장음표시 사용
181쪽
CAP. IV De Ddisio Imp. eirca Sarra. 14 eli, donec tandem ad summum omnium perve niatur, quod praeter illud Principis nullum aliud esse potest: in infinitum enim haud datur pro.
gressus, sed ubi ad summum in civitate adsce dimus, subsistere oportet. Hoc summum Pri cipis iudiciu cum non minus quam cujusvis pruvati errori & affectibus obnoxium , nec porro inter homines ullum sit , cui certo fidere licet, sequitur errores quorundam non humano
sed rivino judicio reservara , sicut iamdudum Ivo Episcopus Carnutensis dixit. Sed & etiamsi
Princeps minus rectum piumve de relisione iudicium formaverit, non caret id omni effectu suo. Certe quidem homines obsequium non debent, eum idolis adolere, Christo maledicere. fidem abnegare , necessaria pietatis caritatisve officia deserere iubenturr maior enim Dei pol stas est, quae haec vetat ut illicitae iniuriam tamen ect nomine illatam vi nequeunt repeller sed pati tenentur ultione iudicio divino comis mendata , ut paulo ante docui. Deinde hic quoque est iudicii pravi & erronei effectus. ut falsa religio praesidium publicum habeat , sine metu& impedimento profitenda , cum vera pressa sit,& obnoxia persecutionibus. Cohaerent cum hiati eadem responsione dimitti possunt, qui Primcipem I iudicio eo obtentu excludunt, quod munus peritus sit rerum, quae I Theologis discepta. ri solente nam confundunt aptituoinem iudi
candi cum iure iudicii publici seu Imperatim
quae duo tamen inter se diversissima sunt: & quia non videt haec in omni genere imperiorum diastincta esse Quot servi sunt prudentes & callu
182쪽
et so De Summa I . Potesate et ea saera.dishmi, longe Dominis suis ad familiae regimen aptiores, qui tamen ex eo statum suum non m tant Z Quot item Domini , stolidissima ad imp rium indole praediti ut Senecae ioco regnare etiam inter fatuos possent, qui imperio non ex untur, ad quod tamen velut asini ad lyram i In ipse Civitate multi interdum subditior prude tia& moribus plurimum imperantibus praestant, ut satis sibi felices videntur, cum saltem ad conlium de Republica vocati fuerint': Judices quoque haud raro & iuris , quod dicere debent, di aliarum omnium rerum imperiti, quorum nuhilominus sententia ius saCit i sic adeo in iudicio imperativo nihil aptitudo ad ipsum ius conserte in directivo, uhi consilium magis datur, quam Iro imperio aliquid edicitur , res paulo aliter se abet e nec enim quis facile ab eo se persuaderi in re patietur, cujus auctorem ipsum imperitum movit e nec sapientis viri auctoritatem temere negliget, quae sola interdum per se dubio haerentioue animo pondus aliquod addere potest ad donniendam actionis qualitatem.
f. Nihilo magis summum Christi iudicium
huic de quo loquimur obstat, quemadmodum nec summum eius imperium civili potestati: o do inter haec est, sed extra civitatem, nos vero de summo, quod in civitate est, agimus, R θ' semper humanum iudicium ad Christi illud clivis num accedere debet, ut actio recta sequatur, alias enim ob desectum intellectus cum re ipsa ex conscientia dubia procedens vitiosa est, cum agenti perinde fuerit, recte an secus egisse, quae ipsa incuria non caret sua reprehensione r vel
183쪽
CAP. m. De Ddicio Imp. eirca Sacra. r yrenim in id saltem judicium adhibendum, ut credat, iudicium , quod sequitur, Christi esse. Si ut vero ad privatas actiones cuivis privato tale iudicium competit,ita ad actiones publiCas summis potestatibus 1 est vero inter actiones publicas non postrema , quae de religione recipienda iudicat & definit i Recte hic Brentius. Utpria vaeus ρrivatam , ira Princeps publieam habesae doctrina religionis potestatem Dicanis es decidendi. Seu judicio opus e praesertim Pris cipum, utβνant, quam doctrinam ct privatim
ad suam salutem aeternam es publice in populo
Dei tueri debeanρ. Sacra scriptura tantum ab est, ut iudicio nostro obstet . ut potius eidem a
cilletur&serviat velut lydius quidam lapis , ad Iem iudicii rectitudo probari debeat i clim iu-
ex vocatur, per tropum id fit, nam citra figuram norma iudiCandi est , nunquam autem est
idem sui regula. De judicio Pastorum & Doctorum, qui sensus in scriptura exercitatos habent. non sumus dissiciles : Alterius enim id generis est , & actionibus alienis praeit directiis ac per modum intellectus ei nostrum vero per modum voluntatis, quod imperand t. Compatibilia itaque haec iudicia sint , non sibi invicem adve sa, quorum hoc summum inter homines potestate est, illud auctoritate.
