장음표시 사용
601쪽
sa RELIGIONIS VETERUM PERSARUM
II. Pag. 28 & get. Quoad Bactriam, seu Bactrianam, Legatus ad Magnum αδε, yohannes de Plano carpini, videtur eam indigitare Corrupto nomine Barthra. Tota illa Regio in orientalibus Libris vocatur Chorasin, cujus Urbs extima est Balch, citima vero Bochisa, seu, ut pronuntiari possit, Bachara: & hinc fit corrupte Bactria. Sed quamvis Graeci sumpserint nomen a citeriore Parte, tamen in ulteriore collocant praecipuam ejus Urbem τὰ Βάκτρα, quae Balta. Ut autem haec duo extrema λυμlα conjungi & conciliari posisint, sciendum est, quod per Orientem urbs Balch sola vulgo vocari soleat Balta-Bochara, quod interpretor Balc&Bactriae; adeo ut in
isto uno nomine utraeque τῆς chorasin Extremitates Componi videantur. Arabs quidam scit. Ata heda in Historia sua) dicit ψ., Balta
Arabisatum esse pro Ga MLhr sed plane fallitur, quia tum non legeretur Balch, sed Besach. At ut pateat quam parum Autoribus Arabicis fidendum sit in Rebus Perseis, camusi Autor Arabs in voce sal,
pro Balta male legit Aldhi, quod Nomen omnibus aliis
Autoribus inauditum, & fortassis ab imperitis Librariis in hanc sormam corruptum est. His addam, quod in corruptis Versionibus Latinis, pro Balta legitur Baldach; & Adjective Abalachi pro ALBalchi,
i. e. Balchensis. In Libris etiam vocatur Balch-Bdmi, Balch-mminensis. Sed Strabonis ἡ ωκτρία, & Ptolemaei τοῦ Stephano atque Straboni alio etiam nomine vocantur τα χαλ-- , in Ptolemaei Impresso χάρασα, in MS Seldmiano Zάριαμ,) & incolae nuncupantur Ζαριάατα 6c Zαρια mraim, & ejusdem Regionis Flumen O M MMς. Haec autem Graeca Nomina corrupta sunt, desumpta olim ex aliquo male scripto& male lecto codice Arabico aut Persico, quo quidem modo, Graeci nomina inde mutuantes, in multos errores inciderunt, ut constat
Exemplis plurimis. Nam Persici Libri fidem faciunt, quω Urbis Balta Conditor fuit Gusitastis Pater ι - Lo,dis, seu, ut legi possit, Labrasp, qui ibi extruxit augustissimum Pyreum Adum se tuis, in quo omnes suas Divitias recondidit, & illuc solennem Peregrinationem omnibus injunxit. Ista itaque Urbs a Conditore sumpto nomine, Dissiligod by Corale
602쪽
nomine,) vocari debuit Λαριι ποι, seu Λαρο- ,, quae a Graecis Librariis mutata sunt, pro μασα perperam legendo Zα α . Et sane mirum dictu quot Locorum & Rerum Medicinalium Nomina corrupta nobis exhibuerunt Graeci, ea olim in male exaratis Libris Arabicis perperam legendo, & eadem inde hauriendo lQuod monendum duxi, cum cuilibet hoc scire non liceat. Ab illo itaque Conditore dicta fuit Urbs του LGrais : postea vero Balch, quia ibi copiosa nex, q. d. Urbs Ilicum. Quin & Balta, seu Bactria sui omnia ejus nomina persequar,) a Persis etiam vocatur Urbs Abrahami, quasi crediderint cum aliquando
ibi fuisse, vel habitasse. Sic legit Rusemi Epitomator, Balta, quae es Urbs Abrahami Prophetae, super quo
fit Pax. Fortassis vero sic vocetur, quia haec urbs valde sacra olim habita fuit, propter solennem Peregrinationem illuc suscipi solitam in Persarum Religione, quae Religio Abrahami vocari solet. Alias, talis hujus urbis denominatio male fundata videtur, cum ex Sacra His toria colligi nequeat quod Asrisam unquam excursionem fecerit in Bactriam. Praeterea obstat quod urbis Balta Conditor Losesse vixit
