장음표시 사용
131쪽
homo. sanus est omnis non homo: non sanus est omnis non homo. non enim dicendum est non omnis homo , sed non, negationem enim ad id, quod est homo, addendum est. omnis enim non uniuersale signi-seat,sed φ uniuersaliter.Manifestum est autem ex eo, quod est,ualet homo,non valet homo: valet n5 homo, non valet non homo. haec enim ab illis disserunt,eO uniuersaliter non sunt. quare omnis vel nullus nihil
aliud consignificat, quam qudd uniuersaliter de nomine vel affrmationem vel negationem. ergo & reliqua eadem oportet apponi. Quoniam vero cotraria est negatio ei quae est, omne est animal iustum, illa quae significat,* nullum est animal iustum . hae quidem manifestum est,u, nunquam erunt neq; verae simul,nem in eodem: his vero opposita erunt aliquando: ut non οε
animal iustum est,& est aliquod animal iusto. Sequuntur vero & hae,eam quidem que est,omnis est homo n5 al. I.illa ve iustus,haec,nullus homo est iussus.' Illam vero,est nonro quae e ali omni, homo non iustus, opposita, qudd est aliquis hoquis est ho mo iustus . necesse est enim aliquem esse. Manifestum iniustus, op est autem etiam.in singularibus, si verum est interposita Φ no rogatum negare, qudd S affirmare Verum est. vi, pu-ois homo ε iEsne Socra. sapiens est non . Soerates igitur est. non non iustus. sapiens. In uniuersalibus vero non est vera, quae similiter dicitur: vera autem negatio est. Vt putasne, omnis homo sapieus est non. Omnis igitur nomo non s
siens est. hoc enim salsum est. sed non, igitur omnisomo sapiens est, verum est. haee enim opposita est rilla vero contraria. Quae vero seeundum infinita comtraiacentes sunt nomiua & verba,ut in eo quod est non homo,vel non iustus, quasi negationes sine nomine &verbo esse videbuntur, sed non sunt. Semper enim vel veram vel falsam esse necesse est negationem: qui vero non homo dixit, nihil magis quam qui dicit homo, sed etiam minus verus vel falsus suit, nisi aliquid addatur. Significat autem est omnis non homo iustus, nulli illarum idem, nec huic opposta, quae est, non est omnis non homo iustus. ea vero quae est, omnis
132쪽
r x R I Η Ε R M E v.' synon iustiis non homo est, illi quae est, nullus est iustus non homo, idem significat. Transposita vero nominare uerba idem signiticant: ut est albus homo,& est homo albus. Nam, si hoc non est, eiusdem multae erunt negationes. sed ostensum est, qudduna unius est.. Eius enim, quae est, est albus homo, negatio est, non est albus homo. eius autem, quae est , est homo albus , si non eadem est ei quae est, est albus homo, erit negatio , vel ea quae est, non est non homo albus, vel caquae est, non est homo albus. Sed altera quidem est negatio ea quae est, non est non homo albus, eius, est non homo albus altera uero eius quae est, est albus homo. quare erunt duae unius. Quod igitur transposito nomine & verbo eadem sit affirmatio & negatio, m nisestum est. De unitate ae pluralitate enunciationum: Quo item pacto veritas & salsitas a parte praedicati in eis reperiatur ostendit. Cap. II.
T vero uniim de pluribus,vel plura de uno as firmare vel Oegare, nisi sit unum aliquid,quod ex pluribus signiscatur, non est assirmatio neque negatio una. Dico autem unum,no si unum nomen
positum si,non sit autem unum aliquid ex ilIis. ut ii mo est fortasse & animal,& bipes, & mansuetum, sed ex his unum fit. ex albo autem & homine & ambulare non est unum. Quare nec si unum aliquid de his ais inet aliquis, erit assimatio una: sed vox quidem una , affirmationes vero multa . nec si de uno ista: sed similiter multae. Si ergo dialectica interrogatio responsio mis est petitio,vel propositioni vel alterius partes cotradictionis: propositio vero contradictionis est unius pars, non erit una responsi ad haec. neque enim inte rogatio una neque etiam sit si uera. dictum est autem de his in Topicis. Simul autem manifestum est, P nec
hoc ipsum quid est, dialectica interrogatio est. opo
' a. l. nega tio ei' quae est, est non homo alb',
133쪽
σκυτste 'a. I. Quare non si alte-
LIBE R SECUN DYstet enim datum esse ex interrogatione eligere, utram uelit contradictionis partem enunciare: sed oportet interrogantem determinare , utrum hoc sit homo, an non hoc.
