Henrici Henniges, De summa imperatoris Romani potestate circa sacra. Liber vnicus

931쪽

s92 Summa Imp. potestate circa Sacra.

sunt Principes delibasse ρ quod se longe rectius facturos iudicarent, si ex superfluis monasteriorum proventibus sui reique publicae bono aliquid

impenderent, quam ut paterentur immensas

opes ab ignavissimo hominum genere Diis Ba cho Venerique immolari. Jam cum religiosa pax superiore seculo conficeretur, de magno

sacrarum rerum numero actum erat, quas etsi

Ordines Augustanae Consessionis receperunt in alias pias causas , suaeque religioni decentes Consumpturos , inito tamen calculo constitit,& laute religionem posse haberi, & in residuo adhuc aliquid esse , in publicas tabulas potius reserendum , quam ut noVis corruptelis suppeditata luxus materia occasio detur. Post factam deinde pacem sopitosque motus denuo cum mutatis sacris subinde quaedam tentata tractaque sint,

fisco incrementum futura, & subsidium publicis

impensis, ne totum id onus plebi incumbat, inofficiosis malorum storum donativis deficienti. Ex hoc tot Pontificiorum querelae & actiones, quae tandem in acre atque intestinum bellum eruperunt, classico primum a Ferdinando puredictum suum dato, qui dum ruituris in Germania Romanae Curiae nundinationibus fulcrum' quaerit, causa fuit, ut excitato periculoso incondio plura conflagrarent. Et vero aliquo injuriae sensu tangi cepisse pontificios haud mirum. Nam tot exhaustae monachis aedes , tot deserta Collegia, tot exulantes religiosorum familiae, tot opulentissima praedia in censium & aerarium redacta cur non illos moveant, qui propediem suas

quoque opes his obstructis ostiis minui conspexerunt,

932쪽

P.M. DeminenteDomin circa 'AE. . Nerunt, adeoque se paulatim illo ip naufragio mergi. Fere enim nemo amplius ex isto Statuum numero fuit, quibus divina Evangelii lux imitusaffulsit, qui non publicos reditus suasque di- 'vitias hoc instituto auxit. Sive enim Ecclesias

sub immani jugo depressas meliore doctrina ad Christianam libertatem & imaginem pristinae pietatis imbuit, seu illis, quos suis moribus reliquit,haud passus est ejusdem distiplinae successiores dari, ut intereunte propter non missum supplementum societate ipse Vacuam haereditatem

adiret, continub restitutae religionis fructumdcres publica sensit. Interdum integrae Ecclesiae, eaedemque majores Metropolitanae, Epistopales,aliae cum ipsis suis Praesulibus desectionem

meditatae uno velut ictu omnia immutarunt,

quum sola Ecclesiastica dignitate retenta nec obsequium amplius honosque Pontifici haber tur,nec aditus & spes esset diversorum sacrorum sectatoribus ad amissae possessionis recuperationem et quippe Principes plerunque ex primis imperii familiis orti ductis uxoribus aut suae domus successionem moliti sunt, aut pro agnatis laborarunt et certe ab omnibus sedulo cautum , ne ' inimicae religionis homines postliminio reve

terentur. Hac ratione omnis fere superior Ge

mania sibi restituta est, & aerariis Romanae Curiae tabulis expuncta. Sed diu lis componi non potuit. Nam qui status imperii in Romanae Ec-i clesiae fide permanserunt, assiduis clamoribus apud imperatorias aures de fracta pace nihil romittentes sepe rem in summum discrimen de- durarunt : id solum enim in causa fuisse putatur, ,

933쪽

gi Summa I . Potesate circa sacra.

cur imperii comitia anno octavo huius seciali habita penitus magna animorum acerbitate rit soluta sint, & altera anno decimo tertio sine fructu conclusia. Aluit sedulo flammam Pontifex adhuc sub frigida favillae mole cubantem : doneCidoneum Imperatorem nactus quem jurame to ad persequendos haereticos adstrinxisse fama fuit) propositum tenuit. Nec alter unquam periurii convictus est , ita totas vires & vitam in hostibus debellandis consumpsit di etiam in belli societatem externi PrinCipes venerunt, Gallo Suecisque Protestantium partes iam pene obtriatas virtute sua fulcientibus t inde extractum plusquam viginti annos bellum , nullo alio nostrum incommodo, nisi quod ex ipso bello est. Nam per Dei gratiam & in omnia nostra restituti sumus, & forte lucrum fecimus ex aliena tem ritate. Cum igitur adversarii expleto odio 1 spe excidissent conficiendi belli, utramque vero

partem satietas cladium teneret, amicis iterum foederibus coivimus, sed tam aequis conditionudus,quae si ante hos motus nostrae religionisPrimcipibus oblatae fuissent, non, quae nunc cernimus , extarent inimicitiae fraternae tristia m

