacto non contraveniendi, cum Ieκ non cogat mulierem revocare rem :sed tantum velit consensum in alienati ne non lassicere , quominus actionem in rem habeat . Autb. De a me cod. Ad Senatusconsultus Vetussan. Et sic accipienda d. l. V s dubium is, d. F. is teneraliter, de ipso contractu in se, non etiam de promissione non contraveniendi .
Alial occurrit hic investigandum , an rojuramentum metu extortum sit servandum 3 Non est quaestio de metu sine i
juria illato , cum pro certo habeatur , tale juramentum servandum esse , eo quod iste metus non imponat involuntarium L eontinet igitur 3. F. si vim r. I. Ss mutier a r. iu prine. βρr. Quod metus
ea a sest. eνit . Tantum est quaestio de metu per iniuriam illato , qui potest videri , inspecto tum jure civili per d. Au
tb. Sacramenta, tran Canonico, per dae.
28. impedire Iuramenti effectum , dicitur enim illis locis servanda esse iuramenta , quae sine metu sunt praestita ; ut a contrario sensu metu extorta non vid antur
servanda. Aliqui distinguuntur inter Ius ei-
368쪽
vile di Canonicum : illo nihil voIunt
operari iuramentum , hoe vero servandum . Dicendum , utroque jure obligare
istud iuramentum & servandum esse , dummodo fit materia honesta & cxpax , de civisi patet ex dictis supra , ad titaia.
Quod metus ea a, metum scilicet , etiam injustum , non ponere simpliciter in-
voluntarium circa contractum , ut nec circa juramentum ponat , quod non munus ratione juramenti coacta voluntas fit voluntas , quam ratione contractus pde jure Canonico patet ex cap. Abbas 2.
e de his, gnae vi metvsve eae a fiunt i , . meram in ea is. v b. t. Quibus in locis induIgetur absolutio : ut praesup natur obligatio . Quod etiam procedit in Casu , quo juramentum accedit contractui invalido , veluti alienationi res dotalis , vel eontractui minoris , quia quoad Deum est obligatio , ideoque ne resaria absolutio, seu remisso illius. C
Nec obstat e. perveniat ad uos Se b. r.
Ubi dicitur talis jurans nullius juramenti vinculis potuisse restrmst: nam non est mens Pontificis , ibi indieare , non obligasse juramentum ; sed non ita obligasse,
in jurare coactus habeat justam petendae absolutionis causan , quae isto in te tu indulgetur. Nec obstat etiam d. e. Σ'. nec alia loca smilia , quorum superius facta mentio, quia eorum sensus non est , quod juramentum non obliget, sed quod non ita obliget praecise in easu , quo intervenit
metus , quin relaxatio ejus possit peti . Quomodo & accipienda d. Auth. Sarea menta haec verba , nullius momenti esse
iubemur, quoad effectam scilicet inviolabilem , de quo ante in principio isti ustextus secundum alia loca juris, quae actus metu initos non habent irritos ; sed per
irritationem irritari faciunt. 7s Iuramentum itaque metus non irritat, ut neque irritat obligationem ; modo h reste servari possit saltem ex parte Iuran
iis , uti dictum supra hoe ipsis Titul. de usuris juratis . Sit Ac qni latroni jurato Promist dare pretium pro dimissione, d het id ipsum praestare, quod nullum se
si detrimen rem animae juranris , arg. ς.
et debitore 3 6. u bοe tirut. t Relaxatumqucque de carcere lub juramento de re-
deundo volunt teneri redire: etiamsi mors praesumatur inserenda eκ iusta musa , quia
res justa est promissa, ac proinde servaris da promissio. Sed maestio est: An dimissus ex ea
cere sub juramento de redeundo, si mors veniat inserenda ex causa injusta , redire teneatur Negat Cov. lib. r. me. ResoLς. a. mg. 7. talem teneri redire ad eareerem ἰ propterea quod alias foret sui homicida . Cujus opinio posset procedere in casu , quo non fuit praevisium periculum mortis: quia desinit eonditio, quae stibest, si sine periculo sit reditus . Si periculum fuerit praevisum, videtur aliis reditus iste esse virtutis opus, atque Melitatis r At ita non subesse aliquod peccatum , quos
a. c. q. 2. dub. 6. n. 28. O 29 Et facit
eo exemplum Attilii Reguli, qui praesciens se ad crudelissi iiiiim hostem, dc exinquisita sup licia proficisci ; maluit tari et fidem juratam servare . Quod factnm ut honestum extollit Cicero 3 Ofie. stula amillius callidi: atem reprehendens, qui simili
juramento sucum qu sivit non sine perjurio. Circa dolum etiam quaeritur : An n ca- 73su, quo juramentum est dolo extortum , jurans teneatur Distinguunt Interpretes, an dolus sit circa substantiam rei, an circa a Mentariam qualitatem, sive, ut dicunt nostri, an dederit causam actui ad eum inducendo, an vero in actum inciderit , eum concomitando Priori casu j ramentum vidunt elis nullum. Rationem ponunt. non in iniuria , quae nihil facit ad invalidandum iuramentum, ses in de sectu voluntarii consensi is circa ratisiam , quem ponit dolvs . qua de re actum suis pra e. de dota, posteriori volunt juramentum subsistere: quod non auserat consen sensum circa causam principalem. Co m. de pact/s p. 3. F. q. num. 2. ω seq. De errore idem dicendum , quod scilicet '. steriori casu ponat actum , non eἰram
priori , quia ponit incognitum , ad quod
non extendi ur obligatio . veI juramentum e curn faciat non suisse meen Unem urunt α , comprehendere rem aliam subproimssione , quam propositam sive in iis tam : neque sufficiat in generali esse m-tentionem jurisjurandi, cum debeat esse in particulari.