Quoniam uero haec quidem praedicantur composita, ut unum omne praedicatum sat, eorum quae extra Draedicantur: alia uero non: quae est differentia λ De homine enim uertim est dicere,& extra animal, & extra bipes: & haec ut unum :& hominem, & album, &haec ut unum. sed non si coriarius est, & bonus: etiam coriarius bonus. Si enim quoniam utrunque uerunt ecse oportet & simul utrunque,multa inconuenientia erunt. De homine enim & hominem uerum est dicere& album : quare & omne. rursus si album. ipsum di mne. quare erit homo albus albus,& hoc in infinitum.& rursus musicus albus ambulans .& haec eadem frequenter implicitam infinitum. Amplius, si Socrates, Socra. est. & homo: & Socra.Socrates homo. & si
homo & bipe erit homo bipes. Quod igitur h quis fimpliciter ' dicat complexiones fieri, ita accidit dic re inconuenientia, manifestum est. Quemadmodum autem ponendum cst, nunc dicimus - Eorsi igitur,quae praedicantur, & de quibus praedicari accidit, Uaecud nsecundum accidens dicuntur, uel de eodem, uel altς-rum de altero, haec non erunt unum. ut homo albu est , ct musicus. sed non est unum album & musicum . accidentia enim sunt utraq;. Nec si album, musicum uerum est dicere, tamen non erit albu musicum unum aliquid: secundum accides enim album musicum.U-re non erit album musicu unum aliquid . quo circa nec coriarius b onus simpliciter, sed animal bipes. non. n. ssecundum accidens. Ampliu Nec quaecunque insunt in altero. quare neq; album frequenter: neq; homo , homo animal est uel bipcs insunt enim in homine animal & bipes.Verum est autem dicere de aliquo & si pliciter: ut aliquem hominem hominem,aut aliquem album hominem,hominem album.non autem semper.
Sed quando in adiecto quidem aliquid oppositorum
134쪽
lnsit, quod consequitur contradictio , non uertim, sed falsum est: ut hominem mortuum,hominem dicere. ando autem non itat , uerunt. Aut quando insit 'a.l.semper quidem senaper non uerum est : 'uando uero non insit, uerum. non semper uerum est.ut Homerus est aliquid ,utpo ta, utrum igitur est an non: secundum accidens enim
praedicatur est, de Homero quod enini est poeta sed
non secundum se praedicatur de Homero, ipsum est. Quare in quibuscunque praedicationibus neque eontrarietas inest, s dignitiones pro nominibus dicatura& secundum se praedicentur, & non secutidum aceta dens, in his aliquid, & simpliciter uerum erit dicere . Quod autem non est, quoniam opinabile est, non est uerum dicere esse aliquid . opinio enim eius est. noti qliod est, sed quod non est. De enunciationibus modorum, Possibilis, Contingentis, Impossibilis, & mees sarii. Cap. III. Is uero determinatis coqderandum est, rivern- , ae Yt o admodum sese habent negationes & aibrma' quarta aua. tiones ad seinuicem, quatiunt de possibili esse Graecia.& non pussibili, & de contingenti & non contingenti,& de imposilbili S necessari .habent enim aliquas duDitati'nes. Nam s eorum, quae coi lectuntur, illae sint ibi inuicem opposit conisadiatones, quaecit . que sccundum esse, ta no esse disponuntur,ut eius quae est , esse hominem, negatio est, non esse hominem; non ea quae est,esse non hominem : & eius qliae est,espalbum hominem , ea quie est, non esie aliaria hominem, sed non ea quae est, esse non albuim hominem si enim de omni aut a firmatio, aut negatio est, tignun erit verum dicere esse non album sonaliacm,) ' quod si 'αtquod Dhoc modo , & in quibuscunque esse non addit tu, idem eonueiue faciet quod pro esse Acitur. uceius quae est, h0mo am est .vulat, non haec , ambulat non tarpo negatici erit, sed
135쪽
hare, non ambulat homo, nihil enim dissere dieein
