장음표시 사용
581쪽
suod quippiam bonum reddit, O quod magis eligi- θὰ bilius est,quam quod non escit, lici quod minus.. ci ipsis opibus sunt anteponendi. Hi Sanitas pulchritudini anteponenda. du omne fugiendum es,quod rebus expetendis impe . Qiumentum asperi. i, et
De eligendis seriendisque documenta ac com- ad munes loci. Cap. 4. ἰα
vin ijdem quidem loci ualent etiam ad sacie C dani fidem,quid sit expetendum, quidque fugiendum. Detrahenda enim modo alterius reti excellcntia & praestantia est. Si enim quae in maiore honoro sunt de pretio,vadem magis cΥpetenda sunt,cce ' ete quae iii honore sunt: S ducuntur gloriae, eadem sunt expetenda, & si quae utiliora sunt,ca magis expeteda , dii utilia etiam expetuntur. Quod idem fit in ceteris, luce et comparantur. Sunt autem quaedam, ex quorum inter se comparatione. statim utrunque expetedum esse aut 4:Iterum intelligimu5.ueluti cum Vnum naturale bonii, salterum non innatum S insitum dicimus . herspicuum st enim id quod insitum S innatum sit, esse cxpeten- :dum.Sumendi sunt autzm a maiore & minore loci, uiquam latissime pateant, si enim ad plura cnnclud nda larualebunt. Possimi etiam quidam ex ijs locis, quos ex- posuimus,generaliores erici , si parua nomina fiat mu- utatio,ucluti quod natura tale ucl tale est, eo cst magis tale,quod non est tale uel tale natura.Ex duobus si unu lessest,alterum non cisicit tale,uci tale, id quod ipsunt habet,aut in quo inest,magis tale est,quod interdum se cit, quam quod non facit. Sin utrunque uim cssiciendi habeat,id quod plus ciacit, & magis tale uel tale est
Et, si e duobus hoc plus illud minus quam unu aliquid
582쪽
i efficiat eiusmodi. Si e duobus unula magis tale vel tale sit, quam quod tale est , alterum magis quam quod non est eiusmodi, prosecto primum in eo genere uincat necesse est. Ex coniunctione ident eiscitur. Si quid ad eandem rem addatur, totumque magis tale vel tale essiciat Et si quid ad re addatur,quae minus sit eiusmodi totam magis talem reddet. Itemque detractione. Nam si quid detrahatur ab aliquo,ex eoque quod reliquu est minui tale vel tale existat, id in eo genere prae- t. Quae mixta coniunctaque sunt minus cum contra
rijs. ca magis talia vel talia, veluti id albius est quod
minus admixtum habet nigrorem. Superioribus accedi hie locus. QiiDd sibi magis rei de qua agitur, ueram adisciscit definitionem, velut si candoris naee sit definitio.Color aspectum oculorum diuidens,is albior color erit,quo magis dispertit aspectu. Quod si quaestio non generalis, sed quae subiecta sit genera,tanquam pars ponatur,primum loci qui exspositi sunt ad confirmadum vel reprehendendum omnes valent plurimum, Si quiadem enim Omnino & totum confirmemus aut restit
mus, etiam partem ostendimus,propterea quot si quid in toto senere reperiatur,etiam in parte, & si in nulla parte, in aliqua aBtelligi non potest. Aptissimi utem sint loci,latissimeque patent ij, 'ui ex contrarijs coniugatisque sumuntur. Aeque enim probabile est eis ri, si omnes voluptas sit in bonis,etiam dolore omnem in malis esse, ac si qua voluptas sit bonum, aliquem etiam dolorem csse in malis. Et si quis sensus non sit vis&facultas, sequitur ut sensus priuatio non sitimbecillitas.Et si quod opinabile est, scientiae subiectumst,fit ut quaedam opinio si scientia. Rursum, si qua res iniusta sit in bonis. aliqua etiam res iusta sit in malis necesse est, α si quid eora quae iniuste fiunt, malum cst. aliquid etiam eorum quae iuste fiunt , erit bonum, si quid eorum quae iucunda sunt, in rebus sugiendis, haliqua etiam voluptas fugienda. Eodemque modo,
si quid eorum quae iucunda sunt,utile st, aliqua etiam voluptas erit in bonis. Quod idem in io, quae vim inte-Mm rimendi
