장음표시 사용
521쪽
DE causa vero,& cuius causa dubitaret utiq; aliquis,an quando est causatum & causa est, quemadmodum si fluui solia,aut deficit, & causa fluedi solia,aut deficiendi erit,ueluti,si huius est lata solia habere, ipsus vero deficere, est terram in medio e se,s.n.non est,alia qusdam erit eausa ipsorum,sue causa est simul & eausatum, ut si in medio terra est deficit, aut si lati lium,fluunt solia. Si vero sic, simul utique essent, & monstrarentur per seinuicem. st enim solio fuere, in quo A : latifolium vero in quo B r uitis autem in quo c. ii itaq; ips E inest A:omne.n. latifolium fluit solio,ips vero c inest 2,omnis enim uitis est lati lia , ipsi e inest Α,& omnis uitis fluit solio, causa uero B medium. sed & quoniam latifolia est uitis, est per solio suere demonurare. sit enim D quidem lati lium: E vero solio fluerer vitis autem in quo τ, ipsi itaquh p inest x,solio fluit enim omnis uitis: ipsi autem E D,omne. n. solio fluens est lati lium:omnis igitur uitis lati soliu . causa autem est solio fluere. Si vero non contingit causas esse sibij nuicem, causa enim prior est eo cuius est causa: & deficiendi quidem causa est in medio terram ess e:quod autem in medio terra sit,non est causa ipsum deseere:si iaitur per causam quidem demonstratio est propter quid,quae vero non per causam ipsus quod: qae quidem in medio nouit,propter quid autem non: quod aulcm deficere no est causa,qubd sit in medio: sed hoeiosius deficere,manifestum:in ratione nanque ipsus de ncere,inest esse in med io:quare planum, quod per hoc illud cognoscitur,sed non hoc per illud. Aut contingit unius plures esse causas si enim est idem de pluribus primum praedicari:sit A ipsi v primo inexistens, & ipsic alij primo,& hare ipsis D E , incrit igitur A ipsis DE, eausa vero es apsi quidem D E ipsi vero E C: quare causa quidem existente nccesse est rem esse : re autem exi
522쪽
ν υ s T E R I o x V M. Istente,non necesse est omne,quodcunuue sit causa, sed causa quidem,non tamen omnis. Aut u semper uniue sale problema est,& causa totu quiddam, & cuius causa uniuersale.vt folio fluere toto aliquo determinato ,
licet species ipsius sint,& his uniuersaliter aut plantis, laut his plantis:quare & medium equale oportet esse iuliis & cuius causa & conuerti. ut propter quid arbores solio fluunt:si itaque propter congelationem humidi, di si solio fluit arbor, oportet esse congelationem, & si congelatio inest no cuicunque,sed arbori,est solio fluore. Vtrum autem contingit non eandem causam esse Giuidem omnibus,sed alteram,aut nonian siquidem per se demonstretur,& non per signum, aut accidensmo potest fieri:nanque ratio extremi medium est,si vero non ita,contingit.Est autem & cuius causa, & cui cunsiderare secundum accidens,non tamen uidentur problem ta esse . si vero non similiter habebunt medium, siqaiadem aequivoca,aequivocarum medium est: si uero ut in
genere, similiter habebunt,ut propter quid & permutatim proportionale Alia enim causa est in lineis,& nu
meris,& eadem utique,inquantum quidem lineae,alia: inquantum vero habens augmentum tale, eadem, ita & in omnibus: huius autem similiter esse colorem c
lori,& figuram figurae,aliam alij: aequivocum enim est simile in his: hic quidem fortasse proportionabiliter
habere latera,&aequales angulos, in coloribus vero sensum unum esse, aut aliud aliquid tale: quae vero secundum analogiam,eadem,& medium habebunt secudum analogiam . Se habet autem sic, cons.qui causam sibij nuicem,& cuius causa, & cui causa, singulum qu dem accipienti cuius causa in plus est, ut extrinsec aequales esse quatuor in plus est,quam triangulum, aut
quadrangulum omnibus vero aequaliter: quaecunque enim quatuor rectis aequales esse extrinsecos ,& m
dium similitem est autem medium ratio primi extrema quocirca omnes scientiae per definitionem fiunt: ut solio fluere simul sequitur uitem & excedit, & ficum &excedit sed non ochsed aequale est: si igitur acceperia Hb a prum
523쪽
primum medium,ratio solio fluendi est: erit enim pri
mum quidem in altera mediuin,quoniam talia omnia Postea lauius medium,quoniam succus congelatur, aut aliud aliquid tale. quid autem cst lolio flucre, congelari succum in contactu senuni,.In figuris vero ita assi sua bit,quercntibus a siccutionem catis, & cuius causa. at A inex ilicias il omni: B vero unicuique corum quae Det in plus autem: B utique uniuersale estet iis,quae sitne D'. hoc ςnim dico univcrsale,cum quo nia conuertitur: pri .mum uero uniuersale,cum quo unumquodque quidem
.nUn conuerritur,omnia autem conuertuntur & non e
