Dissertatio peripatetica de epico carmine. Auctore Petro Mambruno Aruerno è Societate Iesu

121쪽

odiose longum fuerit, dicitur ι--δει ; Sc ab Aristotele, qui Odysseam dixerit eo se longum serm nem. De Odyssea purgauimus locum illum; -ος enim λγς dictus es , non 3 de Prouerbio vero, neque illud est ab Aristotele, & de toto bello ad Ilium dicitur. At suau S est, qui dicat, Torquatum breuioribus coagmentasse poema suum versibus, quam sit AEneis , Odyssea, vel Ilias. En, IE-ne1s est versuum 9811. Odyssea I 23oc. aut circiter; at Hierusalem liberata, est 13o88. Haec

de metri magnitudine disputata sint.. De magnitudine Epopoeiae 4 εcum Epis diis ; hoc est de magnitudine fabulae instructae , & ornatae 3 quantum scilicet temporis fabula sibi postulet , nobis quaerendum est. III. DE Tragicis meritus est sane quam optime Aristoteles, qui cap. V. concedit Tragoediae unam solis conuersionem, aut eo amplius aliquantum, minusve. H .iα - - ---- Q πο μά- αείδεν ηλίουzh . si μακρον Vtinam esset, de Epopoeiae nostrae magnitudine uti nos ita certos reddidisset. Nunc rem impeditissimam nobis reliquit, cui priuia quam animum applicem, scrupulus exime

122쪽

DE MATERIA EPOPOEI E. 9rdus est quibusdam de Tragoedia iniectus. Audio enim aliquos in eo maxime altercari, qua sit verborum Aristotelis mens , quae potestas vocum eiusmodi μάυ πῆ ἰοδερο pugnandenim quidam significationem illi ubiectam esse: ut diem , id est lucem ortu selis, de eius occasu definitam desideret Philosophus , non diem ψυμ- siue spatium vigintiquatuor horarum 3 quo, Conversione facta, ad

idem pundium sol redit. Cum iis facit Robortellus qui de se profitetur sic : Putarim tamen ego sinquit) ab oristotelemtelligi arriserialem, quia cum Tragoedia sit imitatio iniur actionis , qua quam primum perducitur ad exitum. Neque poeta quidquam sua narrationis intem

misceat, quod in Epoporiά longissimo poemate fit,

ct ad spectatoreου tota eius referatur imitatis maxime aquum est, ut actions sit , qua uno die videatur abstuta , nocitu enim homines qui sunt,indulgentque somno, nec quidquam agunt. Profert deinde in exemplum Oedipodem Sophoclis , & concludit tandem. Quod vero de Tragoedia dicit, id etiam ad Comoediam omnino referendum. Nam non longiore statio fluam imitationem conficit Comoedia quam Tragoedia. Pace illius dixerim, mentem Philosophi non

123쪽

ρα DIssERΤΑΤ. PARs I intrauit. Aristoteles abstinuit ab ista voce ημωρος Vulgo recepta, & populari ; quia ancipitis erat potestatis , Sc ad definitionem diei physici adiunxit animum. Quorsum hoc Certe quo vitaret diem MV- , physicum assereret ,-ed magis id suadetur, quod homo Verborum parcus , & in dictione religiosus, definitionem diei accurauerit, qui mῆιο ηλου dixerit. Tum Robortelli ratio est infirma. quia homines noctu neque loquuntur inter se , neque quippiam agunt. Apud quos tandem haec loquitur Z Multam etiam Robortellus deinde dat operam, qu1 in Sophoclis Oedipode diem scrutetur, SC demonstret. At, quid tum ξ non ij siurnus, qui negemus intra lucem Vnam, Tragoediae actionem contineri posse: sed nobis auctoribus potest illa ad viginti quatuor horas produci. velari ab inclinante die una incipere, Sc sequenti peragi. En in Heautontimoroumeno Terentii , duo primi actus sunt unius diei ; tres vltimi ad alterum diem

pertinent, nox media intercedit. IV. AD nostram Epopoeiam reuocetur oratio. ut quid certi constitui queat , diligens

cautio sit, de qua iam monuimus λ atque tertio altera huius libri parte monebimus, actio.

124쪽

DE MATERIA EPOPOEIAE 93nem a constitutione fabulae distingui. Nam illa' nobis appellata est materia Epopoeiae, cui inducitur fabula, siue ornatus totius pΟCma tis. Quare duplex erit magnitudo praeter illam quae metris conuenit : altera quidem quae actioni illi, siue materiae congruit; altera, qua in fabulam constitutam cadit, illa minor, haeClonge maior. Ab exemplo lux erit. Exemplum utriusque magnitudinis, fabulae scilicet constitutae, Sc actionis. Fabulae constitutae partes in Odyssea sunt actiones istae secundariae, ab expugnato Ilio bellum cum Ciconibus ; Polyphemi antrum, AEoli Regia, Scbeneficium ; Laestrigonum tauitia ; Circes vis magica ; descensus ad inferos ; Sirenum cantus ue Scylla, & Charybdis ; naufragium quo socios amisit, Sc his affines , atque Cognata adtiones, quae sunt, Episodia, fabulae prima or

namenta.

