장음표시 사용
661쪽
- De locis aeceptis a defini tionibus rerum com- postarunt. Cap. . III.
SI autem alicuius eorum verborum, vae conita
cta sunt, definitio statuatur, detracta alterius corum , quae copulata fiant oratione, an reliqua ei quod reliquum est conueniat, videndum est. Si enim secus prosecto ne tota quidem toti conuenici. ut siquis hoc totum lineam sinitam rectam definiat, extremitatem plani habentis extremitat s. cuius mediuiu
CXtremitatibus adiungitur,si finite lineo hee definitio est,extremitas plani quod habet extremὰtatis, haec re liqua debet esse recti definitio, cuius medium extremitatibus addatur. Atqui linea infinita nec medium hahet nec extremitates, cum interim recta sit,ita non est
eius quod reliquum est, reliqua' desinitib2 Vitiosum etiam definiendi genus est, cum id,quod definitur,co-Pulatum est, eiq; attribuitur definitio eiusmodi, quae aequalibus & paribus quasi membris respondeat. De-
finitio aute paribus membris resertur , cum quot sunt coniuncta, totidem etiam sunt & nomina & verba indefinitione. In his enim talibus ipsorum nominum aut omnium, aut aliquorum mutatio facienda est necessario: quandoquidem non plura sunt hoc tempore, quam superiore nomina.debetq; is qui dc sinit,pro nominibus omnibus maxime, sin minus plurib .s explicare definitionem. Sic enim simplicia verba nunquam definiat is, qui verba commutat, vi s pro veste tuniacam.Vehementius etiam in definiendo errabit, si vesba magis dubia assumat. ut si pro homine albo,terrigenam & mortalem candidum. Neq; enim definiuit, cum minus apertum & perspicuum sit, qhod ita diactum est. Atq; ctiam in commutandis verbis, illud videndum cst, an definiendo non idem esse declararit. Vt si quis artem, quae rem animo cernit,definiat Ori- nioncm,quae rem animo cernit S contemplatur. Opia
662쪽
nio enim hon est idem quod ars & scientia: quod quidem deberet, si modo totum idem sit futurum.Nam in animo rem cernit & contemplatur,in utraq; oratione est,quod reliquum est ab his abhorret. Iam si quis alliterum verbum commutet,neq; differetiam, sed genus commutet , vitiosa erit definitio. Quod in exemplo Quod modo protuli cernere licet. hoc enim totum , quod rem non cernit S contemptat , verbo artis o Icurius est, quoniam hoc genus est , illud differentia, de genus, quoniam latissime patet,omnium est clari l- sinum & planissimum. Ergo non genus nvitandunt. mit, sed differentia: qnandoquidem obseurior est. Nas sorte ridicula haec reprehensio est . praesertim cum nihil prohibeat differentiam notissimo verbo signi
carissenus non item. Quae cum ita exunt, cert generis, non differentiae nomen mutaudum erit Quod liquis non nomen pro nomine, sed orationem pro nomine mutet, profecto magis differentiae quam generis explicanda definitio eu . quandoquidem rei a Ilii strandae & cognosccndae gratia definitio traditur , minus nota differentia quam genux est - Si vero disterentiae definitionem explanarit ,anad aliquid aliua definitio transseratur , videndum est. Ut si numerum
imparem dicat,numerum,qui medium aliqμιd bc exponendum est,quemadmodum medium habeat. Ἀφα numerus in utraque oratjohe est,& imparis verbum in definitione mutatum. Atqui medium aliqua a& linea S corpus habent, cum non sint imparia. Noni itur propria est illa imparis defiuitio. Quod si mul-
tis modis dicatur ia,quod medium aliquid habet, distinguendum est,quemadmodum medi a con Iectatur , ita aut refelletur reprehendeturq; definitio, aut vitiosa esse concludetur. Praeterea,vitiosa etiam Cru.