cedunt,ipsis itaq; D causa cst ipsiu, A,ipsum B,oportet,igivur A,m plus quam 3 extendisii uero non quid magis caula erit hoc illius si itaque omnibus inest, ipsum A , erunt aliquid illa unum omnia aliud A 3 : si enim non , . quomodo erit dicere, quod cui inest X , ipsum A omni: . cui vero A non omni ipsum E Propter quid enim non aI.l. Iednu erit aliqua causa ut ilicst omnibus D, sed nunquid dc quid Sipias sa E,crunt aliquid unum. Considerare oportet hoc , Ε, siquidem & sit c : contingit ita tu e eiusdem plures causas esse , erunt alio . sed non ijsdem specie. ut quod longaeua sint, quadrupemum. da quidem, eo quia non habent bilem, volatilia uero eo quod sicca sunt, aut alterum quid. Si vero ad indiuidulim non statim ueniunt, no solum unum est mediu na. scd & plura, & causae plures, utrum vero causa medi rum quod ad uniuersale primum,aut ad singulare, singularibus λ planum itaq; ea esse, quae proxima sunt unicuique,cui sunt causa triinum enim lub uniuersali e
se,haec est causa,vt ipn D ipsum c,quod ipsum A, ' insit cause,ipsi igitur D , ipsum c causa ipsius est A,ipsi veroc,ipsum a , huic aulcm idem. De syllogismo igitur ac dena'nstratione, & quid utrunque est, di quomodo fit,nianifestum . simul vero & de scientia demonstratiua .
Quaevis arbor lata folia habens, folia luit.
524쪽
QRomodo Principia cognoscuntur & quis princia piosum sit habitus. Cap. II.
R principiis vero & qsio fiunt nota , & quis c
gnosceris habitus, hinc est planum addubitatibus priinu:ς quide igitur non contingit scire per den onstrationc ni non cogo reis prima principia immedi&ta dictu cst prius. Immediatorum vero cognitio,vti a eade sit aut non eade, dubitare posset aliquis: S utrum scietia utriusq; aut uota,aut huius quide s cientia,illius vero alteru quid genui: I virum non inexistetes habitus innascantur, aut inexistentes latere.Si it que habemus ipsos,absurdum: cotingit. n.certiores habentes cognitiones demonstratione latere: si vero acci Pimus non habentes prius, quo νtique cognosceremus, es disceremus ex non praeexistente cognitioneλ impossitiite nanque, quemadmodum N in demonstratione dicebamus.Miam festiuia igitur,qm neque habere possibi- Iecst,neque ignorantibus, Sc nullum habentibus habitum intrasci.Nccesse igitur habere quidem aliqua potet ia,non talem aulcm habere, quae est hi honorabilior certitudinem. Apparet autem hoc utique Oibus i existens aialibus: habent.n.congenitam potentiam iudicatiua,quain vocant sensum: inexistente autem se se, in aliis quidem animalium sit permansio sensati, in aliis vero non fit,in quotcunque igitur non sit, aut omnino,aut circa quae no fit,non his cognitio extra ipsuiu sentire,in quibus vero in st sentientibus,habere unum quiddam in anima,cum multa talia fiant, iam differentia quaedam sit, ut hi, quidem fiat ratio ex talium permans'ne,liis vero non. Ex sensu quidem igitur fit m
moria,quemadmodum dicimus,ex memoria vero,quae plerunque eiusdem fit experientia, multae nanque memoriae numero experientia una est,experientia autent ex omni iiiiescente uniuersali in anima, aut uno pra
ter multa,quod utique in Oibu, unum sit illis idem, artis est principiu Sc. 1 cientiae: si circa generationem qui-dcm artis si vero circa cns scientiae. Neque itaque i
525쪽
sunt determinati habitus,neque ab aliis habitibus fuenotioribus, sed a sensu, ut in pugna versione facta uno stante,alter stetit, postea alter, quousque ad principia venit,anima vero est talis,ut possit pati hoc. Quod autem dictum quidem fuit pridem,non nilanifeste uero dioim suit, rursus dicamus. Cum enim steterit indifferentium Vnum , primum 'uidem in anima uniuersale, sentit etenim singulare, sensus vero ipsius uniuersalis est,ut hominis, sed non Calliae hominis. Rursus in his statur, quousque ad impartibilia steterint & uniuersa, lia,ut tale hoc animal,quousque aiat,& in hoe consili . planum itaq;Vnobis prima inductione cognoscere necessiarium, sensiis etenim sic uti facit. Qin vero habi- tuum,qui circa ' intelligentia,quibus vetificamus, alia qui semper veri sunt, alii vero suscipiunt falsum ut opinio & ' ratiocinatio,vera autem semper sunt, scientia& intellectiis,& nultu scientiae genus aliud certius,qua intellectus, principia vero demonstrationum notiora, scientia autem omnis cum ratione est,prineipioru quidem scientia utique non fuerit, qm vero nihil contI
git esse verius scientia, tua intellectus, intellectus ut que suerit principiorum , &ex his considerantibus, &quoniam demonstrationis principium non est demonstratio: quare neque scientiae est scientia: si igitur nuIlum aliud praeter scientiam genus habemus verum, i tellectus utique suerit scientiae principium di princia pium quidem principi; utique suerit , quae autem omnis consimiliter se habet ad omnem rem.
