Henrici Henniges, De summa imperatoris Romani potestate circa sacra. Liber vnicus

941쪽

so2 De Summa Imp. potestaterina Sarea

σαν παλιν. saepius praeveniuntur eminente domunio Posse res, ut, priusquam de indemnitate praestanda cautionem exegerint,iam in possessi ne & usu rei respublica sit. Hla demum quaeri se Iet, ad quid princeps teneatur ξ neque tam ubi solvendo non est, bonorum damno superante publicas opes: tunc enim nulla impossibilitatis obligatior sed cuique serendum iniquioris fatii malum, velut grandines, tonitrua, incendia, e undationes: quam sussiciente civitate ad sarcibe'dam lacunam, quam sui boni causa in privato patrimonio fecit. Plurimi fiunt, qui plene reficiendas illas ruinas autumant, idque iuris aliqua B: Obligationis necessitate,qua conscientiam impera tis fascinanhus Communiter exemplo n vis iactu levatae, ubi a singulis pro censu bono rum perditarum rerum dominis reparandum est damnum. Et profecti plausibili aequitate ista dici nemo ignorat: quippe nos etiam aequius melius iudicamus, quantum fieri potest, in Republica communia pericula facere adeoque imitus corporis ope sublevari illas partes,quae incolumibus reliquis solae passae sunt, verum, quod pru lenter Conringius observavit, magis in prinamum quam ex debito. Nam cum de eo disputatur ad quod stricto iure obligatus est Princeps, nullam restitutionem compensationem a noscimus, quia suis rebus, non alienis utitur. Nam, quod supra ostensum est, privatorum res in dominio etiam reipublicae sunt,non facile qui dem inferiori illo & communi super quotidiana

disipositionem movente, tum cum ulus VeI necessitas instat, prorumpente subito velut ex insidiis,

942쪽

CARIT. De minora Dominairca Sarra. 'os Hiis, & exerta suae potestatis vi intrudente se priuvatis familiis,ubi revocato plebeio dominio proprium & ad totius societatis ordinatum reg'um molitus, non in alieno precarium Magistratum gerit: quicquid autem aliquis suo iure facit, cur alii de eo rationem reddet Z Uerissime a) Ho nius et quoniam firmis rationibus asseruimuι , potestatem in bona esse verum domorum, necessumes, ut concludamm, Principem adrisi pretii solutionem non teneri. Aliud enim sese ν, dominium eminem evertis, quod comis pensationam adeo strictam ignorat. Et paulo post: Nam qui compensentionem propugnam , saluerunt, Principem vi imperii aliena inv-Gre: Iostquam verum dominium a rerum es,

nihil auisti m es assiubito, σψ- fundum ab ose occupandum inpossessoris o totius civit

ris tutelam inserit. Ad exemplum de navigatione, privataque societate, in qua nemo cum

alterius iactura locupletior fieri debet, eiusdem eruditissimi &studiosissimi Maiestatis Viri verbis respondebimus: Multum dissera actio privati hominis a necessitate se expedientis ab impermioris potestate.AEqualusiunt ueti, quijactu mericium strvant navim et hic nobis smo est de facultate summi Principis, ad quem nunquam

producetur commode ratio, deseumpta ab hominibus privata sortis. Socii, ut aequale ferant damnum, pariti sunt. in subditi omneUur rura separatossor profundere os suas ins Iutem Reipublicae. Magis igitur beneficium &Praemium Imperantis erit, quam debitum, si

943쪽

s 'Summa Imp. Potestate Hrea sarem privatis, quod sustinent, damnum refunditiare tum ejusdem quoque arbitramenti consiliique, quo quemque publici boni causa oneratum Cupiat sublevari:interdum dirutis aedibus materies novo operi conceditur: lignum ex sylvis cardi, saxa in lapidicinK effodi, permittuntur: rarius calcem publicae figulinae donant: plerunque semper operarii aedificantis sumptibus sunt: cum

frumenta exusta, messis sataque contrita, multi tum est liberalitatis argumentum, quando ex publicis horreis sementa agricolis gratis erogantur et nam etiam sub mutui pacto clari lent. Est denique tempus, ubi quarundam rerum compensatio aliquibus fit reliqui sine Blatio manent. Electori Brandenburgico, itemque Mega litanis Ducibus cessa Suecis Pomerania dc - is maria Civitas aliquot Episcopalibus compen taripsis Suecis Ecclesia Bremensis data est. Atqui in his bonis antiquiore iure potuerunt praeValere, nulla re satisfactum. Adeo totum hoc est

