장음표시 사용
81쪽
eunque igitur, ut ad aliquid opponuntur, ea ipsa , quae sitnt oppositorum dicuntur, aut quomodolibet aliter ad ipsa. ut duplum dimidii, hoc ipsum quod est, alterius dicitur: alicuius enim duplum dicitur ,
& scientia scibili, tanquam ea quae sunt ad aliquid opponitur: & dicitur scientia ipsium quod est scibilis: & scibile dicitur ipsum quod est ad oppositum ad scientiam. scibile enim aliquo dicitur, scilicet
scientia scibile, quaecunque emo opposita sunt tanquam ad aliquid, ea ipsa quae Iunt oppositoriim, uel alio quolibet modo adinvicem dicuntur. IIIa uero,
quae opponuntur ut contraria, ea ipsa quidem , quae 1unt, nullo modo ad scinuicem dicuntur: contraria tamen sibiinvicem dicuntur. neque enim bonum m Ii dicitur bonum , sed contrarium : quare differunt abinuicem hae oppositiones. Quaecunque uero contrariorum talia sunt, ut in quibus nata sunt fieri, & de quibus praedicantur necessarium sit alterum i sorum 1nesse, horum nihil est medium. Quorum
vero non est necessarium alterum inesso. horum
mnino est aliquid medium. ut aegritudo & sanitas in corpore animalis nata sunt fieri, & necessarium est alterum ipsorum inesse animalis corpori, uel aegri tudinem, uel sanitatem.& par quidem & impar de numero praedicantur: & necesse cst horum alterum numero inesse , uel par uel impar: & non est ho rum aliquod medium, neque aegritudinis&sanitatis , nequecimparis atque paris. Quorum autem non est necessarium alterum inesse, eorum est alia quod medium. ut nigrum & album in corpore animalis nata sunt fieri, & non est necessarium bite -
rum eorum inesse corpori. non enim Omne corpus
uel album uel nigrum est. sed & prauum & studi sum praedicantur quidem. de homine & de aliis com
pluribus : non est aulcm necessarium alterum corum inesse iis, de quibus praedicantur, non enim Omnia
aut praua aut studiosa sunt, sed est aliquid eorum medium
82쪽
medium, ut albi & nigri,suscum & pal Iichim, & cmi-eunque alii colores: praui uero & studiosi, in neque prauum neque studiosum est . in aliquibus igitur medias ponta fiunt nomina: ut albi & nigri,fiistum N pallidum, & lutcunque aIli huiusmodi colores di in aliquibus uero non est nomine facile medium assignare, utrimque uero eXtremorum negatione medium definitum, ut quod neque bonum neque malum est,neque iustum neque iniustum. Privatio uem & habitus dicuntur qui dena circa idem aliquid: ut visio S caecitas inrca oculum. Vniuersaliter autem dicere est in quo natus est habitus fieri,circa hoc dicitur utrunque e tum uere. Priuari uero tunc dicimus unumquodq: habitus uisceptibilium, quando in quo natum est mecye, vel quando ubid natum est habere, nullo modγmsit. edentiesum enim escamus non quod non habet dentes,& caecum no quod non habet visum. sed quod non habet, quando natum est habere. aliqua enim evnaturitate, neque dentes habent, neque uisim: sed non dicuntur edentula, neque caeca. Privari vero αhabere habitum, non est priuatio & habitus. Habitus enim visus est, priuatio vero caecitas. habere au- 'tem visum, non est visiis, nec caecori esse, caecitas. Privatis enim quaedam est caecitas, caecum vero esse priuari, non priuatio est. A mplius, si ide. n esset cricitas de caecum esse, utraque cie eodem predicare lux, sed caecus quidem dicitur homo, caecitas vero hinnio nullo modo dicitur. Opponi quidem etiam ista videntur, priuari scilicet & habere habitum, quemadmodum priuatio & habitus . idem enim modus est oppouilonis . nam siclit caecitas visui opponitur, sie ecum esse,&uisium habere opponuntur. Non est autem neque hoc quod sib aismatione & negati ne est, assirmatio & negatio. affirmatio nanque ora tio affirmativa est, & negatio oratio negativa. quod vero sub affirmatione & negatione est, nulla est oratio,sed res dicuntur autem haec esse opposita adinvi 'E A ceni, Mi,sed res.
