장음표시 사용
561쪽
LIBER SECUN DV seessario,aut no inest,veluti in homine vel morbus fin- est,uci valetudo,si de altero magna nobis ad disputat dura suppetetichpia in utranque partem, te altero etia. suppetet. Q aod ad utranque partem trahi potest . si enim alterum accidere doceamus,alterum non accidere docebimus:& si alterum non conuenire demonstro mus,reliquum docebimus conuenire. Perspicuum est igitur, ad probandum & refellendum ualere hunc lo cum.Atque etiam argumcntum ducendum est a nota- . tione verbi, quae multo aptior sit, luam verbum quod sit usitatum veluti magnanimum non fortem, ut ponitur,sed eum,qui bene animo sit affectus:& cofidentem, eum qui bona expectat.itemque ingeniosum eum esse, Locus a poculus genius fuerit bonus. quemadmodum Xenocr no uuid P tes ingeniosum ait esse cum, cui animus bonus datus altero . . eum enim demum esse omnibus. Iam cum res aliae . . necessario eueniant, aliae Plerunque, aliae sorte temere:siquis eam quae necessario euenit,plerunque fieri ponat,aut eam,quae plerunque fit; necessario fieri, aut ea contrariam et,quae plerunque fit,his semper locum si
bi suppeditabit ad disserendum. Nam si id quod neces
se est heri,plerunque fieri ponat. profecto non in toto genere inesse dixerit,quod toti conuenit. Ita aberra uit,siue id,quod plerunque accidit, necessario fieri diaxerit, quoniam de toto genere dixit, quod toti non accidit. Quod idem sit,s id dixit, quod rei contrarium est,que plerunque eueniunt,eueniret necessario. Sem per enIm in paucioribus dicitur, quod rei, quae plerumque fit,contrarium est,ueluti si fere mali sint homines, boni rarius,certe uehementius eri auit si quis bunos dixerit esse necessario.Eodemque modo si id ,quod temere fit,necessario fieri,aut plerun9ue dixerit. Neq; enim. id quod temere & casu fit,necessario fieri potest,nequ rid quod pleriique.Fieri autem potest, etiam si quid
dixerit,iaeque e posuerit,utrum ne plerunque fiori,an ex necessitate amrmarit. fiat autem plerunque, tamen
disputet alter,quasi ille ex necessitate fieri asseuerit.uti si malos exhaeredes esse dixerit, neq; exposuerit se ita dispu
562쪽
disputare,quasi ex ii cessitate id ille concesserit. Illud etiam videndum est,an eandem rem sibi accidere quasi aliam posuerit, quod alterum eidem sit nomen impositum . Quemadmodum Prodicus diuisit uoluptate an gaudium,delectationem,& letitiam.Eius dern enim nominis voluptatis haec sunt omnia. Si quis ergo gaudere verbo laetandi accidere dicat, is idem sibi aceidisse confirmabit.
CONCLUSIONES. Iniuriam facere Deo non ines, cum iniuriam faceres sponte nocere. N illum genus praedicatur denominative de spetie-
Inuidus es qui tristatur de bonorum prosperitate, o indignans uero qui de malorum prosperitate tria
statur. Quaecunque generi contingunt, eadem generi aliquo pacto conuenire necesse est non autem
Scirepraesentia, O futura dicimur, meminisse u ro praeterita. Quaecunque fiunt, aut fiunt ut in pluribus, aut si quenter,aut in minori parte. Quaecunque casu ct temere fiunt,non in pluribus clytingunt, econtra. . Alij loci de eisdem quaestionibus terminandis. Cap. 3-Voniam autem sex modis inter se contraria iunguntiir, & quatuor solum modis iuncta re-ugnantiam etficiunt,sumenda sunt cotraria ,
563쪽
LI aER s Eev Nnvs vi commodum erit & ei qui confirmandi, & ei qui re-- componi inter se hinc perspici potest, quod aut utrunque contrarium utraque comparatur, idque bifariam, ut de amia vis bene mereri, & de hostibus male mereri: aut co G de amicas male mereri, & de hostibus bene:aut utrunque um,quod etiam duobus fit modis,ut de amicis bene merera, & de amicis male mereri: uel de inimicis bene mereri, & de inimicis male mereri .aut unum dupliciter,ut de amicis bene in .mm. c. be e mereri:uel de amicis male mereri,& de Inimicis male mereri. Aeduae quidem priarnae comparationes non sunt pugnantes,quoniam do
