장음표시 사용
491쪽
quiescere:vel una est igitur & D de B, & A de D praedicari . nam quod deleriatur mouetur: & quod mouetur peri nutatur:rursus A,de G,3c G de B,verum praedicari: Omnis enim qui delcctatur quiescit, & qui quiescit por
mutatur: Mare Pcr altera media,& non ex eadem coor
dinatione syllogismus: non tamen, ut neutrum de neutro dicatur mediorum,necesse est enim cide alicui ambo inesse. Considerare est autem&per alias figuras, quot modis contingit eiusdem fieri syllogismum.
CONCLUSI Certior est sc ulla, es ex paucioribus, quam quae es ex appositione. Vna es scientia ,quae est unius generis subiecti cunque ex primis componitur partes Opasemnes barum sunt persee.
Fortuitorum non esse scientiam,neque in se suam
EIus uero,quod a fortuna non est scientia per demonstrationemeq; enim ut necessaritim, neq; taquam ut plurimum est, quod est a fortuna, sed viod praeter haec fit. Demoni ratio autem alterius horum: omnis enim syllogismus,aut per necessarias, aut Per eas, quae ut plurimum propositione&: & si propositiones quidem necellariae,& conclusio necessaria,si vexo ut plurimum,& conclusio talis-Quare,si quod A sortuna neque ut plurimum,neque neccssarium, non esset utique ipsius demonstratio. Neq; per sensium cst scire. si enim&est sensiis huius, & non huius cuiusdam, sed& sentire necessarium est hoc aliquid, & alicubi at nucuniuersala vero qnod est in omnibus, impossibile est sentiremon enim est hoc, neq; nunc. neque enim esset utique uniuersale:quod enim semper & ubique uniuersale esse dicimus. Quoniam igitur demonstrationesia quidem
492쪽
quidem uniuersales sunt , haec autem non est sentire, mandelium cst, quod ne iue scire pcr sensum est. Sed pIamini quoa & si esset sentire triangulum, quod duobus rectis aequales habet angulos, quaereremus utique demonstratione ii,& n5 quc madmodum dicunt nonulli,sciremus:sentire quidem enim neeessc est singulare, scientia vero est in cogito scendo uniuersale . Quare &si supra lunam existenis, uiderciniis obiectam terram, tisi utique staremus causam desectus, sentiremus enim nunc quod deficit,& hon propter quid omnino,no enim erat sensus ipsius uniuersalis, sed ex eo, quod spcculamur hoc plerunq; contingere, uniuersale utiq; uenarIdemonstrationem habemus:cx singularibus enim pluribus unsuersale manifestum Vniuersale autem honoratorum est, quoniam significat causam. quare de talibus uniuersalis honoratior est sensibus & intellectione quorumq; altera est causa : de primis autem alia ra
tio. Manifestum igitur est, quod impostibile est Len tiendo aliquid sciri demonstrativorum, nisi quispiam
sentire hoc dicat,scientiam habere per demonstratione me atqui sunt rionnulla, quae reseruntur in sensus desectum in problematibus: quaedam cnim, si uidere mus, non utiq' quaereremus, sed non tanquam scientes. eo quod videmus sed ut habentes utilitersale ex eo quod videmus. quenmdmodum si uitrum perforatum uideremus,& lumen permeans, planum ut Ique ellet S propter quid ' comburit,eropter uidere quidem te orsum in unoquoque, intelligere autem simul,quod in omnibus sic est
CONCLUSIONES. Eorlim qua a Fortuna conti iret impossibile est δε- monstrationem esse, cum necessaria non sint, neq;
ut in maiori Drte contingentia.
Scire non est per siensum. Vniuersale ubique oesemper es.
493쪽
Non omnium syllogismorum eadem esse priucipia posse. Cap. 23.