583쪽
rimendi habent, in ortu & interitu contingit si quid
enim quod vim habeat interimedae voluptatis & scientiae,in bonis est,sit etiam necesse est aliqua voluptas et scientia in malis. Itemque si aliquis interitus scientiae sit in bonis,aut ortus in malis, erit in malis aliqua scietia,ut si ignoratio flagitiorum alicuius in bonis, aut recordatio in malis numeretur,certe & cognitio flagitiorum alicuius in malis ducitur. Quod idem in caeteris contingit,propterca quot eadem ratio verisimilitudi, nis valet in Omnibus. Idem ex maiore,minore,& pari essicitur, hoc modo. Si quid eorum,quae ex alio genere sunt magis tale vel tale sit,illorum autem nihil sit, e sicitur ut id quod expositum est, non sit eiusmodi: ut si Qua scientia bonum sit potius quam voluptas, nec villa sit in bonis scientia, ne voluptas quidem in ijs numerabitur. Similiter ex pari & minore licebit confirmaredi refellere,nisi quod ex pari utrunque essicietur,ex minore constituere solum, non etiam dcstruere. Si enim Pari ratione vis aliqua in bonis sit & scientia, si autem vis aliqua in bonis,etiam scientia erit: si nulla vis & facultas, ne ulla quidem scientia. Si autem minore ratione vis aliqua bonum sit,quam scientia,sitque vis aliqua bonum, etiam scientia: sin nulla vis in bonis ducatur, non necesse est nullam etiam scientiam duci in bonis. Ex quo perspicuum est, locum ex minore solum Vim habere ad probandum. Non solum autem ex alio genere copia & ratio refellendi suppetit,sed ex eodem etiam genere, si quis sumat quod sit tale vel tale ni xime : ut si qua ponatur esse in bonis scientia, probatumque sit non esse in bonis prudentiam, nulla alia numerabitur: quippe cum ne ea quidem, quae maxime videatur.Ex iunctione idem efficitur,si enuncietur, Paritatione si cui conueniat etiam omnibus conuenire ut non conuenire: ut si hominis animus sit immortalis , etiam caeterorum. Quod si non hic, ne caeterorum quidem esse. Si igitur ponatur alicubi conuenire,non conuenire alicui docere debemus. Sic enim consequenserit ex fictione nulli conuenire. Quod si cui non conuenire
584쪽
nire ponatur,probandum est alicui conuenire:sie enim illud consequens erit,conuenire omnibus. Illud autem
perspicuum cst,epm qui aliquid ponat & fingat, ad seneralem & sperialem reuocare quaestione, cum enim Vult qui partem concedat,totum etiam c5cedere,quandoquident si uni, pari ratione aequum putat conuenire omnibus. Ac infinitae quide quaestiones uno modo merti refelliq; positat, ut si voluptate bonum esse dixerit, aut non elle bonum,neque aliud quicquam exposuerit. Nam si voluptatem aliquam in bonis este dixerit, nutilam esse omnino probandum est,si rem propositam velit euertere. Item si voluptatem aliquam non bonam esse enunciarit, omnino demonstrandum est omnem esse, aliter enim non potest reprehendi. Nam, si voluptatem aliquam non esse bonum, aut esse doceamus, nondum proposta res reprehensa est. Ex quo perspicuum est, rem infirmari uno modo posse, confirmari duobus. Sive enim omnino doceamus omnem in bonis voluptatem duci, siue aliquam, res consecta erit. Itemque si opus sit ostendere, aliquam voluptatemno esse in bonis, si nullam esse doceamus,aut aliquam non esse: utrum effecerimus & omnino 3c cx parte,aliquam in bonis non esse voluptatem. Definita autem quaestione,duo ad refelledum loci suppetent, ut si quis ponat in bonis voluptatem aliquam esse, aliquam non esie, sue omnis in bonis eu e doceatur, siue nulla esse, res Proposita infirmata erit. Quod si unam tantumni do in bonis voluptatem posuerit, tribus modis id p terit refelli. Si enim omnem esse, vel nullam, vel pti res docuerimus,rem propositam euerterimus. Si veroraestio definita, expositaque sit pluribus, Veluti pruentiam solam ex uirtutibus esse scientia, ad id reprehendendum quatuor modis instructi erimus. Nam si doceamus, omnem uirtutcm scientiam esse, aut nullam,aut etiam aliam .vcluti iustitia, aut ipsam prudentiam non contineri scietia, euersum erit id de quo agitur. In quo utile erit, quid cuique rerum singularum , quas exposui,accidat aut non accidat videre, quemad-M in x modum