fere ΜΜ Annis post tempora Abrahami. Ideoque si aliquid huie Historiae insit, id intelligendum est de antiquiore ibidem Urbe Bam 1 , in cujus locum vel ad parvam distantiam) successit Mita. 'Tempore Abrahami, Bactris vel potius τῆς Bamjάn) Rex, secundum Diodorum Siculum, fuit Oxyartes, cum quo bellum gessit Ninus. Falluntur autem qui hoc tribuunt Zoroasri, qui illis temporibus non vixit ; quem etiam squia Magis Reformator fuit, in perperam ponunt Magiae Inventorem, cum Magi multis seculis eum praecesserant. Si Bactris Rex fultat Magis Naturalis Inventor, Persarum Magi squi
Magnatum suorum memoriam recolunt,) Certe noluissent qus obialiviscit sed talis quis, apud eos, inter suOS veteres non memoratur,
nec agnoscitur. Uerum quidem est, quod Zoroasres non Osartes)fuit suo tempore Magia & Magicae Religionis Reformator, quem itaque affatim laudant & commemorant, nullum ejusdem nominis alium agnoscentes, praeter unicum illum, Darii H aspis Tempore
603쪽
sa 6 RELIGIONIS VETE BUΜ PERSARUM
III. Pag. 9ι. Inter Doctos agitari solet Quaestio, quae sortassis a nobis
iam terminari nequeat, st. Quamdiu Magnetis usus in Navigatione obtinuerit J Magnetis quidem nomen, & ferrum trahendi vis ab omni aevo innotuit. Iste Lapis in Gemara Tal dica vocatur rare Lapis attrahens, dc in Judaeorum antiquissimis Precibus Magnes,& no)s p calamita, quod Italicum. Persice la lues o HLapis Ferrum trabens, seu Verrum rapiens. Instrumentum vero Itinera dirigens vocatur compasus, Italice Busolo, i. e. oxis. . Sinice ea XXIV Ventorum vocatur Meson, i. e. lineata Oxis, Arabico-Persice audit sta 3 MHa-nama, i. e. XUlae Libellus, seu Charta, vulgo perperam Chabra-niam: alias rectius cias KAL-no vi, i. e. KUlam ostendens, sive velis individuum XUM Punctum, sive quemvis locum anteriorem ad quem tendis, Q. directum Iter quaquaversus dirigens. Sed cum Aula sit Meridies, Iter tam ad eam, quam ad aliam quamvis plagam, per consequentiain deducendum eth, sc. per additionem & substractionem. De ejus usu per Terram apud
Ra fium in Collectione Itinerum legitur; In plerisique Arabiae sicis Binera fecimus ope compassi: V XL Diebus ac Noctibus occvali fuimus
iter faciendo infer Damascum Oi Mecham. Et Raeteressus in suo I in rario Syriae p. I 6 3 dicit; Viarum Duces per arenosa Deserta vias iuris dirigunt per Compasium, eodem modo quo Pilotae faciunt per Miare. Adediit, ne quidem per Terram itinerantibus semper liceret vastissima D sertorum Latisundia recto tramite peragrare absque Aci s Magneticae Directione. Nam in Oriente, per invia Solitudinum AEquora nulli sunt viarum Cippi, sed omnes semitas si quae fuerant) quovis momento operiunt mobiles Arenae, in quibus firma Terra frustra oculis perquiritur, & totum circuitum ambit nil nisi visum perstringens φαμι ωα Serub dicta) quae siticulosos Viatores sepe, Aquarum Spe, deludit Sc e via 1educit. De P Uis Usu consulatur Gilbertus, atque cabaeus qui statuit eam
non fuisse notam ante D annos. Et Bochartus ejus Antiquitatem negat, recte ostendendo Plauti Versoriam esse Funem Nanticum. Sed
Martinius in Atlante, de chlia agens, ait; Di, ante Europaeorum In-etentionem, Artis Nautica ta Magnetis Usus antiquisimus. Acu Μag
604쪽