Mumenta, urbes scilicet, cineribus suis sepultae desolati agri, aedium & palatiorum ruinae, rudera templorum et & quod miserrimum est, summumque calamitatis , pax ab externis Principibus magna bonorum nostrorum jactura redemptat. Verum ista nunc deflere non est

tempus. Caeterum illis pacis legibus inter alta multa & illud concordibus animis placuit, ut setoc quo statu res religionis sacraque bona

934쪽

CA IX. Deminente min. circa Sacra. Calendis Januarii anno vigesimo quarto fuerint, J in eo aeternum maneant, eaque, quae inter vim

5 ac strepitum belli loco mota sunt, suis quaeque, sedibus recinantur et id Evangelicis oppido utile a & gratum fuit, quibus illo tempore fere omniae integra , post demum inopinato edicti fulmine, di viribus Milium oppressis: igitur hujus pacis, beneficio quicquid olim Principes ex Ecclesiastui cis praediis juribusque usque ad illam Januarii

primam diem receptum in suos usiis converte- runt, id Imperator ablatum Ecclesiis, illis perpetuo jure addicit, Vetatque super eo antiquasi aemulationes S lites ullo tem pore resticari. Sici ingens saCrarum rerum numerus in rempubli- , Cam reVocatus, unde pene exciderant isto liberi tatis Ecclesiasticae S privilegiorum suorum novo i ingenio. Quamvis Vero facile omnes ex hac anni & diei norma possint de iure suo certi esse, tamen aliqui a) instrumento pacis specialius, nominati, quod id sibi expedire putarent, quos proinde breviter recensebimus. Serenissimus Elector Heidelbergensis cum Palatinatu inferio, Te omnia es singula, EccLSsi AsTicA bona o, jura consecutus est. Princeps Ludovicus Phrinnus Comas Palatinus Rheni recuperet omnes ditiones , dignitateι Gura, IN SAcRis O profanis. Princeps L pol ου Ludovicus Comes P Iatinus Rheni restituatur penitus in Comitaium Veldem, ad Mosesiam, tam lN EccLEsiAsT ' cis quam politicis contra omnia hactenus a tentata. Domin murtenbergica maneat qui

935쪽

De Summa Imper. Potestate circa Sacra. etiam in omnia Osingui secularia atque E cLEsiAsTIcA bona or jura ante hos motus ubicunque possessa , quorum aliqua subjiciuntur. Friaericus Marchio Badensis se H chberonis sejumsilii se haredes resiluantur plenissime in

eum satum in SAcRis es profanis , in quo ante exortos Bohemiae motus fuit Domihin Georgius 'idericus Marchio Badensis o Hochbergensis, non obstantiburi sed annustatis quibuscunque inierim in contrarium factis mutationibus. Comitibus mssisu Saraepontanis restituantur

omnes eorum comitatus, Dynasiae, territoria,

homines se bona, EccLεsIAsTicΑ se secularia,fZudalia se alladialia. fachimin Ernesus C mes Ottingensi in omnia EccLEsi AsTicA O S cularia restituatur. Item Domin mensona in omnia ipsi ablata, praecipue Dynasiam me,

hersheim, itemque IN COENOBiuΜ ScHEFFER mmabsque omni exceptione, imprimis retemtionis restituatur e Fridericus Ludovicus Comes de Lovivensein se mothelm in omnes suos Comitatus o Dynastas,qua tempore huius bellist uestrata,con catae, aliisque res fuerunt, iupoliticis o Ecc siAsTicis restituatur. Ferdinanduι Carolus,Gmα de L vostin es meri. heim in omne id,σuod defunctis ejus agnam G orgio Ludovico Or Johanni C miro sequestrarum, con catum aliisque cessum e in diticiso eceu sicis restituatur. Tot sere sunt,quorum causa bonorum ecclesiasticorum mentio fite reliqua,qui vult,ex ipso pacis instrumento legat. Non latuit Proceres nostros,his gestarum rerum