stibus merertiquippe cum sint expetenda, cundemque statum deceant,nee illud de amicis male mereri, huic
metra de nimicis . Sunt enim haec
pienda,eundem'; statum decent. Nec res quae fugiet iugienda'ad'ersatur , nisi unum ni- .im parum, quoniam quod nimium est, id an rebus fugiendis ducitur,itemq; parum. At relicitia
uatuor coni via sunt inter se . Viri&de,in V
contraraum est, de amicis male mereri 2 δ IR dςm a contrarins moribus proficiscuntur.at
. --coniun 'ionibus enim singulis quide petendum,&quiddam repelle lum, & illud honi status est, hoc mali. Ex quo perspicuum est eidem plura data esse contraria. Huic enim de amicis
Ia omnia Intuebitur,duo uad ebuntur contraria. Sunien
MV- i effam.hoc conuenit, allud nunquam conueniet:
564쪽
s e 'tet,necesse sit contraria conuenire: ut si idcas, in nobis cise dixerit. Nam & moueri eas,& stare concludettir , sub sensum cadere, ac ratione & intelligentia contineri.Nam & quiescere eas & immobiles esse, dc sub intelligentiam cadere placet iis, qui eas ponunt. Quae si in nobis sitae sint, prosecto no poterunt ese ina Motis nobis mobilcs cum praesertim si ipsi moueamur, necessa sit quaecunque ea omnia que in nobis sunt,una moueri atq; etiam seu i nobis existi cas percipi,si modo in nobis sint, ex hoc intelligi po stentia ni test,quod sentu oculorum formam uniuscuiusq; rei co ueri opo gnoscimus. Rursus, si positum est accidens id,cui quid tet per acciust contrarium, videndum est an uim habet ad recipie dens.
dum contrarium: quemadmodum etiam ad accidens. Eadem enim res uim habet ad recipenda contraria.veluti si odium nasci ex ira dixerit,prosecto odium in ea parte animi, in qua irarum existit ardor, insit necesse est. sh cnim sedes irae. Considerandum igitur,sit ne cotrarium in ea parte animi, in qua irarum existit ard qualis amicitia est.Nam si non insit, in eaq; parte animi, suae uoluptate alitur,insit amicitia,certe non'committatiar iram Odium. Eadem ratio est si eam partem animi, uae uoluptate alitur,ignorare dixerit. Sedcf.n.
erit scietiae,si quidem etiam ignorationis sit. quae Rars non uidetur sedes esic scientiae. Atq; ex hoc loco, que admodii docui ci qui reselledi partes obtinebit, depronae da erunt argumenta:cum aut qui confirmare uolet nitul adiuvabit hic locus,quatenus accidenseonuenit: quatenus vero potest conuenire,adiuvabit. Nam si noposse contrarium recipere doceamus, nec conuenire accidens, nec conuenire posse docebimus. Ac vero non si contrarium conuenire, aut uim habere ad recipiendum contrarium doceamus,idcirco etiam accidens couenire demonstrauerinitis,1 cd posse conuenire tantinii modo confirmatum erit. Quoniamque quatuor sunt contrariorum genera spectanda exunt repugnantia, ex Coargumento,quod uicissim retro comoueat, & reciprocatur,& ei qui probabit,& ei qui refellet. Per inductionem vero argumcntatio tractada erit hoc modo: Si ho
565쪽
mo est animal , quod non est animat,id non est homo. Itei' Fc in caetcris . hoc enim loco uicissim retro comm at argumentatio. Cum enim homincm seouatur Scommiretur animal, iamcn non si quid non sit homo,