Summi Principis iudicium, & in cujus se favorem commodumque declarat,ingens merae gratiae testimonium.

f. 23. Ultimo loco quorundam Doctorum expendamus rationes, legitimae invasioni sacrarum rerum oppositas, admixtis subinde deteri ris aevi canonibus, quos infinita ambitione Sephilautia compositos pro suis opinionibus soliti lunt colligere. Primo, Q constat, inquium , quod omnia data es appropriata Ecclesti dicam ruresse oblata Deo, se ita quodsint Christi est Iesarum. Sed dic Deo oblata, dic esse Christia

944쪽

CARXImminente minutarea Sacra. 9os sti, & Ecclesiarum, quid seuuitur ex eor ergo non possunt ad publicam salutem impendi, in qua ipsa externa Ecclesiarum selicitas salusque considet i Quomodo res sacrae Dei sint, supra accurate expensum, demonstratumque, illo modo virtutem eminentis dominii non eliquari. N p ne saltem b ex Hornio ad hominem sequentia haec placet addere: Fac ejusmodi consecratione donari Deo aliquiis Geo ipso momento,quo donaretur, particeps dominii feret majesari ui principe ronsorte erit imperii O dominii in universam multiturinem, in integrum te ri tortu, nunqui excepithac donaria. Sed simu ac donarium a devoto homine capit, continuo istud μιν vicaria deminioRegis 'onit: uod nusta usa subsit, cur haec subtrahat majestati, qua nunquam extra sacros ussim auhibebit talia, nisi urgentis forsan necessi are Reipublicae. Quam stultum igitur decretis confidere , aut d mestica corruptaque fide suspectis,aut non cogitantibus de necessitatis casu i quid quod illic quaedam palam absurda atque 1 ratione alien' licet deprehendere ξ Quid enim est, quod de homicidio accusaturi M qui Chrsi es Eccle pricuntu rapit ori frauaeat 3 Furti, raptus, sacril sit crimina impingi non adeo mirum: inscriptio iuper homicidio in hoc scelerum genere insolens quid, nec soro cognitum. Si simulacris, typicisque figuris in re seria ludere placet, quae non Eruersia miscebimus , c) Pater nose ne dubio Dein est, qui nos creavit, sed divino jure

ca De Civit. l. a. c. 4. g. 7. ιγ qui raristi Ia. q. a. o c. qui abstulexit, I a. q. r.

945쪽

so 6 De Summa Imperipotesate circa Sare vetitum, sorores ducere, nubere fratri: ergo inter Christianos omnis matrimoniorum usu, tollendus Τ Mater vero nosse Ecclesia, quae nos in hapti ossiritualiter regeneravit. Si non alio modo Ecclesia mater nostra, quam quod nos spiritualiter in baptismo regeneravit, mater non erit, quoniam oppido falsum est, nos per Ecclemam regenerari. Spiritus S. id munus & ossicium, qui incubat aquae, eamq; suis donis & beneficiis impraegnat,Ecclesia tantarum opum thalauraria potius de fidelis custos, in qua fit illud grande r generationis adoptionisque mysterium: non a ctor & ipsa efficiens causia, quae salutari foecunditate aquam animat. Tum vero materiale quid est Ecclesia, dc aggregatum corpus ex multis hominibus eaque juxta Pontificiorum placita sem- . per visibilis sensibusque exposita. Haec quom do nos spiritualiter regeneret ipsa materialis de indigens auxilii spiritus sancti Θ Hic mystis ut imstrumentali causa utitur ad essectum producendum: tota Ecclesia locus est & velut diribitorurium,ubi ad sacram militiam conscribitur miles, P thesauri divinae gratiae stipendia merentibus disipensantur. Interea sinamus praemissas illas suis viribus niti. Sit Deus quocunque sensu p ter nosteri sit mater Ecelesia: ergo, ut vult Pomtisex, qui Christi pecunias ct Ecclesiae rapit, a serti vel fraudat, homicida ea ξ O funiculum

ex arena nexumi cur enim non potius de amotis rebus actio est, aut quod sumitia furtum s eisse dicatur: quid in defraudatione vel rapina homicidii 'quia item in eo, quod peccatum hoc esse negatur: id quidem verum est, violato uno