83쪽
eem,ranquam assimatio & negatio nam & in his modus opposititinis idem est . sicut enim affirmatio ad negationem opponitur ut quod sedet,et qui Q non Iedet, sic & res, quae sub utroque est,opponitur,scilicet sedere aliquem ad non sedere. Quod autem priuatio & habitus non opponuntur, ut ad aliquid, mani
sistum est. non enim dicitur id ipsum quod est oppositi. visus enim non est caecitatis visus, nec ullo alio modo ad ipsum dicitur . similiter autem neque cricitas visionis caecitas dicatur, sed prauatio quidem visionis dicitur, caecitas vero visionis non dicitur,neque visus caecitatis. ' Amplius, ad aliquid omnia ad conuertentiam dicuntur. quare, si caecitas eorum , quae ad aliquid sunt, esset, utique & convcricretur ad illud, ad quod dicitur . sed non conuertitur enim dicitur visus caecitatis visus. Quod autem neque ut coatraria opponuntur, Quae secundum priuationem & habitum dicuntur, ex his manifestum est. Contrari
rum enim, quorum nihil est medium, necesse est veI in quibus fieri nata sunt, aut de quibus praedicantur, alterum ipsorum inesse semper. eorum enim nihil medium erat,quorum alterum inesse susceptibili necessarium erat, ut in languore, & sanitate, & impari atque pari. quorum vero aliquid medium est, nunquam necesse est omni inesse alterum . neque enim necesse est omne susceptibile vel candidum, vel nia prum csse: neque frigidum, vel calidum: horum enim medium aliquid, nihil esse prohibet . insuper a tem & horum erat aliquid medium, quorum ait rum inesse susceptibili non necessarium erat , praeter illa, quibus unum idest naturaliter, ut igni calidum esse, & niui candidum. in his enim determinate necessarium alterum est inesse,& non utrumuis conti
git . non enim possibile est ignem frigidum esse, neque niuem nigram . quare omni quidem susceptibili non necessarium cst alterum ipsorum inesse, sed si iis, quibus natura unum incit,& his deiciminate
84쪽
asin PRAEDICAMEN.vnum non utrumui, contingit. in priuatione autem& habitu, neutrum corum, quae dicta sunt , verum est. non enim semper alterum eorum inesse susceptibili necessarium est, quod enim nondum natum est habere iii sum, neque caecum, neque uisu in habens dicitur: quare non erunt haec, ut ea contraria, quorum nihil est medium. sed neque ut ea, quorum aliquid est medium . necessarium enim est aliqua do omni, susceptibili a Iterum eorum inesse . quam do enim iam ad habendam visonem natum suerit, tunc aut caecum, aut habens tii sum dicetur. Et eorum non determinate alterum , sed utrumuis contingit. non enim necessarium est uel caecum uel uisum ti bens esse, sed ' utrumuis contingit. in contrariis au- 'a.I. non .n.
tem, quorum aliquid medium est, nunquam necesi necessariosarium erat omni susceptibili alterum inesse,sed qui vel eaecumbusdam :& his determinate ununa & non utrumuis uel uisu hacontingit. Vnde palam est, quod secundum neutrum bens die modorum tanquam contraria opponuntur ea, quae tur dete secundum priuationem de habitum opponuntur. Am minate,sed plius, In contrariis quidem cum sit susteptibile, ad- 'a. te. non initicem mutationem fieri possibile est, nisi alicui habet,et nounum natura inest, ut igni calidum,' etenim simum viruuis c possibile est languere: dc candidum nigrum fieri , 3c tin it. validum frigidum, de ex studioso prauuin, & ex pra- 'a. le . calutio stlidiosum fieri possibile est . prauus enim ad me- dum, & niliores exercitationes deductus, & doctrinas etsi ad ui album . modicum aliquid proficiat, ut melior sit si certe sa- etenim mel, ouamuis modicum incrementum sumpserit, palam est , quia aut perfecte mutabitur, aut satis multum incrementum sumet. seu per cirini bene mobilior ad virtutem fit,etiam quodcunque incrementum sumpserit a principio. quare etiam verisimile est plemius eum sumere incrementum. & hoc dum semper fit, perfecte in contrarium habitum restituetur: nisi sorte tempore prohibeatur. Ucrum in priuatione 3c habitu impossibile est adini ucem mutationem fieri:
85쪽
ex habitu enim in priuatione mutatio sit, a priuatione vero in habitum impossibile est. neque enim ca cus factus aliquis: rursus vidit,neque cum caluus su rit, rursias comatus factus est: neque cum fuerit edentulus , dente, ei itcrum orti sunt. Quaecunque vero tanquam affirmatio,& negatio opponiitur, palam est quod nullo praedictorum modo opponuntur. in solis enim his necessarium est semper, hoc quidem eorum verum, illnd autem falsum elle . neque enim in contrarij, necessarium est semper alterum verum esse,
