Henrici Henniges, De summa imperatoris Romani potestate circa sacra. Liber vnicus

331쪽

CAP. IVDe Legislat. Imp.'t. circa Sacra. et 'transactionem Passaviensem O insecutam Pacem religiosam occupata Oreformata, Halias intuitu religionis inpoliticis quocunque modo,

ve extra, sive judicialiter aggravata sunt; in eum statum in quo Kalendis yanuarii' dicti anni misi miseexcentesmi viges mi quamn tam in 'reis quam profanis fuerunt, noras

.minus ac reliqui satus Imperii superior plo nissime reponantur, in fab ' ulteriore tu batione perinde amisia, quae tum temporis adhuc posederunt, aut interea posses nem rocuperarunt , iura ad amicabilem religionum compositionem consierventur: Neutris parti um alteram de religionissae exercitis, Ecclesia

ritibus se ceremoniis deturbare fissi, sed cismes pacisce ct comiter invicem inhabitenti, IN serums religionis suae es honorum usum ultro citros habeant, missatis rerum judicatarum es transactarum , istis pendentiarum alitues f. a. es p. enumeratis exceptionibus: Histi ramen iis, quaepoliticorum ratione de Augusta Vindelicorum, Din eisputa , Biberaco O Ra- me purgo dicto g. a. H osis uni. Ad art. l

ε. s9 Obsignabo hoc de pace religiosa a

gumentum necessaria admonitione, nequis vel contra religiosam pacem vel ejus declarationem in instrumento pacis omnium assensu, quorum interest, authentice factam, ore aut manu qui quam velit prosurre, quod ad eludendam infringendamque Constitutionem illam possit aliquod momentum habere. Cum enim superi

re S hoc seculpplurima virulenta scripta hac de

332쪽

De Summa I . Potestate eirea saera re prodiissent,quibus ordinum animi primo tiollicitati, mox intex se commissi sunt, ut praelud um scholasticum , ficut fieri solet, arma sequerentur Sc civiles tumultus , qui Gςrmaniam triginta annis & quod excurrit, acerbδ exercu runt : facile Status interpacis, actionem in id a

sensi sunt , ut tenebrionibus illis Sc Furiarum perniciosis sollibus publica lege obviam eatur, ne pestilentissimo rest tu pristinis vixque vit iis turbinibus imperium obvolvant. Paritum est edicto,quantum mihi constat, ad hunc usque diem ab omnibus, si unum Burchoidensem ex cipias , qui discursibus suis io Instrumentum pacis temerarium videtur antiqui moris contra Catholicos es sicum Canere. Liber prosecto

spongia plus quam manuali dignus , es Auctor

censoria imperii indignatione , nisi ineptitudine sua & frigiditateScythicam supra plus mis rationis dirisus','quam irae concitaret: plus fastidii, quam invidiae: non mundities non camdor in stylo : non ratio, non ingenium in oratio. ne,infantia passim aut absurda consilia: Quae sotate sapiunt , aliena sunt&mutuatitia. Summum in Catholicos odium : Augustante Consessionis infelix patrocinium et Verbo, ingens moles sine calce, sine arena, & tamen quod mirere , opus barbarie, plagiis, virulentia, ineptiis, nugis r sertissimum , atque omninb , quod vulgo dici sistet, οῦδεν ia , in pretio a quibusdam haberi solet, quasi singulari parrhesia ab omni suco alienum: ita enim vulgus iudicat, qui criminari& totis plaustris conviciari solent, eos maxima prope verum ambulare. Sed tolerari adhuc po-

333쪽

cap. V De Legislat. Imp.ri circa Sacra. 361 I test erudita ac festiva imputuositas : quae vero, non acti leo pungit,non argutiis titillat, non virilis, S sapida insultatione illudit, sed tota , quantaei est, rUstica est &insubida, sine sale, sine ingenio po Midae auribus placere videtur , non Apollinisi a fidibus. Caeterum, ut in ordinem redeam, dea prohibitis contra religiosam pacem disput 4 tionibus ad hunc modum in a) Instrumento γ pucis cautum est. Vtrium religionis Magistrmii tu everi se rigora se profibeant, Ne quisquam a publice privatim i contionanaeo , docendo, dia putanao, scribe o , consulendo, Transactio-a neni Passaviensem , pacem religiosam vel ne imprimis, sive Declarationem sive tranJactio- nem , mpiam impugnet , dubia aciat , aur essenion 'contrariis inde deducere conetur. . diui quid etiam contra id hae renis vel editum ι vel pro latum publicatumve fuerit, irr

