Henrici Henniges, De summa imperatoris Romani potestate circa sacra. Liber vnicus

451쪽

4lo De summa Imper. Potestate circa Sacra. metu dempto sternit, & criminalem Reipublicae iurisdictionem sufflaminat. Parum abest, quin suffrager Hieronymo, Menti, Christum non supplicia haereticorum fabella sua improbasse , sed

intempestivum usum, unde plus damni quam mmolumenti possit sperari, &quo, ut habet proverbium, spem pretio emimus: suadet id prohibitionis ratio, ne tritico noceatur et itaque si sine periculo eius evelli possunt Zizania , cessat edictum,cum prohibitiva ratio cesset. Quicquid tamen ejus sit, nolo enim hic aliquid eerti determinare , id pro comperto habeo, parabolae mentem nec solis haereticis, nec solis eorum capital hus poenis commode explicari. . at . Minus negotii Christi increpatio nobis

facessit, qua discipulos suos perculit, ignem de

coelo in uitionem provocaturos ad Samaritano.

rum impietatε plectendam, hospitii jura nega tium a) Nesicitu, inquit Christus, e ussir ius fiuisitis. Recte id quidem 3 Christus enim

regnum suum noluit esse de hoc mundo; sed alia Magistratus Christiani ratio, qui gladium divinitus in id accepit , ut condignis stappliciis facinora expiet e Intutum est in civilibus causis ab alti nibus Christi argumentum et HiC enim nec adulteram in ipso crimine deprehensam iudicavit rqukmverb ridicule secerit , qui idem iudicium Reipublicae negaverit ρ Huc & dimissio gratuita b) Salvatoris pertinet, relinquentis discipulorum arbitrio, manere velint, an abire. Scit,

cet Ecclesiam decet illa mansuetudo: Magistra-

452쪽

CAP. VI De rudita. Imp. circa Sacra. Istratum vero & puniendi jus, si ex usu Reipublicae & ipsius Ecclesiae id sit. f. aa. Quae porro de Apostolorum praxi deprimitivae Ecclesiae moribus asseruntur , nullo negotio refelli possunt: Trecentis primis , Christo nato annis nec Catholica Ecclesia defensores suos habuit ac nutricios : nec Respublica Christiani Principis imperium: quid nunc mirum est si haeretici non puniti ' A quo enim fuerint puniendi 8 non ab Apostolis de ipsa Ecclesia, quae t gitima iurisdictione caruit r nec , Romanis Im- Peratoribus , quibus lucrum & ludus suit illam maximis intestinae discordiae turbinibus exagit xi ' Quamprimum vero in Constantino Magno Christiana fides supra hostes suos triumphinit, haereticis continuti pessimum sidus ortum est, in quos Imperatoriar leges gravissimis suppliciis, de

ad mortem usque animadvertεre. Sane ali-zuando illis etiam quoddam velut respirandi acium datum sed nec illud sine civili ratione 6 ex necessitate Reipublieaer non quasi fracta sit iurisdictio aut torpeat , sed quod certo consilio

Conniveat. Constantinus M. edicto suo, quo conscientiae libertatem ad tempus concedit, rationem adjicit, non illam, quod non possit iure haereticos persequi et sed quia idtranquisi

rati nostrorum temporum conducere manis

sumes: ergo si non expedit paci publicae, si nocet dc officit, haereticos pati, sy in diversa sentemtia locuti sunt Imperatores. Adverte Ver quam multa insubida secutura sint, cum Aposto-

453쪽

ι vi De Summa I .Potestate eirca Saera. rum vita & Ecclesiae adhuc pressae temporibus potestatem Christiani Magistratus metimur quando Apostoli ius Christianis dixerunt, quando homicidia, furta, latrocinia, scortationes, adulteria, aliaque crimina corporalibus poenis aut

mulcta pecuniaria usti sunt Z Paulus satis habuit in Corinthium illum, qui novercam in uxorem duxerat, spiritualia censurae Ecclesiasticae arma expedivisse. Petrus Christianos in civilibus camsis non sibi sed potestatibus supereminentibus obsequium dςserendum docet et nullus eo tem pore toto orbe Christianus Princeps, aut Praesiui aut Praetor : quicquid imperium, quicquid M gistratum tenuit, profanos gentium Deos sectabatur : sed ridiculus plane fuerit pepone imsulsior, qui captato inde exemplo in iurisdici io

nem nostrorum imperantium, S merum, quod

aiunt, perium, ςupiat infelix praejudicium torquere : Patrum testimonia non ius oppugnant, sed consilii sunt, de quo postea dicemus: certe e nim magis aliquando proficimus clementia de obliqua velificatione , quam sanguine & ferro.