netica etiam instruitur spinensem lxis fuit ga, ubi Sortitio, seu Eleetio facienda ejusmodi Acu indicatur. Et cum Salomon singulis Trienniis instituerit Navigationem ad Ophir, & ut crediturin ad Peru,& Hanno, a suis jussus, navigaverit extra Fretum ad varia loca, δρPharao Neco, Panorum ope, procuraverit Navigationem per totius Africae Continentem usque ad Indiam, ut notat Herodotus ; videtur impossibile haec omnia praestitisse absque Magnetis Ulu. In Liba apud Ammonios, in Poris Templo propter Fabulam Aristis qui aliquos adventantes deducebat ad Fontes, cujus rei non meminit crutius) erat Statua cum Aristino Capite: unde Alexander, in Nummis, ut Duis Ammoniaci Filius, Arietinis Cornubus pingitur. Sed, inquit curtius, Id quod pro Deo colisur, non eandem uigiem habebat quam vulgo Diis Artifices accommodarunt. Umbilico maxime similis es halitus, Smaragdoli Gemmis coagmentatus. Hunc, cum Responsum petitur, Navigio aurato gestant Sacerdotes, eum multis Argenteis Pateris ab utroque Na-Cigii latere pendensibus. Sequuntur Matrona Virgis que, patrio More, incondistim quoddam carmen caventes, quo propitiari Iovem credunt, ulcertum edat oraculum. Illa nempe Ivis Emgies videtur semiglohulare quiddam, uti est compassus marinus) Forma Umbilici librarii, seu Umbonis, tanquam ενλον quoddam adoratum propter ejusdem duvinum Auxilium, utpote in quo Iudex Magneticus erat sicut intus existens quidam Deus, Navigiorum cursum in medio AEquore dirigens. Unde iste Iupiter, in solenni Processione, Cymba seu Navigio ab LXXX Sacerdotibus comportatus, circumferri solebat. Consule Pisisci curtium, ubi Schoitus ait: Nihil alitid erat qtiiam charta Marina ridi Nauriere rite juncta. His positis, P)xidis Antiquitas ponitur. Sed ad Delphini Editionem Annotator his omnibus contradicit, pro bilico legens Umbriculo, ut sit species ovis, & tantum sub una forma Dum cultum fuisse statuens. Videant alii: nobis enim non est tempus aut locus Controversiam terminandi. IV. Pag. ii 8. Medica, seu Pabulum Me ictim, Q. Trifolium cochlem tum, in sic dictum est, quia primo ex Media in Europam transplantatum, vel potius ex Semine satum. Hujus nomen Persio Medicum
605쪽
ue18 RELIGIONIS VETERUM PERSARUM
Arabis LPMFa, seu PMsphasa. Dictum autem Pabulum
recens magis Proprie Arabice vocatur L A , Rάtha, & siccum
uti, utrumque sis Noral, seu Nefel, de quo consulatur Avicenna, qui ponit aliquam differentiam. Turrice vocatur a Tonia, at ba Noumast, secando, q. d. scabilis, demesa, seu demetenda Herba: nempe quia haec Herba pro Pabulo abscindi solet & demeti: gramen
autem ordinarium pro Foeno sicco in Oriente non metunt: namque non siccant, sed aliquando forte parum quid secatum recens & madens edatur ab equo. Ogilbius in Persid p. 43, ex suis Autoribus perperam legit Gon schis, pro Nonsueb; quin sinquit in crescit ad altitudinem IV pedum, cum Mure caeruleo: S metitur singulis Mensibus, o durat ponte nascens per septemium: sed Anno septimo de novo
feritur, multam rigationem poscens, ut Ooza, aut Triticum. Hoc Pu-lum fluum es pro Equis Nobilium. Id quod in nostris Herbariis exhibetur, sexcepta Cochleatione,) est Trifolium, fere tale ac est Fae num Burgundiacum Iacrum, Q. Munny oin, ob singularem Usum sic dictum. Apud Orientales memoratur alia Medicae Species, Perseo-Medicὰ dicta Dλ upus, i. e. Medica Diaboli, quae Turesce au
Ghoi sonia, i. e. Damarum seu cervorum Medica, scit. Medica G1 vina, Flore etiam coeruleo, ut dictum. Haec Arabice audit cumniamst, seu Lotus Herba, quae est Trifolii Species, nostratibus dista Trifolium Corniculatum. Plura videant alii. Quin & Medica alias Arabice vocatur morat, Cum aliis nominibus quae leguntur in Libro Maharo'I NUNA. Apud Rouillium Lugdunensem visuntur tres Medicae Cochleatae SpecieS.