id continuo sequiti ir non esse animal. sed cotra, si quid non sit animal,sequitur no esse hominem In omnibus ergo id pronuncianti im estivi si quod lionestum est, id iucundum sit,etiam si quid non sit incundum,id non sit honest i m. Quod si hoc non est con seques, ne illud quidem erit. Itemque si quod iucundum cst,id non sit he-nestum: certe quod honestum est, etiam iucundum sit necesse est. Perspicuum est igitur, reciprocari in aletibus & negantibus argumentationem, si retro tract thr.In his autem contrariis,quae aduersa appellantur ,
hoc uidendum cst, & ei qui probabit, & ei qui reprehendet,an ex contrario contrarium sit conssequens, an ex eiusdem argumentatio a consequentibus uisa sit, an vero cotra. Tractari autem argum etatio debet per inductionem corum,quo ad commodum uidebitur. In candem autem rem ualebit argumcntatio a consequetibus:vt quae sortitudinem & ignauiam committantur. Ill cium uirtus, hanc uitium sequitur : & sortitudinem sequitur id 'd expetendum est,ignauiam id quod fugiendum. In his ergo ualebit de ii ldcm a conseque-tibus ductum argumentum:quoniam id quod cxpetendum est,ei quod lugiendum contrarium est. Quod idest in caeteris. Contra autem, conssequentia sunt.vt fir in corporis affictionem sequitur bona ualetudo: infirmam vero affcctionem morbus non sequitur, sed cotra,morbum infirma constitutio . Ex quo perspicuum est,contra in his argumentationem a consequentibus ualere . Raro autem illud contra in contrariis incidit, ac fere in is silem reciprocatur argumcntatio. Quod si noc in eisdem contrarium ex contrario erit consequestieeuicissim retro comeabit: profecto in ijs de quibus agitur,nunquam alterum Ex altero erit conseques. Sinin aduersis s quatur,etiam in propositis alterum ait
xi consequet nccessario.Quod licui in prosperis perin ' duatq;
566쪽
de atque in aduersis c6siderandum est, nisi qudd in his
non uicissim retro commeat argumentum ex consequetibus , sed de ijsdem necessario. Quemadmodum aspeetiim sensus sequitur, sic caecitatem sensus priuatio. Opponuntur enim sensus & priuatio sensus ut priuat tia , quoniam eorum illud res est, hoc eius rei priuatio . Atque etiam de ijs quae cum aliquo conseruntur, eodem modo quo de priuantibus iudicandum est. In ijs cnim etiam valet a consequentibus ductum ex iis . dem argumentum, ut si triplum multiplex sit, etiam subtriplum submultiplex erit. Cosertur enim triplum cum subtriplo, & multiplum cum submultiplici. Ru sum,si scientia opinio est,etiam quod iob scientiam cadit,erit opinabile.Et si aspectus senis sit,id etia quod aspectabile est,sib sensium cadat nccesse est. Hic aula ooccurritur, non duci necesbriam in ijς, quo cum ali quo conseruntur argumentationem a consequentibus, x quemadmodum dixi. non enim id, quod schst in in u2 scientia contineatur,tamen sensus non usi scietia. Nec vere certe quident oecurritur. Multi enim negantea quae sensus mouentia sitiat, cadere sub scientiam. Nec minus contra hoc quod dixi valet.veluti id, quod sub sensum cadit, non posse scientia domprehendi,quoniam ne sensus quidem sit scientia. Rursum, a conii gatis & casibus ducendum est argumentum,sive confirmemus quid, sue resellamus. Coniugata autem sunt Locus a re haec, iusta,& iustus,cum iustitia,& sortis, cum sortitu- iugatis αdine. Itemque essicientia & conscruantia coniugata calibus. eorum sunt,quorum sunt & conseruatia & e scientia. vi efficientia valetudinem, valetudinis, & conserua tia firmam corporis constitutionem, firmae corporis constitutionis. Eodemque modo de caeteris iudicat dum est. Atque haec quidem coniugata appellari s lent. Casus autem sunt,ut iustae,sortiter, salubriter,& apte ad firmam corporis asscctionem, quaeq; eodem , modo dicuntur. Sunt etiam ea, quae ex casibus dicun tur in coniugatis,ut iuste cum iustitia, & sortiter cum sortitudine coniugata sunt. Coniugata aulcm Aicu Ll tuis .
