장음표시 사용
601쪽
et I 2 TR v A a T vs datiun est, communicetur. Non enim quadam eκ paste genus communicatur,quippe cum homo non sit quadam ex parte animal, nec grammatica aliqua ex parte scientia, quod idem in caeteris contingit. Illud ergo considerandum est, an quaedam cum genere quadam ex parte communicentur . veluti si animal cadere sub sensum, aut aspectabile dictu est. Animal enim de sub sensum & sub aspectum quadam ex parte cadit: qua doquidem corpore sensum & aspectum mouet, animo autem non mouet. Ex quo sequitur no esse genera ania malis aspectabile, & quod sentari mouet. Falluntque nos interdum ij, qui totum ad partem transferunt,u Iuti animal ad corpus animatum . at qui pars in toto nullo modo dicitur: no est igitur corpus genus animotis: quandoquidem pars eius est. Atque illud etiam ctandum est, nunquid eorum, quae vituperanda & s gienda sunt,ad vim, aut ad id, quod aliquid potest, relatum sit: ut si sophistam eum statuerit aliquis, qui potest parare pecunias sapientia, quae in eo videtur exustere: aut calumniatorem eum,qui potest ealumniari,& ex amicis inimicos sacere: aut furem eum, qui potest elam aliena furari. nemo enim eorum, quos exposuimus, eiusmodi appellatur ex eo, quod possit alia quid eorum ciscere. Quandoquidem & Deus potest ,& vir bonus, quae mala sunt efficere, cum interim non sint eiusmodi. Omnes enim improbi ex animo & v luntate nominantur. Praeterea, omnis vis & facultas innumero expetendorum habetur: etenim malorum vis expetenda est. Itaque Deum & viros bonos ijs ipsi, praedictos esse dicimus: eos enim fatemur res malas Aeflagitiosas agere posse.Ita sit ut vis nullius rei,quae quidem vituperanda sit, genus possit esse. Sin secus, ceste efficietur,ut aliquid eorum quae vituperada sunt, se expetenda. Sic enim vis aliqua vituperanda erit.Iteria
aue illud videndum est,an aliquid eorum,quae proptere & per se honorabilia sunt, aut expetenda, ad vim de 'facultatem, aut ad id quod potcst aliquid, aut efficere potest,relatum sit.Vis enim omnis,&quicquid aliquid potest,
602쪽
potest, aut eficiens est, id omne propter aliud expetendum est, aut, an aliquid eorum,quae duplex habent genus, aut plura , ad alterii rum retulerit. Sunt enim quaedam quae ad unum genus referri non possunt, quo in genere sent impostor de calumniator. neq; enim ijs calumniator aut impostor habedus est,qui vult,nec potest: neq; res qui potest,neq; vult:sed is demsi,i quo vir
que horum mest:ex quo efficitur,ea quae posta sunt roin uno senere, sed in utroque esse collocida. Iam vero contra interdum genus pro differentia , ct differεtiam pro genere dicunt: ut stuporem masnitudinem admirationis, & fidem stabilitatem opinionis: neque enim
inagnitudo, neq; firmitas &. stabilitas generis, sed disiserentiae nomine appellari debent: quoniam & stupor admiratio est nimia,& fides firma opinio. Ex quo perspicuum est, & admiratione genus esse,& opinionem tmagnitudinem vero nimiam,& firmitatem, esse differentia.Praeterea,s quis exuperantia & firmitatem pro σenere explicauerit, eiscietur ut res inanimae & fidem habeant,re consternentur. Nam quoniam inest uniuscuiusque rei firmitas & magnitudo aut exuperatia in eo, cuius est firmitas & exuperantia, certe si stupor exuperantia est admirationis, stupor inerit in admiratione tita obstupescet admiratio. Item* fides erit in opinione, siquidem firmitas opinionis est: ex quo eisicietur , Inionem credere. Consequens etiam erit, ut is, qua isto pacto de genere sentiet, firmitatem firmam exuparantiamq; nimiam esse fateatur: quandoquidem fide; aliqua firma est. Si igitur fides firmitas filicerto firmiatas firma sutura est. Itemque, quoniam stupor aliquis nimius est, si stupor exuperantia fit,erat nimia exup
rantia,quorum neutru verum est, quemadmodum nec
scientia idest quod sub scientiam eadit, neq; motus id quod mouetur. Errant etiam interdum ij qui affecti nem ad genus, quod affectum, reserunt: quales fuit ij,
cui immortalitate vitam tempiternam esse definiunt. Est enim affectio quaeda aut certe comes vitae immortalitas,quod versi esse fiet,perspicita, si quis ex mortali
603쪽
LIBER et v A N T 'V simmortalem effici concesserit. Nemo enim eum hominem aliam uitam degere, sed aliquid ei conuenire,aut affectionem accidere latcbitiir.Ita fit,ut immortalitatis uita non sit genus. Quo etiam in errorς versantur ij, qui affectionem eius rei, cuius est affectio, genus esi. De po ut, ut ventum esse aerem motum di agit tum . Eli enim potatis ventus, aeris impulsio, quadoquidem item aer & elim agitatur, & cum stat, permanet. Ex quo essicitur, ventum non esse omnino aerem. Esset Cnim venturi etiam si aer non impelleretur: siquidem idem aer; qui ventus erat, permanet. Similis est ratio caeterorum eius generis. Quod si etiam in hac re venatum esse aerem impulsum & agitatiam concedere debeamus , at certe non omni ex parte id approbandum
est, non ijs quidem in rebus, in quibus hoc tale senus non vere dicitur, sed in iis, in quibus vere intelligitur genus id, quod propositum est. Sunt enim quaedam in quibus non vere dicitur, ex quo genere sunt nix& coe
num . Aiunt enim niuem esse aquam conglobatam, a que concretam cenum vero terram humore temper tam . Atqni neque coenum terra est, neque nix aquai
Neutrum igitur genus esse eorum generum, quae proposita sint ullo modo potest . quippe cum semper genus de speciebus vere dici debeat. Item ne vinum quidem aqua est putris, ut ait Empe. Aqua putruit in ligno.