585쪽
TERTIus modum de generalibus quaestionibus tradidi. Genera etiam videnda sunt diligeter, eaque in partes, ut dixi. Vsque ad indiuidua distribuenda.Siue enim in toto genere perspiciatur inest e,siue in nulla parte,cum nautice adseruntur, petendum est, ut omnino totumque concedat. aut certe occurrat,in qua non ita reperiatiir. Postremo, quibus in rebus aut specie aut numero constitui potest accidens,num quid conueniat uidendi)m est: Vt tempus non moueri, aut non esse motum, si probare Velimus, quot sint genera motus docedum est. Si enim
nullum eorum conueniat tempori, tempus certe nec mouetur, nec motus est. Itemque animum non esse nu
merum licebit docere, diuisione adhibita, omnem nu-mcrum aut parem esine, aut imparem. Nam si animus neque par, necue impar sit, profecto esse numerui nullo modo potest. Ac ex his quidem locis argumenta ducenda sunt& depromenda ad confirmandum, vel re .sellcndum λcciden .
C ON CLUSIO MES. Tale additum tali reddit ipsum magis tale. Omnii numerus es par, vel impar .
586쪽
De Ommibus generis locis ' de nonnullis ipsius disserentiae.
Nonnulli ipsius generis loci. Caput primum. EI vcsps' quae ad genus
S proprium pertinent, VIdea mus. In ijs autem elementa definiendi tradentur, quae quidem raro in disputationem incidat. Si igitur ponatur genus ali rum, quae lunt, primum viden dum est, an de aliquo eorum ,ε- i quae illi proxima tulit & vicina,minime dicatur,ut fit in accidentibus,ut si voluptatis genus bonum statuatur, an aliqua voluptas non lit bona, videndum erit. Nam si ita fiat, certe voluptatis bonum non est genus, quipve cum genus in speciebus omnibus, qua sub ipsum siubiectae sunt, 1ntelligatur Deinde considerandum est, an in quaestione qua quid si res exquiritus, minime dicatur, sed ut accidens. ivtiLuuod album est de niue,aiit de animo id,quod pulsu suo& interiore agitatur, Neque enim inem nix et quod album aliquid , itaque non est id quod album citnitiis genus, nec animi id quod a se mouetur: accidit enim e1,ut moueatur,quemadmodum saepe animali,'eatibulet. praeterea, quod a se molietur, non aliquia
587쪽
Itemque id quod album est, non naturam niuis signia scat, sed qualitatem. Ita neutrum eorum in natura quaestione dicitur. Maxime vero, an definitio accidentium in id genus, quod datum cst conlidniat, spectaret debemus. Nam, ut in eo exemplo, quod modo protuli, permaneam, fieri potest, ut aliquid seipsum S m lieat & non moueat, itemque ut album sit aliquid, &non album. cx quo Cificitur, neutrum eorum genus esi
se, sed accidens: quandoquidem accid ns diximus csse id, quod & conuenire alicui potcst, & non conuenire. Iam illud etiam videndum cst, an non in eadem diuisione senus & species numerata fiat, unumque corum ad silbstantiam,alterum ad qualitatem: aut illud ad ea, quae cum aliquo conseruntur, hoc ad qualit tem pertineat veluti nix&cygnus ad substantiam, id auicna quod album est, non ad substantiam, sed ad qualitatem pertinet, ita id quod album est, nec niuis genus est, nec cygni. Rursus, quoniam scientia in ijs est,
Guae cum aliquo conferuntur, bonum autem&hon
