Iacobi Raeuardi Brugens. I.C. Ad leges duodecim tabularum liber singularis, veram prisci iuris antiquitatumque ad hunc vsque diem incognitarum explicationem continens

91쪽

C A P. x V. Kς respersionem,longasq; coronas, & acerras Otiam Decemviros sustulisse. Sumptuosam respersionem, murratam potionem Festus appellare visis est. Murrata, inquit, potione se sos antiquos indicio est,quod etiam nunc AGdiles per supplicationes Diis addunt ad putiuinaria,& quod duodecim tabulis cauetur,ne mortuo indatur,ut ait Varro in antiquitatum lib. i. Scribit etiam Plinius lib. XIIII. cap. XII. Numam legem huiusinodi tulisse: VINO RO- GYM NE RESPERGITO. Sed quia illud Numa sanxisse propter rei inopiam no dubitauit Plinius, existimo vino duntaxat murrato rogum respergi vetuisse Decemviros, eosq; hanc Nurnae legem in suas tabulas non retulisse. Muririnam Festus esse contendit genus potionis, quod Graece nectar dicitur: hanc mulieres voiscabat murriolam, quidam murratum vinum, quidam id dici putat ex uuae genere murrinae nomine. Plinius vero eodem lib. cap. XIII. no inter vina modo, sed etiam inter dulcia vina, odore miro, preciosisq; aromatib. codita murrinam refert: & ait Scevolam quoq;,& Laeliu, Ateium Capitone flege sorte Deccuiralem de murrata potione interpretantes9 in eadem

sententia fuisse: quoniam in Plauti Pseud. sit:

92쪽

Indidem, ecquid habet' rogas'

Murrinam, passum, defrutum, mellinam. Permiserunt igitur Decemviri, excepto mur rato, rogum omni vino respergi,quem Numa Pompilius rei inopia expresse prohibuerat aliquo vino respergi. Docet Apuleius in apologia prima, quales olim funeri odores parari soleant: Nec tamen, inquit, idcirco omnia ad nequiorem suspicionem trahuntur, etsi thus, & casiam, & myrrham, ceterosque id genus odores funeri tantum emptos arbitreris, quu& medicamento parentur,& sacrificio. Deq; huiusmodi odoribus sentire omnino visis est Festus, qui acerram interpretatur aram, quae ante mortuum poni solebat, in qua odores incendebantur. Ceterum de longis coronis ii terpretes hic nihil adnotant, puto quia non satis, quales illae fuerint, intellexerui. Quidam ut audio, per coronas longas lemniseos interuligit: sed errat. tam enim rotundae esse lemnia scatae possunt, quam coronae longae. Obse

uauimus longis coronis busta, sepulcra, sellas

curules, theatra, & currus triumphales exo

nati consueuisse: rotundis homines usos esse. Obseruabiit id mecum viri omnes literati, ex

illo

93쪽

C A P. XV. 4sillo praeclaro, quem GOLI Zivs tuus Marce Laurine propediem est editurus, C. Iulio Caesare, siue Historiae Imperatorum Cadarumq; Romanorum, ex antiquis numisi natibus restitutae,libro primo. De longis coronis illud a cipiendum puto, quod hunc in modum scriptit in Octauio M. Minucius Felix: Sic resormidatis Deos, quos negatis, non floribus caput nectitis, non corpus odoribus honestatis, reseruatis unguenta funeribus, coronas etiam

sepulcris denegatis, pallidi, trepidi, misericordia digni, sed nostrorum Deorum. Nunc e ponemus, unde laudis ornamenta ad mortuos pertinere Cicero manifestu fecerit. Iam illa, inquit, significatio est, laudis ornamenta ad mortuos pertinere,quod corona Virtute par

tam, & ei qui peperisset, & eius parenti sines aude esse lex impositam iubet. Idque etiam adnotans iisdem fere verbis Plinius, lib. XXI. p.IH. fuisse dc aliam quoque legem testatus est, qua is arguebatur, eiusq; pecunia, quino. virtute, sed pactione coronam acquisiverat. Quam legem,utpote vitiosissimam, & locum Plinis, qui etiam mendos is est, sic restituo: Semper tamen audioritas Ῥel ladicro quasitarum

fuit. Namue ad certamina in circum per ludos

94쪽

O i Amudebant seruos suos quos mittebat.