Pag. Iga. In Insula DUE Urbs praecipua & Sedes Regia est Ban-Iam, ubi Lusitanicum m sonandum est ut n, seu vh: nam in Regis Bantamensis Literis Credentialibus Malaicis quas possidemus ante Lannos exaratas) ad Reges Angliae missis, scribitur BAIan. At in Credentialibus Arabicis, quas ego interpretatus sum pro Carolo II, tacito prorsus Baniani Nomine, ea Urbs saepe & semper vocabatur Surofi . Tota quidem Insula in Libris Perficis vocatur
606쪽
MA mia, i. e. Magnus Rex, in Libris Arabicis GDiara is Mahaiagia, i. e. Insula Magni Regis. A vulgδloquentibus vocitatur Deia Idva, vel Gysi rib, seu G --dre, i. e. Hordei Insula: unde apud Ptolemaeum legitur Ιαα,λου, ο Pr ιF1ς Nς ς. Forte rectius legendum Iacαδυ P adis, cum in linguis illorum locorum DA, seu Dis, sit Insula; unde sic terminantur pleraque in illis Partibus Insularum Nomina, ut SerandU, de qua fuse diximus in Notis ad I inera Mundi. Sic etiam Ptolemino Σαααα, i. e. Anchorae Insiuia, & αγαλ α , i. e. Serpentum Insula, si recte capio in Lingua Malalad. Haec itaque Insula fuerit ferax Hordei, quod tamen videtur primo aliunde ad eos allatum, cum in Lingua Malaita, hisce locis p ria, non detur aliud Hordei Nomen praeter Gya ex Lingua Persea mutuatum: nam si Hordeum apud eos ab Initio semper fuisset, proculdubio ejusdem aliquod Nomen originale in sua Lingua habuissent. Tritici etiam Nomen Ghendum coguntur mutuarea Persis, a quibus itaque & illud Granum habuere. Supradicta S ranssib quae Taprobana, alias vocatur Diniaca apud cosmam Monachum in πιπογραφια - , ubi dicitur ibi esse Ecclesiam Gessiuae rum illuc adventantium, cum Presbytero ex Persiae ordinato, atque Diacmo, & tota Eccle sita Λominia. De nominibus Pelis, & Nan- his, & Ventis Sisicis, vide supradicta nostra Itinera Mundi. v I.
