장음표시 사용
241쪽
Cum stabulis armenta tulit: nec tempore eodem Tristibus aut extis fibrae apparere minaces, Ars Aut puteis manare cruor cessavit: & alth Per noctem resonare lupis ululantibus urbes. Non alias coelo ceciderunt plura ser*no rapuit armenta tum sabulis: nee eodem tempore . aut vena minaces cessaverunt apparere in tristinbus sisceribus hostiarum , aut f nguis cessavit fluere δε puteis , aut urbes cessaverunt resonare alte per noctem ululatibus luporum. Aliis temporibus nunquam reciderunt eaelo sereno plum
mare Hadriaticum multis Hostiis Vel quia
fluviorum Italiae maximus est i vel quia insignitum est ejus nomine signum coeleste . vastae magnitudinis , ab aequatore versus oriona , ad . circulum usque polarem an rarcticum , vario anfractu pertinens. Fluviorum. J Vel pes anapaeibis pro dactylo hic appositus; vel duae bre-- ves , in unam longam eoalescunt, ut supra V. 397. tenuia , nec lan , oec.
8 . Tristibus aut exstis μbrα , me. J Cicero de divinat. l. I. II. de J. Caesare. Cum immolarret illo die , quo primum in sella aurea sedit , Or cum purpurea et se processit , in extis bovis opimi cor non fuit. tua ille rei novitate perculsus: cum Sy urina dice. ret , timendum epe, ne consilium , vita deficeret i earum enim rerum utramque a corde ρroficisci: postero die caput in jecore non fuit. β ι .e quidem illi portendebantur a Dιis immortalibus , ut videret anteritum, nis ut caveres. Eadem fere habent PIutarchus,Valerius Maximus , dic. Exta . dicha juxta Pestum , quia evisceribus ea Diis prae e can
'eminentque. Fibra quoquae dicta est antiquis juxta Varronem , cujusque rei extrema particula : unde pro venulis & nervolis & radicu- lis vulgo usurpatur& vetatium extrema appellantur fimbriae. 68s, Aut puteis , Icc. o alte per noctem , o c. J De primo portento tacent lilia 'toriae : de secundo sic Appian. l. 4. Λυκει τὴν ἁγιραν
487 . coelo ceciderunt plura sereno . dre. J Appian. I.
f ιlmina crebra ιn templa drstatuas cadebant. pulmen M sulgur sereno coelo aliquando mali ominis fuit, ut hic; aliquando etiam boni , ue. Ei . s. sso. Audiit, ct caeli
242쪽
Fulgura, nec diri toties arsere cometae. Ergo inter 'ese paribus concurrere telis
Aso Romanas acies iterum , videre Philippitfustura . nec toties ramem funesti e Ner sItaque campi Philinici viderunt Romanos xercitus pugnara iterum inter se armis p ribun
Ecce Din, in i proe θι Calaris astrum t sic enis Suetcm. in Caes. 88. Luttis , quos primo Conserator et heres Aut usus
edebat. stella crinita per sep-stem dies continuos fiιse exoriens circa undecimam Astram; reditumque est animam ese Caesaris tu coelum rece pri.
Romani contra Romanos bello civili certabant. acies iteru-, videre Phidi dipi, ere.' Nodus difficilis. Haec certa praemit --. I. Thilippi urbs est in eonfinio Thraciae dc Macedoniae , ad radices Pangaei montis , qui pars est Hami. II Pharsalus, urbx est in ea parte Thessaliae , quae ad
Macedoniam veror. III. Emathiae nomen , ab Emathione rege, Memnonis fra-rre , datum est Macedoniae pocisque confinibus . IV. Ocisvianus Caesar haud dubie Brutum & Cassium delevis, ad Haemum & Philippos 3hraciae : Iulius vero Caelo Pompeium , ad pharsalum Thessaliae . Atque ita locus
utriuique pugnae, tota Macedonia intermedia , immo leucis admodum octoginta, dissitus est : ut constat δGraecis scriptoribus. V. Αuctores tamen Romani , Vir pilio posteriores, Lucanus, Florus , 8 c. utramque pu gnam eidem omnim, addi . cune loco. Ovidius ipse Mez tam i 1. 21 P de Octaviano . futuro Brini victore , vati incinatur e Pharsalia sin iee illum , Emathiique iterum madefient caede Thilippi: plane quasn unum idemque sit, Pharialia & Phrt ipi.