alicrum autem falsiim, neque in iis, quae ad aliquid sunt,neque in habitu,& priuatione,ut sanitas,& languor contraria sunt. & ncutrum horum neque verum
neque salsiim est similiter autem,& duplum,& dimiadium tanquam ad aliquid opposta sunt, & non est
eorum neutrum neque verum neque falsum. sed neque ea quae secundum priuationem ,& habitum dicuntur lictit visio, & saecitas. Omnino autem eorum, quae secundum nullam dicuntur complexionem, nuhil neque verum,neque falsum est.omnia autem,quae dicta sunt sine complexione dicuntur. Veruntamen maxime tale hoc, contingere videbitur in iis, quae secundum complexionem contraria dicuntur . sanum nanque elle Socratem, ad languere Socratem, contrarium est. Sed neque in his necessarium semper alterum verum est e,& alterum falsum. cum enim Socrates sit, aliud quidem verum , aliud autem fausum erit, cum vero non sit, ambo falsa sunt. neque enim lansuere , neque sanum es e verum est. cum ipse non sit omnino Socrates. In priuatione Vero,&habitu cum non sit, omnino neutrum verum est, cum autem sit, non semper alterum quidem verum erit, alterum autem Litium . habere nanque vissim S cratem et , quod est caecum csse Socratem , Opponitur. sicut priuatio,& habitus: & cum sit, non nece sarium est alicrum verum esse, vel salsum: cum enim
nondum si ilatus habere, utraque salsa sunt: & cum
86쪽
non sit omnino Socrates, similiter quoque salsa sunt Vetraque, & visum cum habere, & caecum eum es.se. In assirmatione vero ,& negatione semper siuest, siue non sit, hoc quid i salsum erit, illud autem verum . Languere nanque Socratem , & non languere Socratem cum ipse sit, palam est, qudd alterum eorum verum,alterum vero falsum est: & cum non sit, similiter. Languere etenim cum non sit satisum est. non Ianguere autem, verum. Quare in his solis proprium erit semper alterum eorum vetum, alterum salsum esse: quaecunque laquam assirmatio,& negatio opponuntur . Contrarium autem bono De eontra quidem ex necessitate malum est. hoc autem per su- rus gulinum inductionem palam est.ut sanitati languor: iustitiae initistitia :& sortitudine timiditas .nmiliter autem , a in alijs. Malo actem aliquando quidem bonum est contrarium , aliquando malum .desectui enim, cum malum sit, superabundantia contraria estwum sit etiam ipsa malum,similiter autem,& mediocritas cum utrique contraria sit, bonum est. Sed in paucis quis tale hoc aspiciet, in pluribus vero semper malo bonum contrarium est. Amplius, Contrariorum non necessarium est si alterum sit, & reliquum esse. Sanis nanque omnibus sanitas quidem erit, languor vero non. similiter autem albis omnibus, albedo quidem erit, nigredo vero non . Am- . . plius, Si ei, quod est, Socratem sanum esse, Socra- 'tem Ianguere contrarium est, non contingit autem simul utraque eidem inesse, non utique continget, cum alterum contrariorum sit,& reliquum csse. cum enim sit, Socratem fanum csse, languere Sochatem non erit. Palam vero est suod circa idem, aut specie, aut genere nata sunt seri contraria. Languor naque,& sanitas in corpore animalis nata sunt heri, albedo
autem, & nigredo, simpliciter in corpore. Iustitia vero, & iniustitia in anima hominis. Necessarium autem est omnia contraria uel in eodem genere esse,
87쪽
L et B N vel in contrariis generibus, vel ipsa genera esse . a bum enim & nigrum in codem genere sunt. colo nim eorum genus est,iustitia vero S iniustitia in contrariisgeneribus, illius nanque virtusgenus est, huius autum vitium. bonum vero& malum non in L nure sunt, sed ipsa sunt genera aliquorum existenu
Q coque opponuntur,aut relatiue,aut contrarie , aut ut habitus o priuatio, aut contradictorie opponuntur.
Relative opposita hoc ipsum quod sunt aliorum es
se dicuntur. . contraria non invicem dicuntur ,std alterum a teri absolute contrarium. contrariorum alia funt immediata , quorura est rum , subiecto necessarium es inesse : alia uero mediara, quorum alterum non necessarium es
Medium contrariorum duplex, nominarum o in-
Triuatio oe habitus fiunt circa determinatumsubiectum indesinito tempore. Triuatio est habitus non opponunturscut relat
contrariorum alterum in alterum mutari eontingit a priuatione uero ad habitum non est ν Omnia contradictoris opposita, non autem contraris , aut relative, uel sicut habitus O pr uatιo ,qua nullam complexionem dicunt,uerum aluom csse necesse est, alterum uer alpum.
88쪽
Eom ex necesitate malum contrarim est, malo uero nonnunquam bontim, nonnimquam malum.
