Diui Theodoreti episcopi Cyrensis, Explanationes in duodecim Prophetas, quos minores uocant, iuxta interpretationem septuaginta. Petro Gillio Albiensi interprete

111쪽

IN AMOR Iosdentem in solio excelso,ut elato, cum commodi sunt suae perliminaria cardinum a uoce clamantis.Ego vero cum

tempora disquisisset hoc Abum esse deprehendi:siquiis

dem post Oetne interitum terraemotim extitit,num duoαbus ante annis, quam prophetiam mirificus Amos inceis piset, quinquagesimus annus agebatur regni Oetiae, duos enim Cr quinquaginta annos regnauit. At Hiero boam hoc tempore no superstes erat,nam huius uicesimo

septimo regni anno Orius gubernacula regni sui δρωpit. Ex temporibus igitur persticuu est,in principio retagni Oetie diuini Amos praedictiones βctus Iullic, quoniadonum prophetiae se accepisse inquit, Hieroboam etiam tunc superstite, CT regnate. Tempore prophetiae in e plicato, docet,quitas prooemih usus LEt ait, dominus de Sion effatus est,& de Hierusalem dedit uocem suam,& luxerunt pascua pastorum, di arefactus est uertex Carmeli.

cum mitimis tristi Cr doloris plena pronunciat rus sit, apposite ex picat. unde contra hos tristis literadatur,caeculis strutur.Ab Hierusale,inquit, CI monte Sion deo uerba faciente,Cr ultionis sententiam ferente Lugebunt, inquit, pastores,pabulum nimirum pecoriribus pascendis non inuenientes uniuersus mons Carmeliosus, ad fuminintem Cr uerticem privabitur frugum coapta. Haec etiam ut si seu historico narrantur, acciderunt propter pluuiae desectu, Cr locustim, CT erucam, aliaq flagella, quae iudex insitu eis in it. Ex his minen alia

112쪽

, no D. THEOD. cOMMENT. ostendit,nam uocat Urael uerticent cur meli, qui terea promise pars fuit: Induxi vos,inquit, in terram cara Hier .a.b meb,ut comederens fructum eius, cir bona illius. Pactoae res autem appellat reges finitimarum gentium: Pustuavero his subditos tonsolum,quod regibus tributum κα

lati passionem pendunt, sed quod etiam ab his pascuntatur, CT deus,inquit,ex monte Sion, ex urbe Hierusalem

exteras gentes Astimas in calamitates infinitas coiiciet. Postea per partes delictu gentium enumerat,er illata in eas supplicia explicat.

Et dixit dominus, super tribus impietati

hus Damasci,& super quatuor, non auersias horeos,pro eo quod secuerut serris ferreis Praegnantes in Galaad.

Auersans dominus non uidetur uidere homirum dori

Ps. 1' licta, quare miriseus David ait: Auerte faciem a pe

caris meis. Dum ea dominus puniuit ,inquit, Firmabo iaciem meam super uos, Cr reliciam ad iniquitates ueristras. Non auersabor: boc est, non amplius diuturna patientia utar,neque mersubor faciem meam i peccatis uectrused intuebor, quae prius per longam patientium . , non uidebar videre. Quod uero ait super tribus,er per quatuor, multitudinem signiscat. Itaque,inquit, quando multa Damasti delictu diutisime pastus fum,non ηmplius patiar, neque auersabor,quoi nus eorum infrinitas iniquitates uideam, potifimum, quas contra Garilauditas moliti sunt,crudelitatem crystatem tantam σαercentes, ut mullieres praegnantes Arris pclierint. Hoc planius

113쪽

IN A NI O Ligamus lammachus docui cum dixit, Pro eo quod triaturauerunt rotta 'reis Galaad. In eandem sententiam verterunt Aquila cT Theodotio. Unde perlicium est, quod in aream quanda mulieres supradictas proqciet res, rotis ferratus tanquam sticus crudeliter tritur eaerunt. Galaad urbs erat Istaei,contra quam Damasci incolae haec attenta uerunt. Iam vero ad iniquitatem patefia ctum adiungit ultionem.