Nam saepe quo majora supplicia irrogabis,

eo minus proficies, cum east hominibus insitas is ac natura, ut ad aliquiarisentiendums*οn-ra duci velis, cogi nolit.

f. 23- Tandem rationes videamus , quibus assertum suum fulciunt et Prim6, onversioni Osaluti errantium via praecluditur : HOC arguis mentum si aliouid valet , quis ob facinus mo

tem poterit iuste pati, imprimis si contumaciter nolit resipiscere λ Superest damnato adhuc tem-

454쪽

CAP. VI. De Furisdict p. circa Sacri. η dirpus , quo de animae salute cogitet, quod si negligenter emuere siverit, est quod sibi imputet: m rati enim aestimatione non attenditur illud peruculum, in quod quis se propria culpa sciens praecipitat : Non deerunt Doctores orthodoxi , qui usque ad serale pegma orationibus, precibus,

consolatione instent, ut animam lucrentur.Scio,

quid opponi possit: diversia scilicet esse alia civialia delicta , crimine spirituali haeresi et in illis nim facilius posse culpam agnosci, quam hae,ubi

reus id ipsum, ob quod plectitur, summam pi tatem putat, & proinde se innocentem. Sit itat fatear discrimen i quid tamen si haereticus laesae maiestatis reus ad culeum damnetur, qui etiamsi Crimen fateatur . errorem suum nolit deponere ' Moriatur, inquis, sceleratissimus parriacida , & hic insandi criminis poenam sustineat, illic inexcusabilis pertinaciae risubscribo lubens sententiae, sed vide , quam parum sis tui memor, qui momento improbasti festinata judicia . quia hus errantium conversioni non amplius via patet Z instas autem Augustinum diu in Manichae rum sordibus haesisse, tantum mox lumen Eccl siae futurum, cuius oportuisset iacturam facere,s ad nostrum tribunal ventum esset. Absit hoGabsit serio e non statim ad serrum & rogum ci mamus, Cum ius defendimus , quo Principem decet moderate uti & caste, sicut propediem a nobis dicetur: tum providentiae divinae etiam hic aliquis locus, quae illum non patietur inter hostes suos perire , quem honesto transiugio ad salutarem Ecclesiae suae Symmachiam vocatura est.

Fecundo, alunt, fidem esse Dei donum, qua βω- D. . manis

455쪽

λαι De Summa Imper. Potesate Area Saera. manis edictis nec imperatur nec cogitur: conseruentio non recipere dominatum: simulationem aliquando extorqueri,non ingenuam pietatem eme e Deum populum voluntarium, nec lacere coacta fervitia: sed confunduntur hic, quae probe a se invicem discerni debent e nam eum, qui contra publicas leges aliis errores suos communicat, nihil hae rationes juvanti non eius fidem cogimus,non conscientiis dominamur 3 de damno Cavendo solliciti sumus , ne pestiferum virus exerrando viciniam corrumpat Quod si vero interdum homines propter ipsium haeres eos crimen de capite periclitantur, non aliter id pr hamus,quam si error in extremas abominationes S illas impietates abeat, quae I sacris literis concepto damnantur , & omnem fidei Christianae veritatem ac substantiam evertunt: quantum enim studium illud & professio tot scelerum hmanifestis blasphemiis distat , ultore gladio dugnis Z Tertio capitalia supplicia illis delictis corporalibus terminant , qua humana societatisrranquistitatem defruunt. Frigide medius fi-oius : an enim quinque aureorum furto , quod Iaqueo expiatur, orbis terrarum in mutuam lanienam trahitur Zquae unquam Respublica ex eo turbavit , quod perditi homines cum bestiis coierint ξ quando Romanum imperium civile bellum ex bellatione civium aut reciprocomasculorum amore habuit Z criminum poenae non tantum humanae societatis quiete definium tur, sed etiam ipsius sceleris & peccati gravitate, quam vel indice natura vel ex divinis legibus venamur. Adbaec delicta etiam, a quibus aliquan

456쪽

do metus esse potest turbarum, si nimium inva-Iuerint, sanguine eluuntur, licet ε vestigio pu-