prae

946쪽

S CAMYDe Eminentemmis.Hrea Sacra. i praecepto,injuriae sen sum ad totam catenam pem tinere, sed nihilominus, sormalia crimina ma- nent, singula suis articulis adversia. Quicquid a vero ejus sit, licet nobis sine nostro discrimine, canones illos admittere. Sit enim homicida, qui Ecclesiae peeunias insere, fraudat, rapit. Certei non erit,qui necessitatis atque utilitatis casu illis utitur ut suis bonis, eminente dominio effectis rnam hoc non rapere est, fraudare, auferre ali

nar .sed in suo esse, resque sibi proprias publico bono impendere. Igitur injuriis de cupiditat,bus privatorum hominum metus tanto appar

tu factus: non legitimo Principum iuri mota quaestio. Eodem pertinet Bonifacii sententia, . quod a) inexcusabilis omnis erit, qui A Dominoes Ecclesia, cui competunt, aufert, vota inum di vel eripit. Sane iste inexcusabilis, fur scilicet, praedo, sacrilegus. Verum alter maxime excusiabilis, imo laude dignus, qui eadem com- , petente usu, non furto latrocinioque, accipit, in Reipublicae utilitates pro omnium salute er ganda. Hoc sale condienda alius canonis cruditas , inconsiderate improbantis, I) praedia di minis usibus tradita humanis inbus applicare,

ct riminio subtrahere, ut sibi, i. e. suis usibus, ut habent aliqui Codices) inserviant. Nihil

nocetur Ecclesiae illa applicatione: ut enim totum sospes servetur, cujus pars aliqua est Eccle- , sia, omnium concursu laborandum: &vel sin- , gulorum aliquo damno publicis necessitatibusi subveniendum. Nihil subtrahitur Deo, cuiust res humanae sunt, quibuscunque usibus adhibe

4 antur,. O c. Nulli liceat I a. q. a. c. c.2 dia. q. a. ibid.

947쪽

9o8 De Summa Imper. Potestate circa Sacra .antur. Caeterea decreta, quae protervius atque Pervicacius obloquuntur, cuneo ad durum rim dum quaesito, confidenter submovemus. Scilicet

ille fulminator Juppiter, illa fax&turbo nostri imperii, ille omnium Principum capitalis hostis, Gregorius septimus, omnes igne suo amarit, qui praeria e lesiastica a quocunque Rege fera

Iecusari 'in υsusceperint an inter turbas S a pessimo i raesule acta prpbabimuS , cujus mem ria non dicam a canonum sanctimonia , sed omni Christiann orbe, imo ipsa Ecclesia mana, quippe opprobrium eius & tristis Antichristi regn/ntis nota, expungenda esset, si suis meritis haberetur ΤQuis sibi tantum de imprudentia rimstra promiserit, ut in spiri ιμαι- ipsis smriis impune esse liceat, Oibus etiam Cnristianares, p cipue imperii nostri cordata sapientia,

quamvis adhuc coeco carcere captae Vix tunc rima ad lucem patuerir , omni tempore animose

restitici Lugdunense Concilium improbas sub. reptiones eorum damnat, H qui ro Ecclesia .runt a Regibus, O horrenda cupiditatu impul. D egentium subi antiam rapiunt: nulla domunii eminentis increpatione. Alterum telum ex ejusdem iuris canonici inepta pharetra promtitur, c) Ratio nu permittit, alunt,ut quod pro communi utilitare datum esse cvno tur,' priis cujus s usibusappliceturnd insigniter nobis placet, pro communi utilitate datum publicis necessitatibus serviat, quod imprimis etiam fit, quando pro temporum conditione 1 Republica

948쪽

CAPIX De Eminente Domin. circa Sacra. sos insidetur: non propriis cujusque usibus cedat, sicut plerunque Ecclesiae opes ipsi Praesules vanissimis picturarum oblectamentis Variaque a tificiorum novitate, vel quod pejus, popinis atq; perdito luxu decoxere.Tertia vox est B. Ambro-ui, ad Imperatorem palatia peraiuent, ad Sacerdotem Ecclesiae. Nec Divus Vir malesus, id est sano sensu. Nam templum , quod Imper tor Ambrosio ereptum ibat, non adversus hostiles irruptiones muniri debuit, non ad Civitatis defensionem dirui, aut vallo aggeribusque fismari r sed haereticis tradendum erat, ut illic cultui vacaretur vetito divinis literis , non modo ad Christianorum offensionem, sed etiam plurium animarum aeternum naufragium: in id qua conscientia Episcopus consentiat, cui Dei Ecclesia cordi est Θ qua fide pastor, cui ovium suarum ratio reddenda simmo illi Pastori, oeconomorum culpam rigide punienti ξ Sed intra quantam modestiam, intra quantam moderationem constitit rectus ille piusque Zelus 3 Sia mepete rei, quod meum esset, inquit id est, fundum me-nm, argentum meumdin hujusmodi meum, me non refragaturum, quanquam omnia, qua mea sunt, essent pauperum: verum ea, quae divina fiunt, imperatoriapotestati non esseIubjecta. Si patrimonium petitur,invaditσ; si corpus, occurram. Vultis in vincula rapere, vultis iis moritem ' voluptati es mihi, non ego me vastabo ct cum fusionepopulorum , nec altaria tenebo, vi tam obsiecrans: Foro aliaribusgratius immo- Iabori Et rursus: Si de meis ali uiaposceretur,