ii id cuius definitio statuitur, in iis, suae sunt, numeretur, quod autem definitioni subiicitur, non numeretur.ut siquis,exempli gratia, rem albam esse dicat, colorem est igne permixtum. neq; enim quod expers ereeorporis, permisceri potest cum eo ore. Ira coIar
663쪽
quod albii est.Iam ij omnes,qui non distinguunt in ijs, quae re aliquo eonserunt,id,cii quo conserunt, pluraq; complectunt dicendo,aut omnino aut quadam ex Parte,vitiose definiunt.ut si quis,exempli causa, medicina dicae artem esse eius quod est. Nam si nullius eorum , quae sint,medicina ars est,certe vitiosa falsaq; est omninoedefinitio. Si alicuius est alleuius non est ars quadam ex parte salsa est, debet enim esse omnisi, fi quidε Per se non temere & casu eorum,quae sunt esse dicitur ad ch in eaeteris,que csi aliquo conferunt perspici licet. Qiticquid enim scientia & arte continetur csi scientia& arte conscrt.Eadem est caeterorum ratio,quadoquia dem,quae eum aliquo eonserunt,reciprocantur omnia. Omne enim quod arte eontinet,in iis est, quae cum alivo conseruntur. Praeterea,si is,qui non per se, verum sortitudo & east rem explieat, recte explicet S aperiat definiendo,non cum vno,sed cum pluribus unum quodq; eorum,quae eum aliquo conseruntur, comparabit.Nihil enim prohibet,eandem rem & esse albam, de bonam esse.Ιtaq; ut cum quouis eorum collatum quid definiat, recte definierit, si modo is qui re adventitia temere aliquam explanat, recte explanat. Postremo haec talis definitio propria rei,quae explicata est , d ta e non potest.Neq; enim medicina sola,sed plerique etiam aliae artes in rebus, quae sunt versintiir: ita unaquaeque ars in eo quod est, versabitur . ex quo perspicuum est, hanc ipsam nullius artis esse definitione, praesertim eum propria non comunis definitio esse dem. Mat. Sed interdum non rem nudam, verum rem, quae in laude versetur, beneq; affecta & persecta est, definiunt, quo ex senem oratoris & furis definitio est. Si enim oratoris est, qui quod in quaq; re ad iaciendam fidem valet,perspicere potest,neq; quicquam eoia pretermittit, & suturis qui clam accidit, certe uterque bonus eritiqui sit eiusmodi,& orator bonus, & sur b nus. Nemi enim fur est qui clam sumit, sed qui vult cla
aero. Eurous vitiosa erit definitio, si id quod per se
664쪽
T o P I C o R v Μ. 3is expetendum est, ut ad agendum faciendumse Impeia Iens,aut quidliis propter aliud expetendum,explices . Vt si iustitia,legum custos, vel sapientia beatae vitae Essectrix definiantur. Eiscientia enim & coseruantia ir rebus sunt,quae propter aliud expetuntur.Et qua quam nihil prohibet, id quod propter se expetitur', etiam propter aliud expetendum, tamen in eo oeecatur, si quis ita id quod propter se expetendum eu definiat. Nam cum in cuiusq; rei vi & natura explicanda optumum quicq; adhibendum sit,id autem quod propter se expetatur,ei quod propter aliud anteponatur,st ut iulud ipsum potius significare debeat definitio. Atque etiam illud considerandiun est, is ne, qui aliquid de Gnitdioc εc illud esse, an ex hoe & illud esse definiat. Nam si hoc & illud esse definiat, fiet,ut & viris; conueniat & neutri ut si quis exempli gratia, iustitiam definiat temperantiam esse & sortitudinem. Nam si duo sint,quorum uteri altero fit praeditus, uterq; &. neuter iustus erit . quandoquidem ambo iustitiam habet, di uterq; non hauri. Quod si hoe non videtur admoda absurdum essis,propterea quod in alijs quibusdam h eontingit nihil enim prohibet duos habore minam,&neutrum habere at illud certe perabsurdum videbit , eisdem contraria conuenire. Quod fiet, si eorum unus temperantia & ignauia sit praeditus, in altero sortiti do & in temperantia insit. Uterque enim sustitiam&iniustitiam habebit. Si enim iustitia est sortitudo &temperantia,iniustitia etiam ignauia erit&intemperanti a. Omninoq; omnia argumeta,quae sumi possunt ad demonstrandum totum non esse idem quod partes, ad eisciendum id quod dictum est, valebunt: quippe eum is, ii eiusmodi definitionem statuit & inducit, idem esse partes,& totum confirmare videatur. Aptis. fima autem omnium in hoc genere argumenta ducen ab ij in quibus aperta & perspicua partim compotatio est,cuius generis est domus:&si qua sunt similia. Perspicuum est enim si partes sint, nihil probibere nocte totumata non sunt idem totum & partes. Si vero