. hlicae concordiae parum noceant: quae unquam vero in mundo tam mansueta haeresis visis est,

quae non in factiones & tumultus exiit, receptis viribus ξ Arius sub Constantini M. imperio qui tus & torpens:in Synodo Nicaena humilis & su plex et quam ferox vero idem & sanguinarius, cum primum sibi fidere cepit : cum patronos upsos Imperatores invenit 3 Iam amplius vide, quam absiurdum sit illud , & inconsideratum, quod quarto loco asserunt, Antichristi notam Omorem esse inhaereticos usque ad sim uinem smmire: quid audio, cornicem cornici oculos eruentem, viperam veneno occidi ab aspide, & scorpionem nocere scorpioni Aliud est Antichriusti ingenium: ut enim vespar inter se non certant aculeis, ut lupi invicem se non deVorant, ut puratarum fida & concors est ad gentium perniciem societas, ita Antichristi regnum haereticorum velut sacrum asylum&mutua conspiratio in Ecclesiae Catholicae exitium e non ex eo noscutur illa Ecclesiae pestis. quod haereticos occidat, sed quod orthodoxos et sed occidit, inquis, ut haereticos : quasi verb Tyrannus honos & inno- Centes cives, quos suis consiliis obstare scit, aut Propter opes ad praedam petit, non in crimen ali-q uod vocet, & ab eo ad mortem Τ hic Tyranni constans est & proprius caracter, quem in iustum Principem siquis torqueat, homines veris scel xibus oneratos poscentem ad debita supplicia, eum profecto oportet Moryclio Siculo esse stultiorem. Quinto mansuetudinem Ecclesiae obji-

457쪽

si De Summa Imperi potestate circa saera.

ciunt, quam nos quoq, magnoPere commenda. mus. Enimvero tam pertinax est interdu malitia,

ut verberari velit,non palpari, sicubi sit sananda. Medici aliquando plus quiete proficiunt & conniventia : est etiam Cum uritur secaturve malum , ne ad integras adhuc partes perrepat, nec

qui hoc faciunt, crudeliores sunt illis , aut illi

his mitiores : aegrotis etiam amara potio salutaris est,& vena aperitur, quae sanguine atro accen-

, fove ebullite ita semper temporis & morbi h henda ratio. Cum spes est verbis & minis innocentibus consectum rem iri, O te beatum, quem tanta gloria expectat: quid Magistro virgis opus. discipulo ad nutum & imperia eius parato Verum si corruptus simul do corruptor , arger & fi grans animus pervicacissimis libidinibus ardescit, fortem medicinam induratum malum postulat, & durus nodus, quod aiunt, durum Cu-neum. Nihil impedit Ecclesiam divinam man suetudinem imitari. Haec diu patienter malugnitates hominum fert . ad peccata dormit, e rantibus viam monstrat, & dilata ultione poenitendi tempus r sed quam languida prim6 est 2

indulgens, tam graviter irascitur & lethaliterserit, quos frustra expectavit ad ossicium redituros et ita Ecclesia cum haereticis agit monitis, rationibus,indulgentia, minis': his in irritum cadentibus, utitur porro iure suo , extrema arma expedit : Adde quod alia mansiuetudo& μακρο- θυι ia Ecclesiam deceat, alia judicem, qui de criminibus cognoscit, in Ecclesiae iniuriam & damnum desinentibus t ut privato vindicta non convenit, cum Magistratus copia datur, ita nectici

458쪽

CAP. n. De Drudita. Imp. circa Sacra. 4 27 Ecclesiae in haereticos ultio , quam , tutore suo& nutritio, a Deo in id constituto,consequitur: Denique incommodis terrent & periculis, quasi . aliqua res tam sancta sit & proba, qua non pessime abuti liceat,aut quasi abusus usum tollat, vel injuria jus. ' Sub praetextu in hareticam pravitatem sape innocenteπὸ medio tostantur co

rupta judiciorum sianctimonia : Opinor, sed

nemo de homicidio,furto, latrociniis, innocens accusatus est ξ nulla unquam honesta matrona a is