Et emittam ignem in domum Azahel, di deuorabit fundamenta filii Aderi

Aetabel,hic rex filii Damasci. Ader autem nonnulli opinati sunt fuisse putrem Aetabel, biseriam nomen diri indentes eorsum suum, stosum Ader interpretantes, cim tamen unum nomen fit: nam Baradat uocatus fiat Hebraeorum Cr Sarorum lingua pater Arabias: itaqueno pater,sed filius MAelis Adt Ader,ut docet Regnora liber quartus.Sub eo uero Damasicus funditus periit, idcirco prophetia inquit, Et devorabit fundamenta silii

Ader hoc est,radicitus eius regnum reuellam.

Et conteram vectes Damasci,& disperdam habitatores de campo α ρ,-concidam trishum ex uiris Charran,& captiuus ducetur populus Syriae nominatus,dicit dominus.

Et conterum ere . Hoc est, pristinum eius robur dissoluam, ac non solum metropolim, sed et accoIM Oaemnest, Cy eos,qui ex charran commigrarunt eo haburatum, vicinosque idoli nuncupati captiuos efficium: et quod olim illuseae fui Uriae regnum, funditus demoliari

114쪽

are D. THEOD. COMMENT. demoliar. Nominatu,illustre, er clarum dixit. De Gaeta dicit,quod iam itera Cp sepius Cr quarto patientia longa usus diutius non feram eos inique committentes,pera multum me eis infestum esse adigunt eorum contra poamlum meum intentata scelera:quamobrem inquit,

Quod captiuam duxerunt captiuitate Soa

lomonis,ut concluderent eam in Idumea.

Hoc quidam ita explanaverunt, quod cum Solomon captiuos olim Idumeos lxcly et,ac in Idumeam coclusibis sit,bellum gerentes cu Iudaeis libertate hos domuerunt. Idumeti reddiderunt. Verum mihi hoc procul abesse dueritate uidetur,nam decem reges a Solomone usque ad praesentem prophetiam extiterunt,plurimums tempus intercoit. Ego uero hunc locum ita explicandum existi mo .Externi Iudaeae tribui uicini cottinenter cum hac bella iura gerentes,quos capiebant,non alijs, quam Idi eis vendebant,qui illorum inimici, quam maxime hostes erantulas captiuorum ludaeorum captiuitatem appellatanit ab il lunes cr praeclaro rege,splendorem Cr clarit dinem populi demonstrans ex qua crudelitate iratus dolanianus,n natur igni sie Gazam traditurum,ac finita cunneu altra urbes exteraru gentium eius in rei accusat etiaTIrum,er crimo augetissubiunxit,

Et non sunt recordati testamenti fratrum.

cum Solomon Cr chiram T ri rex fraternum umomn inter sie instituissent, hic ad se structionem diuini templi ligna cedrina suppediret, ille uero vitifim rutamentum redderet ii huius amicitiae obliuionem uenerunt

115쪽

IN A M o s. Τγ',cr fictiliter ut Gazaei in Israel peccauerunt, iure

contra eos eande sententia tulit.De I dui eis dixit, quod iterum emio Crsepius patientia in eos usus,no amplius tolerabo eum,quam video eos maxime exercere instare insunt mon enim naturum esse eandem cogitare uoluit, neq; quod pariter in eo in uetre habitauerint, sed homicidis plenum contra eum gerere animum perseuerauit: quare minatur ut oras, Cr alienigenas, CT a Frios, ita se hos igni tructium. Ignem uocat ADriorum exercita, ignis more omnia uastait . Inq; igne uteres,ut par est, pagos combusserunt, urbes incenderunt ac funditus orimnia deleuerunt.

Et uiolauerit uuluam. Contra naturam indicat immanitatem, quippe qui castator esset,CI uterinus, genuini enim rares erat, urere in eum nunquam destitit,atq; ipsi uuluae, quam ambo habitauerant,prope perniciem attulit.

Et rapuit in testimonium horrorem suum.

Hoc est, Huiusmodi contra se testimonium reliquit, quod horroris plana commisit. Eadem dixit de Amanim, quoniam multa patientia usus,ob inulta delictu,quae sepea ferunt,nunc ultionem sumam. Tum mentionem facie iniquitaris,quam aduersus I rael ediderunt.