stum in qualitate, fit ut honestum aut bonum non sit genus scientiar,praesertim cum eorum,quae cum aliquo conseruntur genera, etiam ipsa in eodem genere essedcbeant. Id quod in duplo cernere licet. Nam cuni
multiplum dupli sit genus, ipsum etiam in ijs est, quae
cum aliquo conseruntur. atque ut summatim dicam,
eidem diuisioni, cui species, genus subiici debet. Sive enim specics substantia sit, etiam genus: siue qualita, sit species, etiam genus qualitas sit neccsie est.Vt si candor ad qualitate m reseratur, color etiam rescr-tia r. Qiiod ctiam fit in caeteris. Praeterea, videndum est, an necessi est, aut possitne genus eo participaret quod in genere positum est definitio aulcm particia pandi est, cius quod participatur recipere definiti nem. Ex quo perspicuum est, species generum partiei- pes csse, genera specierum non esse, quandoquidem gencris cum specie communicatur definitio, speciei cum genere non item. Illud ergo uidendum est, genus
ne id de quo agitur, particeps sit , an possit esse speciei
588쪽
particeps. ut, si quis eius quod est, aut unius illud aliquid genus tradat. Ita enim fiet, ut particeps si specierum genus. quoniam in rebus omnibus, quae sunt id quod est & virum intelligitiatur, ergo etiam eorum dChnitio.Illud etiam, an species data & proposita in aliqua re vere dicamr, genus non dicatur . veluti, si id
quod est, aut quod sciri potest opinabilis ponatur g nus, de his enim rebus quae miliae sunt,opinabile dicitur,qHOniam multa eorum quae nulla sunt, in opinione considunt. Id autem quod est, aut quod scientia comprehenditur, de ijs quae nulla sunt, ut perspicuum est, non dicuntur. Ex quo fit, ut neque id quod est, neque id quod scientia comprehenditur, sit genus opinabilis, praesertim cum quibus specics dicitur, genus quoque dici debeat. Praeterea,illud etiam considerandum est,
an nullius speciei id quod positum est genus particeps cile possit: fieri enim non potest, ut generis sit particeps , id quod nullius specierum est, nis sorte aliquid
eorum,que in diuisione prima specierum collocantur, quae omnia genere tantummodo participant. Quod
si motus ponatur voluptatis genus esse, an neque interitus, neque commutatio,iae que VlluS motus aliuS eorum qui propositi sunt voluptas sit,videndum est. Pe spicuum est enim nullius formae recipere posse communionem , ita ne generis 'uidum. quandoquidem id necesse est, quod generi, est particeps, alicuius etiam particeps esse sormarum. Ita fit ut motionis species voluptas esse non possit, neque indiuiduorum, neque corum quae subiecta simi sub specie motionis, quas doquidem g neris specieique cum indiuiduis definitio communicatur, ut certus homo, & hominis particeps cst, & animal is . Praeterea illud etiam videndum
est,an id quod positum est gunus csic in pluribus quam genus inteli igatur, ut opinabile in pluribus, quam id quod est, dicitur. Etenim id quod est, & quod non est. in opinione consilit. Ita opinabile eius quod est, species csse nullo modo potest. Semper enim ad plura genus quam species pertinet. Itemqtie illud, an genus ini bim totidem
589쪽
De ipso genere varij loci. Cap. II. Llud etiam,an sit aliud aliquod genus eius speciei,
quae data est, qudd nec genus propositum contineat , neque sub illo subiectum fit. ut fi quis iusti-xie genus esse scientiam ponat, quoniam enim genus est etiam virtus neutrumque genus alterum continet, seientia genus esse iustitiae nullo modo potest. Cum enim species una duobus generibus subiecta est, tum alterum altero continetur. Quanquam de nonnullis Iaestio est: nonnullis enim & virtus & scientia pr
entia videtur esse,nec alterum genus altero contine-xi,no tamen omnium consensu prudentia scientia est.