. T. Et haec quidem de iudieio ipso dixisse
sussiciat. De modo exercendi nunc pauca qua dam. Duo imprimis sunt Principibus necessaria ad iudicium in rebus sacris recte instituendum, intelligentia de pietas r illa ad actionem confirmandam, haec ad ornandam. Quod apud
184쪽
I si De Summa linperi potesate Area Saara. Tacitum Imperatori Tiberio votum ut Dii ipsistet entem divini humanis juris mentem darent, id Christiano Principi tanto magis precandum , quo vera religio superstitiosos gentilium ritus antestat : Hoc decorum Imperanti, quem turpe est negligere divina, aeterna illa, &omnis sapientiae veros recessus e cum humanaeuret fluxa & caducat nec idem difficile : nam Theologia , ut Naglangenus ait, res es simplex renuda, sine magno artificio divinis eon ans t stimoniis , quam tamen pravὸ quidam eonve tunt in artem di istimam. ut proinde frustra sint . qui imperantem tanta negotiorum
mole occupatum sacrorum rerum cognitioni
non posse vacare objiciunt. sane q uete ad fidem S salutem siperatu, creditu, tactu lunt necessalla,vel quae necessaria quidem absolute non sunt, magnum tamen in Ecclesia momentum habent, ea nec multa adeo sunt , nec obscura, sed obvia cuique, & clare emicantia, cum certissimis or culorum divinorum testimoniis , tum Ecclesiae purioris continuato consensu r nec est quod do sensu ambiguo aut subtilitate quisquam conqueratur, quia prope no everbum est, ut ait Apost ius, in ore Osro, in corde nostro. Caetera, quae inutiles magis tricas&ambitioIam sapientiae ac argutiarum ostentationem , per ociosas quaestia unculas affectatam olent, quhm pietatem aut Christianam disciplinam, sine discrimine a Principe ignorantur, cum utique melius fuerit, nunquam movi ile Camarinam illam, qua Christianae rei tot elades & vulnera ex scissa religionis unit
te illata sunt. Me vero si ea plebe quivis tardi
185쪽
CAp. IV De Judicis p. circa sacra. I sasmo intellectu inter laboriosas quotidiani victus
amictusve curas ea, quae ad corpus fidei perti. nent, percipere aptus est, cur de Regibus desperemus, quorum tamen corda propiore quodam
Spiritu Deus instruit Adsunt iudicaturo divuna & humana auxilia, quibus uti poterit. Vet rum quidam vere dixit, pluου se precando, quam Iegendo didicisse , nec surdus est ad illa Ecclesiae cessideria Deus, qui ipsos Reges intelligere, erudiri , exemplum legis describere, i pene ead-
servare se in eo Iegere omiabin diebus vitae sua iubet. Hic Mosen,Josuam, Simsonem, Saulem. Davidem idoneos regimini, plenos sapientia socii t Hic Salomoni adolescenti, qui nesciebat, quomodo graduι suos dirigeret, eor sapiens ct imtestigens dedit, quale nec ante eum quiSQuam hominum habuit, nec deinde habiturus eri; ad quam proculdubio singularem praesentiae divinar in Regibus emcaciam respexit idem Salomo, dum in parabolis suis Vaticinationem insedere labiis regis, ait,s in judicio non pravaricari os
ejus. Hoc praesidio divino fretus quid est de q uoquis non feliciter iudicare possit. Theodosius
profecto Imperator eodem duce inter plurimas sectas iudex , cum opem divinam in arcano imploradet, sententiam tulit, ut debuit, & Justinianus Imperator talem edidit Mei consessionem,