Hic nodus. Haee solutis multiplex. I. Repererit ni a
liqui apud stephanum; seriaptorem Graecum nobilem , Thebas Thessalicas au FPhthioticas , Pharsalo viciis
nas, etiam vocatas esse Philippos. Hinc atramque cla.. dem, & Pompeianam , εο Brutianam ω uni eidemque, ut ait Florus , arenae addi xerunt , Pharsalicae nimirum t & Philippis, non Τhracicis , at Thessalicis: Errant illi: quippe qui Bru- ti cladem Philippis illit ' Thracicis & Haemo montha udicant,quibus Constana
243쪽
OEORGICA. t I B. I. Nec suit indignum superis , bis fingui se nostro
Emathiam & latos Haemi pinguescere campos. Nec visum Diis es indecorum, bis Macedoniam , se praesertis vasos Haemi agros fecundari nostro cruore.
ti totius historiae fide tril, iii tur. II. Ceia sent alii,Theslaliae , Thraciaeque fines , ac proinde I'harsalum S: Philippos , Haemirnaque adeo
montem, Emathiae sive ,facedoniae nomine comprehendi : praesertim cum haec omnia Macedonum regum,
.rumque ditione tenerentur. Id qtie more poetarum , imis
primitque Virgilii , cui familiare esse regionum fines quam latissimos describere, jam vidimus Ecl. r. 6 I. Recte quidem illi, si Virgilius,
dccaeteri , pugnam ni ramque universim Emathiae a L Dgnassent ; non Philippis nominatim , aut Pharsaliae. Quis vero id capiat urbes duas , octoginta leucarum spatio dissitas , unum eumdemque locum est e. III. Existimavi aliquando Virgilium , nullam hic de Pom
peiano casu facere mentionem; sed tantii in de ge inina
Bruti dc Cassii clade : quae utraque , apud Philippos Thcaciae , au radices blaemicontigit : & prima quidem
Cassitis, secunda Brutus, periit : utraque mensis sere v. nius is servallo discreta : ut liquet ex Plutarcho in Bruto. At vi um est accuratius ese inde me litanti, clades illas duaa ita vicinas atque goniunctas esse ; ut agri dici
non possint inde bis pingue μcere, quod annorum diversiatatem innuit. IV. Igitur simplicius de stamus ita exinplico. Ad verbium iterum ,
Romanorum exercituum concursum refero, Unde sit
hic sensus , meo juaicio planissimus : EGO Philipti
τι derunt acies ite-rrim concurrere. Philippi ilui
dem tunc ipsi prim iam viderunt : pugnam tamen fecundam , de siImmo terra riim imperio decretoriam, in rer Octavianum & Brutum , cum prima jam ante commissa est et apra i Pliar salum inter Pompeium Sc
's. sis Ianguine nostra Emathiam , latos Haemi
in Hescere eampos. t Admissa explicatione proxima allata. sensus est facilis: Bis tangi itinne nnstro Emathia, sive Asa. cedonia , redundavit : primum ad Pliaet salum , victri Pompeio : iterum ad Plit lippos . victo Bruto ic Callio. Pliarsalus eirim te Philippi. etsi non in Macedonia stricte si impia, tamen in ejus confinio sunt. Vox autem illa, bis, in Emathiam tantum cadit nou in FIae in i campos Philippicos , ubi semel duntaxat pugnatum est , sed Hae imina praec pue signat ;ut insiguem recentiore pla-
244쪽
Scilicet x tempus veniet , cum finibus illis Agricola , incurvo terram molitus aratro , 493 Exesa inveniet scabra rubigine pila: Aut gravibus rastris galeas pulsabit inanes, Grandiaque effossis mirabitur offa sepulcris. Dii patrii , Indigetes, & Romule , Vestaque mater. Quae Tuscum Tiberim & Romana palatia servas: Nempe futurum est ut aliquando colonus, eterrens
in illis restionibus terram curvo aratro , reρerias tela
eorrosia rubigine asper i : vel pultiet rastris graυibus cassides inutiles , apertis tumulis, admiretur ossistigentia. O Dii patrii, Semidei, Romule , Iridia mater,qua custodis Etruscu Tiberim o Romanas arces:
Cassii , quae nuper contige- mulo , AEn. I. 28o.