CONCLUSIONES. sensu sit memori ex multis memoriis se experia
mentum,ab experimento autem accipitur uniuer
sare,quod artis Oscientiae principium es.
Intellectus est habitus nimorum principiorum. Sentire es iniussingularis,sensus aut e uniuersalis.
Finiunt Posteriora Analytica Aristo. Aristo.
526쪽
'Peripateticorum principis Topicorum. Lib. I. Ioachimo Perionio Comoeriaceno Interprete.
Des ciebus ratiocinandi eius partibus, ac in-
frumentis. Quod nam eius propositum, & quae raciocinandi species. Caput primum 'm' 'mi 'm -' O e nobis loco propositum est,
uiam atque rationem inuenirς, qtia&de omni quaestione proposita,probabili argumentatione poterimus disserere, & nihil repugnans,si quid in disputationibus desedamus,actremus. Aeorimum Quidem,uuid sit rati posita sunt,efficitur necessario. Dentonstratio autem est, eum ex veris & perspicuis concluso est, aut certe ex eiusmodi,quae a quibusdam perspicuis & veris causam cognitionis sumuat. Dialectica vero ratiocina-a tioest.
527쪽
rio est, quae ex probabilibus concluditur . vera quidem sunt, & perspicua ea,quae non ab aliis, sed a seipsis fidem habent . neque entin initiorum ac principi , rum,quae scibiatiam gighunt,quaerendi ratio est, eaque, omnia per se ipsa perspicua esse debent. Probabilia autem sunt,quae probantur aut omnibus, aut plurimis, aut certe sapientibus,atque iis, vel omnibus, vel plurimis, vel ijs, quorum spectata cst & perspecta sapientia. Fallax antem & certandi studio comparata rati cinatio est, lumex ijs progreditur, quae probabilia via dentur, nec sunt , aut quae ex probabilibus, vel quae probabilia videntur existit. Non enim omne quod
probabile videtur, etiam probabile est, quandoquidenihil eorum quae habentur probabilia, extrinsecus &quasi specie prima, tale existit omnino, id quod init1js conclusionum fallaciam solet contingere. Celeria ter enim ac saepe ijs etiam qui parua cernere possunt, his in rcbus falsi natura se offert & ostendit. Prior igitur ratiocinationum earum,quas fall/ces & studio ceetandi comparatas esse diximus,etiam ratiocinatio v eetur . Altera fallax ratiocinatio non omnino ratiocinatio dicatur,quoniam concludere uidetur neque coi cludit . Sunt etiam, praeter eas ratiocinationes, quas
exposuimus, fallaces conclusones , quae ex proprijs initiis nonnullarum artium eniciuntur,& constant, quod fit in Geometria,alijsqis quae huic finitimae sunt. Nam inter genus hoc & superiora aliquid interest. ne que enim ex veris & primi ,neque ex probabilibus profreditur is, qui salsa descriptione utitur. Non enim in definitionem incurrit, quoniam nec sumit, quae probantur omnibus, nec que plurimis, nec que sapientibus , atque his nec ea que omnibus, nec que pluribus , nec que probatis, sed ex proprijs scientie sumptionibus non ueris,quod uult eiscit.Nam quia semicirculos describit non quemadmodum describendi sunt,aut lineas ducit non 'uomodo sunt ducende, eo salsam cori .elusionem esscit. Ac ratiocinationum quidem genera
huc sunt a nobis plane ac pingui quadam Minerua ex-a posita.
528쪽
losita. Nam & de ijs,que iam dixtilius,& de iis, de quius dein Vps dicturi sunἀus,luminatim quidem hec hactenus. Si quidem de iis non est huius instituti subtiliter de accurate dis utare, sed plane quantumque satis esse duximus, ad simplicem eorum cognitioncm,quam a nobis hec postulat disputatio.
