Henrici Henniges, De summa imperatoris Romani potestate circa sacra. Liber vnicus

101쪽

68 De Summa IN. Potestate eirca Saera. santi manum Admoventu; seditioni Core, Datam se Abiram adversus Mosen or Aaronem; temeritati inae incensum in altari adolentur addita absurdissima hac applicatione; an non putaου, inquit, hoc incensum esse coram Deo leges de religione sancire: es quidem incensum, id, omnium Deo gratissmum e seu non eis tuum munus istad, Imperator , es Saeerdotum Domini; eis nostrum imprimis , quibus Dein potesarem ligandi es solvendi dedit. Nee te excusat,

quod Ianctumsit factum, vel quod non perpetuisum sed ad tempus, hoc eis, wque adiuturum Concilium duraturas leges laturum te esse diac- : Ut enim id per septumsit, tamen in eo, cui Dein hoc ministerium non dedit, maxime est impium : Sumis enim tιb jam personam, quapropria es Dei, cuisolum de Sacerdotibus judicium relinquitur, quam ne ad tempus quidem curiquam sumere licet: & paul6 post. Si pluribus dissuasimus, nem Hseptatione super his, qua

ad religionem pertinent, componenda . jus tibimet autoritatemfumeras , non ob id sicripsimus, quoa disceptationes componi non maxime optaremus : Sed ut exemptu tum ex divina scriptura, tum ex Eccle suis historicis citatis te admoneremus , ne , quod ad tuum ministreium

non pertinet, ipse tibι non arrogares, or prorua es imperatoria dignitate juberes. Item: uodpraefers studium se desiderium, ut componantur controversia in religione , O ut aliqua disciplina morum in universis Ecclesia renove tur , te in hoc quidem magnopere laudamus, o abs te peramu1, Mim hoc operam tuam prabea

cessi

102쪽

distusCA'. II Imperat. Imp. tarea Sacra comper. 69 cui Deus curam hujus miniseris commistrui enim te tanquam caput in rebus hujusmodi fractandu minime ferendum censemus : staxanquam brachii accommodatissimi tuam imprimis opem de deramus. Indignum,me Hem Cules , summo Imperatore hoc munus, qui dumhrachii vicem subit, a capite Pontifice movenarii , in religionis sane negotio mobile alienis nervis lignum & cadaver sine spiritu fit. Quis sorat hanc aequo animo Praesulum istorum ambitionem & stuperbiam ρ qui dum majestatem suam di potentiam non nisi Imperatorum liberalitati acceptam ferre possunt , Petrus enim Aposto- Ius, quem suum Patronum faciunt, non aurum, non argentum habuit eosdem nunc infra se tam indigia despiciunt, & velo religionis ita fastinant, ut sentientes etiam facile decipiantur: P ne omiseram literarum istarum finem , quo, quantum Paulus III. Imperatori circa religi nem tribuat, apertius declaravit. obtemper

his, inquit, Dei, i e. Pontificis e nam in sacris literis haec doctrina hospes est: imb serε haeresis monitis,si ita animum in cac, mustum ut in iis qua ad religionem pertinent, tibi ius es auctoritatem mendices. Si divinam institutionem se Melesia Romanae consiuetudinem sequens ab ipsis contentibus imperialibus, a quibus a sunt, qui autoritatem de ejusmodi rebus cognoscendi habent, omnes de Sacerdotibus ac retio ne dissutation prorsus exclud- , or ad eorum proprium tribunal rejicias ; side bonis Ecclesiasticis nihil statuaι. HactenusPontificiae literae, quibus ingens examen Theologorum adjungere

103쪽

' o De Summa Imper. Potestate circa Sare possemus, si opus soret, S: ipsi sibi potius gloriae non ducerent, in hoc negotio quam calumni sissimh de Imperatoris potestate loqui. Egit hoo Bellarminus toto de Pontifice Romano libro; ego tum lectoris patientia , tum meo instituto abuterer , si hic citra causam in probationibus conficiendis, ubi rei ingenua consessione supera hiunt, diutius haerere vellem e Saltem μὰ P trumh Soto audiamus, docentem : Si Princeps conatur definire dubia de religione, tum meritbaudit: Vade post me Sathan : Mandatam m fies Et bὶ Bellar minum e Tenentur Chrius ani Principes, aientem, non permittere suis subis ditis libertatem credendi, sed dare operam, uste servetur, quam Episcopi Catholici, se