Eo quod desecuerit praegnates Galaaditas

rum,ut dilataret terminos suos. Etenim hi Galaaditis finitimi crudelitatem er immanitatem in eos exercentes,non uiros solam sustulerunt,sed etiam nondum editos corri erunt: mulieres nimira litob ri

116쪽

nε D. ΤΗΕΟ D. COMMENT.rum gestitites interficientes ut Istuelit;s diminutis, ipsi eorum agros positirent.Propterea,inquit,

Succcndam ignem seper muros Rabba, &deuorabit fundamenta cum clamore in die helli:& comouebitur in die cos immationis suae,& ibit Melchon in captiuitate,sacerdotes eoi di principes eoRr simul,dicit dias.

Perlicue hic docuit,cuiusmodi ignem in alijs uocauearit. Cum subiunxit, I ii die belli,minatur se simul cu ipso, quod coluit idolum captiuum abducturum. Erat autem Nelobon 'sus Amunitarum deus, qui non modo sacerridotes er priticipessed ne se captiuum qui in uindicarea raptiuitate potuit. Rabaath uocat Amman metropolim, quae nunc in Arabia Philadelphia voce Graeca, Sγrorum uero lingua Amman appellatur. Minutur etiam iliueunaedem ignem bellicum Μoab, cum est,una ou populo primcipes sie perditurum,quod praeter ingentem eoru impietatem, multam immunitatem admisierunt in regem Idumaeorummam cum is aliquando stubsidio Istaesitis uenisset nis dijs positis, hunc compraehenderunt, eums captivum suis idolis immolaverunt,triindiuq; illius pγram incentiaerant,dum ossa omnia deflagrata essent. Atq; ita de alienia genis absolutis praedictionibus, aduersius populum uertit prophetiissimonem,ac primum Iuda tribus iniquitatem in medium 4fert. C A P. II.

SVper tribus impietatibus filiom Iuda,

oc stuper quatuor no auersabor eos, quia

117쪽

repulerunt lege domini, di praecepta illius

non custodierunt,ta decepti sunt in uanitais' tibus suis,quas secuti sunt patres eorum, taemittam ignem in Iuda, di deuorabit fundamenta Hierusalem.Haec dicit dominus.1n bellicum ignem nrudam Iuda cx Hierusadem, quod leges meus prorsus contempsierunt ac perversam patrum' animi sententium fecuti, idohs munusests, qu e uanitates appellat eruire perstuerarunt,quae quidem sceleste fictapasus, non in reliquum tempus pristina animi patientia utar. Tum ab his ad decem tribus se uertens, inquit, senes hos diu pasurum, Pro eo,quod uendiderit argento iustum, Npaupere propter calciamenta, quae calcant super puluere terrae, N pugno percutiebat capita pauperu, di uia humiliu declinabat, ec filius 8c pater eius ingrediebatur ad eamdem puella, ut colaminarent nome dei siti.

Hi,inquit,ad solum quaestum intuentes, uendiderunt iactumsordidos lucro asseruientes,ne calceos quide pauperum lucri acere recuserunt, qui extremum hominibus usum praebent iniuria a lictos deseruerunt,pauperes uerborationibus uexarunt, contumeliost acceptorum iu timcausam non ad ferunt, ac bestiarum more inuicenis cum aliorum uxoribus coitu siese comi cuerunt,ut ne fribus quidem pel lice putri deuota abstinuerit, neque pater uxorem 'lij integrum esse perin erit. Inq; inde nature' iura colusa sunt, ac denique obscura cognatioriis nomina. b α Ee

118쪽

ns D. THEOD. COMMENT. Et haec,inquit cerret,ut dei fui nome cot inarent: iam uicini externi finitum haec audientes,uniuersoru deu nam Iedictis persequcbitur,uel quod tang eiustinos instituerit, uel quod talia inique comittentes toleret. Ad haec adhest,

Et uestimenta sitia alligantes funibusiaci hant umbracula iuxta altare, di uinu de caalumniis bibebant in domo dei sui.

Non enim diuino templo debitu honorem tribuebant, sed in illo tabernacula ex uestibus molientes, ex iniustitia partum uisu bibebant neq; illis interea in mente uenit,ue

Ego abstuli Amorraeum a facie eom. Cuius erat sicut altitudo cedri s iblimitas eius, ecfortis quasi quercus,& arefeci fructum eius desuper,& radices eius deorsum.