i tum esto. Sex dubii quid hine aut aliunde ima cidat, aut ex causspAcem religiosam aut hane transactionem tangentibus resultet, de eo iui omitiis vel aliis imperii conrintibin inter mi trims religioni s proceres non nis amicabilirma iisne tris Matur. p. 6o. Tantum de legibus, quae definiunt,4 quae religiones in Imperio publico Imperatoris S Statuum praesidio doceri possint : Quicquid igitur Catholicae religioni non accedit, neG Au- gustanam Consessionem aut Resormatorum doctrinam sequitur; γ) id omne damnat Imperium , prohibet, punit. Unde Photiniano

rums

334쪽

oa De Summa Imper. Potestate circa Sacra. Αxum, Socinianorum, Anabaptistarum , Quercianorum, Mahumetistarum & Paganorum deliria nee profiteri licet, nec profestas recipero.& tueri: in utrosq; enim publicarum legum severitas,Cognitori Imperatorio seu Fiscali potestate agendi ad id concessa, condigne animadvertit. Qua in re iterum eximium est summi imperii jus Circa sacra , dum proscribit & amolitur religiones,quas falsas judicat, sicuti veram civitate donat. Hoc ut ex ipsa imperii vi di virtute omnibus omninb Imperantibus fas est, etiam illis,

qui verum Deum non plene agnoVerunt, quemadmodum Nabuchdonosor sub gravissimis suppliciis vetuit Deo Israelis maledicere : ita speciali supremi Numinis a) mandato summo Is raelitici populi Magistratui Regibusve inium. ctum, cui pio studio paruere Asa, Ezechias, Josias, Jos apbat,aliique Reges pietate ac divini Nu

minis recto cultu eximii qui idola confregerunt exciderunt lucos & excelsa , Verbo amoverunt omnia, quae rudem populum insuperstitiones, idololatriam ac pravas opiniones praecipitare Visa sunt. In imperio Romano sub Christianis Imperatoribus occlusa Paganorum templa, vetitae immolationes, haeretici & schismatici coetus

prohibiti, Basilicae Sectariis ademptae, spes eis ad honores & publicas dignitates praecisa, jus t

standi aut quicquam ex testamento capiendi ablatum : Nec omnin6 ius Canonicum sua laude caret, quam in coercenda sectariorin luxurie meretur , si nimium rigorem eximas:antiquitati enim non semper placuere illa poenarum genera, quae

335쪽

CAP. IVDs D is V. Imp. 't. circa Sacra , . quae poenitendi spatio excludunt , quos emendant. Quid Recessus imperii & aliae Constitu tiones contra 60 Anabaptistas aliosque beter ticae doctrinae disseminatores statuant, in vulgus

etiam notum.

f. si. Hanc salutarem legum providenti. am qui crudelitatis aut in justitiae arguunt, ii speciosa libertatis larva decepti & sibi privatim graviter errant, & in summas potestates publice iniuriosi sunt : nam neque in Civilibus rebus, ut recte animadvertit s Q Augustinus, quemque, quod vult,iacere patimur: Puniuntur sv res, parricidae , falsarii, scortatores, seditiosi, & cujuscunque criminis rei et quid ni itaque & illi, qui de Deo male sentiunt, fures scilicet&sacrilegi divini verbi: parricidae animarum, salsarii scripturae sacrae,in spiritualibus scortatores, adve sus majestatem divinam perduelles : denique compendia omnis nequitiae et qui jura divina&humana confundunt, civitatem factionibus distrahunt, simpliciorum animos nova eoque gratiore pietate imbutos a. debito superioribus Obsequio ad fascinatam contumaciam defle-

ctunt: in summa qui Dei & Reipublicae professi

hostes sunt. An minori cura pro Ecelesia excu-handum , quam civitate ξ aut tolerabilius erratur in religione, quam fortunae rebus Τ in eum,

qui fidem hominibus fallit, de dolo est actio, cur impune serat, qui Deo Z Jus Principis in dubi