ut a nulla patrum Episcoporumve editam aut puniorem aut luculentiorem constet. Fac tamen aliquid inopinum emergere, in quo haereat, tempore utetur&consiliis : illo, quoniam ut ait ille apud Liviu, Omn a non properanti ι lara re
rus ut ,sesinatio improvida est, ct caeca: &
186쪽
r σέ Summa Imper. Potestate Hrea Saera. nihiI magna disecraminu consciis tam inimicum quam regeritari His , cum certum sit, Princiapem sua scientia non posse euncta complecti, multosque Regis oculos & multas aures esse deis here : & haec quasi mutuata prudentia Impera tibus laudi cedit, non ignominiae aut contemptui et inter sapientes enim &ille ab antiquis r sertur. qui domestico ingenio destitutus aliorum praecepta sequitur. Saepe audivi, inquit Magister Equitum apud Livium, eum primum esse-rum, qui osse conlulat, quod in rem sit, secun- Eum eum qui hene monenti obediat. Et Ciceror sientsimum esse dicunt eum, cui, quod opinx ipsi veniat in mentem, proxime accedere iLIum , qui averrus bene inventis obtemperet. Quod uterque ex Hesiodo sumpsisse videtur.
Alterum fulcrum pietas est, quae ad omnes res s
ritu promissionem habet hujus se futura vita.
Quid iuvat Imperantem scientia divinarum a que humanarum rerum , quid rectum in s acris iudicium, si haec regina ab actionibus absit, & simulata sianctitate ex status magis ratione, quam toto animo & corde religio conservetur Z Fumum humanis actionibus facere poterit, non iatem Deo , qui arbiter &lnsipector non operum
tantum nostrorum, sed consiliorum, mentium.
Egregie ca) Seneca. Nihil Deo clausum est, interea animis nosris se cogitationibus mediuintervenit. Duo itaque vitia hic maxime iudi- saturo fugienda sunt, summa de Deo securitas.
187쪽
OP. IV De Judicio Imp. circa Sacra. 1
Ieu ἄΘεοτης , quae cuidam νόσων vocatur et
deinde superstitio, quia modus iudicii in hac hysso tenendus ,quoniam verissimum est, quod apud Tacitum et sanctius ae reverentius esse de actis Deorum credere quam scire. g. 8. Enim vero hic diligenter notari debet . duo haec , quae diximus , hoc est, intelligentiam & pietatem ad rectitudinem actionis. requiri , non etiam validitate actus t Plus enim illud desiderat, quam hoc,& potest actus esse ratus, quamvis actio non sit recta,quema dmodum ex prodiga donatione apparet. Ratio est quod ad plenamactionis ex mmni sui parte persectionem non tantum opus sit morali agendi potestate: sed etiam intellectu bene informato & judicio determinato, tum honesto animi proposito , tandem modo & circumstantiis debitis: actus verι validitati sussiciat solum agendi ius, id est, moralis illa facultas, quam iustitia specialis, quae Grotio expletrix, Aristoteli
rat. Quare ut actus valeat, satis est, si in iure gentis sit, non extra ius et Est vero extra ius vel absolute, ut in illis, quae cum suapte natura tum
univerati Dei interdicto illicita sunt: vel relate, quando agere quidem licet , sed non per eum, qui agit, ut cum quis debitum a debitore exigit, Lod ei non debetur , cum subditus inconsulto
ege cives armat & ad hellum educit, cum alieno servo praecipitur. Ut ver5 actio recta sit, scientiam & honestatem praecipui adesse oportet, quibus deficientibus vitiatur quidem actio, quaeS imperante procedit, sed non redditur actus
188쪽
i fg De Summa I . Potesate Hrea Sacra. imperii vitiosius, cui idem obsequium subditus debet,ae si ex optima &honestissima intentione processisset.