665쪽
' et i , , , , a x et V sres, quae 'definiatur non esse hoc & illud, sea ex hoe&illo constare dicat primu vidend si erit, an unu aliquid ex ijs ipsis minime natura constare queat. Quaedam.n. veluti linea & numerus,ita affecta sunt inter sese,rini
sit ex eis eisci possit. deinde id ne quod definitione
apertum est,& in una re aliqua prima situ esse soleat, ea autem,ex quibias lysiim constare ille dixerit,non in una re prima ineste soleat, verum utrunq; in altςro. Perspicuum est enim ex iis, nunquam illud ex his constare posse*raesertim cu in quo partes,etiam totum ne eesse fit existere. Ita non in una re prima totum, sed in pluribus inerit. Quod si & partes di tota in τna re prima insint,illud considerandum est, an no in eadem re, sed in alia partes,in alia totum. Tum sublato toto, an una etiam partes tollantur, & ihtereant, videndu cs, . contra enim effici debet, ut interemptis partibus, totum intereat,interempto vero toto;n6 necesse est Dars interire. Aut illud,an totum bonum vol maIum eit, de partes neutrum,uel contra, partes in bonis aith in m lis sint,& totum in neutro. 'Neq;.n. ex re vlla,quae nee
bona,nec mala est,aliquid quod bonum sit aut malum effici potestinem ex ijs quae ipsa thala sunt vel bona ,seri,aliquid potest,quod sit iniri a Iis ver bonis. Aut maius ne artera pars bonum sit, uani altUra malum,quod autem ex ijs constare dixerit, non si maius bonumquam malum. Vt, si, exempli gratia , imprudentia Mfortitudine& falsa opinione costare dicatur. quorum sortitudo maius bonum est,quani malum falsa opinio. Debilit igitur etiam id, quod ex illis est,& maiore ecse consequens, & esse aut bonum omninq, aut maius bonum,quam malum. Quod non necesse emi si utrunque per se in bonis malisve ducatur: quiupe cum muluta e scientia per se non sint illa quidem sona,comui cta autem & commixta cum quibusdam , in bonis ni merentur. Alia sunt contra, quorum utrunq; bonsi est quae si conlimgantur,vel mala erunt,uel indifferentia.
Quod autem posserius ditium cst, sacillime in reb
salubribus 'el pestilentibus peripies potest. Quaedam
666쪽
. Υ. o. P .I .C V - 3δ . enim medicinς eam vim habet,ut & utram per se prosit,& si coniunctae mixtaeq; adhibeantur,sint obfuturae. Iam illud quoq; videndum est, an ex meliore & deteriore partς aliquid constare dicatur, quorum meliore totum non sit deterius deteriore praetantius. Quanquam autem hoc non necessarium est, nisi per se lintd ex quibus illud cocretum est, in bonis, tamen nihil Drohibet totum in bonis no numerari. quod in ijs quae modo c6memoraui, perspici licet.illud etiam, eodem ne nomine. totum & pars altera appellentur. Non.n.debent,sicut nςc syllabae quidem uomam nec syllaba , nec quicquam eorum clementorum, ex quibus csistat, i eodem appellantur nomine. Vitiosum etiam est,rationem concretionis non exponere.Non enim satis est adaperiendum declarandumq; aliquid,id ex his,vel illiseonstare dicere, praesertim cum eorum omnium, quae eoncreta sunt,uis & natura non fit ex his vel illis co
stare, sed hoc vel illo modo ex his, vel illis essici. Id Quod animaduerti licet in domo. Neq; enim si quae res quouis modo disponatur, continuo domus erit Quod si quid essedit cum, illo definiat ,'primum a is monendus est hoc cum illo aliquid esse ; idem quod line & illud, aut quod esse ex hoc & illo valere. Qui enim licit afliquid mel cum aqua esse, is vel mel de aqvim dicit esse, vel e melle' aqua constare. Ita s utrumuis horum idem esse concedat, quod esse hoe eum illo aliquid , eadem omnino sumenda erunt argia mora, miae M utrunq; refellendum supra exposuimus ininde, diuisione adhibita , quot modis aliquid cum alio dicatur esse, nullo modo ne hoc cum alio sit, videndum erit. Vt si dicatur aliquid esse eum 'tan aliquo eodemo capiat, veluti iusti- - sortitudo in animo insunt, vel in eodem loco, vel in dem tempore, & nullo modo id quod quaeri- tur de lilli vere dicatur,profecto nullius erit propria dc vera ea: quae statuta est definitio, quandoquidem hul- .lo modo hoc cum illo est.Sin diuisione adhibita , quot modis alimia cum altero eae dicatur, vere sit meo