336쪽

c De Summa I . Potestate Hreaum vocare, de eius potestate disputare , a legi bus acerbe vetitum t nec damnatur studiosa sui

severitas , quae sicrosancta Regum capita in tuto locat. Sed in sacris rebus quidvis credere, dicere fas erit nullo publicae vindicta metu θnulla legum censura ξ Quasi ver5 mitius delicitam sit male de Deo loqui, quam Principe; aut leges deceat negligentius pro divino honore excubare, quam salute & dignitate Imperantis, utcunque in Civitate summi, tamen hominis ξObstrictus est Princeps ad opprimendum feet rium virus, qua Vicarius Dei est,qua Rei publicae supremus curator & Judex: qua Vir bonus. Via

carium oportet honorem ejus, a quo constitutus est, tueri, emolumenta procurare: cavere damna: breviter ex antiqua Romanorum sormula videre , ne res publica Domini sui detrimentum capiat. Libera autem haeresium propagine intervertitur honor Dei, stippositis cultus divini erroneis vetitisque formulis. Mestis& vindemia spiritualis qua uredine, qua pruinastigoribusque nocivis aduritur: imb tota Eccle- fa misere corripitur affligitur, divellitur. Impromiscua enim religionum &conscientiarum

libertas tollit primo certitudinem fidei & religioniS veritatem. Unum est, quod verum dc certum: una igitur religio, una fides, quemadmodum unus Deus, quem religione colimus; fide agnoscimus: quicquid variat,mutat, id negat Veritatem, nescitur enim, quid potius sequendusit. Hilarius mascule ad Imperatorem Constantium Aria nae sectae amicum e se cum secundum Mutam Deum, O unum Dominum se unum ba-

337쪽

CARV De Legistit. p. Pori ei a Sacra. 3 ploma etiam es unasit, excirimus ab ea si e . quasi a es, ct dum plur Funt, ad id ceperunt

J esse uinu sit. Itemdue alio locα Haud rum, quod varium. Deinde sublata fidei ce titudine una opera Ecclesiae Christianae indubi-ttabilis character periit , quando ea demum sit vera Dei Ecclesia, ubi quid creditu,sactu,sperata necessarium sit, sincere docetur. Amplius Ecclesia in dubium vocata de vi & essicacia sacra mentorum, de auctoritate Sacerdotum, de spuirituali potestate ministerii actum est : Haec mnia enim genuini sunt Ecclesiae Dei thesauri,

Duos extra eam toto orbe invenire non licetaunce necessae est Ecclesiasticam disciplinam colla bi , obsequium & reverentiam Ministris debitam omitti, imb omnem Ecclesiae unitatem dissolvi. M i sera enim dc rudis plebecula , cui non judiciaum, non veritin, quaeque ex opinionemulta, eximeritate pauca juricat, ut Cicero ait, inter tot varias & sibi adversantes Antistitum religionis. rixas derelicta, cum dubia animi pendet, quibus potissimum Doctoribus credere debeat, affectu potias quam ratione ducitur, etiam sibi religionem adlumit, quae commodior, non quae verior, Utraque enim ei suspecta est: & licet aliquando rectam invenerit, ' non consilii id, sed fori nae tribuendum, quo fit, ut ubique pietas apud plebem frigeat, perpetuis dubiis excruciatam, an ipsa in vera Ecclesia , extra quam non est salus, & ita Deo placiturum sit, si quid benefeceritra qua re vilescit divinum verbum , sacramenta spernuntur, non auctoritas & reverentia Epi-lcopis Pastoribusve constat, non Ecclesiae pol

338쪽

3os De Summa Impere. Potestateri ea Sae . esstas sua&judicium, quoda Christo habet: uno verbo apertis ianuis fenestrisque Atheismus in sinum Reipublicae recipitur. Sane enim eiusmodi stant saepe variantium Doctorum lantentiae, ita omnes & saCrorum oraculorum maiestatem, & antiquae Ecclesiae Patrumque placita, di rationum probatissimarum vim sibi. adsumunt, ut eum etiam, qui plus vulgo sibi sapere videtur , fugere possit exactum veritatis disic mmen fucis & tenebris. Exempli causa sit ea quaestio, an Imperatorem deceat iudicium in divinis rebus : an praesidium in Synodis. Nos utrumque volumus, nec mala quidem , quibus affatim & Ecclesiae mos &antiquissimorum P trum testimonia patrocinantur . sed. nemo sit tam credulus, qui sibi persuaderi patiatur, adversiarios nostros hic plane ieiunare : adducunt enim Irenaeum, eis in Ecclesia obedire oportere