sagis & veneficis perfide delata ξ nunquam sub equulei doloribus victa veritas, ut sibi ipsi deesset, di in gratiam iudicis mentiretur ξ in laesae majestatis crimine quoties bonis viris judicium illud exitio fuit Z quoties alieno surto inBntem victimam temeraria indicia substituerunt ergo omnia publica iudicia tollenda, & ipsa vindicatrix iustitia denuo e terra proscribenda est, quod sanctissimae Deae pudicitiam hominum improbitas sollicitet pereunt, quisuccessu temporis ad veritatis agnitionemper citoterant: non isti prosecto, si me audis, sed i quibus vehor menter metuitur, ne alios in eosdem casses pertrahant & scelerum societatem: sed qui extrema pervicacia nullam emendationis spem reliquam faciunt: sed qui subinde plus de veneni sui pr se palatione solliciti sunt, quam veritate quaeren- - da. Multi ex hareticorum pertinacia ad in sin insammantur: ad latrocinia etiam aliqui,ad velleficia,constantia latronum dc sagarum, quos mox eadem supplicia manent. Belga , steritiones o caedes excitantur, imb etiam cum tributat enimus, factiones excidimus, aut eos jure pe sequi-

459쪽

428 De Summa I .potesate circa Sacra. sequimur , qui majestatis rei & in gratia apud p pulum sunt. Nulla unquam laetior Diis hostia Caesa est, quam Guissus in Gallia, nunquam iusti-

Orcaedes perpetrata, aut in meliore causa pugiones percussorum humano sanguine rubuerunt: tota tamen Gallia manibus tam foedis & impuris mutua laniena & parum abfuit, extremo regni excidio parentavit, nec omneου Agagistratus ce tamina Ecclesiae intesiigunt, nec satis diluenterea expendunt. Quid deinde Z Iudices etiam non omnes jus sciunt, quantum nosse debent; qu rum sententia nihilominus in rem iudicatam abit. Armamus contra nos Antichristum, cujuι

proprium es bH ct armis igne se gladio saevire

adversus eos, qui ab ipso secessionem fecerunt: nulla id nostra culpa fit,nam qui iure suo utitur, nemini iniuriam facit: etiam Pontificem &Hispanum male olim habuit, quod maximum de infandum I Pontificiis adversis Jacobum Angliae

Regem meditatum parricidium exitu caruerat ia pectatione : Complices tamen adeb immanis sceleris in furcam acti,& Garnetus,quod mirum, parricidio martyrum coronam meruit. Sin istur in eos,de quήbus nondum constat, an vere orproprie loquendo sis haeretici. Puniuntur &illi saepius praecipitato judicio, qui nondum idoneis probationibus de crimine civili satis convicti sunt, nec statim irato plebis scito legitima iurisdicundi potestas ex abusu illo in Republica

abrogatur; omnes res natura bonas produxit &homini salutares: vitio mortalitatis, non usu suo exitium fiunt: ipsi ingenio nostro debemus, qui

quid noxam nocet, dc illud ipsum ingenium

quam

460쪽

quam divina res & omnibus .Croesi divitiis protiolior, si ut oportet impenditur tam posumadi exitialis alieno manubrio. Aliter venenum miscuit Asculapius, aliter Medea : Ferrum ita

subsidium nostrum natum est,& contra feras ar-l ma, quod mox nescio quis malus genius in nos vertit & ad humanam pestem. Divitiis, quibus incommoda vitae solari convenit, sicarii saepe smuntur , aut proditores: & vero ipsa justitia si brie ac pie dispensata quid humano generi utulius t quid propius ad socialem rationem. Haec Dea civilis vitae praeses & Domina: haec innoCentiae solatium: haeC praemium bonis : haec μ eleri& injuriae ingens terror ac fuga et quam silaciosum saepe libidinibus & iniquitati operculam Τquanta avaritiae, crudelitatis & violentiae larva Zquis unquam , qui civium libertatem & jura opprimit , non colorem aliquem ambitioni suae invenit λ quando lusciniolae sua cantio defuit, ut avaritiae adoleret subditorum expilatione: quando muneribus, affectibus, ira, amicitia corruptus iudex injuriam non ius dixit ξ adeb nihil

est ab improbitate tutum: ejiciamus ex orbe res omneS, quibus abuti possumus, non cibus nobis in alimentum relinquetur, non ipsis nostra cor- iporis membrat in triste exit tum ibunt virtutes &ipsa pietas , quarum nomine nobis frequenter illuditur et tanta necessitudine malum bono co-' haeret, ut si hoc carere possimus, illi tota terra exulandum sit. . g. a . Sic censemus de iure eorum,'ui Dummum imperium habent, & criminali iurisdictio ne , haereticorum sanguine atrata. Enimverb