Tat. Qiiasi dicat : Bis sin- 98. Vesaque.J Geminam guine Romano rigata fuit esse volunts alteram Saturnii mathia sed praesertim semel matrem, quam pro tetrata Haemus mons. Sic Georg. 2. accipiunt , de qua Ovid. ist. Pateris libamus aura, Fas . 6. 3oo. Stat vi terra id est pateris variis , sedisua, mi flando Vesta vocatur: praecipue aureis. Sic Georg. altera saturni filiam , quamis. Maculis instigris , virginem de ignis praetide iua Ibo, il est : maculis variis, statuunt ; ab ἐπια ficus , de sed praecipue albis. qua Cicero de Nat. 2. 67.4ss. Dii si a rii indigetes , Vulgo tamen utraque con Acrc. J Alii conjungunt , ut funditur. Hanc volunt ad ii deni sint patri ι & indige- vectam ab AEn ea inter Deostes Dii : alii distinguunt : Penates , ut videbitur AEn. hi melius. IndiIeres dicti. z. t 7. ejusque sacra tradita vel quia eos indiretare , id deinde Albanis , dc a Numa est appellare M invocare mos Pompilio illata Romam erat: vel quia homines fue- collegio virginum instituto, rant ; in eodem solo cum quae perpetuum ignem ad hominibus legentes; vel jam salutem imperii alerent. inter Deos n coelo desentes; 49'. THeum Tiberim. Ivel quia beati , nullius rei Italiae fluvius est, Tusciam, indigentes. Talis Romulus, sive Etruriam , a Latio di- de rin eas: Et em ter&a 2i- videns. De eo . AEn. 8. rio.
misi untii cupat indigetem , t De Palatiis RomEnis. AEn. temploque arisque recepit. t s. s.
245쪽
soo Hunc saltem everso juvenem succurrere secto Ne prohibete : satis iampridem fanguine nostro Laomedonteae luimus periuria Troiae. Iampridem nobis coeli te regia , Caesar,
Invidet, atque hominum queritur curare triumphos.
