Henrici Henniges, De summa imperatoris Romani potestate circa sacra. Liber vnicus

151쪽

De Summa Imp. potestate Hrea Sare ut propter eam Respublica periclitari debeat. quae in securitate imperantium maxima sui pa te consistit e ista enim pessundata, nemo privatorum sospes ex communi naufragio enatat; sed citra magnum boni publici incommodum alia quando civis iacturam facimus. Et ianὰ quin primi ordinis civilis auctores ea mente fuerint, non dubitandum, muliti mini s vero, quin se tipsos ad tam strictam parendi necessitatem abducato resistendi jure potuerint obligare t non tantum major pars minorem, ex societatis ratione, quae non seri, ut haec illi se opponat, ne quidem ad sui conservationem, sed & unguli seipsos r nihil enim peccat, qui in patriae commodum iuri suo renunciat, quod natura habet, & patitur potius iniurias, quam ut ordinis publici salutarem faciem resistendo convulsisse videatur, qua int gra & incolumi etiam privatorum res, utcunque per viges turbatae, melius se habent, quam si unusquisque contempta Reipublicae sanctimonia

sibi privato vigilet. Recte sapientissimus a

apud b)Livium est,quia Raspublica incolumis estis iam privatin res famas facile praes tepublica prodendo tua nequicquam serves, id quod paulo prolixius Thueydides lia explicavit. ' g νὼ μ

152쪽

CAP. III De Finum Imperiturea larem r

Quod si itaque aliquando Civitatum Rectores nimia formi sine,iracundia more, aut aliis an etibus praepediti , regio publicae salutis & iuris tramite abducantur , inter infrequentia id hahendum, interventu meliorum deinde empe sanda: Abusus hic est legitimae potestatis,potius ferendus, ut alia fortuita, quam propter eum amplissimus usus in discrimen vorandus. V Caretur vem in maximum diserimen. si cuilibet ex privatis ius esset mala imperantibus nocere: nam propediem alii praejudicio invitati etiam honos Principes opprimerent, qui ad eorum rationes de vota minus imperanti injuriam enim sibi fieri tunc etiam interpretabuntur, quandis libidines & scelera vindicant. Quamobremti,no praestat tolerare luxum o varitiam dominantium , quomodo serilitatem aut M. mios imbres, ct catera natura mala, quam pes-smo exemplo parricidiis praeire. Sanὲ lex,quae securitati imperantium propter publicam utilitatem Cavet, non deficit in speciali malae admunistratae Reipublicae casu, de quo ne quidem B- spicari voluit: sed mavult hunc dissimulare potius, ac surda , quod aiunt, aure praetervehere, quam vel apicem de rigore suo remittere , ' in

153쪽

yro De Summa Imper. Potesau eirea Saera. quo omnium pSpulorum tranquillitas consistit.

Quod de civili lege quondam ab Cato dixit,nuLIam legem fatis commodam esse, id modo quartis majori parti es in summa prodest,a n hac quo que verissimum est.et Prodest enim profect6 maiori gentium parti non laedi imperantes, quorum plurimi sunt rei publicae studiosi ; quibus verbid non prodest, illi sub lege tamen sunt, & Communibus regulis constringuntur, quia etsi ratio legis in isto speciali facto cesset, manet tamen ra tio in sua generalitate, ut specialia subjici oportet r id enim melius est, quam absque norma vi vere, aut eam cujusque arbitrio permittere: Apposite b) Tacitus ad banc rem; Habet aliquid

ex in quo omne magnum exemplam, quod contra sngulos utilisate pubtica rependatur. 'Et e Seneca. Satim erat a paucis etIam justam excussationem non accipj, quam ab omnum mnquid tentari: idque ad servandam domi militiaeque disciplinam multis in negotiis usu venit. Q Miles,qui castigare te volenti Centurioni res iterit, k veteribus notatur riSi vitem tenuit, militiam mutat: Si ex industria fregit, vel manum centurioni intulit, capite punitur , nullo discrimine, lure iniuriave a centurione caesius sita Quid verb militaris illa decimatio qua re ex ignavia aut seditione militum male gesta decimi Cuiusque lugulum sorte petitur, an reprobanda era inde est, quod fortissimo etiam possit periculum creare Τ Senatus Consilium Silianum quis nescit, servos omnes occiso Domino di incerto per- cussore

154쪽

OA III De Fininus Imperii eirca Satra. Ia

cui sore admupplicium trahens, quamvis in inno xios saepe animadvertatur ' Hac severitate si Respublica ad Dominorum securitatem uti potuit, quanto magis, cum de Principis salute , in qua omnium etiam salus vertitur munienda solliciti stimus ξ Nec id quidem tinmerith, summo imperio per se multorum odiis exposito, & misi rabili Principum conditione, quiuem de conjura. tIone comperta non creditur nisi οι esse ut nurula legum cura videri nimia debeat, quando unus omnium centrum vel amoris vel odii. Tribunt olim apud Romanos α λοι: i. e. inviolabiles

rant: quanto iustius vero Reges, qui plus quam Tribuni 3 Adde nunc etiam Deum,a quo Reges, boni & mali ι Qui scis itaque, an ad vindicanda populi delicta hoc instrumentum adhibeat, quod anceps retundere. Vere Vatum ab Princeps. -- - δεινον θ- ,