CONCLUSIONES. Sensus es habitus, motus autem actio . Fides est opinionis species. . . . . ulla pars est genus totius. V . V V Ira non dolor, sed ex dolore causatur Improbi ex animo voluntate denominantur . . Ventus est magis aeris impulsio O agitatis , quam aer motus o agitatus .
604쪽
IAm vero si omnino nullius sit genus id quod da
tum est, perspicuum est, ne eius quidem,quod positum est esse. quod hinc intelligi potest, quia non specie differunt ea omnia, quibus cum genus id quod clatum est communicatur. Cuius generis sunt alba, quae specie a se non differunt. Species autem omnis generis disserunt. Non igitur id quod album est, vultus genus esse potest. Illud etiam videndum est id ne pro genere aut differentia dixerit, quod ex rebus omnibus consequens est. Sunt enim multa,quae res omnes consequuntur, Veluti id ludis est,& vnuni in ijs sunt, qtiae rem omnem sequuntur . Itaque si id quod est istius esse posuerit, certe omnium rerum genus suturum est,quandoquidem in ijs dicitur: genus autem de nullo nisi de speciebus dicitur. Ita unum eius,quod est,species esset. ex qu siceretur, in ijs omni is, in quibus tenus etiam speciem dici. quandoquidem & id quod est,& unum de rebus omnibus dicitur,cum species pauciora quam genus continere debeat . Quod si id quod omnibus ex rebus sequatur disterentiam appellauerie profecto paria aut plura quam genus differentia continebit. Nam si genus etiam in iis est,quae consequentia sunt ex omnibus ex aequo,sin minus cx omnibus sectuatur,plura eo contineat differentia necesse est: Iam si in subiecta specie genus id quod datum est, ut id quod arbum est in niue,dicatur,perspicuum est id non esse genus.Solum enim genus de subiecta specie dititur. Atiaque illud etiam videndum est,an genus & species sine 1ynonyma. Genus enim de speciebus oninibus nominis definitionisq; communi societate dicitur, qui otia error nascetur, quando generi & speciei aliquid erie contrarium,melius* contrariorum ad genus deterius reseretur.ita euim fiet ut id,quod reliquum est, insit in alior quando enim in contrarijs generibus sunt contratis, fit ut melius sit in deteriore: atqui optimae cuiusq;
605쪽
tet etiam genus optimum est. Illud etiam videndum aer est,idem ne aliquid, quod ad utrunque eodem modo af es, sectum sit,ad deterius genus, non ad praestantius retu- tar plarit.ut si animum motum vel id quod mouetur dixe- z. rit.Nam,quoniam idem animus aeque vim habet stam itindi ae mouendi, profecto si status melior est,in eo gene rei re animus statuendus erat. Iam ex maiore & minore tireticere.argumenta licct ei qui rescit it, si genus accessio ita,nem capiat, & species non capiat, nec ipla rapiet, ne-
que quod ab eo deductum est, hoc modo. Si virtus ael a i retionem habeat, etiam iustitia & iustus habebunt . rat lius enim alio iustior dicitur . nam si genus, quod da- ο tum est, Meessionem accipiat, speciesq; non accipiat, di neque ipsa,neuue id,quod ab ea natum sit,id datum est dii esse senus nullo modo potest. Praeterea, si id, quoamagis,aut aeque videtur genus, non est genus, certe nα α
id quidem quod datum eis. A tq; huius Ioeiun ijs plu- viximus usus est, in quibus multa de specie in quaestione mdicentur, qua quid res si quaeritur,nec diuisio traditae aiij est.neque quod eorum penus sit possimus explicare: o ride ira, & dolor & opinio contemptus in naturae quaestione dicuntur, praesertim cum is,qui irascitur, anga- ur, se te contemni putet . Quae eadem. tractatio in ipecie per locum comparationis lilppetet, hoc modo is i quae species magis, aut aeque incile videtur in genet in re quod datum est, non inest in senem , ne ea quiderim vi quae data est in genere exit omnino. Atque is quidem, in qui infirmabit, 'uemadmodum exposui, hunc tracta bit locum, qui autem confirmandi partes tenebit, ei hic locus nihil ad argumentandum suppeditabit, quo- Etles genus, quod datum est,& species recipient a cessionem: nihil enim prohibet si utrunque recipiat. dalterum alteri non esse genus. Nam & id quod album