CONCLUS IONES. Ratiocinatio est oratio, in qua quibUda positis aliud quidda quam quae postia sunt ea ijs ipsis,quapο- sita sunt,sicitur necessari Demonstratio eri cum ex veris ct peristicuis e clasio est,uel certe ex talibus, quae a quibusdampem spicuis o ueris causam notitia umunt. Dialemca ratiocinatio es,qua ex probabilibus coneluditur.
mera sunt perspicua,quae non ex alijs, sed astip- ses fidem habent. suodlibet primorum principiorum,s sibi si fides.
Ratiocinatio litis osa est, qκa ex his, quae uidentvr probabilia O non sunt,collecta est. Probabilia sunt, quae omnibηs aut pluribus uidentur,aut sapientibus: O bis, uel omnibus, uel pluribus, uel maxime notis praecipuis.
At quot nam sit utile Dialecticae disterendiq; dia seiplinae studium. Cap. a. SEquitur ut deinceps ad quqt,quasque res instituti
nostri ratio conducat disseramus. Tria autem sunt,quorum primum exercitatio est,alterum congressus: tertium philosophiae scientia. Atque ad exercitationem quidem niagnum cani adserre adin meatu
hinc perspici licet, quod si uia & ratioue iustructi v
529쪽
niemus ad disputandum,facilius de re proposita disserere.poterimus. Ad congressiis aute & colloquia,quod multorum enumeratis expositisque sententijs, non ex
alienis & longe petitis, sed proprijs, aptisq; locis se
monem depromemus,quem cum ipsis conferamus. Ita
s quid minus praeclare nobis uidebuntur dicere, id facile refellemus. Ad philosophiae autem ratione, quod facultate in utranque partem de re quaque disputandi instrudi facilius in quaque re quid uerum sit, quid lausum perseiciemus. Atque etiam ad prima initia omnium artium cognoscenda,in hac arte uis maxima est. Nam quoniam principij quae propria artis cuius sunt de qua agit adhibitis, de iis ipsis nihil dici potest, nee concludi sunt enim sua cuiusque artis prima & perspicua principia certe i)s,omnibus,quae in quaque probabilia suae, utamur necesse est, si quid de his exponere uelimus,quod Dialecticae proprium est uel maxime. Cum enim Lee ratio sit quaedam indagatrix,a d omnia omnium rerum,quae uia & ratione progrediuntur principia,uiam aherit. Sed huius rei tum demum perfecta in nobis erit ratio,cum id accidet nobis,quod ijs qui arte rethorica, medicina,caeterisque artibus suntpraeditii.cum ex ijs, quae in nostra erunt potestate, essiciemus quae uolumus. Neque enim uel orator omnibus modispersuadere solet, uel medicus curationem adhibere, sed si nihil praetermittat eorum, quae adhibere possit , tum denique & peritum cum,& artificem iudicamus .
CONCLUSI Dialectica est utilis ad tria: ad exercitationem, asObulationem, oe disciplinas philosophicas. dialectica ad ocinium methodorum principia uiam
onomve quod uidetvir probabile es probabile . EX
530쪽
2 7 Ex quot & quibusnam constet disceptatio Dia
lectica. Cap. 3.PR imum igitur ex quibus haec constet ratio videamus. Quod si exposuerimus , quot quibusque de
rebus omnis instituatur disputatio, ac ex quibus consciatur, & quemadmodum ea omnia nobis luppetent,sicile quod uolumus consequemur. Sunt autem numero paria,& ea,ex quibus sermoncs constant, & ea in quibus ratiocinationes uersantur: quippe sermones capropositionibus conficiantur,& ratiocinationes ducantur a quaestionibus. Omnis autem propositio,qmni'; quaestio aut genus declarat,aut proprium,aut accidens nam diserentia, quia generi, attribuitur, in eodem in quo genus,numero reponenda est. Q Qq; proprisi aliud est,quod rei natura explanat,aliud quod no explanat,
diuisum iit proprium re distributum in partes has duas. appellaturq; unum id quod rei uim & naturam declarat definitio. alterum communi nomine,quod habuit, vocetur proprium. EX quo perspicuum est,quatuor omnia fieri,ut divismus, vel proprium, uel dissilitionem uel genus et accidens. Neque uero dictum uelim lis omnia per se, aut propositionem eiscere, aut quaestionem,sed hoc dico,ex his omnibus & quaestiones constare,& propositiones. Differt autem ratione quada, propositio a quaestione:Nam si quaeratur hoc modo, An sit animal gradiens,bipes,definitio hominis,aut sit ne animal hominis senus λ propositio est. Sin hoc modo, Sit ne animaI gradiens bipes definitio hominis, nec ne 3 quaestio est quod idem in caeteris contingit. P ri igitur numero inter se respondent, & propositi nes & quaestiones, praesertim cum ex omni propotatione, si rationem dicendi mutes, quaestionem lac