장음표시 사용
81쪽
C A. P. XIIII. Osarum habet, sed bona sua disipando, de dii cerando profudit, curatorem ei dare exemplo furios d. cap.I.
AC TVs, ut Varro, S. Festus scribunt, in alatitudinem pedes habebat quattuor, fortastis qpod ea quadrupes ageretur. Viae latitudo, auctore Cato, ex lege . I. tabularum in porrectum octo pedes continebat: in anfractum id est,ubi flexum erat,sedecim. cap. VJ.de seruit.praed. rust. Idq; sic etiam Varro tradidit de Iin. Lat.lib.Vs. Anfractum,inquiu est,ab origine sexum duplici: dictum ab ambitu & irangendo: ab eo leges iubent viamini, directo pedu octo esse, in anfiacto sexdecim, hoc est, in flexu. Iter autem duorum habebae Vel trium pedum latitudinem.Et proinde qui iter habet, actum non habet: sed contra, qui actum habet, is iter habet. cap. I. de seritit. praed. rust. Ceterum via, actum ter,&se Continet: hoc est,qui viam habet, ius habet itino liis, quod videlicet ex duorum, aut trium pedum latitudine costat: ius habet etiam actuni hoc est,non trium talar,sed etiam ius qua
82쪽
fuor pedum: qui simul septem pedes coosciunt. Iam si addideris octauum pedem, non iter, non actum ditia taxat, sed etiam se via c. tinebit, hoc est, ius octo pedum. Errant pro
secto qui sic putant Vlpianu scripsisse: flam
s o iretis astam in be lata cori t. δ. cap.I. Recte enim pro in se, legimus sysim Pandect. Flor. Nec quidem dubium est,quin ad vulgarem arictus & itineris uegitimamq; viae latitudinem eo in loco respexerit Vlpianus. Ad quam semper esse respiciendum docet Iabolenus, cum alia, aut latior,aut angustior octo pedibus, no' est inter contrahentes viae seruitus expressa. Cap. XIII. . II. d. tit. Voluerunt itaq; Decemuiri, legitimam viae latitudinem octo pedum, spacio comprehendi. Iidem si via esset immunita, cui viae seruitus debebatur, ei qua vellet
agere iumentu permiserunt: quemadmodum pro Cecinna M. Cicero testatus est. Addere nonnulla de parietum ambitu, quem esse sestertium pedem Decemviri voluerunt, nisi ea de re Bristonius in suis elegantissimis antiquitatum commentariis luculenter scripsisset. Sane Varro scribit de ling. Lat. lib. IIII. duodecim tabularum interpretes ambitum parietis eircumitum interpretatos esse.
83쪽
jepulchrorum. Cap. XV. Cic ERo libro. ii de legibus reseri, in duodecim tabulis scriptu in suisse: Ho-
NINEM MORTUUM IN URBE NE SEPELITO,
NE . VRITO. eiusq; caussam fuisse ignis periculum: vel, ut Paullus lib. I. sentent. scribit, ne funestentur sacra ciuitatis. Porro Decemuirali isto iure Romani usi no sitiit perpetuo. Ipse enim Cicero auctor est,nonullos in hoc solutos legibus consecutos esse,ut in urbe Muri,& sepeliri possent. Idem Cicero lib. xim. ad Atticum scribit, Caium Caesarem in foro combustum laudatumq; miserabiliter fuisse. Meminis 1 ne, inquit, te clamare caussam periisse, si funere elatus esset' At ille etiam in foro combustus,laudatusq; miserabiliter, ser- uique & egentes in tecta nostra cum facibus immissi. Nec quidem mortuum hominem in urbe duntaxat sepeliri, aut viri prohibuerunt Decemviri, verumetiam nec alcia fieri, nec poliri rogum permiseriit. Scribit enim in eodem lib.ii. de legibus Cicero, minutos fuisse sumptus, lamentationesq; funebres Solonis& duodecim tabularum legibus: & hoc plus