hominem ambulare, uel hominem ambulantem esiisse. Quare, si hoc modo ubique, & eius quae est, pos sbile esse, negatio erit possibile non esse, sed non ea Quae est, non possibile esse. Videtur autem idem pos Ic, & esse non esse. omne enim quod est possibile diu di uel ambulare, & non ambulare, & non diuidi pocsbile est. Ratio autem est: quoniam omne, quod siepossibile est, non semper in actu est . quare inerit ipsi
etiam negatio, potest enim & non ambulare quod est ambulatiuum, di non uideri quod est uisibile . at uero impossibile est de eodcm oppostas ueras esse amrmationes,& negationes.non igitur eius,quae est,possibile esse, negatio est haec,possibile non esse. Cotingit enim ex his, aut idem affirmare, & negare simul de eodem,
aut non secundum esse uel non esse, quae apponuntur, δέ negationes. si ergo illud impos
est,hoc erit magis eligendum. est igitur negatio quae est,possibile est ea quae est,non possibile esse,sed non ea quae est, possibile non esse. Eadem quoque ratio est,& in eo quod est contingens esse: etenim negaritellis est, non eontingens esse. & in aliis quoque Gmill modo,ut in neces ario,& impossibili. Fiunt enim quemadmodum in illis esse ,& non esse appositiones, subiecte uero re hoc quidem album,illud vero homo:
eodem quoque modo hoc in loco, esse quidem, , non
este, ut subicctum fit, posse uero,& contingere ainpositiones sunt, determinantes quemadmodum iuditis esse, S non esse ueritatem, & falsitatem, simialiter hae in eo quod est, esse possibiIe, & eta non posisibile. Eius uero quae est, possibile non esse, net tio est,non ea quae est, norossibile esse, sed ea quae est, non possibile non esse. & eius quae est, possibile esse, non ' ',pvssibile non esse, scd ea quae est, noa possibile esse . quare,&sequi sese inuicem' uidebui tur, pqssibile esse,& possibile non esse . idem enim possibile esse , & non esse . non enim contradictionea
iunt tibi invicem huiusmodi possibile esse, & p sbile
136쪽
non esse. Sed possibile esse, 6c non possibile esse nunquam simul in eodem ueri sunt. opponuntur enim n que ea qdae est, possibile non esse, dc non. possibile non esse, nunquam simul in eodem uerae sunt. Similiter autem, & eius quae est, necessarium est esse, negatio non est ea quae est, necessarium non esse, sed ea quae
est, non necessarium esse. eius uero quae est, necessarium non esse, ea quae est, non necessarium non es.se. & eius quae est, impossibile esse, non est ea quae est, impossibile non esse, sed haec, non impossibile esse. eius uero quae est impossibile non esse, ea quae est, non impossibile non esse. Universaliter uero quemadmodum dictum est es. quidem,& non esse oportet
ponere quemadmodum silbiecta, negationem vero, &affrmationem hare saeientem, ad esse, & non esse a ponere . Sc has oportet putare esse oppositas dicti nes: possibile, Sc non possibile: eontingens, non contingens: impossibile, non impossibile: necessarium, non necessarium: uerum non uerum. Consequentiae uero secundu rationem fiunt, cum ita ponuntur. illam enim quae est, possibile esse, sequitur ea quae est, contingit esse: & haec conuertitur illi, & non impossibile esse,& non necessarium esse. illam uero quae est, postabile non esse, & contingens non esse, ea quae est, non necesse non esse,& non impossibile non esse. illam a tem quae est,non possibile esse, dc non contingens esse, ea quae est impossibile esse, & necesse . no esse. illam uero quae est, non postabile non esse , dc non contingens non esse,ea quae est impositis bile non esse, de necessarium esse. consideretur autem ex: subscriptione, uem
137쪽
Modalium enuntiationum consequentia et quam tuor ordinibus distribute ex alio rumsententia. OKDo. I.