Pag. I 87. In Libro Persico D. Buneleia Num. 44, de Morte Cel herrimi Apronomi ar GA m, sequente modo legitur; θ' s
607쪽
sao RELIGIONIS VETERUM PERSARUM
608쪽
sequente modo narrat. R iij in Urbe Bata acciderunt comversationes ρυ--, ω habuimus confessum, ubi illa verbum estus est, Meum S pulchrum erit in Loco, in quem quovis tempore verno ventus septentrionalis Florcs spargit. Ego autem miratus mecum dixi, Certe iste homo futilia non loquitur. Donec tandem, pos Mortem ejus, cum aliquoties ad Urbem Nei bur concesseram, Se Gratin ejus DG e Gessem et i ipsius Se Obrum esse prope murum Horti, ubi arborum fructiferarum Misse anatorum Summitates, extra Hortum exporree , tam
astatim stiper i ius caput esuerunt Flores, ω illo tempore Sepulchrum evus non comparuerit. Ego propter Sermonem Cho in Omar mirabundas, expetivi Domum ejus adire. Cumque ejus domum ad eram, psiquam de eo interrogaveram, dixi, voluntas ejus sic suit: ta Liuiae veram iasin Nesistam dei. Maser ejus respondit, Ego quoque post Mortem ejus vidi quiddam mirandum, quod hoc est, Q. Nocte quadam, cum pro aro meo a Deo precaret Peccatorum Remissionem, & exorarem atque Supplicationes effunderem, mox in Somnum incidi, & in Somnio vidi Omarum mihi recitantem Tetrastichum. Cumque evigilaiarem, illud Tetrastichum in Memoria mea haesit. Ous quoque extangmulta metrost a Sapientia referta. Patiea quaedam in instio Sermonum ejus exciderunt: as uxum Tetria clan scripta mandatum es, quod an ier ejus post Mortem ipsius in Somnio vidit. Iasa pure vis, o fili, quid Deus tecum fecit i Tum ille dierum Tet sichon Matri suae recitavit. Et cὰm Mater Chebanii a Somno evigilaret, ipsa memoria retinuit illis Tetrasticho, quod etiam Iam celebre es. Tetrassebon itaque, quod in Somnio vidit, hoc es, o combustus com sus Comissione fVae, a te est Ignis Gesennis Accenso fuga rue dices, Omaro misericors esto p diu ue Deum, Caput Misericordiae, docebis ζEt deinde postea in eodem Codice Persico sequuntur alia Tetrasticha,
Ρag. 226. Patres Iesultae ad orientales Missiones destinati, ex quacunque Natione fuerint, jubentur primo addiscere Linguam Lusitanu
609쪽
sa a RELIGIONIS VETERUM ΡERSARUM
cam, & deinde Linguas Gentium ad quas mittuntur. Sed aliqui e
rum adeo intenti fuere Missionibus suis, ut aliquando eis non vaC verit esse accuratis in omnibus aliis Rebus eorundem Locorum.
Hinc est quod, inter eos qui multa bona scripserunt, in aliquammultis Rebus ΑΗίοῦια desideretur; ut solet esse quando aliquis tantum biter & cursorie s& non ex prosesio) Rem aliquam tractat; adeo ut inter ea quae ab illis tuta creaantur, & alia quae dubiae Fidei sunt, distinguere, periti Lectoris judicium requiratur. Nam aliqui eorum aliquando videntur pro nobis, tam procul dissitis, satis habere pauca tantum, eaque minus accurata, impertivisse. Praesertim in Rebus Siniaris, dolendum est quod Relationum Scriptores non satis perpenderint
praecedentes aliorum Relationes, nec eas cum suis contulerint. Unde,
in hac Parte, incuriosis haud raro accidit, ut pugnantes de eisdem Rebus Sententias aliquando proserant, inter se Numero & Mensura disesentientes, uti istos Autores conferenti liquebit: imo, quod pejus est, aliquando videmus aliquem, tam a seipso, quam a Veritate, disientientem. Hujusmodi Incuriositatis ne haec gratis dixisse videar, Exemplum reperitur apud Doctissimum Martinium , qui quamvis multa praeclara scripserit, tamen in suo Atlante Sinico describit Chinensium Cubitum, qui est tantum Cubitus Pannarius Mandarinorum, quem tanquam unicum & solum eorum Cubitum exhibet : nos autem inractatu de Ponderibus θ' Mensuris Sinitas deteximus quatuor Cubit Tum Genera. Is vero per dictum Mandarinorum Cubitum XII Unciarum seu latorum Pollicum quem invenimus esse pannarium,) metitur, seu aestimat, vastissimi Chinensium Muri Altitudinem esse XUTche, seu Cubitorum: cum iste Murus potius metiendus fuisset per alium eorum Cubitum Gredinticum XV Unciarum qui comparet in Charta MS Sinica, in tribus Unciis excedentem alterum Cubitum quo in metiendis Pannis utuntur. At cum ipse ut fatetur dictum Murum nunquam vidit, sed ab aliis informatus fuit illum Murum in Altitudine habere XU Cubitos, ille de Cubito pannario, sibi noto, perperam intellexit Informatorem suum, qui proculdubio voluit Cubitum Geo licum: quamvis & hoc pro dicti Muri Altitudine quam concipere debemus, sit valde parum ; cum quivis Saltator talem & tam humilem Murum facile transilire possit.