Inde illa duodecim tabularum lex: QII CORONAM PACIT, IPSE PECUNIA IE EIUS VI

TVTIS ERGO ARGUITOR. quam frui, equi ne

meruisent, pecunia partam lege dici nemo dubiarauit. Quu ergo bonos' Vt ipsit mortuo, parentia 4 eius,dum intus positus esse foris-ferretur, fine fraude esset imposita. Haec Plinius. Vnde intelligi peripicue potest, duas de Circensibus

coronis in duodecim tabulis leges fuisse: una, qua pecunia eas acquiri prohibuerunt Deco uiri: alteram, qua coronae Virtute, no pecti niat acquisitae, commoditates honoresq; describuntur. Et proinde in hae lege recte pro Qui coronam parit, mihi reposuisse videor, cui cο-ronam pacit: praesertim quod hac emendationem miru in modum verba sibsequentia confirment. Quibus nimirum signincatur, si coronam, quam serui equi ue meruissent, praecones AEdilium iustu domino vi victori im- ponerent, eam lege dici pecunia partam ii minem dubitasse. Et ita lege de corona, quae non virtute, sed pecunia est acquisita, loqui testatur expresse Plinius. Aut igitur pro parit, legendum est pacis, aut certe pecunia parit: ut isit sensus, qui non virtute sed pecunia corona acquia

95쪽

acquisiuit, quia virtuti staudem feci virtutis eis,&ipsum,& eius pecuniam arguendamene. Id quod Imp. Alexander etiam obse

ualle visis est, cum tribui ciuilium munerum athletis iis vacationem no permisit, qui aemulis corruptis,ac redemptis coronati dicebantur. cap. Vnico. C. de athletis. Eoq; omnino spectare videntur hi versus Plauti quos pronunciare in Amph. prologo Mercurius fingi-Hoc quoque etiam mihi in mandatu dedit, cluni conqui tores ferent bifrionibus: ut sibi mandassent delegati ut plauderent, ut uti quo placeret alter, fecisset, minus:

Eius ornamenta, s corium Ῥti conciderent. Et haec quidem mihi sufficere videntur ad emendationem,interpretationemque legis illius Decemuiralis, qua, qui pactione corona acquisiuit, arguitur. Altera porro lex, qua homini mortuo eiusq; parentib. poni coronae honoris gratia permittuntur, non multu difficultatis cotinet, si consideremus moris apud antiquosfuisse, ut cadauera per dies. VII. domi seruaretur, odiauo die darentur rogo, & nono sepelirentur, auctore in Virgil. Seruio. Quod

quuita sit, quis est qui no intelligatqd sibi Pli.

voluerit, corona sine staude homini mortuo,

96쪽

cum intus positus esset,& quia foris ferretur, eiusq; parentibus fuisse impositam scribens 'Erat & alia lex in duodecim, qua, quod erat olim factitatum, ut uni plura funera serent, lectiq; plures sternerentur, id quoq; ne fieret sancitum est: & fuisse in ea lege, NE VE Av-RVM ADDITO, testis est M. Cicero. Meminit etiam idem Cicero legis cuiusdam Decemuiralis, qua cum dentibus auro vinctis sine fraude mortuos uri & sepeliri fuit liberum. Quae quidem lex sic mihi restitueda videtur: QI OI

A RO DENTES VINCTI ESUNT, AST IM CUM OLLO SEPELIRIER,NE SI FRAUDE ESTO. Duae

sint praeterea in . XII. leges, inquit Cicero, de sepulcris,quarum altera priuatorum aediliciis, altera ipsis sepulcris cauet. Nam quod rogii, bustum ue nouu vetat propius sexaginta podes adiici aedes alienas inuito domino,incendium veretur acerbum: quod autem forum, id est,uestibulum sepulcri, bustum ue usucapi vetat, tuetur ius sepulcrorum. Haec Cicero libro secundo de legibus.

De mancipationibus. Cap. XVI. M 4N civi VM pro dominio in iurecia

uili positum omnes consentiunt. In-

97쪽

deq; res omnes aut mancipi esse, aut nec mancipi dicuntur. Mancipi res sitiat, auctore Boetio, quae a nostro ad alterius dominium per nexus quandam solennitate transire possunt: nec mancipi vero res illae diciatur, partim quidem quae sui iuris & liberae fiant, partim verὁ quae dominio semper non sint sibiectae: & s. res illas addideris quae mancipio dari,aut a cipi mancipio nequeunt, perfecta erit rerum nec mancipi definitio. Res mancipi solae mancipari possunt: res nec mancipi, aut nuda traditione, aut si tradi non positi cestione a quiruntur. Inter res mancipi praedia in Italico solo tam urbana quam rustica, eonamq iura, item serui & quadrupedes, quae collo dorsoue domatur, velut boues,muli, equi, asini, ab Vlpiano in Dagmentis referuntur: reliquae auteres nec mancipi sint. Et quamuis elephanti& cameli dorso collo ire domari possint, eos tamen idcirco idem Vlpianus inter res mancipi negauit numerari, quod essent bestiarunt numero. Opinor quia Veteres mancipi res appellabant, res alterius dominio semper sibiectas. Nam serui, equi,asini,nulli unquam suere qui proprium dominum non haberent: &proinde etiam si figissent, si surrepti essent,