sos Quippe ubi fas versum atque nefas, tot bella per
Tam multae scelerum facies: non ullus aratro Dignus honos , squalent abductis arva colonis . Et curvae rigidum falces conflantur in ensem.' Hinc movet Euphrates , illinc Germania bellum :ne impetite, quominus hic adolescens subveniat 1xundo ruenti. Iamdudum fatis expiavimus nostro cruorererfidiam Laomedontis Trojani. Iamdudum , o Casar, aula Deorum dolet te esse apud nos , se in ignantur te delectari mortalibus triumphis. Si quidem hic fas ac nefas confusum est: tot bella sunt per orbem, tot eriminum forma: non b abetur agriculthra debitus honor: horrent agri cultoribus abreptis ad militiam , ct curus falces cuduntur in crudelem gladium:
bine Euphrates : illinc Germania suscitat bellam c
soo. Iuvenem. J Octavia- Hercule ac direpta : Diique num Caesarem , Ecl. r. De complures Troianis in selfi, secto , supra V. 68. quorum olio Romanas quo- sol. Laomedonteae , me. Jique calamitates attribuit. Laomedon Priami pater , scis. Hinc movet Euphra- Trojanorum rex , cum ur- . tes , illinc , e c. J Sigilificae beni sua hactenus immuni bellum ab oriente , ab occitam cinget et moenibus: Ne- dente , ab ip a Itali 4 tria mi optuniim & Apollinem , qui nere. , a civibus , vici irisque -fabricam illam susceperant, urbibus; a Parthis , quorum pacta mercede fraudavit. terminus erat Euphrates; μIdeo pelte 8c inundatione a Germanis : de utraque Vexatus , cum a3 lacandosigente, ECl. 3. 6 I. Et vero Deos, Hesionen filiam justii de Parthis paulo ante trium. ivraculi marinae exposuimet pharat Ventidius, & adhuc. helluae:eaque per Herculem adversus eos bellum move liberata es et i equos eidem . bat Antonius Euphr.ites Jliberatωri,quos proniis erat, i Nobilis fl Gitis , ex Arm2- abnuit : ideo capta urbs ab I niae montibus Orcus: Mo o-
246쪽
sio Vicinae ruptis inter se legibus urbes Arma serunt: saevit toto Mars impius orbe. Ut cum carceribus sese effudere quadrigae , Addunt se in spatia : & frustra retinacula tendens Fertur equis auriga , neque audit currus habenas. urbes finitima violatis foederibus capiunt arma invicem et Mars scelesus furit loro orbe. Veluti cum aua driga eruperunt e seρtis , pero alium circi, auristainc sum ad ducens habenas obripitur ab equis, nec erui obtemperant habenti.
dictit vel quod nil, eodem iugo sint , quasi qu.tdrijusa , ut est apud Gell. l. iis vel quod impellantur & agamur simul , quasi quadriam r ut recentioribus magis placet. De illis equestri decursu , ludisque circensibus , AEn. s. 188.
Habat his liber de plantatione partes septem
I. Modos omnes producendarum arborum , , .imex natura , ex arte. I I. Harias earum is
etes , is quo singula modo tractanda sint, naturali, an artisii ioso. III. Quibus singula locis filicius
proυeniant : ubi excurritur in laudes Italici soli. IV. Artem discemenda naturae usique soli. V. turam vitis. VI. Culturam olea, o, aliarum aliquot arborum. VII. Miletum de visa rus ea δε-
star , inundatione fiscundans: denique cum Trigide conjunctui , in Persicum si num influit. cum carceribus,me. JSeptis , sive repagulis, quibus continebantur equi adcursum parati. madrigae. Jouatuor equi simul iuncti .
247쪽
Nunc te Bacche canam , nec non sylvestria tecum Virgulta , & prolem tarde crescentis Olivae. Hoc pater , o Lenaee : tuis hic omnia p'enas Muneribus , tibi pampineo gravidus autumno Floret ager , spumat plenis vindemia labris. Huc usque locutus sum de cultura agrorum , deque signis caelestibus : jam loquar de te , ό Baeche r de falis ribus arbusculis recum , deque sobole olea lente erescentis Hiae adsis , ὁ Bacche pater : 'hic εmnin repleta. sunt tuis donis r ager foret tibi , onustus pam-ρinis autumnalibus : vindemia pumat plenis vasis.
