장음표시 사용
91쪽
tio, neque secundum locum irritatio, simi liter autem & alii. In alteratione vcro habet quandam dubitationem: ne sit sorte necessarium id quod alteratur, per aliquam reliquarum motionum alterari. Hoc autem non verum est. nam secundum omnes pene pasi Iones,aut complures accidit nos alterari,nulla aliarum communicante motionum . nam neque augera
necessarium est quod per passionem mouetur, neque diminui . similiter autem S in aliis. Quare alia pra ter alios motus erit alteratio. nam si esset eadem, porteret id,quod alteratur,mox & augeri uel minui, uel quandam aliarum motionum sequi, sed non necesse est. Similiter autem & quod augetur, aut alia liqua mutatione mouetur, alterari oporteret. sed sunt quaedam, quae augmentantur, quae non altera tur . ut quadratum gnomone circumposito creuit quidem , alteratum uero nihil factum est . sic&in aliis huiusmodi. quare alii motus sunt abinuicem.
mentatio Quadrati Gnomono circumposito. Eset autem simpliciter motui quidem quies eo
92쪽
OtAEoae AMRM. Istraria: iis uero, quae per sinsula sunt, & singula. generationi quidem corruptio contraria, augmentationi uero diminutio, secundum locum mutationi, secundum locum quies. maxime autem uidetur Opposita esse ad contrarium locum mutatio'. ut ei, quae inferius est, ea, quae superius est, & ei, quae superius, est ea, quae inserius est. Reliquo uero assignatorum motuum, non facile est assignare quid sorte est contrarium . videtur autem nihil esse ei contrarium: nisi quis, di iri hoc secundum qualitatem quietem opponat,aut in cotrarium qualitatis,mutationem: sicut Scin mutatione secundum locum, quietem secundum locum, aut in contrarium locum mutationem. est enim & alteratio mutatio secundum qualitatem. qu propter opponitur motui secundum qualitatem , quies secundum qualitatem, aut in contrarium qualitatis mutatici, ut album fieri ad id, quod nigrum
est fieri . alteratur enim in contraria, qualis mut tione facta.
Sex sunt species ab inuicem distinctae, Motus: Ge
neratio, Corruptio: Aumentum, Diminutior .alteratio Osecundum locum mutatio.
Motui stemper quies contraria est simpliciter, δε-gulis uero singula motus species contraria
sunt. Notni secundum locum sursum,contrariatur non tantum quies in loco deorsum,sed motus deorsum.
Noluisecundum qualitatem quies fecundum qualitatem apposita est, ct in contrarium qualitatis
93쪽
HAbere secundum plures modos dicitur. Autenrm ut habitum,& disi,ositionem,aut aliam aliquam qualitatem. dicimur enirn disciplinam aliquam atque virtutem habere. Aut ut qua tum, ut quando contingit aliquis habens magnitudine: dicitur enim reicubitam habere magnitudinem, vel quadricubitam. Aut ut ea,quae circa corpus sun ut vestimentum, vel tunicam. Aut ut in parte,ut ita manu annulum. Aut Vt per partem,ut manum vel pedem. Aut ut in vase,ut modius grana tritici,aut amphora vinum. vinum enim habere amphora dicitur. a. la. haae ct modius grana tritici. haec enim omnia' habere di igitur via. euntur,ut in vase. Aut ut possessionem. habere enim domum,& agriim dicimur.Dieitur autem,& vir ux
rem haberem,& Hor virum. Sed qui nunc dictus est modus, alienissimus est eius, quod est habere. nihil enim aliud uxorem habere significamus, quam quod cohabitant. Ne tamen,& alij quidam eius quod est habere,apparebunt modi: sed qui dici eo ueue iit,
Habere uariis dicitur modis: Habere qualitatem Quantitatem: corporiadiacentia: aut ut in parte,uelut parte, uel ut inuasi,uel ut possessum, vel ut uir uxorem, econtra se tabere ictu tuo si cohabitare.
Categoriarum seu Praedic mentorum Libri
94쪽
GILB. PORRET ANIDE SEX PRINCIPIIS
De Ratione seu Forma, de Passione,Quando bi, Tositione , Habitu , ct de suscipere Magis σ
De Forma, siue Ratione. Caput Primum.