momentis valde bilem Pontifici moveri,qui non

936쪽

CARIT De Eminente Domin. rea Sacra. tW

saltem annatarum, pallii, mensium papalium, eorumque quaestuum amissione, quos jam olim Romana Ecclesia ad emungendas Christianae rei opes suique imperii maieitatem ex toto sacro ordine variis artibus colligit, solitudinem aerarii sit deploraturus: sed & adhωc aegre laturus,quod universium imperium resumptis animis in illis causis aliquid audeat decernere, unde omnes laicos velut ignobilem vilemque turbam ille si-perbus Dictator immissis littoribus summovet. Non tantum enim quoad caluit inter partes nu-gotium. disturbandae paci quantas habuit aut malis suae vires impendit, ipse scilicet ex alta &secura specula extra periculum Christianorum mutuas lanienas,excidia laetabunde spectaturus. verum etiam quam primum advertit, mox rem conclusium iri, per lesarum suum indignissima protestatione intercem & Hisipanico Oratori,ut idem faceret autor fuit. Inde quum conscriptis hinc inde pacis conditionibus facile prudentio res judicarent, non quieturum testata pernu ciuminvidia.sed iracundo diplomate vix coalitas

Germanorum mentes denuo convulsurum,

tempestivis remediis obviam itum intolerabili audaciae, tumidique AEolorum utres arctissime constricti, ne invento exitu turbulentis flatibus in restinctis iam cineribus novum incendium e citent. Adeoque salutari providentia Imperator cum imperio constituit, ut contra trans

actionem ,ullumve ejus articulum aut clausi Iam nusta jura canonica vel civilia,communia

viasterialia Conciliorum decreta, privilegia. LII in A

937쪽

De summa ImpenPotestate circa saer L. indulta, odicta,commissiones,inhibition ,m mdata , decreta, rescripto, lita pendentia, in euns tempore istasententia, rra judicata, Capitulationeι Caesarea es ali MLiGiosoRuM O

misi simi exemtesimi vigesimi noni, vel ton actio Pragensis cum fluis appendicibus,M0 Co

anni misismi quingentesmi qua se ioctavi ustave alia statuta sive politica sive F

etasi ASTIO, DEcRETA, DisPENSATioΝEs, soLm TioNEs , vel, auri alia quocuns nomine aut pra sextu excogitari poterunt,exceptione u semastexentur , audiantur aut admittantur, nec usiam contra hanc transactionem in petitario

aut possessorio seu inhibitorii seu alii processus

vel commissioneι unquam decernantur: adiecta insuper fractae pacis poena, qui huic transacti ni vel paci publica consilio vel ope contra ven rit, velexecutioni aut resilutioni repugnave rit , vel etiam legitima lupra convento , ineexcessufacta restitutiones elegitima cauis c gnitione se ordinaria juru executione resim tum de novo gravare tentaverit, sive clericus, e laicus fuerit. Sic nuncii Apostolici proto statio,iremque alterum ipsius Pontifici, diploma explosum. Nemo enim apud nos in impecto his inachinis ad violandam pacis sanctitatem uti poteti. Nemo exterorum Principum tam crudis

938쪽

s CARIT. De Eminentio metrosacra. ς 9s di manlianis imperiis assurgit Romanis per no liceat siuo ingenio largiter indulgere, sibique do' iit mi placere. Nos caudam ibi non iactamus, diu enim est, quod cognovimus prominentes abis exuvio leonino aures.

