장음표시 사용
571쪽
s Arte hoc non aliquo in loco fieri declarat, sed apud aliquos,quonia nihil refert ubi sint.ubique enim apud Tribalo, id gloriae ducitur. Rursum, medicamentoruusus interdum , veluti cum sis in morbo adiuuat nec adiuuat omnino. Nisi sorte ne hoc quidem a liquando fieri signthcat, sed curationem es, qui sic assectus est , adhiberi. Neque enim refert, quocunque id temporo fiat, dummodo ita sit affectus.Id autem demum omni no & absolute laudi datur. quod si nihil addas, gloriae ducitur, α gloriatione dignum praedices. ut patrem immolare, non dicas honestum esse, sed apud nonnululas honestum esse. oon igitur omnino honestum est. At Deos colere,pulchrum dices, etiam si nihil adiu pas.est enim pulchrum omnino. Quare quod sile adiactione uidetur esse eulchi um,aut turpe, aut aliquid a liud eiusdem generis,lata esse id dicetur omnino.
Homines bonisunt ut in paucioribus,s ia ηοη natu rabonisunt. Immolare patrem apud Tribalos laude dignum es, non autem simpliciter. Si de quo magis uidetur inesse O non inest, e , de quo minus roe fideqno minus ridetur inesse inest, O da quo magis. Simpliciter dicitur quod nulla addita dicitur. '
572쪽
De comparationum locis,qui accidentibus attria Muturiae uariis ; locis accidentis a latis., De locis meliorum ac eligibiliorum quaestionum dialecticaxum. Caput primum. ELI. vs est comparationis locus.in quo uidendum est, duobuo Propositis,utrum sit optabi Iius,aut melius. Ac primum eKponcndum illud est, nobis hoc loco non esse propositum de hs diuerere, quae ualde dissimilia sint, quorumcn masnae sat di rentie & distinctiones.neque enim est quisquam cui in dubium ueniat, si ne beatitudo, quam diuitiae magis expetenda,sed de ijs, quae cognata sunt & uicina,& ijs duobus,quibas propostis dubitamus: virum elatione habeat an submitsioneno, propterea quod qκid altera alteri praestet,minime uiueamus. Ex quo perspicuum erit,exposita harum rerum praestatia una aut pluribus, animum assenstrum & app2obaturum id es e magis expetendum, quod excellet.Ac diuturniora quidcm a reponenda sunt breuioribus,& quae prudentes ante. ponant, aut uiri boni ut leges rectae,aut quae antepo- 4
573쪽
aj,qui in Vnoquoque genere scientes sunt, aut quae plures,aut etiam Omnes,Vt in medicina & fabrica . que p ures, medici anteponant, aut omnes, aut 'siae omniano plures, vel omnes, Vel omnia quale est Eunamitin bonum expetunt enim summum bonum Omnia.Id autem quod comine morabitur ad id, cui usui esse possit,
est omne reuocandum. Sunt lue.omnino anteponenda
ea,quae a meliore arte proficiscuntur, ve quoniam philosophia melior est ars, quam archi ectinet , omnino ca,quae a philosophia ciliciantur, is quae ab arshitectura, anteponantur. Que aurem a cniuique arte essiciuntur, ea quisque alienis ant ponit. Deinde anteponenda sunt ue vi sua in genere si ni, iis quq non sunt, ut iustitia ibi, ucto. fustitia enim in genere est bonorum, vir iusius non est, ct illa vi sua bonum est, hic non item.Nihil enim id quod genus dicitur, quod non
sit in genere, ut homo albus non coloris nomen obti- itet. Q od idem in ceteris contingit. Antepotiuntur etiam,que propter expetiitur,ijs,que propter aliud, ut valetudo cxerci attoni,quoniam illa propter s e expetenda, nec propter aliud. Et que propter se expetuntur, iis que sorte temere & casu. ut amicorum iustitia.