aut Q c. convenior. 23. q. s.

949쪽

s i o De Summa IN. Potesate circa Sae

aut fundus, aut domus, aut Aurum, aut Argemium, id quod mei juris esset, re*oni me libentero erret templo Dei nisu posse decerpere, nec

tradere Usud, quod custodiendum, non tradem dum acceperim. Num hodie vel ex plebe clericali ultimus ita loquetur, ut olim Clarissimus in toto occiden Episcopus Θ Corpus,opes, omnia sua Imperatori offert: saltem necessitatem pe Candi deprecatur. Nunc nemo ex hoc hominum genere vel nummulum dat nisi volens & in D tiae beneficiique modum, quod exprobrare Principi possit. Huic enim rei tota immunitatum& ecclesiasticae libertatis scena adornata, ut nihil. ab invitis exigeretur. Ambrosius patrimonium praedae exponit, Corpus Violentiae, Vinculis, mo ii r ad ipsas aras in se mavult experiri scelera , quam facere: vim opposita vi repellere omnino nescius. Non libratum fulmen minatur: non factionibus terret & concitata plebe et non ego me vastabo, inquit, circumfusione populorum . Alius longe Curiae Romanae mos. Haec dominari Regibus cupit, haec nullam potestatem Reipublicae in sua suorumque bona admittere, inec jurisdictionem in corpus &personas. Haec propediem iratis strepentibusque tonitruis in v hitur : haec factiones alit & se maxime vallat populorum circumfusione, quos ab obsequio &fide Principis hostis flagitiosis bullis liberatos sibi

addicit seditioni fomentum &instrumenta parrucidii : in summa haec spectare, facere scelera mavult, quam expectare. Igitur ne sibi Ambresii exemplo placeant, quem si contingeret ex bustoc put exigere, di hos spiritus Ecclesiastici Ordi

950쪽

s CARIT. De Eminente Domin circa sacra. 9Ia 1 nis intueri, hanc imperandi vanitatem, hoc opti, quaerendarum studium: hunc luxum libidine ii que, imo totam ab antiqua probitate desecti i nem,procul dubio agnosceret Christianae religi-- onis inclinationem: aut potius in ipsa Ecclesiai quaereret pristinae Ecclesiae imaginem : liberas

sacerdotis voces & pro officio increpantes non odimus: modo ne licentiosius in atrocia imp peria minasque violentas erumpant, sed cum, Ambrosio simul exhibeant, quod dicitur, α ρύκειον. Etenim quamdiu illum Imperator marmi datis iniquis vexavit, noluit obsequi, quod cum facere malum Deus vetet, iubeat Princeps, hoc

relicto illi parendum est. Urgemur igitur, inquit, praeceptis regalibus, illis scilicet, trade Ba- Alicam, hoc est dic aliquodverbum in Deum, O morere: nec solum dic adversus Deum, sed etiam fac adversus Deum: trade altaria Dei ) sed confirmamur scripturae sermonibus, qua resondit, tanquam una ex insipientibin locuta esti Puid ergo turbamini, VOLENs nunquam jus d seram. Vim ipsam ob pie justeque negatum o sequium illatam non illo recentioris & pervic cioris disciplinae ingenio contrariis minis arcuit aut instructa acie : iuxta illud Chrysali apud Plautum ferociae militis oppositum; Si tibi machaera est, or nobis urbina es domi:

. sed totus in pa tentia& tranquillitate conscientiae delituit. Munere suo, precibus, hortationibus, argumentis defunctus iam receptui canit, seque intra se recipit, & ingruentem hostem inermis opperitur. Coactus reρugnare Non novi,

, inquit, potero dolere,ponroscre,potero emere,