369쪽
Nihil obstat dictis, quod aequiparentur
dolus & metus in arct. cap. 28. ut cum secundum dicta, metus non ponat actum , di juramentum nullum, idem & de dolo sit direndum e nam isto loco dc smilibus non aeqv1-antur dolus S metusqupia totale mpedimentum , sed tantum quoad essectum , proportione impedimenisti, ex parte consensus; quem dolus quidem totum aufert, causans simpliciter i voluntarium et atque ita ipsius iuramenti effectum omnino impediens: metus vero quidem causat voluntarium, sed secundum quid ; relinquit enim absolutum consensum, nec auferens cognitionem ex parte consensus , nec ex parte voluntatis illam cogens, sed potius inclinans ad consentiendum in aliquid , a quo tamen, quia secluso metu id noluissetis, cui infertur , datur facile absolutio. Vide Lesi sum d. Deo dab. 7. Ex dictis venit resolvenda & haec quae stio , an enormissima laeso impediat in ctum juramenti Ira aliqui volunt, quodenormissum laesio ponat dolum ex prinposito . Cravetia Co I. isa. Verior tamen di securior in animae judicio est contraria sententia r scilicet jurantem non posse contravenire juramento ante petitam relaxationem , cum nequeat isto casu dici dolus ex proposito, auferens Consensum . Dat tamen talis Iaesio iustam causam petendi absolutionem juxta cap.
73 Effectus itaque juramenti habentis supradictos tres comites, nihil continentis in tertii praesudicium , vel publici boni priamario scilicet. unde diximus mulierem rantem , rem dotalem alienatam non revocare teneri , nihil obstante I dotatim caria I. ra . soluto matram. Ubi dicitur publice interesse , mulieres esse dotatas . quod lecundum omnes accipiendum se cundario, cum primario mulieris intersit : inspicimus autem hac in materia . quod primarrum est effectus , inquam .est, quod non possit ejus obiervantia D gligi iub peccato moriali, propter is Merentiam erga Deum, in testimonium rei saltae adductum , quod est contra secundum praeceptum Decalogi . Et hoe omnino, si res gravis fasit. 76 Quaeritur autem: An super re levi vi latis juramenti realum mortalem ponati Quantum ad adsertorIum volunt eommuniter ς circa hoc periurium etiam de re levissima reatum mortalem ponere; propterea quod Deus adducatur in testem super re salsa, non sine gravissima injuria , abstrahendo ab omni materia: cujus levitas est accidentaria ad gravitatem malitiae perjurii, quia taliter mentiri per se malum est. Ut non obstet, quod de s to obfici posset, quod veniale facit materiae levitas. Nam ista diminuit nocumentum proximi ner acceptionem rei alienae, in quo consistit peccatum.