praecipuὸ Summus Pontifex docet esse tenenda-Denique o Cens Colon. istud est certum sicilicet ut illud, Pontifici in omnia coelestia& terre. naabilutum imperium divinitus datum ali , num esse a Principe Rempublicam adminis n- se definire dubia circa Idem, sed hoc releganaeum ad solos Sacerdotes a Deinde hoc tantum esse incium Magi rarus, quoad religionis no Ilium, ur in eos, quos Pontolam paena peree

endos putant, an advertat e imo etiamsi Mati stratus animadvertat, quoriam erroreπor abusus in Ecclesiasticis irrepsisse, non tamenticet uti reformationem instituere,sed credo ur benene admoneantur, quod se admoniti nibus nihi prositatur, summus es aliquis in E

clesia Prasul, et deferendum es id negotii. Quid

104쪽

9CARII. Imperat. Imp Hrea saerseo em νr vero, Boni censores, auxilii, si hic Praesul, ut e empla sunt infinita, ipse pejor & crudelior fuerit suis Sacerdotibus Z Ad quem deinde ibitur Z An subjicienda sunt colla miserorum Christianorum impotenti iugo, quod nec legitimum est, nec a Deo cervicibus nostris impositum Τ Respuciant se aliquando Reges & Principes , quam e Pediat eis injurias istas pati, saepius in Reipublicae S propriam illorum pestem eXeuntes. f. tr. Sed ne invidia potius aut lachrymis pugnasse videamur, quam rationibus,trahendi sine in lucem adversarii, & arma eorum exploranda. in quibus tantae victoriae spem habent. Infeliciter trahunt in argumentum Usae di Usiae exempla, quorum ille, dum ruituram arcam sustinet,

a morte luit: hic adolendo Τhymiama b leapra est percussus. Actus enim hi ministeriales solis Sacerdotibus & Levitis proprii longissim

distant ab imperii actibus, circa religionis negotium occupatis r nihil imperii, nihil potestatis sapit, incensum adoleresc) quod non nisi Sace dotibus licuit , aut foederis arcam portare humeris, ut Levitis datum. Itaque cum Pontifex cum suo Clero Uenerabile circumfert,cum Missam celebrat : recte manum de tabula Primcipes et Uerum sacrorum curam suscipere . relugionem ordinare, tollapsum Cultum restituere, Sacerdotes in officio continere, honos pios εἰ eruditos viros ad Ministerium promoverer Αv

ros, superbos, hIpocritas, seditiosos, removere ab officio, hoc non est adolere thymiama,nec

105쪽

dia De Summa Disper. Potestate Hrea Sae . marcam tangere. Sed scrupulum fortasse movet

Paulus III. in Epistola ad Carolum V. I. praece dente recitati , ubi esse incensium coram Deo. ait, leges de religione siancire Z Certε incensum dici potest, non tamen tale , h quo Reges are hantur , nec quod unis Sacerdotibus incenduelicuit: & tu maxime Pontifex annon incensum coram Deo putas preces pias poenitente & contrito pectore effundere pauperibus ad sustenta. tionem opes erogare Z Quid suavius enim Deo olet, hoc ipso incenso Et ut te magis urgeam, ubi de re tua agitur, num incensum est, Sacrum ordinem.imprimis verbRomanamΕcclesiam immensis ditare divitiis, εoeca superstitione colere, Pontificem ut Vicarium Dei adorare , omnem Clerum in summo honore habere , monasteria, splendidissima extruere, eadem ornare imaginibus, picturis, vasis aureis, argenteisque ξ Αh suavissimum, inquis,odorem, ex hoc incenso ad divinas nares penetraturum i Ah nidorem, pinguissimis arietum abdominibus, imb thure &omnibus aromatibus nobiliorem l Quid ais verb,

sacrilegium est, haec omnia facere: Es quidem incensum, ias omnium Deo gratismum, sed non est nostrum munus istud , es Sacerdotum