Haec per translatione, Cr immutatione dixit, magnitudinem eoru hominu,qui tum erunt,er robur ossederisaeo enim m si exploratores a Most magno serenuntiauerunt

me.ixd illic esse Enach,Cr gigantum filios: adeo proceri nimiracerit,ut m eta conrati quasi locustae uideremur. Iris ait deus,quod tum excellios et fortes uiros no uestro roborensi,uictius. Nam quomodo uicissetis, qui uel ex illorum a sola perterraesecti, ad Aegγptri redire conati estis. Atqui ego illum radicitus reuelli. Radices uocat patres, fructum Alios. Etenim,inquit,necesse est,ut vos recordea

nani beneficiorum ante uobis collatorum nam

Ego eduxi vos de terra Aegypti, di circusi duxi uos in deserto quadraginta annis, ut

possideretis terra Amorraeosy, ec assumpside fili μ

119쪽

de filiis uestris in .pplaetas, & de iuuenibus uestris in sanctificatione. Nuquid no est ita filii Israel ρ' dicit dominus, propinabatis uisnum Nazaraeis, oc prophstis inadabatis dicentes,Ne prophetetis.

si quo inquit,mendacium in verbis meis inuenitis,arguite atqui hoc no potestis,no enim ignoratis,quam uera haec beneficioru enumeratio, quae cotra semper Dist k:nino modo leges meus no obsiemusessed uino quos obruistis nabi cosecratos hos enim vocat Nazaraeos nullius commodituis esse docentes erga me obstruantiam, atque prophetas a me m os, ne p significarent ea, quae ibi imperassem, prolabuistis, meam qκod planu cerneres, uocem grauiter frentes.

Quapropter ecce cgo uoluam super uos, sicut uoluit plaustrii plenii stipula, & peribit fuga a cursere,ic fortis no obtinebit fortitudinem sua,& pugnator non salvabit anima,& sagittarius non sustinchit,& uelox pedishus saluari non poterit & eques non salua-hit animam siua, di nudus fugiet in die illa.

Tantis,inquit,lios onerabo siupplicijs,ut Iugeatis, ergematis sicut plaustru graui onere presum, terea dum trahitur g ebundo nidore concrepat. Atqui cu haec mala in uos instretur,nemo ne uelocisimuε quide fuga saluistem assequetur,neq; rerum robur virile posidebit,nes sagittarius arte iaculandi nitetur, neque eques,celeritate equi adiutrice silens, salute consequetur,siolus nudus esse

120쪽

tis D. THEOD. conMNE T. giet in die illa,dicit dominus. Erudies enim uos ego hinc nobis calamιtatem afferam eos,qui aliqua naturae praestitatis excet unt,uel arti confidunt,trucidandos tradam: Us autem omnibus priuasi, uidelicet neq; diuitias, neq; arte, neq; robur habentes, quoniam omnibus rebus denudati

salui ex integri effugiunt,efficiam.

c A P. III.

dite uerbum hoc, quod locutus est dominus super uos domus Israel, ec

contra omnem tribum,quam eduxi de ter ra Aegypti,dicens:ueruntamen UOS cognoui de uniuersis tribubus terrae,idcirco ulcissar stiper uos omnes malitias uestras.

Conuenit,inquit,quae dicuntur, breui uos audire illud beneficum,memoria coplcctentes, quod=ctor er dominus Angulari, summo quodi studio si per uos curataui,unde eis est,uos ut Aegγptiorustruitute liberaveriris.Hoc uero cotra omnem tribum,quor de terra Aegγpti,non alios quos di designat, sied quoniam Istuet comemorauit.Post uero Istael diuictionem, decem tribus Ista et nominatae siunt. Tum ad auditionem eorum, quae dialiurinulta. Iuda Gr Beniamin, postea ostendens, ut eo perae mutente hostium exercitus impetum uit,quibusdas imitalitudinibu uerbi fui fidem facit. Si ambulabut duo simul omino, nisi cognouerint se si ructabit leo de saltu suo prςdamno habens c si dabit catulus leonis uoce sua

de cubili suo omino,nisi aliquid rapuerit si

cada