84쪽
lege Decemuirali contineri, ne rogus asti a seret, neue poliretur. Sic enim apud Cicerone legitur: Iam cetera in duodecim : Minuendi
sunt sumptus lamentationes , funeris: translata de Solonis fere legibus: hoc plus inquit, Ne
facito rogum apia, ne polito. Haec Cicero. Sensus est, quae de minuendis sumptibus lamentationibusq; funerum Decemuiri scripseriit, ea fere omnia de Solonis legib. translata sunt: sed hoc plus lex. xii. tabularii inquit: hoc est, lex.XII. tab. illud plus continet legibus a Solone latis, Nefacito rogum ascia,neposito. Sunt enim haec verba, hoc plus. non Decemuirorii, sed Ciceronis, quibus lex illa Decemuiralis de, notatur, quae a Solone repetita no est. Quod qui non animaduerterunt,fuisse hanc legem his verbis conceptam existimarunt: Hoc plus ne facito,rogum ascia ne posito. Sic igitur legendum est, NE FACITO ROGUM ASCIA, NE POLITO. ut ita assabre construi rogum, aut dedolatis aliquibus lignis expoliri, videantur Decemuiri prohibuiste: sed potius ex incompositis impolitisque lignis, sine alte simul congestis, pyram fieri voluisse. Ascia enim instrumenti genus erat,non solum poliendis lignis,
sed etiam construendis, connectendasque aptu:
85쪽
quo in calcis maceratione veteres etiam usos esse, testatur Vitruvius de architect. lib. VII. cap. H. Igitur Decemuiri ascia, siue arte aliqua fabrica, seri vel expoliri rogu noluerunt. Ceterum sumptu tribus riciniis, & vinculis pusturae, & decem tibicinibus extenuato, s stulerunt etiam lamentationem Decemviri, ut eodem in loco scribit Cicero. Ricinium csse, refert Festus, omne vestimentu quadratum : eosq; qui duodecim interpretati sunt, ricinium appellasse virilem togam, qua mulieres utebantur, praetextam clauo purpureo.
Quia igitur unumquodque ricinium clauum habebat purpureum, utique obscurum no est, quid hic per tria purpurae vincula intellexerit M. Cicero. Ait enim sumptum funebrem tribus riciniis, & vinculis purpurae extenuatum fuisse: haud dubi per tria ricinia, & vincula purpurae, tres virales togas, tribus clauis purpureis praetextas intelligens. Sic ni fallor, ut
in funere tres duntaxat foeminas tribus riciniis indutas esse Decemviri voluerint, non autem ut vita foemina tria ricinia indueret. Et cum naenias ad tibias canere in funerib. more quodam inueterato etiam receptu esset, eum
morem no sustulervi sed quia infinito quo-
86쪽
dam tibicinum numero senera grauabantur, Deceutri plures in funere tibicines esse quam decem prohibuerunt. Qui quidem tibicines idcirco adhibebantur, ut ad funebres eorum tibias quas Flamini audire nefas erat naeniar mortui hominis laudandi causia caneresstur, auctore Festo. Fuisse etiam prescas idcirco
olim conductas, ut ante domum mortui laudes eius canerent, Varro testatus est, citans
illud Naeuh: Haec quidem hercle opinor pra sica est, nam mortuos conlaudat. Eoque spectat Plauti illud in Truculento: Sine γirtute argutum ciuem, mihi habeam pro praefica: uae alios conlaudare absentes se vero no potest. Cicero scribit, legem quoque Decemuiralem his verbis lamentatione sitstulisse: MULIERES
GENAS NE RADUNTO, NE,E LES SUM FUNEIUs ERGO HABENTO. Plinius libro. XI. cap.