DomIni. Non, non, absit, reclamas: de legibus dixeram: Enimvero, bone Pater, si non omnia incensa Laicis prohibita sunt, de legibus te securum esse iubemus , quae ad Ecelesiasticum Statum ordinandum seruntur e prodeunt enim ex

imperio, quod Principes habent, & proinde in-eensum sunt, ad quod Laici etiam admittuntur e Eadem ratione licet Regibus manum admovere

arcae

106쪽

CAP. II. Imperat. Im'. eirca Sacra compet. 7 3 arcae, licet illam humeris portare , id est, veram religionem instituere, conservare, defendere: quamVis nemo praeter Levitas materialem poterat arcam ferre. Si exemplis agere placet , cur non potius adversarii nostri Davidem in scenam producunt, ossicia Levitarum per certos ordines distribuentem ρ Cur non Salomonem,exaucto rantem Abiatherem , multb levius res turbantem, qu&m interdum Pontifices Gregorii, Inn

centii, Alexandri, Paschales, alii fecerunt Cur non Asem, Josaphatum, Egechiam, Josiam, subvertentes aras, lucos, &excelsa r leges piissimas de vero Dei cultu ferentes ; altaria Domini restituentes: Constituentes Levitas & Sacerdotes, Paschatos celebrationem mandantes e Librum legis forte repertum auctoritate sua publicantes,& denique nihil omnino reliqui facientes, quo vera religio 1 superstitiosis naevis vindicata ad antiquos ritus a Deo preceptos ac ingenuam sanctimoniam reduceretur Z Haec omnia altissimo silentio Pontificii cauti praetereunt, parum ipsis sua luce profutura: delinientes interea os um-pliciorum uno aut alio exemplo , quod vel obscuritate vel ambiguo sensu facillime imponit. g. 16. Nec paul6 acutius est alterum telum eorum, qui magno apparatu probant , Ecclesi rum Pastores non esse vicarios siummarum poettestatum: quid enim exinde ergo non subjecti civili imperio Z Quamobrem vero ' ctim nec medicus nec sutor, nec aurifex Vicarii Principis sint , quos eadem ratione ejus iurisdictioni eximerem. Disserunt immane quantum imperium, siunctio cui imperatur. Nam illius est r

107쪽

74 De Summa Im'. Potestate cina Sacra. non imperata Dcere, Iea imperanaos ιere in nr: Huius vero acere id,quod es imperatu: Quemadmodum non estArchitecti, ut nos recti lim8 Aristoteles docet, manum operi admovere, quod ad operarios spectat: sed saltem secundu r eram rationem unicuiq; praescribere,quae ab op rariis facienda sunt. Ita potest Princeps alicui in Civitate opus faciendum imperare, etiam tale, quod natura sua &muneris emanatione non subis

iacet imperio, sed diseiplinam & notitiam , imo

agendi facultatem plane aliunde habet e sicue dum imperat Cantori, ut canat, non est Cantor Vicarius Principis , nec habet notitiam canendi ex imperio e cogitur interim , Principe etiam quandoque invitus cantarer quemadmodum Se

ipsi inhiberi potest, ne canat, licet canendi s cultatem omni tempore habeat. Quod ut plenius intelligatur,siciendum est,functiones omnes quae sub imperio soni positae, duorum esse gen rum et Alia enim subjacent & natura Sc Ordine, ut effecta a suis causis perpetuo emanantia: Si ut in naturalibus soli subjacent radii ; in artifi-aiis Architecto munus ἐργοδι-των et in civilibus, quae imperium aut jurisdictionem continent, utonicium Praesidis. Praetura, Consulatus, & quia Cunque alius Magistratus t ac de his functionia bus verum est, esse Vicarios Superioris, qui illis defungi solent. Alia subjacent tantum ordine; sicut coelestibus terrestria : Architecto itidem munus fabri lignarii, serrarii, carmentarii: dc tandem in civitate functio medica, Philosophia,

Musica, agricultura, mercatura, dc omnes omniano manuariae artes: Haec omnia scientiam & a

gendi

108쪽

CARII Imperat. μ' eis Sacra compet. 7 gendi facultate' non ab imperio habent ἔ im- perari illis tamen potest, tum ut aliquid faciant, tum ut ordine certo faciant et quemadmodum Respubl. singulis tribubus leges & instituta dat, verbi gratia, Medicorum numerum in Civitate determinat; Cantoribus sinetulis tum canendi partes suas addicit, tum quia canendum sit, imbet a Mercatoribus pretia in res venales constituit, alias vendi emique omnino prohibet; agrucolis dividit agrumn derelicta occupari permitatii ; artificum denique cuique ordini ita pro imperio prospicit, ut quisque nullo negotio intelli,