Arro siue forma est id,quod Ratio. superuenit composito , sim- Forma. plici constans & invariabili essentia. Nec enim ipsa compositu esse potest, quandoquidem a natura compositi secernitur. Nam compositum composito superueniens, accessi nc sua maius efficitur. forma composito superueniens,maiorem miscellam acces.sione sua non reddit. nec enim corpus candidum maius minusue seipso est,non candido, neq; si cogitatur esse non candidum , propterea composito uel perniacies uel detractio magnitudinis contingit,sed tinnuitatio duntaxat. Et quia uideri potest hoc & animis petere,iccirco essentiam eius invariabilem esse duximus, quo iterbo a definitione nostra separantur animae, luas constat assici motibus contrariis,nunc laetiatiae,nuc moeroris.Et quoniam philosophi sunt,qui putent aiam esse mundi quadam invariabilem, at si simplicem,discludi uolens eam a metione nostra, adieci
95쪽
composito superuenienς. Quamobrestiis ilIe numeros Oinnes habet, nihil ut sit, vel quod desideres, vetquod redundet, si quis eum subtiliter exploret. Sed quaeri potest, nunquid hoc perpetuum fit, ut omni vforma perhibeatur inuariabilis alioquin phtresvidentur esse variabile nam,& oratio e vera commeatin salsam, candor,& Iucido subiacum &tertebr
sus fit, & opinio veritatis eadem, & mendacii capax est. At non est ira: sed eandorem dici Iucidum nihil aliud est,quam stratum cadoris ipsium dici lucidum et
item nec oratio vel opinio contrarijs ipsae mutobnoxiae, sed verba notae impressionum earum sunt,quae in animo habentur. Verum de his aliubi dictviti est. Esi sentia Ie appello,quicquid suum rebus esse consere, quacunque compositura iunctivatque coditi ex maiore parte quod nec abesse quidem ullo modo potest, ut sensti & ratio,& quae sent his similia,continens,&discretum. Essentiale porro ad aliud materiar vicem praeseri,aliud formae: quemadmodum in homine materia corpus est, animus forma. quapropter utrunquet suturum essentiaI r est,& an imus corpori,& rationale homini. Sed haec in Iibro de praedicamentis dicto fusus explicata sunt. E formis aliae per naturam sunt, aliae per artem. ratio per naturam est, colar,& alia, quae assi ctio,per aric m. Aliquae sunt in quibus ambi-situr,per naturam ortum habeat,an pcrartem: ut figura incisionis,ubi nul Ia fit accessio,sed separatio sola partium. An figura quidem ipsa naturae sertun a cepta. sed ut sese percipiatur hoe artis pus est-Nam quod forma partium iunctis coalescit, sine dubio consistit per artem,sed haec perspicua. Illud spissius: nunquid sermarissaevitiae versari diculur in pluribus,
Per naturam existeret videantur,an pex artem. per a tem non possunt, cum nulla esse videatur actio, quae possit ad sormam in pluribus constituta n attingere, Per naturam αon , identur,quod ea, quae per naturam
cssiciuntur, ab alii a re codita, & creata principium
96쪽
test ratio ulla reddi, quamobrem sint huiusmodi. An natura est ipsa, lue rinas itias naoIitur,imperspicue uidelicet, & occulte λ Nam quemadmodum partibus conitinctis pluribus, linitiersitas quaedam consurgit, quae magnitudinem partis cuiusque superat , ita extingulis, quae seorsum habentur, una quaedam forma concipitur, quae omnia illa quasi ambit, & praedicationi sua transilit . quo fit, ut omni&uniuersalitas a natura constet: quippe quae prodear ex singulis,& ipsa sic dixerim ) singularitas conditurae pariter incedat atque congruat Si quis uero diligenti subtiIitate id exigat, inueniet, quemadmodum. natura uires suavexercet in actionibus clam nobis, ita,& conditorem naturae suas in ipsa natura promere id, quod ex operibuς cognoscuur - quandoquidem naturam ipse nnmero certo sanxit. Hactenux de hix. nanquet alterius instituti sunt. Formarum uero, alia est in Formarium subiecto, & de subiecto predicatur. ut scientia, qt, alia diuisio tum in subiecto collocatis, anima: tum de subiecto praedicatur