FAdem vero principia omnium esse syllogism
rum impossibile, primum quidem logice consi de ratibus:hi quidem enim veri sunt syllogismorum,illi aut salsi,est etcnim veru in ex salsis syllogiZare, scd semel hoc fit. ueluti si A de C verum , medium autem B salsum meque enim A ipsi a inest, neque E ipsic : sed si harum media accepta suerint propositionum, false erunt,que sumuntur,eo quod omnis conclusio salda ex falsis es , vera autem ex ueris, altera autem sunt
falsa S uera . Pol ea neque falsa ex eisdem sibi ipsis: sunt enim salsa adinvicem & contraria & impostibilia simul esse, ueluti iustitiam esse iniust itiam, aut tim
rem, & hominem, equum, aut bouem, & equale, aut maius, aut minus. Expositis uero sic, neque enimuerorunt eadem principia omnium, altera enim mutitorum genere sunt principia, & neque conuenientia, quemadmodum unitates punctis non conueniunt, ii de emni non habent positionem, hec autem habent. Neceste autem cst in media conuenire, aut sursum, aut d corsum,aut hos quidcm intro habere,illos autem extra terminos. Sed neque communium principi rum pollunt osse aliqua, ex quibus omnia monurabuntur dico autem communia, ueluti omne affirmare aut negare genera enim entium altera sunt: &haec quidem quantis, it Ia uero qualibus insunt solis,
cum quibus monstrantur per communia. ΑmpIius principia non multo pauciora sunt conclusionibus: principia enim propontiones sunt: propositiones uero
aut assumpti termini, aut iniecti sunt. Amplius coimclusiones iunt infinitae, termini uero finiti. Amplius principia haec quidem ex necessitate , illa uero contingentia. Sic igitur considerantibus impossibile eadem esse, aut finita, infinitis existentibus conclusi nibus. Si uero aliter quodammodo dicat aliquis, ut
494쪽
m haec quidem geometrie, illa vero ' ratiociniorum, 'a.le.nume illa aute medicinae:quid utiq; esset,quod dicitur aliud, rorum. praeterquam i sunt principia scientiarumλdicere autecadem esse ridiculunti quoniam haec sibi ipsis essent ca-dem:sic enim omnia fiunt eadem. Sed neque ex odiis monstrari quodlibet idem est quaerere omni uesic e dem principia,Valde enim fatuumneq; cnim in manufestis doctrinis hoc fit,neq; in resolutione est possibile: immediate nanque propositiones principia,altera autem conclusio asiumpta fit propositione immediata. Si uero quispiam diceret primas immediatas propotationes eadem esse principia una tu unoquoque genere est, si vero neque ex omnibus,tanquam oporteat mo strari quodcunque, neque ita altero tanquam sit un quaeque scientia altera, derelinquitur, quod cognata . sint principia omnium, sed ex his quidem haec, ex his autem illa. Manifestum autem & hoc cst,quod non contingit,monstratum nanque suit, quod alia principia genere sunt differentium genere. Principia nanque duplit ela sunt& ex quibus, communia, quae aute circa quod . i. propria:ut numerus magnitudine udo
CONCLUSIONES. Non omnium syllogismorum possibiles eade prim-cipia esse. Trincipia ex quiblis 'communia sunt , circa quae propria.
Scientiam Sc scibile ab opinatione & opinabili disse ren quid solertia sit. Cap. 24.
SCibile autem & scientia disserunt ab opinabili 3: Tex. 444
opinione: quoniam scientia quidem uniuersalis de per necessaria : necessarium vero non contingit aliter se habere 3 sunt autem non nulla vera quidem, dc quae eontingunt aliter se habere. Planum igitur,l ci
495쪽
ea haec quidem scientia non est,es ent enim impossibilia aliter se habere, possibilia aliter se habere.Verum enimuero neque intellectus . dico enim intellectum Drincipium sicientiae neque scientia indemonstrabilis: hoc aute cst acceptio immediatae propositionis. vertis autem est intellectus,& scientia,& opinio,& quod per
haec dicitur, quare derelinquitur opinionem esse circa verum quidem,aut falsum, contingens autem & aliter se habere,hoc autem est acceptio immediatae propositionis, & non necessariae. Et consessiam autem sic apparentibus, nanque & opinio incertum,& naturalis . Ad haec autem nemo putat opinari, quando existim ct impossibile aliter se habere,sed scire, sed quando esse quidem sic,sed tamen & aliter,nihil prohibet tunc opinari, tanquam si talis opinio sit. Necessari j vero scientiar' quomodo igitur,est idem opinari & scire & propter quid non erit opinio scientia,si quis ponet,omne quod nouit,contingere opinari λ consequenter entiri hic quidem sciens. ille vero opinans per media, quousque ad immediata venerit. quare, si quidem ille nouit, & qui opinatur nouat, quemadmodum enim & quod opinari est & propter quid, hoc autem ipsum medium. Aut siquidoni ita suspicabitur, non