a'. Nune te Bacche , oec. JArgumenta proponit hujus libri praecipua. Per Bacch. m, vinum intelligit: pei prosem Mima, vel fructum, vel propaginem olearum: per v r- , generatim sylvestres
3. Tarde creycentis.olita Jolita tam tarde crescit, ut per ducento annos crescere quibusdam dicatur: tam tarde fructum olim tulit, ut exvlin. l. I s. c. I. Hesiodus ne-
samerit olea satorem fructum ex ea percepse quem quans: sua tamen aetate baccas secundo anno decerpi , ait idem Plinius. Hinc dicta Graecis o ιίγονοs se rogemia ,ὶψίκαρπος erofructum ferens. Paterό Lenae. J Invoca- aio Bacchi solius : quia praecipuum hoc libro stultum
impendit in vinearum cultu praescribendo. Lenaeus. Hacchi nomen r non a leniendaniente , ut Donatus putat: sed a ληγὴ s torcular. At Pater , licet de Cninibus Diis communiter, tamen de Baccho praesertim dicitur. Ita Velleius , de M. Antonio ,
lus, er Liιer pater , cum Casture Pollux. De B ccho ,
quod in quinta sede iambum pro dactylo habeat.
que hic 'rere , non prO- prium , sed metaphoricum' est. sic AEn. 7. 8o . 'orente
floret mare natibus , id est , abundar , gaudet , Oc. s. Labris ν J Labrum vasis genus , in quo lavabanr,. quasi lavabrum.
248쪽
Huc pater o Lenaee veni : nudataque musto Tinge novo mecum direptis crura cothurnis. Principio arboribus varia cit naturi creandis. io 'ram luet aliae, nullis hominum cogentibus: ipsam Sponte sua veniunt, camposque & flumina late Curva tenent : ut molle ster , lentaeque genistae
Populus , dc glauca canentia fronde salicia.
ad is ; o Pater Bacche ; metum tinge n vo et ino suras nudas detractis calceamentis. Primσnatura cetersa est in pro eindis arboribus. Alia enim , nultis hominibus per artem compellentibus, jo u Itro nascuntur , late oceupare agros , ,
omnes flexuosos: ut siler tenerum , ct xensa flexibile , populus , slices albentes foliis virentibus.
. Muso tinge novo.3 Re - dundat hic novo , juxta atq-quos. Mustum enim sine
addito minum noυum erὶ , imo novum limpliciter , ut scribit Nonius , Citaturque
in illa significatione ex Nae vici mirgo musta ex Catone Censorio , una m a; pro quo magi 2 placuit Plinio ;nis sterim piper , mus eus caseus; Plinius junior: liber, id est, novus, recens. De cothurnis , Ecl. 7. 32. Principio arboribus. JI. PAR s. aee modis ovibus arbores promeniunt, tam a na. rura , quam ab arte. A natura tribus modis oriuntur ,
sponte sua, limine fortuito, di radice: semine , inquam, fortuito ; est enim quaedam semi natio , quae ad artem etiam pertinet. Ab arte quot modis oriantur, vide U. 22. I x. Siler, lentaeque gensa. J
Libyca ara ellatur , minima folio ac nigerrima. Alba filio
bicolor superne candicans,inis feriore parte viridi. Im contra , inferne candicans, suis perne viridis, ut notat Matis
coloris repete eX Ecl. 7.s r. I 3. Glauca canentia frondas licta. MLoca arboribus consita dixit, pro ipsis arboribus : salicta vel saliceta , pro salici biis , fautes. Multiplex earum species ; praecipua alba quae validioribus assurgit ramis s & quemadmodum populus, foliis hine virentibus , inde albentibus notabilis est. Reliquae graculi oribus virgis fere conta
249쪽
pars autem posito surgunt de semine , ut altae II Castaneae . nemorumque Jovi quae maxima frondet AEsculus , atque babitae Graiis oracula quercus. Pullulat ab radice aliis dens stima sylva :Ut cerasis, ulmisque : etiam Parnassia laurus Parva sub ingenti matris se subjicit umbra. χω Hos natura modos primum dedit: his genus omne sylvarum fruticumque viret, nemorumq; sacrorum. Alia ver oriuntur ex jacto semine e ut eastanea
sublimes e se asculus , qua maxima in Divis fronde eis ad honorem sevis: ct quercus quae existi
mata sunt a Gracis oracula. Alia emittunt a radice isticissimam multitudinem ramorum et ut cerasi, ct ulmi r laurus etiam Apollinea pama , attollit se sub gran 'i umbraculo matris suae. Natura primo sup peditavit tres illo, modos, quibus virescit omne genua Divarum,stvirgutiarum, lucorum sacrorum.