567쪽
etur quae sunt ex verbis generis eiusdem, ut iustitia,tu- Gusta,iuste. Perspicuum est igitur, si quid probatusit eorum, quae eiusdem sunt generis & coniugation Isese in bonis, & laudabilibus, caetera probata cile omnia.Veluti si ἱustitia sit in rebus laude dignis, etiam iustis in ijs sit,& res iusta,& quod iuste sit,necessu est c cludeturq; quod iuste fit,etia laudabiliter fieri, ex e
dem casu,quoniam a laudabili re ortum est, quemadmodum illud iuste a iustitia. Non solum autem ex eo uod exposui,sed etiam ex contrario saepe cotrarium intelligitur,ut quod bonum sit, non necessario esse iucundum. Neque enim quod malum est, necessario molestum est,aut si hoc,etiam illud. Et si iustitia scientia fit,iniustitia ignoratio erit, & si quod iuste si, id sat scienter & perite d etiam quod iniuste, inscite & imperite fiat necesse est. Aut ii haec non placent, ne ilIa quidem,quemadmodum ex eo quod modo commemoratii,perspici potest,multo enim magis perspici potest quod iniuste rit,id perite,quam imperite fieri. Atque
ilic locus expositus est tum,cum de contrarijs, quae adversa dicuntur, disputaremus. Nihil enim nunc aliud uolumus,nisi contrarium ex contrario eis e conseques. Praeterea,ab ortu & interitu rerum, & ex causis cilicietibus & corrumpentibus magna copia sui nctit ad disputandum,sue cofirmare uelimus,sive refellere. Quarum enim rerum ortus & origo cst in bonis, eae etiam in bonis sunt, & si hae in bonis sint, origines etiam e tum erunt. Si vero origo si in malis, ear etiam in in iis numerabuntur. A rerum interitu contraducitur argumentum c consequentibus. Si enim interitus rerum . 2t in boni res ipsae erunt in malis. Et si interitus & euersio rerum sit in malis, res ipsae ducentur in bonis. Eadem est etiam ratio causariim cssicientium &cue lentium. Quorum enim effectorum cause sunt in bi nis effecta etiam in bonis erunt. Quarum autem rerum cause euertentes sunt in bonis, eae sunt numera dae in malis .
568쪽
mpostale es contraria eidem simul messe,
uni plura contingant contraria . Idem est siusceptibile contrariorum. Matis nobis qcunq; in nobis existis moueri oportet. Nori generationes bona sunt, ipsa bona sunt γ u Drusunt malaesunt mala. Quorum uero cy- rvtiones siunt bonae pssunt mala,quorumsunt mala,i Vint bona. De amicis bene mereri, de bovibus male non contra riantur,stediae a cis bene mereri O male iabi sicem aduersantur. Ira odium in eadem animi parte resident .
Ex similibi Mappositione, magis de minus, simpliciter S secundum quid loci. Cap. 6.PRoximus locus est a similian quo uidendum est ,
an res similes eodem modo,se habeati ut si scistis una sit multarum rerum, etiam opinio. Et si aspectum habere,fit uidere,etiam auditum habere, sit audire. Quod idem contingit in Oeteris omnibus, Sequae sunt, & quae uidentur. Valet autem utranq; partε hie loeus . Si enim in aliqua re pari ualeat, in caeteris etiam paribus ualeat necusse est, ct si in aliqua re simili non ualeat, nec in caeteris ualebit. Considerandum etiam est , an in una & in pluribus eodem modo res se habeat,quoniam interdum discrepat & dissimilis est. Vt si scire sit animo cernere & intelligere, multa seirest etia multa aio cernere,quod no cst uerum. Multa .n. scientia comprehendi possunt,multa inteli gi non ite. Qi s no hocinec illud,scire esse intelligere.bumunturatum ea maiore dc minore argumenta. Sitntq: ex ma
569쪽