fere queat,quid ipsi agendum sitis quid agi pr

ibitum. Ad harum rerum solo ordine subimetarum exemplum subsunt etiam imperio civili sacrae functiones, quibus externae, item que circumstantiarumdoci ac temporis indefintiti ratione per certam & specificam determinationem imperatur. Andabatarum itaque morς in arena exerrant,qui pastorale munus non sumis mas potestates, sed Christum instituisse dicunt. ab eodemque functionis suae regulas,quantum quidem ad ipsam muneris substantiam attinet, accepisse: non enim hic quaeritur de origine muneris , causa. & necessariis ejusdem ac perpetuis functionum regulis; sed de subjiciendi tantummodo. Ut hoc universiam, quod mundum Vo- Camus, res Omnes certo ordine dispositas sibique. invicem subordinatas continet, quae tamen Origine & causa aliae ab aliis non semper dependentitat terra &aqua subsunt aeri, quo potentias suas di naturales qualitates non accipiunt : ita in Civitate etiam , cujus forma nihil aliud est quum

ordo

109쪽

νς De Summas Imper. Potesate circa Satra. ordo publicus , ordinis ratio I ratione originis longissim h semper distat. Patria & maritalis potestas sine dubio a solo Deo per modum causandi est, quae summis tamen potestatibus in Republica plen8 subjicitur, quamvis antiquior ipsi civili imperior idem iudicium de medica arte formare licet, quae regulas muneris exequendi I natura & experientia habet , & nihilominus cum suis cultoribus subest in Civitate imperantium ordio ir atque hoc in universum est verissimum, non esse de ratione ordinis originis seriem. Quod vero porro obiiciunt, Pastores non teneri parere summis potestatibus, quae aut iubent x Deo vetita, aut iussa prohibent, quid in eo singulare est Nam cuivis privato tantundem est juris non in sacris modo , sed omnibus aliis rebus. Judex,

qui iurisdictionem suam , Principe habet, redes

spernit ejus imperium, innocentem condemn re & nocentem absolvere jussus: nam ne quidem

hoc iuberi potest imperii vi , quod ad impia aut

iniusta non extenditur. A Deo potestatem imis perans habet, a quo nihil procedit, nisi quod bonum est: quod si illo ad iniurias & vim abutitur. egreditur terminos mandati sui,& deficiente imperio subditus ab obsequio liber est: Deficit vero imperium continuo , cum imperatur aliquid faciendum, quod Deus fieri prohibuit; aut quod fieri voluit, inhibetur ne fiat et ut pugnantibus Imperatoris & Praesidis mandatis provinciales hoc relicto illud attendunt, ita Deo magis quam

h o minibus parendum est, ubi contraria sunt imperia. Sollicite tamen cavendum, ne eon sun 'dantur, qudd fieri plerunque solet, agendorum

110쪽

CARII mperat. Imp. circa Sacra eo At. 77 rationes cum necessitate patiendi iniqua aut mala. Quae Deus aut jussit, aut vetuit, aliter a. gere non pastori licet,non iudici,non privato,ne

quidem ex Principis iussu : sed damna &suppiucia ob non praestitum obsequium , subditis a Tyranno illata & licet serre, & oportet, ne impertium x Deo concessium etiam in malo Principe laris datur e nec discrimen inter sacra & profana laci. mus, quia utrobique laudabile est patientiae exercitium : non inter haereticum Principem &paganum, quod hodie Pontificii faciunt i quoniam & utrumq; idem imperium, quod omnem resistendi facultatem excludit, securum reddit t& utriusque subditos eadem patiendi necessitas ex conditione persbnae subjectae orta obligat ad

iniquitates subeundas , quibus non morale mainium patientibus infligitur, sed poenale, quod cives etiam per vim injustam , imo actionem palam tyrannicam illatum recipere tenentur, vin

dicta iniuriarum Deo commendata, qui sibi soli in Vicarios suos iudicium reservavit.. g. 7. Quae de periculo confusionis Ecclesiastici & politici muneris asserunt, intempestiva sunt & absurda r Sicut enim non confunditur in civitate iuris dicundi potestas, quae Magistratui Competit, cum illa Ducis exercitus, quae in bello

gerendo occupata est, eo, quod uti seque summo

imperio comprehendantur : ita etiam distincta manet Ecclesiastica functio a civili, licet ambo-hias imperari per Principem possit et nam neque exinde confusio aliqua metuenda , quod Deus tam in sacris q uam profanis absolute regnat a nutquod Pontifex, ut κί' disputem, vi spi