contingentia aliter se habere, quemadmodum se habent definitiones, per quas sunt demonstrationes,non opinabitur,sed sciet. si autevera quidem esse,noni tamen haec utique ipsis inesse secundum substantiam, & secudum formam, opinabitur& non sciet vere ipsum quod,& ipsum propter quid, si quidem per immediata opinabitur: si autem no per immediata, sum quod solum opinabitur. Eius deni vero opinio & 1 cientia non omnino ust, sed quemadmodum& falsa & vera eiusdem quodammodo,ita & scientia &opinio eiusdem. & enim opinionem veram &salsas ut nonnulli quidem dicuntur,eiusdem esse, absurda cotingit erigi,& alia,& non opinari quod opinatur salso. Quoniam vero idem pluribus modis dicitur, cst quidevi contingit:est autem ut non: comnaesurabilem nanq; esse diametrum vere opinari absurdum, sed quod dia-δ meter es
496쪽
meter, circa quam opiniones, idem ita eiusdem, quod quia aut erat esse utique sm rationem non idem,consimiliter autem & scia & opinio eiusdem, haec quide.n. sic dc aiali, ut non contingat non esse aiat, illa vero ut contingat,veluti si haec quidem quod hois est,illa vero hoas quidem, non quod aut hominis: Idem.n.quoniam homo, sic autem non idem. Manistilum autem ex his, o neq; opinari simul idem & scire contingit, simul.n. habere posset suspitionem aliter se habendi &non aliter idem,quod non contingit, in alio quidem.n.Vtrunque esse contingit ciusdem,ut dictum est, in eodem aut neq; sic pose est,habebit.n.suspitionem simul,ut ' li
mo quod animal,hoc.n.erat non contingere esse no antnaal,& non quod sal,hoc.n.sic contingere. Reliqua vero quo oporteat distribuere & in discursu & infellectu,& scia,& arte,& prudentia,& sapientia,illa quidem naturalis, haec autem moralis speculationis magis sunt. Solertia vero est bona quaedam coniectatio in no p G1eiiii specto tenapore medij rveluti si quispiam videns, quod luna spieudorem semper habet ad Solem,celeriter cx- c RI coo itauit propter quid hoc, quoniam propter id quod Osendescit a sole, aut disputantem cum diuite, nouit, quoniam sceneratur,aut propter quid amici quoniam inimici eiusdem.omnesin. causas medias uidens, summas cognouit.SpIendidum esse ad solem, in quo A spledere a stola in quo E: luna C .inest ita thlunae quidem Idisi c ,ipsum 3,splendere a sole, ipsi autem B, ipsum A,ad . hoc esse splendidum,a quo splendet, quare & ipsi c,i
CONCLUSIONE S. Opinio es,scientia disserunt,quodsi ientia est eoruQὰ quae non possunt aliter se habere, opinio uero Grum quae possibile es aliter se habere. Solarila es quaedamsubtilitas in non prospecto tempore medii inueniendi.
Finis primi libri Posteriorum .
497쪽
Analyticorum, Sive re Iutoriorum Posteriorum. Lib. II.
De quatuor ipsius medii quaestionibus. suom do quid est monstretur, ct quomodo se habeat ad demonstrationem. Omnem desinitionem esse per causam. De causarum partitione, O quomodo concurrant, ct quo pacto possint demonstrari. De partium di nitionis compositione, O quo pacto ignore cognoscantur. De notitia demum, O discrimine princ piorum in monstrabilium.
auot nam in disciplinis quaeri soleant:& qua sitiones Omnes medij c fle, & quae sit huius ti-bri intentio. Caput primum. V AE quaeruntur sunt aequalia
numero ijs,quaecunque scInvis. quaerimus aute quatuor , quod,
propter quid , si est, quid est.
quando enim utru hoc, aut hoc insit quaerimus in numerum ponentes:velut virum deficit Sol, aut non,ipsum quod querimus. Signum autem huiuS. cu enim Inuenimus quod descit, cessauimus ,& si a principio sciremus,quod deficit,non quaereremus virum: m autem
498쪽
is: vo TERIORVΜ. . t 3Item scimus ipsum quod,tunc ipsum propter quid quaerimus. ut scientes,quod deficit,& quod mouetur terra, proi ter quid deficit, aut propter quid mouetur, quaerimus ista sic. Nonnulla vero alio modo quaerimus, Ut si est, aut non est centaurus,aut deus. Si autem est aut non, simpliciter dico, sed non si albus, aut non. Cum vero cognouerimus, in est, Quid est quaerimus, ut quid ibitur est deus, aut quid est homo λ quae itaque quaerimus, di que cum inuenimus scimus, haec & tot sunt. Quaerimus autem, cum quaerimus quod, aut si est lim-plIciter, an est medium ipsius,aut non est 3 quando autem cognoscentes, aut quod , aut si est, aut quod in Darte, aut simpliciter, rursiis ipsum propter quid 'ua rimus , aut quid est, tunc quaerimus quid est medium. Dico autem quod, aut si est in parte, & simpliciter, in parte quidem, an d ficit Luna, aut augetur si enim est aliquid ,aut no est aliquid in talibus quq rimus,simpliciter vero si est aut non, Luna aut noX . Contingit itantie in omnibus quaestionibus uaerem,aut si est medium, aut quid est medium, cauta cnim est medium:
in omnibus nanque hoc quaeritur, an ne descit an ne est aliqua causa,aut nonλpost haec cum cognouerimus,
quod est aliqua,quid igitur est haec quaeramus. Causam enim quod sit non hoc, aut illud, sed simpliciter substantia, aut non simpliciter: sed aliquid eoru, quae per se aut secudum accidens sunt medium est. dico autem simpliciter quidem subiectum , ut Lunam aut terram, aut Solem,aut triangulum, ipsum vero quid defectum, aequalitatem, inaequalitatem, si in medio, aut non: in omnibus nanque his manifestum est,quod ide est quid est & propter quid est.Quid est desectus prauatio luminis a luna propter terrae obstru ctionem e propter ouid est desectusλaut ry quid deficit luna eo,quod de- cit lumen terra obstructa. Quid est consonantia λ ratio numerorum in acuto & graui. propter quid coni nat acutum graui λ eo quod ratione habet numerorum acutum & graue . nunquid est consonare acutum & graue nunquid est in numeris ratio ipsorum cum autem
499쪽
acceperimus, quod est, quae igitur est ratio quaerimus. Quod autem est medii quaestio. significant quorumcunque medium est sensibile, quaerimus enim cum non sentimus,veluti de eclipsi si est,aut non:si vero essemus supra Lunamyaon utique quaereremus, neque si fit, neque propter quid, sed simul utique manifestum fuisset ex eo enim quod sentitur: S uniuersale nobis factu est scire .sensus nanque est, quod nunc obstruitur: manifestum enim quod nunc deficit:ex hoc autem factum vitique suit uniuersale. Quemadmodum igitur dicimus, quid est scire idem est,& propter quid est,hoc vero simpliciter,& non inexistentium alicui, aut in2xissetium, ut quod duo recti sunt, aut quod maius, aut minus est. Quod igitur omnia,cinae quaeruntur,est mςdij quaestio, planum. Quomodo autem quod quid est monstratur:& quis modus reductionis,& quid est definitio, & qu rum,dicamus cum dubitauerimus primo de ipsis.
CONCL USI ONES. Quaestiones sunt aequales Numero his Picunque uere scimus.
uuaestionessunt quatuor ;si es, auidem Ouia es, ct Propter quid est. Causo medium idem sunt. Omnis quaestio es quaestio medii.
Desceptatio, quod definitio de demonstratio non siit eiusdem. Cay. 2. Rincipium vero sit futurorum, quod est conii nietissimum habliis sermonibus. Dubitare enini -'quispiam possci, an ne est idem & secudum idem definitione scire δt demonstratione Z Aut impossibile: desnitio nanque ipsius quid est esse uidetur , quid est autem omne, uruuersale de praedicatiuunt: syllogismi
500쪽
itii V ero sunt, hi quidem priuatiui, illi autem non uniuer- siles: veluti qui quidem in secunda figura, priuaties. OmnCS,qui uero in tertia,non uniuersales. Posica neq:
praedicatiuorum omnium, qui sunt in prima figura, est
definitio, ut quod omnes triagulus duobus rectis aequa les habet.Huius autem ratio,quoniam scire,est demonstrative demonstrationem habere: quare, si in talibus . est demonstratio, planum, quod non esset utique ipsorum definitio: scire enim posset aliquis & secundum definitionem non habens demostrationem:nihil enim prohibet non simul habere. Suffciens autem est fides i ta ex induistione: nihil enim unquam definiente nouistinus . neque eorum quae per se insunt, neque acciden-xium . Amplius si definitio, substantiae quaedam cognitio est: talia manifestum quod non sunt substantiae. Quod igitur non est definitio omnis, cuius & demonstratio, planum . Quid autem,cuius est definitio,an ne omnis est demonstratio, aut non Vna quidem ratio ἀ& de hoc cade unius enim inquantum unum, Vna est
scientia: quare siquidem scire demonstrativum cst de monstrationem habere,c0ntinget aliquid impossibile: definitionem nanque habens sine deniostratione sciet. Amplius principia demonstrationum sunt definitio- i nes,quorum non esse demonstrationes,monstratum est prius,aut erunt principia demonstrabilia, & principiorum principia, & hoc in infinitum prodibit, aut primae
definWiones erunt indemonstrabiles. Sed an ne non
mnis eiusdem, sed alicuius eiusdem est definitio & demonstratio: aut impossibile λ non enim est demonstra- . tio cuiui est definitio, definitio nanque ipsius quid est & substantiae, definitiones vero apparent omnes suppo' nentes R. accipientes ipsum quid est,ut Mathematicae, , quid unitas & impar,& aliae consimiliter. Amplius Oninis demonstratio aliquid de aliquo monstrat, ut quod est,aut non est,in definitione vero nihil alterum de ab ' tero praedicatur. quemadmodum,neque animal de bi pede, neque hoc de animali, neque utique de plano fi- ur non enim est planum figura neque figura planum.