g. a s . Interdum Ecclesiis non in perpetua um eripiuntur bona, sed in certum ustim retii nentur,quo finito restitutio fit: adeoque suspen- ditur potius aut impeditur dominii ecclesiastici, vis, quam ut prorsus extinguatur. Velut cum respublica monasterium aut ecclesiam praesidiisi adversus hostem insidet, ex quo ipsi continuisa excursionibus incommodare possit. Nam comi posito bello ad pristinos dominos plerunque lo-i Ca redeunt, nisi ea ad imperii finiumque securi- tatem muniri visum. Ex hoc etiam eminentisi dominii capite est,quod legibus constitutum,

ut sacras naves ad specierum publicarum transi vectionem liceat detinere, nusia excusiatronei ne quidem criss oraculi admisse. Plurimum: i enim ad tranquillum civitatis statum conducit, i ut plebi annonae copia sit, quae, ut est vulgi inge-

nium, i - - -- tantum res anxius optat,

Panem O circe M. Romae toties concordia, laboratum, quando ami nonae caritate & vix saepe a vi manibusque tem-i peratum. Carte Augustus aliquando de fuga. jam fertur cogitasse, tardantibus ex AEgypto na- vibus, quae frumentum populo portabant, &i quam primum appulere, finem seditioni rum ribusque. Tantum famis ad sollicitandos at i- Lll a. mos

939쪽

soo De Summa I . Potesate ebea Sacra.

mos potest. Hinc qui rem Romanam curabant, sicut magna di anxia diligentia necessariarum re-ium desectibus consul uere, tu ante omnia eduliorum di annonae caritati, quibus maxime Vulgus ad res novas solet concitari: argumento sunt tot frumentariae lege pro expedita facilique advectione publicae annonae excubantes, & in cli trahendis speciebus ordine modoque utiles: imter alias, si navium communium penuria sit, focultas datur privato remigio uti, &necessitates xeipublicae singulorum utilitatibus commerc ii

que anteferre. Ab hoc commodato nemo cuvium liber, nulla ordinis aut dignitatis praeros tiva immunis: non Ecclesiae ipsae, nec sacrorum Praesules, in aliis muneribus propemodum ubi que lenius habiti: ne quidem etiamsi coelesti se oraculo excusent, quod jam tum fuco superstitiaosis faciendo solemne fuit praetexere. Nam verε graviterque leges censuerunt, Deum nihil extraordinem iussurum esse, Reipublicae damno, di quaestui lucroque Ecclesiis, quod promistuo rorum commercio etiam extra necessitates publicas vix honeste possunt capere.

Las. Jus igitur ipsum, id est eminens d

minium, Imperatoris est, quia inter maiestatis jura. Habendi modus seu actuale regimen patrio more restrictum & limitatum. Notitia enim αconsen si Ordinum opus, cum imperator illo recte utitur. A ctio ipsa, imo S principium acti nis apud hunc solum. Consensus autem ille OG dinum se vehat conditio habet ad actus rectitu-dInem necessaria: quod plerisque aliis juribus majestatis accidi . Neque id nostro tantum, sed

ipsius

940쪽

, ipsius etiam iuris publici sensu. Inde frequensa illa & recepta formula, qua de alibi plura Ces a ream Majestatem ex consensu se approbationen Ordinum, ex consensu Statuu imperii haec facea re.Adeoq; agens Imperator est,cui ius competit. α Agens inquam,solus,sed non solo arbitrio,verumi ex statuum consensu ; non quidem ut causa, 4 agenti motum di principium actionis infundent te: sed, conditione ad actum necessaria proptera fidem ab Imperatore obligatam. Quod si enim: Consensus ille in parte causae efficientis es et,Im 1 Perator non ex consensu imperii, sed Imperat

1 S Status Imperii una, non iaceret aliquid, sedi facerent. F. α7. De compensatione, ad quam eminensi dominium Grotius indisicriminatim conde- mnat, distinctius quaedam notanda. Cum sub .i mutui aut comodati lege aeceptae res, Vel comi pensatio restitutio ve promissa, ad fidem strvaim dam obligatus est Princeps, quam privato flagutium est frangere, nedum imperanti, cujus m ximum decus, stare pactis. Ita Sulla, signorum,quae bello Mithridatico sanis abstulerat, ...i stituit precium: ita Augustus mutuatos extem-i plis thesauros meliore tempore reddidit: ita

1 Heraclius sacrorum vasorum aestimationem e

i solvit. Nec dubitari debet, quin illud restitutur onis votum aliquam aequitatis pietatisque sipecua em habeat, quasi Deo gratiam relaturi auxilii, in

arctis reb' nostris lati de honis speciali quodam, modo ipsi propriis.Recte enim Pericles ' χρη-