Contraria circa idem semper eri habent, aut1en re, aut specie. Omnia contraria oportet m eodem genere esse, vel in contrariis generibus, uel ea esse contraria
Bonum o malum sunt dua genera contrariorum. De priori. Cap. II. PRius autem alterum altero dicitur quadrupliaciter. Primo quidem S maxime proprie secundum tempus: secundum quod antiquius ait rum alto λ& vetustius dicitur. in eo enim quod tempus amplius est, & antiquius & vctustius dicitur. S cundo auic in quod non conuertitur secundum subsistendi consequcntiam. ut unum duobus priu, cst. ducibus enim exulantibus,mox unum esse cons ouens estivno vero existente,duo esse non necessarium c 1t.quare non conuertitur ab uno consequentia,ut rcliquum sit. prius autem illud esse videtur, a quo non conuerintitur eius,quod est esse consequentia. Tertio vero secundum ordinem quendam prius dicitur: qu admodum de in scientiis, S in orationibus . nam in deis monstrativis scientiis est prius S posterius ordine relementa enim in Scometrica priora sunt ordine iis, quae describuntur.scd N in grana matica,elementa syllabis priora sunt. de la orationibus suntlitor proe inium narratione prius ordine est. Amplius, praeterca, quae dicta sunt, quod melius di honorabilius est, Prius ncitura esse videtur. consueuerunt autem S mul
ti honorabiliores S magis dilectos a se priores apud se dieere . Est quidem S pene alienissimus priorum hic modus. Modi igitur,qui dicti sunt de priore, fere
89쪽
L I B E Rtot sint.Videtur autem praeter eos, qui dicti sint, auter est e prioris modus. Eoriam enim, qltae conuertuntur secundum esse consequentiam, quod alteri quomod'libet causa est, conuenienter prius natura dici possit Quod vcro quaedam sunt huiusnodi, palam est. tale nanque hominem secundum esse consequentiam ad veram de se conuertitur orationem. Nam si homo est, vera est oratio, qua dicimus, q, homo est:& conuertitur, nam si vera est oratio, qua dicimus oehomo est, est homo. Est autem vera oratio, ne tu 'uam causa. ut sit res. veruntamen res quodamna co causa videtur,ut sit vera oratio. Q enim quod res est, aut non est, vera oratio aut salsa dicitur . quare secundum quinque modos prius alterum altero dici potest.
Trius dicitur quinque modis r Tempore siecundum subsistendi, consequentiam, Ordine, Dignitate, causalitate,siue fecundum naturam. a b eo quod res est uel non es oratio uera uelfED. dicitur non autem econuerso.
De simul. Cap. III. Imul autem dicuntur simpliciter quidem & pro, primi me quorum seneratio in eodem est tempore rar utrum enim eorum neque prius neque posterius est. Simul autem secundum tempus haec diacuntur . Natura vero simul sint, quaecunque conuestuntur quid cin secundum eius quod est esse cons quentiam, sed nequaquam alterum alteri causa est, ut sit . ut in duplo & dimidio . conuertuntur etenim haec. nam,cum duplum sit, dimidium est :&cum dimidium sit,duplum est: sed neutrum alteri causa est, 't sit . Dicitur autem simul natura, & quae ex eodem senem
90쪽
R AT D I e a M. x u. 38 tenere e diuerso ab inuicem diuiduntur. e diuerso autem diuidi ab inuicem dicuntur, quae secundum eandem sunt dinisonem e ut volatile,gressibile & aquatile . haec enim ab inuicem e diu erso diuiduntur,cum sint ex eodem genere. Animal nanque diuiditur in haec,in volatile,gressibile,& aquatile:& nihil horum prius uel posterius est, sed simul haec natura est e via dentur . Diuiditur autem S unumquodque horum in species rursus, ut volatile, gressibile,& aquatile. Grant ergo & illa simul natura, quaecunque ex eodem genereiacundum eandem int diuisionem. Genera vero speciebus semper priora sunt.: neque enim coi vertuntur secundum eius quod est ede conseque tiam. ut cum quidem aquatile sit, animal est,cum vesit animal, non necesse est ut aquatile sit. Simul er , go natura dicuntur, quaecunque quidem conuertui tur secundum elub , quod cst esse consequentiam, sed nequaquam alterum alteri ut si, causa est, & ea quae ex eodem genere e diuerso diuiduntur ab inuicem Simpliciter autem simul sunt quorum generatio in eodem est tempore.
simul aliqua sunt bifariam: rempore, O natura. Simul tempore sunt quorum 4eneratio sit, in co-
dem tempore. Simul natura aliqua dicuntur, quae conuertuntuν
secundum eius, quod est esse consequentiam sed nequaquam alterum alteri causa est, ut sit: O quae ex eodem genere δ diuerso ab inuicem dia
siduntur. i Demotu. Cap. IIII. Motus autem species sunt sex: generatio, eorruptio, augmentum , diminutio, alterario, di secundum locum mutatio Aiij itaque motus palam