grammatica . Quaedam in sibiecto est quidem,sed de subiecto nullo dicitur: ut Socratis al- bedo,& omnino quicquid taIe numero unum est. Aliae de subiecto praedicantur in subiecto, non habentur: ut mortale, rationaleq; Ex iis, quae in si biecto sunt, & de subiecto dici non possunt, aliae sen- silas, aliae insensiles. Sensilcs uocantur, quae sensu comprehenduntur, ut candor, strepitus , odor, calar uerbera, dulcedo . Inscnsiles, quae mente percipiuntur , ut disciplinae. Item quaecunque de subiecto praedicantur aliquo , sensiles appellari non possint. Ex his, quae dicta sitnt, constat, alias esse sermas, quae aliquo loco uideri sitae possunt: ut nigriatia in oculo. alias eiusmodi, quas dissicile sit ostendere, ubi nam collo ratae sint: ut scientia, seruitus,dominium,relatimqua pater esse dicitur,relatio,qua talius, nisi quis in ipsa temperatura gignentium, & con F dentium
97쪽
dentium statuat . Omnes porro sormae quas praet . xui, solitariae hoc est citra compIexum & scriem I quendi representate,per nota, quaeque sinas significat vel substantiam, ve I accidens, sue superueniens- Earum quae superueniunt extantibus, aliae simplici ter intra substantiam,spectatum ut linea, superlicies,eOrpus: alie veniunt extrinsecus: ut facere , ut pati, ut compositum esse, ut ubi, ut quando, ut habere ἀDe his, lux sibsistunt per se , item de his, quae subiectum solum , in quo Iocentur, desiderant, in opere, quod praedicamenta inscribitur disputatum est: de ce
Forma est id quod superuenit composito simplici
iuuariabili essentia consistens. Essentiale ,seu substantiale diuiditur in materiam ct formam.
Formarum,alia naturalis,alia arrificialis. Forma rvm alia uiuiuersalis,alia particularis. Si Formarum aliasensibilis, alia intelligibilis. De Actione. Cap. II. Α ctio eius. Λ ςxi00serina, per quam in materiam subieo ctam denotamur agere, vcI facere. Verbi gra tia,qui secat, in eo quod secat denominatur secare. Actio alia corporis este dicitur, a Ita pertinet ad animum . Differt haec ab illa, quod actio corporis necessario mouet insum corpus,in quo est:idem enim corpus& agens est, & mobile. scd actio animi siuestinctio, non hoc moti et, in quo est ipsa , sed coniunctum. Nam animus dum agit , quiescens est, & immobilis, & qtranquam mouet subinde corpus,ipse tamen ut dixi,permanet immobilis: qua loquIdem nec
perdocu,nec per alium, luemuis motum animuS agi- .
98쪽
que delationis per loca. locus enim corpres est animaeorpus no est. Quod aut non fit eo iis,qui potest moueri pex corpus3 Qtia propterata nulla est, luce. mutare locum ex loco post .solum enim corpus de loco in locum mouetur. Dicat aliquis.None speculis manentibus,ruspalidens iu iis imago commeat aduersta obiectae rei motu λ Aut igitur fumi questio non poterit,si- inulatq; fateamur imaginem que comparet,etia reue .ra in speculo psistere. aut si hoc negemus,error vir lgo 'intolerabilis extiturus est. Etia si comodius suturumst, ita dicere. Caeterum scire oportet in actione esse, Actio m Uicod ubique in motn est.nihil enim aliud est mo- tita ueri,quam actio. Proinde quicquid mouetur, obiter quoque agit:nam & omnis actio in motu est: & ois in tus in actioue positus intelligitur. Quocirca propriuactionis est elle in motu: sicut motus quosl; proprium yidetur, esse in actione. Hoc autem quemadmodum verum est in actionibus per quavcreantur& excitantur aliqua, sic dubium videtur in actionibu perquax cucrii contingit aliqua,vel corrumpi. Qui enim demolitur aliquid, is in motu est qti idem, , sed agere tamen nihil videtur: quipire fi per eum nihil efficitur , sed quod factum est euertitur. At actio no quam rem Actisa isagat sed in si agat, requirit & spectat. Neque Vςro m. proprium xtis species actionis est, sed qualitas: propterea D &quies ipsa quoque in qualitatis genu&resertur. Pro 1iis Iu oeciique sinat inter se contraxia, haec eius iena generis praedicationem recipitit. Illa sane inaxima proprietas actionis est, ut passionem materiar quae subiicitur afferat & inurat Omni& enim actio passionis est eisiciens:& quicquid passione in inferre potest, hoc actio est. Ac potest quidem contingere ut exactione fiat & inferatur actio . N.amactio alicuius, quod per se mouetur, effectrix est actionis eias , quae per aliud iiii lutur. ut actio verbi gratia quam animal inussu alteri, ab ea quam primam animal idem F α edia