hostium iustitie, quod illa per se cxpetenda est, hoceasu & sortuito, ut ne nobis noceant. Hic auteni locus
eadem fere uim habet,quam superior,ab eoq; nisi in do non diiseri . Nam amicos per se iustos esse opta mus etiam si nihil inde ad nos redeat, di apud Indos habutent,at hostes sic propter aliud iustos esse optamus, ut nihil nobis obsint.Ex quibus per se bona propagantur ijs c* quibus casu & temere,ut uirtus fortunae. Illa .n. per se ciliciens est ca bonorsi,haec fortuito. & si quid aliud tale est. Eode modo de contrarijs iudicandum est. .n. quae per se causae sunt malorum,postponuntur ijs, quae casu & sortuito,ut uitium sugienssu est potius qua fortuna.illud enim per se malum est,haec calis. Et quae omnino bon3 sunt, ijs anteponuntur quae alicui bonai unt,ut ualere quam secari magis optandum est, qui illud omnino bonum est, hoc alicui qui sectione egeat.
574쪽
E i nnta ac insta bona assumptis & aduentilijs, ut tu GAA viro iusto, quoniam illa insta est & innata, illud
aduentilium. Et quae in re meliore insunt,& quae itistiorem habentvenerationem ijs,quae in deteriore,ut bona Dei hominum bonis, & animi corporis bonis sunt anteponenda. Et o pr propria sunt melioris rei, ijs quae de terioris,ut diuina, bumanis. Cum enim bonis quae illis inter se sunt communia,non differant inter se, proprijs alter alteri praestat.Et quae in melioribus aut antiquioribus aut in iis quae in maiore sunt pretio & honore,casunt anteponenda ijs quae in dcterioribus, ut valetudo viribus corporis,& pulchritudini corporis.valetudinis enim sedes est in humore, siccitate, calore, & frigore, ijsque quanibus ex quibus primum animal cqnstat & cohaeret,haecvero in iunioribus.nam & vis corpori, in neruis atque ossibus sita est, & pulchritudo corporis est a pia quaedam compositio membrorum. Fines ijs quae ad finem pertinent atque conducunt. Ex duobus,quod ad finem propius accedit. Quae ad vitae finem pertinent, ijs quae ad alium aliquem. ut quae ad vitam beatam per tinent, ij, quae ad prudentiam.quod enim ad beatitue ianem pertinci,ante ponendum est. Quae fieri posuist,ijs quae non possunt. E duobus efficientibus, cuius siris 'telior. id etiam praestantius. Ex e scientibus , & finibus proportione concludendum cst hoc modo. Cum pluribus partibus finis fini praestet quam fili, illae suae causae efficienti. ut si beatitudo valctudinem pluribus parti bus superet quam valetudo salubria efficitur, ut essicietia beatae vite vincant valetudinem. Quanto entiri bea titudo valetudinem praestat,tanto salubria praestant effiesentia beatitudinis, At iii minore interuallo fatu-bria valetudo anteibat,pluribus igitur partibus salubribus praestant beatitudinis cilicientia, luam valetudo salubribus. Ex quo perspicuum esticiscientia beatae vitae sanitati,quia ei praestent, esse anteponenda. Praestantiore per se,quae in maiore sunt honore & yretio, & laudabiliora anteponenda sunt,ut amicitia diuitijs,iusticia valetudini dc vitibus corporis. Illa enim numerat
575쪽
tur propter se in ijs bonis quae fiunt honorabilia & lai dabilia,haec non propter se,sed propter aliud. nemo enim opes propter se amat, sed propter aliud . Amicitiam autem propter se colimus,etiam si nihil inde sinctus speremus nos esse percepturos.
C O N Ci v S I o N E S. Amicitia diuitiis a reponenda est. Cuius finis est melior ipsum quoque est melius . .
Tulchritudo O decor est quaedam membrorum comporis commensuratio.