Dicta procedent & in eo , qui , quod γ'
salsum credit, iuramento confirmat; etsi in se verum sit: quia intentione form riter est perjurus. Facit tamen interdum excusari aliquem desectus plenae delib, rationis , aut inadgertentiae , qui esse p test tam exiguus , ut excuset saltem a mor tali. Econita qui jurat, quod Verum probabiliter credit, praemisia debita diligen- Lia, ut vacet culpa . quamvis per se sitialsum, extra periurium est quia mersedacium tantum est materiale. ' Desectus 78judicii, quia facit iuramentum temerarium . ponit & perjurium . intomodo j
cosum uramen una emittens non evitat irreverentiam Dei , nec excusatur a peccavo, ut tradit D. Thomas a. a. ἀν-tie. s. ad 2. Non tamen semper est tam grave, eo quod non adducatur Deus in
testem falsitatis. Quod & dicendum de desectu iustitiae; quia nec hic evacuat dia secto finem juramenti, nec facit Deum mendacii testent: sed ad summum rei i decentis . quae res non ita per se ponit
gravem materiam . Potest tamen & gravem eam continere , si veritas occultat tramento .firmetvr in proximi insa,
Quod attinet ad iuramentum promisso- D
rium. Navarr. in Manuati c. I 2. n. LIo
alios , quos citat secutus, vult ejus vi lationem . excusari a mortali reatu , levitate materiae : lum quod ea opinio sit receptior , a qua sine textu non rec dendum : nisi essicax ratio cogat , tum quod parvitas rei in Omnium praecept
rum materia , ut in sarto, injuria , &s milibus excuset a culpa mortali . Ut& in ma: eria juramenti e M usare debeat , modo a principio emissum sit intentione implendi, quod promissum , ex ratione , quod non sit vocatus la testem Q men
370쪽
mendacii Deus, quia fuit recta intentio jurantis , qui mentitus dici nequit: sed dicendus potius infidelis , non adimplens promissionem I qualis peccans contra prinmissiim in materia levi non nisi reatum venialem contrahit. Quae sententia licet videatur probabilis , ex eo, quod pleri
mae eam teneant : tutior tamen , cum varr. I. Var. NesoL cap. I. n. 2. con
traria videtur: scilicet ex parte levita- . tis rei non excusari a mortali juramentum non implentem , cum , uti dictum , quantitas materiae non conserat ad augmentum , vel diminutionem peccati ,
nisi quando ipsa materia est objectum immediatum , di per se ipsius peccati,
ut in furto, injuriis, ct aliis. Hic autem res insa non est materia peccati per3urii r led ipsa adlertio , quatenus vera , vel falsa , in cujus confirmationem Deus adductus in testem e & non citra gravem injuriam divinae Majestatis non adimpletur promissum ; quia, quantum est in jurante, facit Deum testem falsi. Non obstante materiae levitate: cum dicat D. Thomas , d. loco in conclus quae ex se sunt peccata venialia , si fiant in contemptum Dei , esse mortalia. Adducit pro hae sententia Covarr. argumentum ex e. desitores u hoc tit. in quo, qui juravit usuras solvere', cogitur domino reddere juramentum: licet ea res habeat par uni utilitatis r cum solutas condicere possi i solvens , ct accipiens eas lenea tur reddere . Nec facit, quod Romanusi 'ontistae ab ejusmodi juramento absolverit , & absolvi permiserit , neque enim hoc , quasi non foret obligat rium : sed quasi ex iusta causa obligationem resolvi permiserit , ut tradit Divus Thomas a. a. quaest. 86. aprie. D.
2o Est & ille essectus juramenti , quod
omni meliori modo promissum adimple dum sit . Iason in s. Item fi quas l. num. 4. Institat. de actioni b. adducens exemplum ex L Cum pater 77. F. filius m oem 23. De legaris, a. Verum ibi non tam agitur de iuramento , quod jurantem adstringit , quam quod haeredem gravatum fideicommissim praestare , qui ten Iur propere enixam voluntatem colle. SI Oam ex juramento testatoris . t Habet &illum effectum , cum Ialone L Dc. u. a.
quod specifice sit Mimplendum e non etiam per aequivalens, quod non contianetur lub juramento. Unde non potest jurem commutare etiam in meliorem :quia ut dictum supra , creditori est jus quaesitum ad rem promissarn licet pej rem , quod non eripiendum invito. Exemplum ponit Iason. dict. loco in eo, qui ad factum est obligatus , quasi ille liberaretur dando interesse: nisi juramentum a cesserit . Verum id exemplum male arplicatur . eo quod de jure verior sit sententia , obligatum ad factum , neutiquam obligari osterendo interesse , qua de re ag ni us inserius, ad tit. de obligat. ω action. Hi ne quidam eum , qui juraverit solum re , volunt Compensare non posse, quod res in compensationem deducta alia sit ab ea. quae debetur ; sed contrarium vetarius est , ut dicemus insta ad ιit. De rem- pensat.
Hoc quaesitum est : An ad juramenti grvim pertineat implere promissum, non petente creditore Posset hoe dici, quia absoluta est promisi , inducens absolutam obligationem : nisi ex forma promis. si aliud constet , vel actus exactionem involvat; ut jurans mutuum dare non alias tenetur , quam si petierit ille , cui juravit ; qui juravit obedire Praelato , su intellexit, quando aliquid praecipiet. Ut
autem juramentum absolute ernissim continuo inducit oblisationem ς conditionale, conditione adveniente : ita & obligatio durat , si fuerit iuper actu permanentes nisi aliud fuerit actum , ut de exhibendo honore , & reverentia Praelato , de dandis decem annue: secus si fuerit stiperactu transeunte, ut de dandis semel decem , quibus datis consumpta est obligatio
Unde quaeritur , An ejus obligatio adhaeredes transeati Ad hujus Quaestionis elueidationem distinguitur inter jurantis, dc ejus , cui juratur, haeredem , & an
Personam concernat, vel rem. an- 83 tum ad sit cessorem jurantis, communis resolutio est , eum non constringi jur mento auctoris, quia personale vinculum Kontinet, permnam non transens; etiam
in casu , quo quis pro f. Ac successoribus suis juravit. Neque enim vis juramenti succetarem tangere aut obligare potest , nisi quoad rem promissam , quam tene
tur praestare haeres ex contractu desun-cti , ex quo tenetur tanquam ejus Pe . timam,