M alentem, qui successionem habent ab φ solis e reo os vera , qui absi uni a principali

successione, quocuns loco costigantur, seu spectos vel quas cinisures habere addunt Athanasium, quando is condito mundo auditum es, qua rentem, judicium Ecclesae ab Imperatore auctoritate uam accepisse ' Aut quando unquam hoc pra judicio agnitum est ' eundemque ibiadem praecipientem, ne te misceas Imperator r

hus Ecclesasicis , nes nobis in hoc genere praeripe , sed potius a nobis disice. Tibi Dein imprinum commisit e nobis quaesunt Ecclesia coner i lit adiungunt brosiumValentinianoCelari in

339쪽

in os dicentem , --pera rempalatiapertianere, ad Sacerdotem Ecclesiam. Primatus P pae nunc nobis res est monstri similis di in prima Ecclesia omnino ignoratae neque tamen hic pecnitus inermes sunt Pontificii. Nam praeter alta qua sacrae scripturae loca, quae ambigua sunt, Cyprianus Martyr non alienus ab hac sententia d prehenditur et in nimirum exordium, γ) i ruit, Ab unit reposciscatur Outu Cath ra monstretur, primatus Petro datur. Et ba Hieronymus ideo inter duodecim Apostolos num electum esse perhibet, ut capite constituto S isnatu tiaratur occasio. Alia omittam, quaa in utramque paginam aeque confidenter & sp ciose volvuntur. Veram enim vero ipsa haec optinionum tam viriliter delaniarum diversitas E clesiae & religioni noxae est , minus utique noctitura, si sua absurditate aut salsimonio seipsam.

3roderet. Quare ad averruncandum hoc ma-um, hoc contagium, hanc pestem, quae unitam

fidei &Ecclesiae, verbi divini & sacramentoruo essisaciae,disciplinae Ecclesiasticae, auctoritati S cerdotum , imb toti rei Christianae tantopem nocet & ossicit, quis ausus sit culpare legum c ram , quae non nisi unius, ejusdemque verae de Christianae religionis copiam faciunt, quae aritimos subditorum a spuria doctrina & errori,us, quos nesciunt, praecepta providentia vindicit legitimo Dei cultui addicunt Z quae integra adhuc re intemeratam pietatem conservant, non

remedium quaerunt post vulnus In hoc Reages & Principes sunt nutrices Ecclesiae , ut eam inutriant di lactent lacte ac cibo integro, salutari,

340쪽

toa Summa I . Potestate Hrea sacra. defaecato ab omni immunditie, sordibus & co ruptelis. Sunt scuta, ut protegant Ecclesiam di defendant ab hostibus cum externis, tum inte vis r ut defendant, qua bonis legibus adversus vim, quae metuitur, qua armis adversus ingruen vem , sunt brachium divinum, ministeriale illud

visibile , executioni εκας α accommoda-xum. Nondum hic agimus de poenis Scorporali coercitione , de qua insequenti capite suo loco. Sed interdicendi iure, nehaereses S schb

anar: a Deo ad diabolum. Jam attende quae o , quod si Imperanti jus est legibus prohibere

omnia ea,quaeras*sunt , cur non etiam sectaruum virus, quod inmalorum genere chorum ducit 8 quae hic iniquitas aut injuria i cuique ex pri V tis errantem monere licet i quid ns Principi subditis praecipere ne errent, uutut resipiscant, sierraverint i tale enim monitum lex est : nam quicquid, quod honestum, Principi placet,legis habet vigorem: sed vereor, ne in re plana praeter meritum diutius immorari videar. Porro Uicarii ossicium est, quae D mino placent, denuo edictali lege subditis imiungere : unde dupleκ obligatio nascitur, sortior ex multiplici vinculo. Nam di jussum Domini,& Vicarii mandatum, illi correspondens, obsequium exigit. Hoc in iuris naturae & divini uni versalissimi scitis quotidie videmus.6Vetat sit

premus hujus orbis Dominus, ne parentes con tumelia afficiamus, ne occidamus , ne scori mur , ne furemur ,sne falsum demus testimonium t ne cupidine: habendi aliena correpti iri