Finis potior oe melior es bis,quae sunt ad finem . Magis es expetenda, ct eligenda beatitudo , quam
prudentia. Nullus propter se honorat diuitiastae ropter liud, amicitiam uero proptersciomnia bonum appetunt.
Quod per se eligibile magis es eluddum quain quod
propter aliud. Robur existit in neruis O ossibus. Vitium potius quam fortuna fugiendum est. In unoquoque genere id expetibilius es quod magis bonum es,o malo impermixtius.
Alii eiusdem quaestionis loci. Cap. 2. JAm si duo quaedam sint ualde inter se similia, nec
quid alterum alteri praestet & ex Ilat, perspicere possimus, id ex consequentibus intelligi licet, hoe modo. Quo enim maiora bona propagatitur, id ante ponendum alteri est,quod si mala cosequatitur, quo manora mala propagantur, id est eligendum. Nam si sit utrunque elisendum, nihil prohibet aliquid molesti ex consequi.
576쪽
aro, consequi. Ex consequentibus autem duo argumenta sit mutatur, quoniam & aliquid antecedit rei, praecurrit,
α aliquia rem sequitur.veluti discenti antecedit ignoratio,& consequi ar scientia.Fere aute melius est quoduem sequitur. Argumentum vero a con&quentibus si mendum est,ut commodum fuerit. Plura bona paucioribus anteponenda sunt, aut omnino aut sunt, in alijs quae plura continentur. cum alia quae pauciora. Huic autem loco occurritur,si vuum alterius gratia petatur. Neque enim uni utrunque anteponitur.veluti valere revalitudo non pluris iunt quam valetudo, quandoquidEvalere optamus valetudinis gratia. Nihil etiam prohibet ea,quae non sint in bonis bonis anteponi, ut beatitudinem coniunctam cum aliqua re, quae non numeratur
in bonis iustitiae ac sortituatnis. Et eadem coniuncta cum voluptate,magis expetenda sunt, quam sine voluptate,& eadem ipia cum indolentia copulata,quam cadolore. In quo etiam quicque tempore maiorem vim habet,id in eo magis optandum est, ut in senectute sine ulla molestia di cura uiuere,quam in adolescentia.plus enim potest in senectute. Eademni ratione in senectute magis expetenda prudentia est. Itaque nemo adesescentes imperatore, deligit: quod prudentes eos no es.se existimet.contraque sit insirtitudine, ius in tuu tute necessarium munus & officium cst. Eadem est etiatemperantiae ratio,adolescentes enim magis quam senes cupiditatibus serviunt. Quae per omne tempus aetatis plus possunt, ijs que maxima parte, utiliora sunt . ut iustitia temperatia de sortitudine,quia illis semper, haec interdum. Quaeque seipsis contenta sunt eliora
quam quae egent alijs, quod in iustitia & sortitudine eernere licet. Nam si iust i omne. essent, nihil loci es.set sortitudini,at si sortes essent, iustitiam requireret. Comparatio etiam ex interitu,abiectione,origine,a ceptione,contrarijs'ue sumi potcst, hoc modo. Qui rum bonorum interitus magis declinandi sunt, ea me
577쪽
trarium,magis fugienda cst,id Giam optabiliuς . Contra sit in ortu & acceptione. Quarum enim rerum o - αgines & assumptiones optabiliores sunt, eae alijs antc- ponuntur. Alius locus. Quod ad bonum propius acce- π
dit,id & optabilius & melius est,qiiodque ad bonu sininlitudine propius accedit, id melius , ut iustitia viro ii sto. Quae meliori similiora sunt,ea meliora, quemadmodum Aiacem missi anteponunt, Q Achilli similior tat esset. Ocxurritur huic loco,qudit nihil prohibeat Ai 'sacem non qua parte Achilles optimus suerit, ei similio- Uirem se isse, Stamen alterum uirit in bonum fuisse, etsi disiimilem. In quo videndum est, an etiam lita ijs quae 'in magis ridicula sunt inueniri possit similitudo,quem ad camodum simia similitudine ad homine prope accedit, cum equus non sit similis. Neque enim praestantior est di simia,& si similior homini quam equus . Rursum,e duo bus si unum meliori,alterum deteriori similius sit,me- Ilus erit quod similius est praestantiori: Atque etiam a.