ITa Imperatoria Constantini M. sententia I Vid. Infra hiastoriam Theodosii &ad illaui Brentii iudicium. c. g. s. a Quod nec ab eodem pro lubitu possit impediri.J Ita protestantes in intereessione sua pro Palatino ad Carolum V .apud
dem illi. Quia tamen praeter recepta in Imperio saera omnea aliae sectae prostribuntur, in quas Imperatori jus est animadvertendi , non videtur sane ille penitus a iudicio excludi posse, eum diseeptatur de nova disciplina vel recipienda in publicum praesidium, vel expellenda civitate. Forte igitur Protestantea non solius arbitrii Imperatorii aut catholicorum statuum rem ederensilerunt decidere, quis consentanea Augustanae Consessioni doeeat credatque e Sed ad omnium ordinum judicium pertinere causam, amica compositione , ut in sacris apud nos fieri solet , finiendam. Quod si enim nostrates Proeeres sibi solis, omne arbitrandi jus de eonfessonis suae sociis voluissent arrogare, excluso Imperatore & Catholicis , non alia ratione, quam ne sub aliena specie homines simplices cireum venire turr opponi illis ab alteνa parte par metus poterat , ne veritae
igiones sub urvougustanae consessionis favore Protestantium
189쪽
tium paulatim irreperent, si necesse lit hic corcum ine imperatorem , sic prorsus suo jure , quod in haereticos coercendos habet, exuendum , quando demum a Protestantibus illum re scire oporteat, quis pris sectatore vetitorum sacrorum conde innandus sit. Qua circulatione res nunquam habitura fuit exitum. Quare sic partiendum negotium erat , ut utraque
parte ad iudicandum admissa neque hide querelae superessene vim foetis fieri r neque illinc violatae jurisdictionis indignabundus dolor. Confirmat sententiam nostram publicus usus. Nam eum Ferdinandus Imperator edicto suo a religiosa pace illos exclusisset, qui Calvini dogmata impensius siqnuntur, i ritum iudieium i'meeribus nostris propediem visum est, quod soliis Imperator inconsultis Statibus pronunciasset: adeoque ad invidiam concitandam mitis dacter iis oneratum. Ex adverso nec apud Catholicos docreti vim obtinuit nostrorum sententia , illos ut fratres ad consortium publieae securitatis admittentium. Diu igitur iis in incerto haesit , subinde his illis obloquentibus, donec innabrugensi pace contensu omnium ordinum validum pro Reformatis iudicium stetit, quibus proinde ex illo tempore de beneficio religiosae paeis nemo ausus est amplius movere controversiam. Igitur modus definiisendi dubias in religione res Caesareae Majestatis scitis statuumque concordibus suffragiis constat et aliquo horum defieiente i mecta re discedi solet.
190쪽
i s 8 De Summa Imp. potestate eissa Sacra.
DE LEGISLATORIA POTES NCIRCA SACRA, UBI DE PACE RELIGIOSA.
r . potestas legislatoriis etiam in sacria rebus interjura ma-j statu est. a. Aus G itur sa Sacra publicἐ babenaea et qua toleran-- : quas fugienda. s. AEm Ha quaestis , an ex Uufit Mipatrua Drie tau re
tionum,stnmata. . Intardum tamen aliquiaetemporibuu aeanaeum t id quaisdam rigna hecerunt. s. sed imprimis Germania nostra religiose para sancita te0ια origo narratur. . Demas materia ψω es argumentum. . Firmιtaspacis asseriίur primo soncra matum Injectum. g. Secunaeo eontra Ponti fiscis auctoritatem. s. Tertas contra Eefectum Potestatis paciscendi. I s. ctuario contra Tridentini Concilii deerata. ra. De interprecatione pacis ν a. Protestationes adseruem religiosam pacem non talent. 33. Amuasita ιnter partes couestio de religione non penitis impossi)bilia. δ . Peculiares quadam controfersiae enumerata./ s. De jurisdietione Consilii aulici in causis reli io A . r
a L Da mili eoncordia aequalitate σbtinenda. a . De jure reformandi, quod Stati a competit. νι. De Reformatis in spepe sub religiosa pace compriae Laν. De restersato Ecclesiastico.so. qua origo narratur. ar. Et progressus aIs confirmationes. aa. Semper reclam ntibus tamen August. Consess. Statibus. M. Denis post/ Ferdinandi Ediltum res in in frumento p