Et sol Philosophiae. ' ει εχων ἐπί&τεν, ου ἐδεῖαν ri λογῆ, et ζ ipso nomine tuti sunt: nam ' αρ- χοντές Moεν,εις θ ὐπεικτέον, τιμη s alti Sophocles: Item Plutarciriis in Agide. ' ου Ga -ο-

tantum si iuste imperant, verum etiam quando injuriose. .Eschilus censuit. ' Tραχυe μωαρχ

155쪽

i 12 De Summa Im'. potestate Hrea saera. Quod a Seneca ita versum: iIndigna digna habenda sunt, Rex qua faeter AEquum uis iniquum Reais imperium fera Quin privatis ipsis, si me auctent, auctor fuerim, ut injurias potius tolerent, quam praefracla rei

chentur. Quid lucri enim, quid spei eis captatur Parata est pestis, sive parcant vitae Regis, mve occidant:.ibi irritatior Contumacia tua re ditus mox te perdet r nam tenuissimi sunt Principum animi , & omnis freni impatientes; Hic iacinoris ultor est, quisquis successit, a) tradito Principibus more, munimentum adprassens, in pserum ultioner quippe ad suam etiam securitatem pertinere existimabit , percussorem

ulcisti: & vel exempli causa b) Reer tuenda maxime Regum es falsu. Ae prosecti, habet aliquid secreti fati, velut SN

jani equus, imperantium vita, quam nec inn mε quidem laedere citra vindictae metum licet. Prudenter sapientes observarunt, regicidium vix unquam impunε auctoribus manusse , e iamsi per imprudentiam aut casu peccaverint.

Triste huius rei est in Gallia exemplum Mong merii Comes, Heinrici IL Regis in hastiludio interfector; Hic quamvis & provocatus I Rege de

omnino ad certamen coactus tamen caede regia piacularis creditus est, & ob eandem causam Lutetiae jussu Reginae securi percussus: nam quod Mi perduellionis affictum est. ait o Thuanus. aut superioribus edictis aut data nuper Meremisum fuerat r sed hoc impotenti Regentis

156쪽

CAP. III. De Finibus Imperii tarea saera. Iaste piacularem quavu ratione poena dei posmiabat, ut hoc insigni exempti omneι discant locasu non tantum consitio nocentu emi , quia cuns vel imprudenter perniciem Principibus ultuurint. Nec privatis saltem patientia prodest, sed & universiitati, quae cum salum illud pu-hlicum quocunque colore turbat , saepius ipsa fluctibus mergitur. Altissimas radices Regum potentia habet,& raro ea molu convesti sine comvelgentium exitiopotest. Ut γ Tacitus loquutur. Unde factiones, dissidia, clades, deniquo hellum civile, quod mare ipsum calamitatum,&

πόλεμ ον ἐμφυλιον. Adeoque fianῆ tam dabilius, utilius, melius, ferre onus, quam ce vicibus excutere in Caput tuum recasurum. Opportuna est hic o Taciti admonitio, meminisse temporum, quibus nati sum--honos Principes votis exfetere, qualewcunque tolerare. g. 7. Et ita quidem nos Philosophiae praecepta atque civiles rationes docent: Sed ex sacris lit ris huic rei maior evidentia & ccrtitudo concili tur. Nam si Deus nos durare ad superiorum imiurias voluit, quid miseri recalcitramus Θ Voluisse autem Paulus testis est, cuius luculentum

157쪽

CAP. III. De Finibus Imperii circa Sacra. 3Iritaque est&veterator Miltonius , qui Pauli

dictum, acheos, qui Tyrannis obsistunt non pertinere putat. Certe Tyrannus in sensu composito non est ordinatio Des, sed potestas illa, quam coelitus accepit: Verum Tyranno resistendo potestati etiam, & ordinationi Dei resistitur, quae in eo consistit, ut parentes obediamus superioribus, non tantum cum pie & iuste regnant, sed &si avare dc crudeliter: ut b alibi pluribus contra Miltonium explicavi. Quarto is , qui resistit, Apostolo, signati admodum dicitur, ὀ δετιῶασίριεm, quasi ex aequo cum imperante compositus,

scut duae acies hostiles propediem conflictura sibi invicem opponuntur. Hunc resistendi modum damnat , qui iniuriis non serendis sed propellendis aptus est. Si Princeps aliquem animo caedendi occidendive invadat, αν r. φὶ με- est, qui vit, & corpus gladio aut quocunq; telo cum invasoris periculo defendit, non qui fugit:Si contra jus spoliare rebus subditos cupit, ἁ πιτά qille, qui raptorem violenter repellit, Verberat, interficit: non qui occultat res, donec praeterierit furor. Denique comminatio resistentibus dictitur,quod sibi ipsis iudicium accipient: aeterinum imprimis, nisi resipuerint: non excluso tamen tem p rati, nam rarissime famosis aut regiiscidis seditiones insidiaeque bene cedunt, sed duvina Nemesis , in cujus speciali tutela Reges sunt, plerumque furias jam ipso siccessu securas opprimit: ne vel unquam improbis timor vel Rei absit calamitose virtutin ut haec Barctai vc ' ba im