est, quodq; honestum, accessionem capit , nec alteri dixtim alteri genus est. Sed generum ac specierum in- κter se c*mparatio magnam ei suppeditabit argume torum copiam, hoc modo, Si eadem est huius & ita Iiu, gynςris ratio, di alterum. seaus est, ctiam alte- χ
606쪽
rima erit. Itemque ex minore & maiore idem essicῆ potest, hoc modo. Si continentiae vis magis quam Virtus genus est, virtus autem genus est , vis etiam
erit. Quod de specie eodem modo iudicandum est. Si enim aeque hoc atque illud eius, de quo agitur, species est, & alterum est species, etiam reliquum. Et a quod minus videtur, species est, etiam 'uod magia videtur. Illud etiam in confirmatione videndum est, an genus de ijs, 'uibus datum est & tributum, in nariarae quaestione dicatur, nec una sit species eius, quod genus eae positum est, sed plures & differentes. Sie enim genus erit. Quod si vita sit species ea, quae data est,uidendum est,an etiam de alijs speciebus genus diaeatur in quaestione naturae: ex quo iterum etscieriir, de
de pluribus ipsum ac differenti s dici,& genus approbari. Ouoniam autem quibusdam placet differentiamia quaestione naturae dici de speciebus, scernendum eatenus a disserentia, ijs locis, quos exposuimus, quorum primus est, Genus plura quam differentiam eo
tinere. Alter, Genus in respondendo quid quicque fiea ius dici posse uuam differentiam. Qui enim homunem animal esse dixerit, planius facit quid sit homo, iniam si gradiens dicat, Tertius est, Disterentiam genem qualitatem declarare semper, genus differetiae qualitatem non item. Nam & qui gradiens dixerit, quale quid animal exprimit,& quin animal dicit,quale quia fradiens explicat. Ac differentia quidem a genere
oe pacto separanda est. Quoniam autem videtur mirseus quia muscus sit, sciens esse,etiam mufica scientia quaedam est,quoniam , si quod ingreditur, ob eam caresam quia in reditur, dc ambulat , mouetur, ingressus etiam quaedam est motio. In quo genere aliquid eo firmare & essicere velimus, quemadmodum dixi,dilia genter videndum est, hoc modo, Si scientia est idem quod fides, & is qui scientia praeditus est, quia sciat, eredit, profecto scientia fides sit necesse est, eademq; ratione in aIijs omnibus facere licebit. Postremo, quoniam quod alicui eonsequens est semper, nee
607쪽
vicissim retro commeat,id dissicile est improbare non esse genus, si hoc ex illo omni ex parte sequatur, illud vero ex hoc non omnino, veluti ex traquillitate quies sequitur, & ex numero id quod secari potest, contraq; non sequitur,quandoquidem non quicquid diuidi potest, numerus est, nec quies tranquillitas omnis,co quidem utendum est pro genere, quod semper sequitur, elim cum alterum non reciprocatur. Quod si alterum proponatur,non in omnibus , neq; omni ex parte probandum est,ei autem locum occurrendum est,id,quod non est,ex rebus omnibus que gignuntur consequens ecse,cum praesertim quod gignitur non sit. nem retro id commeat vicissim. Non enim omne quod non est generatur Quanquam non est genus id quod 'non est eius rei,quae gignitur, quandoquidem eius quod non est, nullae sunt species omnino. Ac in genere quidem Probando, vel improbando, eam viam ac rationem quam praescripsi, sequi ac tenere debemus.
CONCLUSION ES . Interrogati quod res sit, aptius genus restondemus, quam disserentiam. Genus plura continet, quam disserentia. Distierentia generis qualitatem declarat,non autem
608쪽
De ipsius proprij modis ac locis, est δε locis dials Elicis omnibus quaesionibus communibus, uid licet ab oppositis, a simili, ab eo, quod est magis
o minus, ct aequales: uel a casibus oe conjugatis, qui a rerum interitu ortu sumuntur. De modis ipsius proprii. Caput primum.