Esculiis, arbor g tau .ii: era, frequens in Dodone nemo iare , quod Jovi dicatum est;
quidam cum sago confundi ni. Ecl. 3. t. De quercubus ejus nemoris, e quibus oracula repeti solebarit. Eci. s. HIS. cerasis , ulmisque. Jcerasius , cerister , arbor . XCerasunte , urbe Cappadociae maritima , deportata
primo Romam a L. Lucullo, ec in ejustem de Mithridate Ponti rege triumptio circumlata. Scite autem notat Casa ubonus in Athenaeum, non arbori nomen ab urbe;
sed urbi potius ab arborumajusmodi multitudine inditum esse; ut & aliis compluribus locis. Sic enim Rh-nus , rimis . vicus in Attica, a rhamni is Acheiadm, rent ι φ, Artice tribus, abvrus f tet est ii est; Selino , untis, in Sicilia kitemque in Cilicia , a σε λι
νον apium ulmus arbor nota , orme. Laurus , Ecl. χω
A. Parnasia , quia frequens in Paraallis, vel quia in tu tela es h Apollinis , cui sacer Parnassus. 2I. Fruticum. J Frutices , quae & virgulata; sunt ea quae statim a radice se in ramos, ac veluti virgulas e fundunt, & nunquam arborescunt. Mediae naturae sunt, inter arbores, & herbas atque olera r quae verb ad her-.bas accedunt , Vocamur a
250쪽
xoo p. IVRGILII MARONI s lSunt alii , quos ipse via sibi repperit usus. t s
Hic plantas tenero abscindens de corpore matrum D posuit sulcis : hic stirpes obruit arvo, i Quadrifidasque sudes , & acuto robore vallos : lSylvarumque aliae pressos propaginis arcus 'Expectant , & viva sua plantaria terra. il radicis egent aliae : summumque putator Haud dubitat terrae reserens mandare cacumen. Sunt alii modi, quos ipsa experientia sibi invenis
eerta ratione. Hic avsilens ramulos e trunco tenero
na atrum , committit eos fomlis. Ise sepelit terrura dices, perticas fissas in quatuor partes , palos truncs acumineto. Alia arbores desiderant AI propagationem palmitas arcuatos deprimi , , plautas viυas in pr)ρria terra defodi. Alia non indigent radice , Ο mputator non timet re dens terra committere summum fastigium rami ;.
22. Sunt Hι i. J Modos ea 'numerat septem, Liui iras arbores per artem PrOU niunt. 23. Hic plantas, J i. Modus Aiulsio : citra stolones , les reiettons, Una cum fibris & radiculis . e stirpe aut corpore arboris abscinduntur , & sulcis sive scrobibus mandantur.
crassioris trunci cum radicibus ; des fouches.
νalorum, sive in quatuor partes , sive in acumen incisorum,des pieux. Robore. JHic truncum ipsum pali significat , qua parte durior est; sic enim Plin. l. r T. 17. Ramo seruntur Erpunicatistem myrtus, ungitudine trium pe- .
2s. Salvarumque ali oec. IIV. Modus. propagatio, quae praesertim in vitibus usui est , pro Uigner- Cum palmi--
cuatim inflectuntur , evaduntque novas in plantas ;quae μ.i, id est , propria nativaque terra deinde pullulant; Sc viva dicuntur, quia non reciduntur e matris cor. . pote,sed ei semper adhaerent. Propago. J Est palmes ille in. flexus, quo vitis propagaturdo multiplicatur , promin.