98쪽

D E M ANC IPATIONI B. aut abacti,semper alicuius erant in dominio. Veru cameli & elephanti, quia siti iuris sunt. idcirco statim occupantis iure Quiritium sunt, sine aliqua aut mancipationis,aut in iure cestionis,vel usucapionis auctoritate: siq; alienati fuerint, nuda traditione eorum dominia acquiruntur. Sed quia eousque duntaxat o cupantis esse intelliguntur, donec eius custodia coercentur, hinc factum etiam deinde via detur,ut cameli & elephanti,licet collo dorsoue domati essent, inter res tamen mancipi

non referrentur. Non enim satis erat, mancipium quid fuisse, ut posset rerum mancipi

numero coprehendi,verumetiam mancipium esse perpetuo debebat. Sane seruus quam diu seruus est, mancipium est: elephas vero mancipium diutius esse non potest, quam custoditur. Nam semel ubi custodiam euasit,&in pristinam libertatem sese recepit, mancipium esse desinit. ferae. Inst. de rer. diuis Praedia in Italico solo mancipi esse tradidit Vlpianus. Nec quidem in solo prouinciali praedia omnia

nec mancipi fuerunt. Ciues enim Romanos

in prouinciis tam praedia possedisse, & emancipasse, quam in Italico solo, scripsit Nepoti suo Plinius lib. H.epist.de candidatis disseres,

quos

99쪽

. quos praedia in solo Italico comparare princeps cogebat. Eosdem, inquit Plinius, patrimonij tertiam parte conferre iussit, in ea quae solo continerentur: deforme arbitratus, Vt ra honorem petituros,Vrbem, Italiam' ,, non

pro patria, sed pro bospitio, aut istabulo quasi

peregrinantes habere. Concursant ergo candidati, certatim quicquid venale audiunt, em' ptitant,ut sitit quoq; plura vehalia, efficiunt. Proinde si poenitet te Italicorum praediorum, hoc vendundi tempus, tam hercule quam in prouinciis comparandi, dum idem candidati illic vendunt, ut hic emant. Haec Plinius. Modestinus etiam scribit, eum qui os hch causa in prouincia agit,vel militat, praedia comparare in eadem prouincia non potuisse, praeterquam si paterna eius a fisco distraherentur. Cap. LXII. de contrah. pl. Ex quibus locis verissimum apparet, non in Italico duntaxat solo, sed & in prouinciis quoque iure manci-ph ciues Romanos praedia possedisse. Nec id quidem coniecturis tantum verisim stibus, sed expresis etiam M. Tullij verbis cosirmari potest, qui de quibusda Apolonidensib. Pergamenisci; praediis huc in modii pro L. Flacco disse, rit: Illud quaero, sint ne ista praedia censui cenG sendo,

100쪽

sendo, habeant ius ciuile,sint nec ne sint mancipis Et certe ea fuisse videtur, quantu ex Suculo Flacco positam colligere, agrorum pro Dincialium differetia,ut vel diuisi & asignati, vel quaestorii, vel occupatori), aut vectigales,

id est, stipendiarii vel denique tributari, dicerentur. Vt enim Romani omnium gentiunt

potiti sunt, quos agros ex hoste captos in viactorem populum partiti non sunt, eos limitibus actis, aut per qu*stores populo Romano vendiderunt, aut ciuitatibus, certo vectigali imposito, quod stipendiarium dicitur, reddiderunt. Quod quum ita sit, non est igitur dubium, quin ager ille, quem a Romano ciue civis Romanus emebat inprouinciis, res hi mancipi numero sic contineretur, ut eius dominium, non traditione nuda, sed per mancipationem,aut in iure cestionem duntaxat trans

serretur. Ceterum agri vectigales, & stipendiarii, item tributarii, ideo iuris nec mancipi sunt, quia vectigales populi Romani tribui iij principis sunt proprietate, usu vero & s ctu prouincialium,auctore Theophilo: &idcirco a possesserib. dari mancipio nequeunt. Et eo quidem vis is est omnino Iabolenus ro

seo usu, polluuione ab agro iuris proprietato