T R v M autem proprium sit necne, id quod propositum est, ex ijs locis,quos deinceps exponemus, intelligetur. Explicatur quidem proprium,aut per se, &vi sua, ac semper aut alterius comparatione, & interdum v luti hominis proprium est per se ac vi sua,animal esse hum
, num natura,alterius autem comparatione,ut animi ad corpus,quod animus imperare, corpus parere debet. Proprium autem semper est,exempli causa Dei, an mal esse immortale. Interdum proprium est, ut cert1 hominis deambulare in gymnasib. Nascuntur autem ex eo quod collatum cum altero proprium explicatur, aut duae aut quatuor quaestiones . nam si alicuius proprium esse ponat,alterius idcm neget esse, tuae tantummodo quaestiones oriuntur. ut hominis cum equo corulati proprium est, bipedem esse. Nam hominem non
609쪽
ere bipedem, aliquis possit concludere,& equum bipedem. ita in utranque partem proprium exagitatur. Quod si utriusqtie alterum proprium concedatur, oc triusque negetnr,quatuor quaestiones existent. veluti hominis cum equo collati proprium est bipedem esse , α equi quadrupedem. Nain & hominem non esse bipe dem, & natura quadrupedem esse, argumento concludere licet. Itemq; equus bipes esse, S pon quadrupes . Probari potest. Ergo si quovis modo doceatur, quod propositum est refellitur. Proprium autem per se ac vi sua,idest,quod omnibus tribuitur,& ab omni genere separat,vi hominis proprium est mortale esse animal, α natum ad cognitionem & scientiam.Proprium vero ad alterum est,quod non ab omnibus, scd a quodam certo distinguit & separat, ut virtutis eum scientia collatae proprium est, in pluribus animi partibus esse,scietiae,in ea solum,quae rationis est particeps, S in iis animalibus, quae ratione utuntur existere. Semper proprium est quod per omne tempus vere dicitur, nec Vnauam amittitur,ut animalis, ex animo & eorpore conare. Aliquando id proprium est,quod ad aliquod tempus vere dicitur, nec semper consequens est necessis-xio,veluti cuiuspiam hominis,in soro deambulare.Fieri autem potest ut proprium proponamus ad aliud, di differentiam dicamus,vel quod in toto genere & sem-Per,aut sere,& in maxima parte reperiatur.veluti hominis cum equo collati bipedem esse ita proprium est, ut & in omnibus hominibus id & semper intelligatur equandoquidem omnes homines bipedes sunt per omne vitae tempus, equus autem nullus unquam bipes est. Imperari autem parti ei animae, in qua voluptates Versantur,& ei, In qua irarum ardor existit, se proprium est eius partis animi, suae rationis est particeps, ut feredi maxima in parte intelligatur, huius enim imperare est, illarum parere, nec pars animi rationis parti paeomni ex parte imperat,interdumq; contra paret.Nem pars ea,in qua voluptates habitant,& in qua irae parent temper, sed interdum imperansitum eum hominis ani
610쪽
Y o v I e o R v M. aramus vitiosus est & deprauatiis.Sed ea plurimum ad disserendum valent propria, quae per se sunt,& semper coueniunt dc ea,quae cum aliquo conseruntur.Nam ex eo quod proprium est cum altero collatum, multae,quemadmodum supra dixi, aliaestiones nascuntur. aut enim duae,aut quatuor inde eliciuntur neeessarior multa igitur argumenta ex eis ducentur. Ex eo vero quod per se & porpetuo proprium est multa argumenta lieet ducere, aut ad plura tempora trahere, quod enim per se inest,ad multa pertinet,quandoquidem ei cui propria est etiam si eum omnibus, quae sunt in rerum natura conseratur, conuenire debet. Quamobrem si eum omnibus collatum non ab ijs seiungitur,eerte non est commode attributum proprium. Quod autem semper proprium est, id in pluribus temporibus obseritari debet an conueniat. nam si conueniat & conuenerit de is ueniet,non est suturum proprium, quod interdum proprium est non in alijs temporibus, nisi in instanti spectatur. Itaque paucae argumentationes ducuntur ex eo. quaestio autem ad disserendum valet ea, ex qua & crebra & firma argumenta trahuntur. Atque 1jsdem ex locis quos in accidente exposuimus, argumenta ex eo proprio quod ad alterum est,suppetentili proprium alicui conueniat licui non conueniat.Ex eo autem quod
semper proprium est, dc per se, ij loci qui deinceps exponentur,magnam nobis ad argumentandum copiam suppeditabunt.
nimi proprium es imperare, eorporis autem
Troprium dicitur quatuor modis, primo quod o
ni sed non soli ines,quo liseedm omni, quod omni ODli,sed non semper, σ Demis quod omni vili, emper inest. γ