667쪽
dem tempore Hrunque, videndum est, an utrunque minus ad eundem finem pertinere ponit . ut si quis fortitudinem definiat, audaciam cum recta rationc. nera enim potest, ut audacia prouectus si alicuis spoliai di , eum recta ratione ac intelligentia dercbus sali bribus hi praeditus. Atqui non habebitur fortis is,qua eodem tempore hac re cum illa valcbit. Iam v ro ita lud etiam, an ad idem utrunq; reseratur, ut ad res medicas: nihil enim prohibet, aliquam audaciam & r ctam intelligentiam ad medicinam asserre: eum mi xim sortis non rit is, qui hoc eum illo coniunxerat.
Neq; enim ad illud & aliud utrunq; eorum rostria debct, neq; ad quamuis eandem rem, sed ad finem fortitudinis: qualia sunt Martis & belli pericula, aut nquis alius magis ei propositus est finis. Sunt autori
quaedam,quae non in eam, quam exposui cadant diuitioncm. ut si ira, egritudo est cum contemptus opinione . hoc enim dcclarat, ex opinione eitismodi nascaaegritudinem. hoc autem ex illo nasci, non idem
ruod hoc cum illo esse, ullo genere eodem, mae expoata sunt a nobis. Rursiis, si quia dcfiniendo aliquarnm
rerum concretionem, totum esse dixerit: ut corporia
animi concretionem esse animal . illud videndum, an qualis si concretio expliearit: ut si quis de G sendo earnem vel os,di, erit esse, ignis, terrae aeri '; neretionem. neq; enim satis est concretionem dicere, sed qualis ea si , exponendum est: quandoquidem non si quouis: non haec ipsa eoalescant, rentinuo camnastitur: sed si hoc modo eoalescant, earo: sin illo modo, os gignitur: praesertim eum omni eonereti
hi direptio & dissolutio contraria sit, neq; sit ulli e rum , uuae exposuimus. Iam fi atque probabile est, ecse quod concretum est coneretionem, aut nihil, nutilam autem animal , quorum unumquodq; eoncre-xum cst, concretio est ' ne ullum quidem eorum, quae conereta sunt, concrct o efit. Praetemea, si pari ratione alicui conuenire natura sua solent contraria, & auacro rem definiendo aperuerit aliquis, cine n v
668쪽
ea e it definitio. Sin secus, pr secto plures eius e Gadstat irine; erunt. Qui enim hoc poti . s,quim aIterorem defin erit.onfandi quidem aeque in eodem utrunq; veneriri oles 3 Ex quo genere est illa anum definitio , natura rapa sol, tiae. Pari enim ration ignorati
ei est ea pax iniM si cui, toton definitionem ,
xuertendam nullum suppetat argumentum , propi r a quod torum obscuriim sis & abstruium, is ad paristem aliquam, quae nota erit, & non recte explieata v Qeatur, omnem argumentarionem dir g re debehit. Euersa enim parte tota rtia tuerietur definitio. qu ' que obscura sunt dc finitiones eas, Ita Vt expoDI. misnes exquirore ac considerare d bemus, corrigεdodire situendo,ut & alinuid lucis di argumentorum copiam afferamus . Necesse est enim eum, qui audire vuIr, aut
quod ab eo, qui interrogat sium itur approbare, aut certe ipsum,quod tandem definitione aperIatur exponere I im vero, quemadmodum in concionibus Iegem sunt soliti ferriquae si melior sit,su veriorem abrogant, se in definition; bus saetendum est, alian; inducenda est definitio.Si enim Vcrior videatur,magis' id ,quod definitur declarare,certe eversa erit prior:quandoquidem non sunt ciusdem rei pluresdefinitiones. Ad omnes autem definitiones non mi nima In eo vis est, sird, ae ouo ag;tur, ipse tecum considerare defi ias,aut deis finitionem, quae rccte tradita & explicata sir, aulinias. Nam, ut Maaor quaedam nobis argumentorum copia Dpmtet, necesse est quas exemtiar, 8c quid in diffini tionibus praetermissiun sit, & quid redsidet intueri. de desnitionum quidem locis hactenus..