99쪽
edidit, excitata principium sumpsit. Equidem nia hil interest, principium dicatur actio sitisse an passio, animalis eius quod actionem impressit alteri. aut si actio , principium quidem ipsa perhibeatur sinc rum,& impromisimum, passo promiscuum. circa iunctio fine actus ille primus, & actionis,& pasta sonis effciens suisse dicendus est. Ipse ro qualiatas e sese gignit id quod est sicere . nam caIor ipse,
quem qualitatem esse constat, hane actionem de se progenerat, quae dicitur calencere . Quantitates quoque particulares essiciuntur ab eo genere, quod compositum esse cognominauimus: a quo,& qualitates nonnuIIas manare conspicuum est . Eiusmodi sunt asperitas at*ie Ieuor, & simit lar quae certum est qualitates elle. item linea, superficies, atque corim ,& substantiam, & ortum habent ab ipsis positu Seu,& quantitas quantitatis, & qualitas qualitatis eis- cientes sunt. nam, & Iinea Iongitudinem proereat,& pIanities Iatitudinem , & corpus crassitudinem , item calor cesorem, ipsum quoque positum actio, &passio mollitur. Ad positum. n. gignendum , quidam simplicium quasi ortus hoc est collocatio partium,& digestio necessaria est. Omnis uero talis omtus in actione gestioncite componentis,&colloca tis ea constat. ipsum quando proficiscitura tempore, ubi a loco. Η .aut quod dico, habere constitutitur a corpore. haberi enim soIa ea, quae corpori ei cundata sunt, dicuntur. corpus indiuiduorum , quae subiecto nullo constant, exitium ,& occasiis in primis est, sed ortus in iis, quae proxima sunt a primis. Quaecunque porro de singulis praedicantur, haec ab iis, quae nullo modo praedicantur, exi stunt, & eoaIN seunt ut a singuli, hominibus homo in commune prodit. Caeterum secere atque pati, recipiunt contrarium , S magis, S minus plures. nam, & huic quod dico caedere, contrarium est conserere: item huic quod dico amburere,contrarium est aspergere.Cale
100쪽
fieri quoque plus & minus aliqua dicuntur, item refrigerari, siccari, humescere, laetari, mCerere.
Actio es secundum quam in id, quod subiicito
agere dici r. Actio duplex, corporis ura , altera animae.
Actio .per cum rectu est, ora proprium es non me motu fieri,nιη s ramen motus elui speciis. Actioni proprii m es ta sepulφιncm inferre, o
. cre, O pati contrarietatem,o magis, O m nus recipiunt. De Passione. Cap. III. PAsso effectus est,&illatio quaedam actioni . Passim
quam alia propensilia accipiunt, alia conturr a- citer respuunt. Quamobrem animantium sere dixerim,aliud alio cognoscitur: ut bruta frutice homo brutis. Quaecunque vero de actione dicta sunt, eadem conuenire possunt in passione, vocabulo ta tum mutato. Panionis verbum significatos plures Passionis habet . nam, di iunctiones animae passiones vocan- vox varietur . quas in genere tamen actionis locauimus: ut accepi sunt, amor, odium, laetitia, moestitia. quod genus qualitates, interim actiones animae patibiles appellant. Passiones dicuntur,& quae salutem hominis infestant: ut Ianguores,atque morbi,& caetera qualitates huiusmodi, quas aliubi proditas,& digestas habemus. Ac passio quidem,ipsa quemadmodum sumus testati, primum opus est quod ab actione proficiscatur,atque gisnaturi non tamen in ipso agente posita, sed in eo, cui allinitur,& quod natam a faciente ni tionem accipit. Nec .n. id,quod percutit, ipsum patidicitur: sed subiecta percutieti materia. Hactenus de