XXXVII. Infra oculos, inquit, malae homini tantum, quas prisci genas vocabant, duodecim tabulanim interdicto radi a foeminis eas vetante. Pudoris haec sedes,ibi maxime ostenditur rubor. Radere veterib. idem erat quod unguibus Cruediar igitis te conterere: indeq; fidicines, a radendis siue coterendis fidibus veteres
87쪽
appellasse rasores, testatur Festus. Voluerunt igitur in effectu Decemviri, lacrymis cadere permittendum, non imperandum. Quid autem per lesium Decemuiri intellexerint, veteres interpretes Sextus AElius, Lucius Amtius, no satis se intelligere dixerunt,inquit Cicero, sed suspicari vestimeti aliquod genus funebris esse. Laelius lessum interpretatur, quasi lugubrem eiulationem, ut vox ipsa significat-Illudq; eo magis veru Ciceroni videtur, quod lex Solonis idipsum vetet: eoq; sensu Plautuslesium videtur accepisse, cum sic in Truculen-- Stultus es, cto scriberet:
uifacta infecta facere γerbiis postules: Thetiis
Quasi dicat Plautus amentis gemituque discemineo vlulatu, ut utar Poetae verbis, filium defleuit Thetis, & tamen suis illa lacWmis quod factuna erat infectum reddere non potuit. Et sic quidem hunc Plauti locum accipiendum est e uidenter in libro de anima docet Tertullianus: Plane, inquit, stygias pali des Poeta tradidit mortem diluentes. Sed de
Thetis filium planxit. His addenda est alia quoque lex, quam in eodem lib.Π. de legibus
88쪽
ex duodecim tabulis Cicero his verbis refert:
POST FUNUS FACIAs . & ait excipi bellicam peregrinamq; mortem. rid autem in hac lege sibi voluerint Decemviri, Cicero no e posuit. Et certe, ut quid mihi videatur paucis exponam, multum interesse puto, inter ossa legere homini mortuo, & inter hominis mortui ossa legere. nam ossa hominis quae dispe sa sunt,&non cohaerent, cum simul colliguntur, tunc hominis ossa legi dicuntur. Seneca lib. II. de ira: Dignus fuit cui permitteret a
conuiuio ad ossa filii legenda discedere. Apuleius lib. tertio florid. Recta de auditorio ad
exequias eundum. legenda eius este ossa, mox carmina. Ceterum homini mortuo leguntur ossa, cum eius cadaueri aliqua osia adimiitur.
Eoq; sensu ciuis ossa legere dixit idem Seneca in lib. de Consolat. Adiice,inquit,incendia, ruinas, naufragia, laceration es Medicorii ossa vivis legentium, & totas in viscera manus diam1ttentium. Legere siquidem pro adimere, α auferre veteres dixisse, non est obscurum, si consideremus eum dicendum esse sacrilegii, qui adimit, qui aufert res Deo rite consecratas. Horatius sermotb.I. sat.HI. Nunc
89쪽
Nunt vincet nutio hoc antunde vi peccet idems ui teneros caules alieni fregerit horti, Et qui nocturnio Diuum jacnu legerit. Membrii abscindi mortuo dicebatur, inquit Festus,quii digitus eius decidebatur, ad quod seruatum iusta fierent reliquo corpore com- . busto. Et idcirco Decemviros cum vetant homini mortuo ossa legi, per osa, membrii aliquod ex ossibus duobus aut tribus constans, ut est digitus, existimaui intellexisse: illudq; homini mortuo adimi vetuisse,ni is aut per gri, aut in bello mortuus esset. Quum enim alicui digitus legitur, certe eidem adimuntur, siue legutur ossa, quo post funus stat, hoc est, ut Festus interpretatur, membrum adimitur ad quod seruatum iusta fiant reliquo corpore combusto. Credo quia molestia esset, ad eum
locum amicos exequiaria caussa euocare,ubi
quis bello occubuistet, vel ubi ciuis Romanus inter peregrinos mortem obiisset. Ideoq; homini huiusmodi mortuo permiserunt Decemuiri ossia legi, quo post funus fiat, hoc est, membrum aliquod adimi, ad quod seruatum iusta Romae fierent,reliquo corpore apud peregrinos combusto. Haec preterea sitnt in duode
90쪽
dio legem hanc sic exponi, quasi pollinctores ne sint Decemuiri prohibuerint. Profecto hi
non recte mihi intellexiste visi sunt, quales olim dicerentur haberenturque pollinctores. Pollinctores dicebantur, non qui cadauera ungebant duntaxat,sed etiam libitinarioru,quibus cadauera eluenda, commundanda, exornandacii locabantur, serui. cap. V. I. de inst.
aet. Eoque sensi pollinctores Plautus accepisse vis is est in Poenulo: Carthaginenses Datres patrueles duo Fuere, summo genere, s summiis Humiis, Eorum alter Ῥiuit, alter es emortuuου. Propterea apud vos dico confidentius, uia mihi pollinctor dixit qui eum pollinxenui. Proinde nc hanc legem intelligo, quasi per illam ungi seruorii corpora Decemuiri prohibuerint. Solitas etenim alioqui in ianus mortui serui impensas fieri, testatur Vlpianus cap.
MII. 6 XIX. de aeh. empl. Sustulerunt etiam omnem circumpotationem seruilem. Nam lisberi homines quominus coronati parentan
tes, quit stipra tumulum dapes positissent, esse inpotare potuerint,nulla lege mihi proh bitum fucisse videtur. His adde sumptuosam