FM est non tantum qui clam simi, sed qui Hos mere vult.
ῖexti libri Topicorum Finis . o
669쪽
locis rivolam ct diuersi , O construmanis is destructionis praed catorum V
Loci de eodem & diuerso. Care . primui, 'prium cxpusui Oicendum est.
Idem autem maxime proprie dixi, quod unino est nymvo. Ac prunus lociis sumitur ex ia -- sbus coniugatis & contrarij . . Si enim iustitia & sortitudo idem sunt, iustus & sortis idem erunt,& iuste idem quod sortuer.Eadem est conerariorum ratio. Nam si qua eademsunt eorum eligni contraria eadem in quavis pnsnantia eorum, quas exposui e Nihil enim interest huis, an illi eontrari istimatur, quandoquidem eadem sunt. Altem Iocus ex iis dueitur, quae vim habent esciendi quid vel interimendi,itemq; ex ortu & interitu,& Vno numine ex iis, quae ad vir qne eodem modo affecta sqnt Quae enim omnino eadem sunt, eorum etiam origines, & interi- totidem sunt, & ea, quae vim habent etsciendi,& ea, quae Interimcndi. 4tque etiam illud videndum est, an quorum alterum maxime quiduis dicitur, coinctia ii alterum eodem modo dieatur. Quemadmodum Xenoeeatra Maiam vix m &recta eandem esς 4 -'xa
670쪽
T o P Iic o R V,Μ. 3doquidem recta & integra vita, & beata maxime una ex omnibus expetenda est. unum enim es e quod maxime expetatur,& quod maximum sit. Quod idem in earteris contingit. Sed illud intelligendum est, utrunque eorum, quae maxime expetenda esse, aut etia maxima dicentur, unu numelo esse oportet. Sin secus,esse idcmiton docebimus. No enim, si Graecorum sortissimi sint Peloponnesij & Lacedemonij, continuo Peloponnesos & Lacedemonios eosdem esse necesse est: quando uidem non unus numero est Peloponnosius & Lace-aemoniin, sed unum alterum complectatur: necesse
- est , quumadmodum L cedae monios Peloponite'. liter enim, fiet ut si alteri alteros non complectantur, ipsi inter se meliores sint . Nam necesse est Laetari moni' meliores esse Peloponnesijs, si alteri altoris non complictantur ..suut unim caeteris omnibus prae- stantiores. Itcmque Peloponnesiis anteponuntur La cedaemonij, quoniam ipsi cartaros vincunt. Ita fiet, -ut alteri alteris praestantiores sint. Perspicuuinest isti: tur, unumsu muro cile oportere id, quod optimum ocmaximum dicitur , si futurum est , ut idem csse doeeatur.Itaque Xenocrate, non demonstrauit: quandoqui--dem non eadem numero est beata,& recta vita: No igi-tur nerese est ca idem esse vitam, quod 'traqueWxp etenda fit maxime,sed alteram ab altera cotineri. Ru
sis videndum est duobus propostis3 siquid Ac inue rvini iderei sumi , an etiam id & alterum idem sint . Si enim ambo non idem valent, quod aliquic quod ideiri
est, prosecto eadem ipsa non erunt. Iana ex attributiet. rerum,& ijs rebus, quibus haec ipsa attributa sunt, di enda sunt . argumenta, hoc modo: Duobus proposi- tis, quae reὶ attributa sunt, eadem omnia alteri etiana attribui debent. ut quibus unum eorum attributum ess,etiam alterum attribui debet.Et siquid horum ab-fx, prosecto ea, quae proposita synt , non sunt Cadem. Iidcndum est etiam, an in uno generedatesoriar mi, mus Vtrunque numeretur, Unumque: qualitatem, altemni quatitarem, aliud relationem indicet. Illud etia.