Quod si quis id quod dixi verum esse concedet,at cerinte alterum alterius genus esse, aut sub eodem genere utrunq; subijci quod eidem genus sit necesse est, quod α in virtute & in scientia contingit. utrunque enim eidem generi subiectum est, quippe cum eorum utrunque habitus sit & affectio. Illud igitur videndum est, an neutrum generi proposito conueniat, quoniam si
nec alterum altero continetur, nec utrunque eodem ,
eerte id quod propositum est, esse genus nullo pacto potest. Spectandum etiam genus in propositi generis. Itaque semper id genus quod supra est: omnia ne illa de specie dicantur, & in quaestione naturet intelli- tantur. De specie enim in questione naturae genera quae supra sunt,dici debent omnia. Quod sicubi nete no constet ratio, prosecto id, quod propositum est, non est genus. Iam illud etiam considerandum est, an spe
cici cnm genere, aut cum aliquo genere eorum , quae
supra sunt, communicetur definitio. Quod enim g nus supra est,nullius eorum,quae infra sunt definitione participat. Ac ei quidem,qui partes infirmandi obtunet, ita ut dixi,hic tractandus locus est. Ei aurem qui probabit rem, si speciei genus propositum conuenire constiterit: in dubium autem veniat, an ut genus conveniat,satis erit aliquod corum generum, quae supra
590쪽
sunt,dici de specie in quaestione, qua quid qnicque fieexquiritur,docere.Etenim,si unum aliquod in illa quesione dicatu r, certe omnia,& que hoc priora antiquioraq; sunt, & quae posteriora, siquidem specie dicantur in naturae quaestione dicentur . ex quo eiscitur id geritis,quod datum sit in cadem quaestione diei. Quod si unum in naturae quaestione dicatur, caetera etiam oram. nia,si quidem dicantur, in eadem dictum in quaestione,inductione concludendum est. Sin omnino genus I ropositum conuenire in controuersia versetur, nonatis est docere, unum aliquod genus corum, quae supra sunt, in naturae quaestione dici de specie.velut siqvingressui genus dederit delationem, non satis est ingressiim csse motionem docere, ad probandum ingrcα sum esse delationem, quandoquidem alia sunt etiam motionum genera, sed ante docendum est, ingressuiri nullius eorum, quae in eadem diuisione, qua delatio llocantur,nisi delationis retinere definitione. Qu'denim particeps est definitionis generis , id alicuius etiam specierum, 'uae prima partitione continentur, definitione participet necesse est. Quod si ingressis nec accretionis,nec imminutionis, neque aliarum motionum sibi definitionem vendicet, profecto delationis vellicet necesse est,ita ingressus dilatio genus erit. Praeterea,in quibus species posita ut genus dicitur, cofiderandum est,an etiam genus,quod datum est,in questione naturae de ijs, de quibus etiam forma dicatur , itemque an quae supra genus sunt omnia. Nam si quo loco noc non conueniat,certe id,quod datum est, seneris nomen obtinebit. Etenim si genus esset, omnia re quae supra sunt, i, ipsum illud in naturae quaestione diacerentur,quemadmodum etiam species in ea quaestione dicitur. Comodum ei qui rosellendi partes obtinc-bit,non dici genus in quaestione, tua quid sit quaeretur, de lj-mnibus,de quibus etiam forma dicatur: at ei, qconfirmabit in ea dici quaestione.Ita enim efficietur, genus,& speciem de eodem in questione naturae dici , αλ quo consequens erit, idem duobus generibus e stasubie