iore & minore quatuor loci,unus si maior res ex maiore sit consequens,hoc modo. Si uoluptas bonum sit,inatur voluptas maius sit bonum. Si iniuriam sacere malum est, maiorem iniuriam facere maius malum erit. Atque in utranque partem hic lociis trahi potcst. Si enim rei subiectae progressionem & incrementum,accidentis sequatur progressius & incrementum,ut dixi,certe conclusum est: si minus sequatur, non concluditur ..Hic autem locus per inductionem tractandus est . Aia ter locus est,cum lina res duabus comparatur. si cuiv rismyius est conuenire, non conueniat,ne illi quia emcui minus, & si cui minus probabile est conuenire comticniat,ei etiam cui uerisimilius. Tertius est,cum duae
res cum una conseruntur. si quae magis conuenire videtur non conueniat,nec qNar minus,& si quae minus uidetur conuenire,conueniat,ea etiam, quae magis conuenire vidcbitur conueniet . Extremus locus cithiriusmodi,cum duae rcs duabus comparantur. Si qua Ulcri magis uidctur conuenire, non conueniat, ne reliqua quidem reliquae conueniet, di si ea quae minus conuenire
alteri videtur,conueniat,reliqua etiam rc liquae conueniet. Sequitur locus, cx ijs quae eodem modo conii nilint, aut videntur conuenire,atque is triplex,quem- ad modum exposui de tribus locis, quos ex maiore posterius elici dixi. Si enim una aliqua res duabus eodeinodo conueniat,aut conuenire uideatur, neque ratori convcniat,ne alteri quidem conitentet. Quod si uni , etia alteri. Alter locus tractatur hoc modo, si duae r eidem similiter conueniant,& altera non coueniat, ne altera quidem conueniet. 'lartius hoc modo. Si duae res duabus eodem modo conueniat nique altera non conueniat,reliqua ctiam reliquae coireniat necesse. est. Atque ex maiore & minore, ac simili, tot argumenta
duci elicique possunt. Alius locus sequitur ex adie ctionb,hoc modo,Si una res ad alteram adiecta, eam faciti bonani, t albam,cum prius bona & alba no esset, quae ladiecta est,bona crit & alba,quale etiam . totum reddi
dit. Praeterea,si ad aliquid quod inest quippiam a d
570쪽
tur, uod illud magis tale essiciat, quale inerat,id tale erit. Eadem est ratio caeterorum.Quanquam hic locus no ualci in omnibus,sed in ijs tantummodo, in quibus praestantia magnitudinis nascitur . Atque idem non uicissim retro commeat in refellendo. Non enim I id quod additur,non secit, id cui adiectum est bonum,propterea id non bonum cise necessu cin. Quod enim bonum cit,si ad id quod malum sit addatur, totum non es scit bonum neccilario, nec rem nigram candor albam faci nec dulcedo rem amaram dulce necetiario si addatur e scit. Iam vero si quid maius aut minus dicitur, omnino enim conuenit. Nam quod bonum non est,nec album,id nec maius bonum neque minus dicitur, neq; albius neq; minus album, quippe cum id quod malum est,nulla re maius bonum sit,aut minus bonism.c d maius malum Laut minus dicitur. Nec vero hic locus in refellendum vicissim retro commeat . Multa enim eorum quae illud magis respuunt, omnino dicuntur. HO-mo enim etsi magas aut minus, quam alius homo,non dicitur non tamen propterea homo esse delinit. ΕΟ-demq; modo uidedum cst, quid quadam ex parte quid aliquando,& alicubi esse dicatur. Si quid enim quada 'ex parte possit csse,aut aliquando, aut aliquo in loco , id ceste omnino esse potest. Quod enim omnino fieri non potest,id nec aliqua ex parte,nec interdum, nec alicubi fieri potest. Quanquam huic loco occurritur , quod quadam ex parte homines natura boni sunt,ut liberales,ut temperati,cum interiri, boni non sint omni- no natura.siquidem nemo prudenς natura dicitur. It que fieri potest interdum.ut aliquid eorum quae interiin re possunt,non intereat & occidat, cum fieri non ponit omnino,quin occidat. Eodemque modo alicubi hanc: uel illam uictus rationem seruare,ut in locis pendet ρσ tibus & insalii bribus prodest,omnino non prodest. Atiis: quo etiam in loco fieri potest ut unus modo accidas, &- temen virus modo esse non possit omnino. Itaque alicubi etiam immolare patrem laudi duci si est, ut apud. : Q Tribalos,omnino autcm,non datur laudi & gloriae.Ni