Nec tantum in Quantitate Cubiti, sed & in Quantitate τοῦ Li per
quem Muri & omnium Distantiarum Longitudinem metiuntur,) aeque inter Mi onarios discordatur ι quod miserum est videre et quomodo enim tam aliarum Rerum, quam celeberrimi istius Muri, Longitudinem
610쪽
gitudinem veram nos docebunt, cum in Quantitate Mensurae per quam metiendus est, inter eos discordetur t In his taxandi sunt Magailhanes, Alvarez, Trigautius, Semedo, aliique; qui quamvis alia multa benedixerint, tamen in istis communis Usus Rebus errarunt, dc ne quidem Scaccarium lusorium recte describere potuerunt. Melius autem,& quidem optime, de Rebus Sisicis scripsit D. le Compte, quantum ex brevi Intuitu judicare licuit. Deinde quod jam praecipue nos tangit,) in minensum Anno statuendo pessime errarunt Missonarii aliqui, ex quorum errantium numero excipiendus est D. Couplet cum quibusdam aliis, & D. Verbies qui Sinicum Annum recte statuit. Nam cum inter chinenses pauci,
praeter Asronomos & Chronologos, sciant ismum Solarem, eoue utantur,& solus Amus Lunaris sit in vulgari Usu apud Populum, Missionarii ut ex D. Q leti Praefatione constat,) Tempus Mundi & Imperii
numerant per Annos Lunares ; contra quam faciunt Chinenses ipsi, quippe quod fieri nec debet, nec potest, cum tales non sint Anni completi & perfecti, sed descientes, & minores Annis Solaribus, cum quibus, absque triennalibus Mensis integri Emtili is aequari & coia extendi non possunt. Anni quidem Solaris Initium in medio Aquarii, respicit tantum illud Doricat orion, non autem aliquem Stylum Euro eum, ut nec Aquarii stellas, quae egressae sunt in Doricat orion Piscium ι numerando ut fieri solet) Signorum Diae temoria ab Intersectione AEquatoris & Eclipticae, donec ad idem punctum redeatur in Fine Pistium. Sed alias eorum Incurias & Hallucinationes omi tendo, Oportet nos properare ad eas quae spectant ad Anni Lunaris Initium in praecedente opere traditum, ubi discordantes aliquot Missonariorum Sententias inter se collatas videre potes; nolo hela re
Ad praesentem itaque Scopum ulterius, & magis specialiter, spectare videntur ea quae leguntur in Martinis Hisoria Sisicd. Quamvis enimis suerit Vir Magnus, qui multa praeclare dixit, sua tamen habet
Παροραματα, quorum praecipua in hac Parte ut melius examinentur,)in ipsius verbis citabo, & deinde in ea animadvertam. Is ergo indicia Hisoria Sinita p. I 8 sic disserit ελ amii Imperator Cycltim Sexagenarium inmenis, qui ocius LX Annorum I quo Spatio decurso, idem Anni Nomen redit. Et licet non eodem Tempore stat Luminarium Oftinctio, sed trium Iere Dierum sit Diversitas ; nulla tamen ' Intem
calatione, nec octo nos Uemdecennali Opus habent. Nam Plan M turum Maus in Annos singulos detiuo computant, interque se componunt. M Non