huic loco occurritur. Nihil enim prohibet, unum me- u
liori paulum similem esse,alterumvalde deteriori,ut si frAiax paulum admodum similis sit Achilli, & Vlisses valde Nestori Et, si id quod meliori similius sit,inata
eius imitetur, quod aute ad deterius similitudine pro- α pius accedat, bonam in partem simile sit . ut equus asi- etitio,& simia homini. Quae magis insignia sunt, minus in
insignibus anteponuntur & laboriosa proclivibus. ch 2.riora cnim nobis sunt ea.quae dissiculter parantur,& pri et uata communibus, quaeque molestiae minus habet. quae enim nullam molestiam afferunt, ijs quae afferunt ante iaponuntur. Quae alijs praestantiora sunt ijs duae in ali ro genere sunt praestantissima, anteponuntur, veluti si nobilior equo homo sit nobilissimus homo, etia si generosissimo equo praestantior. Et si res praestantissime & clarissime nobili simis alterius generis praeliant, et omnino illis rebus excellunt,ut si clarissimus homo generosissimo equo praestet, etiam homo equo praestat Iomnino. Quaeque cum amicis communicare licet , ijs
578쪽
Υo PICORUM 27rquemuis:vt ossicia seruare,di bene mereri magis optamus. quam uideri bene mereri, & oscia seruare , qu niam beneficia malumus in amicos conserre, quam videri,in quemvis contra. Non necessaria necessarijs m liora sunt,eaque interdum magis expetuntur. Benz.n. Viuere praestat,quam viuere,cum bene vivere non sit neces arium,& viuere in necessarijs.Fit autem interdunt, ut suae nactiora sunt,non etiam magis e Xpetantur. Nocnim si quid melius,propterea id nucesse sit etiam ma-. gis esse expetendum. Philosophorum cnim uita cumco genere vitae quod in pecunijs quaerendis consistit, fit
melior, attamen ei cui res ad viuendum necessariae non suppetunt,non ni agis expetenda est. Non neccsteria autem sunt, cum suppetunt res necessariae, & aliae praete-x quaedam honestae parantur , Ac stre quidem certe necessaria masis expetenda sunt,non necessaria melio-xa . Quae ab alio non suppeditari possunt & accipi, ijs quae pollunt quomodo iustitia ad fortitudinem affecta est,quae sine alijs expetenda sunt,ijs quae nisi coniuncta
cum alijs non expetuntur: ut vires corporis sine prudentia non sunt expetendae,sine viribus etia prudentia e petenda est. E duobus si unum dissimulemus aut negemus in nobis esse, vialterum in nobis esse videatur, id anteponendum est, quo praediti esse videri uelimus: ut laboriosos nos esse negan iis, ut ingenio ualore uide
mur. Quorum bonorum desectio minus in ijs uituperanda est, qui moleste serunt. Et quorum defectio in ijs qui non acerbe serunt, ea a se abesse, magis repre hendenda est.
CONCLUSIONE S. Nemo eligit imperatores adolescentes,quo ruden
tes eos esse nullus existimet.
Similiuspraestantiori excellentius est. Grata nobis magis sunt cum labore O di cultate parta quam me labore.