158쪽

i ac De Summa Imp. potestate circa Saera. sa inflexo paulatim sensi huc applicemus. Et hunc esse Paulini loci genuinum sensum ipsissima veritas a Christus explicat, qui gladium APetro in nocturnos grassatores vibratum in vagianam recondi iubet, addito, 'παν νει-όι λαβομ

di sierte improbat defensionem, quae vi fiat, conintra vim etiam injustissimam , sed publica auctoritate illatam: quae enim major crudelitas, quae insolentior tyrannis esse poterat, quam illa Judaeorum , qua extortis 1 Pilato per calumnias stipatoribus in mundi Salvatorem , ad crucem

ςapiendum usi suntl quod iustius defensionis nomen, quae pia magis & legitima indignatio, quam Petri , qui pro Domino & Magistro meritissimo pugnavit Reprimit tamen praeliandi impetum

Christus, & ad patientiam Petrum hortatur, eo quod nullam legitimam capiendi arma vocationem habeat: subiuncta generali comminatione, omnes perituros gladio , qui citra officium publicum privata manu etiam defensionis cauta ensem arripuerint, i. e. quocunque modo vel imiustis superiorum cupiditatibus violenter restiterint. Quod idem a b) Petro paulo disertius

traditur, qui, dum servos cum omni timore Dominis stuboitos esse iubet, non tantum bonis &aequis, sed & duris una opera officium boni civis exprimit: nam rationes, quas adjiCit, ut nunc imperium taceam, subditos non minusquam servos stringunt: commendat enim patientiae virtutem duplici potissimum loco et tum quod decorum sit, innocentes imperantium in

iurias

159쪽

CAP. III. De Finibus Imperii Hrea Sacrati ra

θεω r tum quod necessarium , exemplo 2 Christo relicto, quod sequi oportet. ' Κις τουτο

πάχων - --M. In Clementis quoque consti. tutionibus quod uno loco de servorum obsequio cum iniuriarum patientia conjuncto dici

hus constitutis non licet: quomodo eis liceat, qui majoris & omnium persectissimae participes majori etiam & eminentiori imperio subsunt, quod caetera omnia augustissimo complexu in sucomprehendit ξ unde recte sapienter ab officio filii, patris iram serentis ad illud subditi transierunt. De Lysimacho a Justinus ait, magno a-mmo Regis velut parensis contumetiam ruis

tit et & notum est apud b Livium illud:

in parentum savitiam , sic patria PATI ENDO AC FER EN DO leniendam esse. Ius regium , quod apud Samuelem legitur, quamvis de vero iure, id est facultate honeste &juste aliquid agendi fit, tamen quod in fine additur, populum gravi imperio pressum opem Dei implo-

160쪽

i di 8 De summa Imp. ntesate circa Sacra.

imploraturum , quod nimirum humana re meis

dia nulla extarent, quin & ad iniurias trahi possit, impedimentum non video. Equidem haud nego, potissimo sui sensu ad ipsum regiminis genus. quod regium & sua natura adstrictius severiusque est,& populo licentioso minus aptum, respicere, non exclusis tamen injuriis, ad quas a jure in regia purpura facilis transitus. Sed quiC- quid tandem huius sit , id textus aperte indicat, subditos, si quid displiceat in Monarchia, sive hocst ipsa Reipublicae forma, unius arbitrio relictabsve dominantium luxus & iniuriae, omni humana ope destitutos solius Dei auxilium & vindictam implorare, minime omnium vero sibimetipsis consulere posse : ne verbis quidem , cumscriptum in a) lege sit, Diis, i. e. imperantibus, non malessices , ct Principi in populo tuo non maledices: peculiare aliquid praecipi quivis eo animadvertit, quod ne in privatum quidem falsa maledicta jacere liceat , ut speciali Principis

mentione non opus fuisset e quare veris etiam

maledictis abstinendum in Regem est : nam μ'

minus facti atrocitate r aperte 0 David in sua

etiam eausa dixit: neminem esse posse insontem, qui manus Regi inferret e & novimus eundem religione perculsium non mediocriter poenituisse , quod vel fimbriam vestis regiae tenta

siet; tantam personae Saulis insensissimi hostis sui sanctitudinem esse intelligebat: Expectanda igitur divina manus est, & interea patienter iugum