x Contingens esse Non possibile esse χ is a No cotingens essen. - Non impore esse Coseqn- No necessariu esse
Impore non esse )e 'Necessarium esse
igitur impossibile, & non impossibile, eam quae est contingens, S possibile, & non contingtas, re non possibile sequuntur quidem contradictories: sedeonuersim. cam enim quae est, possibile esse, nega tio impossibilis sequitur, quae est, non impossibila esse , negationem uero assirmatio. ilam illam, nompossibile esse, ea quae est impossibile esse assismatio . enim est impqssibile esse: non impossibile uero ne- . Necussarium uero quemadmodum se habet. a.L ManI- considerandum est . Manisinum est enim ' quod festum est non eodem modo se habet , sed contrariae sequun- autem . tur,contradictoriae autem sunt extra. non enim est ne
138쪽
PERIHERMEM. 62gatio eius quae est, necesse non esse, ea quae est, non, necesse esse : contingit enim ueras esse utrasque in eodem. quod enim est necessarium non esse,non est necessaritim cise . Causa autem huius est, cur non se tuitur ne ecflarium similiter caetcris: quoniam contrariae, im-
pomibile esse, necessario redditur idem ualens. nam quod impossibile esse, necessc hoc, non quidem esse, sed potius non esse . quod uero impossibile non esse, hoc necessarium esse . quare si illa similiter se aluintile' possibile & non possibile: haec econtrario quoniam n5 significant idem necessariti, & impossibile: sed quemadmodum dictum est conuersim. An certe impo fibr- le est sie poni contradictiones necessarij. Nam quod nccessarium osse, possibile esse . nam fi non, negatio' consequetur : necesse enim est aut assirmare aut nega-
re . quare si non possibile esse, impossibile esse. igitur
impossibile esse, quod necesse est : quod est inconumniens. At uero illam quae est,possibile esse,non impossibile esse, sequitur: hane uero, ea qua est, non nece αι sarium esse . quare contingit quod necessarium esse, non neccssarium est e: quod est inconueniens. At uerct neque necessarium esse,sequitur eam quae est, possibile esse, neque ea quae est, necessarium non esse. Illi enim utraque contingit accidere. harum autem viralibee uera fuerit, non erunt illa uera: simul enim possibile esse, & non essb. si uero necesse esse uel non esse, non erit utrunque possibile. relinquitur erso non recessit sarium non esse, sequi eam quae est. possibile esse. Haec sit enim uera cst, & de necesse esse. haec enim fit contra-
Ο dictio eius quae sequitur iIlam quae est, non possibilebi, esse. illam enim sequitur ea quae est, impossibile esse,
a 3 & necesse non cile, cuius negatio est, non necesse nonis, essc . Scquuntur igitur, & hae contradictiones secuma: dum praedictum modum: & nihil impossibile conti iei sit sic postis.
139쪽
avidalium propositionum consequentia secvndum sententiam Aristotelis.
ORDO. L ORDo. II. Contrarie 1 Possibile esse. O . Poti non esse. - - - .
al. Ie. esse quare ad necessbriu esse
se sequitur. 'DUBITABIT autem aliquis,si illam quae est,n cessarium esse, ea quae est,possibile esse seqriatur. Nam si non sequitur,contradictio sequeturque est,non pocsbile esse.Et si ovis, hanc non esse dicat contradicti nem, necesse est dicere possibile non esse: quae utram; false sunt de necesse esse. At vero rursus idem videtur esie possibile incidi & non ineidi,& esse & no esse: quare erit necesse esse,contingens non esse.hoc autem falsum est. Manifestu est aute,m non Oe poti vel esse vel ambulare,etia opposita potest sed est in quibus no fit versi. primu quide in iis,quarnsi sim ratione possimi. ut linis calefactivus est,& habet vim irrationalem.Quae igitur m ratione potestates sunt,eede plurium etiam contrariorum sunt. irrationales vero non omnes: sed
quemadmodum dictum est) ignem non est possibia Ie calefacere,&non: neque quaecunque alia semperuunt.bi
140쪽
agunt. alia uero possunt & secundum irrationales p testates simul opposita suscipere: sed hoc huius gratiadi mim est: quoniam non omnis potestas oppositorum susceptiua est,neqne quecunque sec dii eandem speciem dicuntur. Quaedam vero potestates aequivoce sunt, possibile enim non simpliciter dicitur . sed hoc. quidem,quoniam verum est quod in actu est: ut possibile ambulare, quoniam ambulat iam,& omnino possibie esse,quoniam iam est in actu quod dicitur esse possibile. illud uero,quoniam actu esse posset: ut possibi- Ie ambulare,quoniam ambulare posset. & haec quidem in solis mobilibus est potestas,illa vero,& in immobilibus. utrunque vero verum est dicere,possibile ambu- Iare uel esse, & quod ambulat, & actu est, & ambulati-xium . Sic igitur possibile non est uerum de necessario simpliciter dicere, aIterum autem uerum in. Quare quoniam partem uniuersale sequitur,illud quod ex necessitate, consequetur posse esse: sed non omne. Et est quidem sortasse principium quod necessarium est,&quod non necessarium est,omnium vel esse,vel non es.se,& alia, quemadmodum horum consequentia, cO siderare oportet.
consequentia modestum ad ipsum necessarium .
ORDO. I. Necessarium esse. Non possibile non esse. Non conting. non esse. Impossibile non esse. ORDO. II. Non necessarium esse Possibile non esse Contingens non es e
ORDO. III. Necessarium non esse. Non possibile esse. Non contingens esse. Impossibile esse. ORDO. IIII. Non necessariu non esse. Possibile esse Contingenu esse.
Non impossibile esse MANIFSs TvM est autem ex iis quae dicta sunt, in