579쪽
Melius est non indigenti necessariu philosophari,
nam ditari. Ius es bene uiuere, qMem uiuere. Alij meliorum,eligibiliorumque Ioci. Cap. D
E Orum qu : in eodem genere sunt, iod apta Et
propria virtute & laude valet,alteri quod eo caret anteponendum est. Ex ijs in quibus in est, is in quo maior est. Quae bonum eum in quo sint emel ptiijs quae non efficiunt: ut calidius, id est quod calefacit, eo quod non eatefacit. Ex ijs quae efficiunt, ea quae iri ris eisciunt,aut quae id quod melius est ' magis inruciaruum bonum essiciunt: ut que animum botium essici ut, ais quae eorpus. Ex casibus etiam & usu, actionibus, &veribus comparationis locus sumitur, & quae ab illis Uria sunt concluduntur. Altersi enim alteri consequens
est:Vt si id quod iuste sit, ei quod sortiter anteponenda sit,iustitia fortitudini anteponetur. Et si iustitia sortitudini anteponenda sit . etiam id quod iuste fit ei quod
sortiter. Quod idem si in caeteris. Si quo bono unum maius bonum sit,minus alterum, maius magis expetendum est:vel si maiore aliquo maius sit alterum. Quit etiam e duobus quae alicui praeponuda sint, id quod magis expetedum sit,potius eligendum erit,quam id quod minus. Quorum praestantia,ta laus,praestantiae laudiq;
aliorum anteponitur,ea etiam anteponenda sunt, ut
micitia diuiti js. Amicitiae enim excellentia & gloria ,
mpum excellentiae & exuperantiae anteponenda est.
Quae ipsum ubi quisque parare di suaerere malit,quam
alterum, ea anteponenda ut amici Vibus. Ex adiu etione hoe modo: Si eidem rei aliquid adiungatur, t tumq; melius essiciat,id magis expetendum in. In quo cauendum est,ne ad ea progrediamur. in quibus altero eorum,quae coniunguntur utatur id quod utriusque e6mune est,uel aliqua alia ei adiumenta asserat, reliquo a naturineque ei sit aditimento: quales sunt cum fabrica
580쪽
brica serra & falx coniuncta quarum serra si coniuncta
sit,optanda magis est,cum magis expetenda non sit omnino. Rursum,si quid ad minii, additum maius totumesticiat, magis expetendum est. Quod idem ex detractione effici potest. Quicquid enim est eiusmodi, quo
detracto,id quod reliquum cst minus efficitur, id omne anteponendum. Quaeque propter se expetenda sunt, ijs quae ad existimationem hominum & opinionem a commodantur , ut valetudo pulchritudini antepone da est. Illud autem ad iudicium hominum & opini nem dirigitur.quod si nesciant, nullus in eo parando labor impendatur. Quae etiam propter se expetuntur , & ad hominum commendationem, ijs quae alterius so-lm gratia, quaeque ui sua per se & propter se in maiore pretio & honore sunt,eadem meliora sunt, & magis expetenda. Ea aulcm per se in maiore honore sunt, di pretio, quae de tracta omni opinione utilitatis, tamen magis propter se peteremus.Diuiso etiam rerum expetendarum, & quarum causa expetantur, magnam
suppeditabit copiam disputandi:ut utilitatis,uel honestatis,uel uoluptatis gratia res omnes expetendas, Quibus enim ad omnia uel ad plura utimur, ea ijs anteponenda sunt, quibus ad tot res non utimur. Quod si in utrisque eadem reperiuntur, in utris magis reperiantur, uidendum est utrum iucundiora sint an honesti ra,an utiliora. Quae melioris rei causa coparata sunt, eadem magis expetenda:ut quae virtutis, quam quae uoluptatis gratia. Eadem ratio est rerum sugiendarum. Fugienda enim sunt magis quae res expetendas imp diunt,ueluti morbus magis declinandus &vitandus est, quam deformitas luod magis nos a uoluptate & uirtute morbus detorquet. Ex eo etiam argumenta sumuntur,si rem propositam & expetendam & fiigiendam ecse doceamus. Minus enim expetenda est res eiusmodi,quam expetere aeque ac sugere liceat, quam altera , quae tantummodo fit expetenda. Ac comparationes
quidem rerum inter se tractandae sunt,qnemadmodum a me praescripti est.