Achio vero primaria, Cui inducitur ille ornatus, est i Nauigatio a Calypso in Ithacam, Procorum nex, dc pax cum Ithacensibus. Si quaeritur generatim magnitudo fabulae coagmentatae ex suis Epis odiis id certum est, eam nullo certo tempore definiri posse. Diserte id docuit Aristoteles, nam cum

M iij

125쪽

Epopoeia vero nullo certo finitur tempore , atque eo disicrepat a Tragoedia. Hoc praeceptum non cadit in magnitudinem versuum , sed fabulae ornatae , quod res ipsa loquitur. Et quidem nullo comprehendi certo tempore ornatum fabulae , poetarum omnium Epicorum demonstrant exempla. Odyssea supra XIX. annorum res gestas , Ilias nouem , ΣΞneis octo dc eo amplius continet. Nam cum in Africam AEneas Venit , septem erant anni ab excidio Troiano, monet enim Dido in fine lib. primi. - Nam te septima portat omnibus errantem terris , re fluctibus astris Quid 3 ille ornatus fabulae praeter eaS, quae antecedunt actiones; etiam eas quae longe in futurum tempuS retrocedunt , recipit. Quantum amabo temporis, & annorum fluxit ab AEnea ad Augustum Z Quidquid interiectum est, id AEneis qua VI. qua VIII. libro complectitur. Quantum Hector a Carolo IX. Francorum rege distat Z id tempus Francias Ronfardi comprehendit. Quare bene pronunciat Aristoteles Epopoeiam esse αἰει V si habetur ratio fabulae ornata

126쪽

lae constitutio, quales sunt, qui Annadisiorum Romanisci appellantur : minime gentium. Cauet enim Aristoteles cap. VII. de Epopoeiae

magnitudine; & comparatione, cum animali facta, illam constituit. Animal, inquit, perparuum, bellulum esse potest , pulchrum esse non potest; quando pulchritudinis duae sunt laudes , ordo partium , & magnitudo. Quae exilia sunt, Zc exigua; animum, & oculos sui paruitate disserunt, & Confundunt. Neque etiam animal florebit pulchritudine , quod

erit vaegrande,&immensum, quodque ut loquitur hic Philosophus ad sexcenta stadia se protenderet. Spargeret enim Visum, dc aegre possent colligi partes illius, atque inter se comparari. Careret itaque pulchritudine , quae eX partium inter se Comparatione oritur. Tum inquit) in rem aliquam oculos,& animum qui intendit, εις SCOnuertitur. Id igitur ratum esto ; ut neque illa fabulae constitutio paruitate sua confundat aciem animi, neque vastitate fugiat intuitum,& memoriam obruat. verba Aristotelis sunt:

127쪽

96 DISSERTA T. PARS I γοs et , dcc. Ista comparatio ab animante ducta non Aristotelis est unius, sed etiam Platonis qui haec in verba in Phaedro lo

ωαπε Gον σμυες ναι , &c. Tuna dc illud dictum de pulchritudine , nam in Symposio definit pulchritudinem esse συμε-ου Symmetria Vero, Sc proportio UDOM, , dc opus est. EX ea comparatione duo confici videntur: alterum,qubd neque breuior,aut contracta plus aequo sit fabula, neque grandior , dc longior sit iusto. At quanta sit accurate non docetur Quod si quis odiose id quaerat , meminerit verbi Aristotelici, qui Moralium initio pronunciat eum esse οι- λοον , qui requirat in re morali, dc politica exquisitam illam disputandi rationem , quae rem conficit- Alterum, quod ex Comparatione illa conficitur, est; qudd quemadmodum in animali, singulae partes alicuius sunt magnitudinis, quae Cumaliis comparatae unum animal oculis subiiciunt ; ita in Epopoeia partes ea sint magnitudine, quae spectaculum pulchrum sine me moriae incommodo proponant.

V. QVANDAM Philosophus monet, iustam illam magnitudinem , neque petendam esse

128쪽

DE MATERIA EPOPOEIAE. 9 esse ex libidine vulgi ; quod sensu, dc voluptate metitusomnia ; neque etiam ex longitudine temporis , quae in ludis , & agonibus, ad clepsydram poetis dabatur. Non sinquit) petenda est ex libidine eorum , qui voluptati omnia indulgent, Voluptate quippe corrumpitur iudicium ; neque eX imperio eorum, qui praesunt ludis; nam omnibus fabulis idem tempus dare iniquum est; cum aliis aliae plus temporis sibi postulent, τοῦ ο συι-

&c. eodem capite.

Definit itaque iustam illam magnitudinem peti debere eX Commodo naturali transitu unius fortunae in alteram, η 4 ε γ- verba sunt: Ωι I ε α λοῦς, &c. 'Postremo monet eam fabulam esse perfectissimam, quae intra naturae modum sit maxima. Haec de tragoedia praecepta sunt; quae tamen ad Epopoeiam traducit Capite

XXIV.

VI. N v N C quidem de magnitudine actionis haec eadem propemodum constitui videntur , secus tamen est. Nam neque memoriae

129쪽

ciunt.

Etsi tempus actionis accurato definiri non possit, tamen quemadmodum Vnius diei spatium debetur Tragoedia: : ita Epopoeiae annus, & non admodum amplius tribui potest. Iliadi annum concessit poeta Graecus, IEne1dimenses IV. supra annum, aut circiter Virgilius, quanquam dissicile est in AEneide id decidere.

VII. IN Odysseam placuit inquirere. Illi dies duntaxat quinquaginta quinque addicti sunt, qui sic putantur. Viginti positi sunt in naue compingenda post legationem Mercurij , ita Homerus canit lib. V.

Id est, viginti diebus ) omnia ligna deiecit,

atque dolavi erro , dc caetera, quae fusius prosequitur. Quatuor dati sunt dies velis aptandis. eodem libro a

Id est, auartus dis aderat , oe ei persecta sunt

omnia.

130쪽

DE MATERIA EPOPOEIAE. Quinto vero dimisit eum ab infula diuina

Calypso.

Octodecim dies nauigat prospere Vlysiasvs. que ad Scheriam Phaeacum regionem; ita ipse profitetur lib. VII. oratione ad Aretem.

Id est, Septemdecim nauigabam dies per mare, decima vero octava die apparuere montes umbrosi terea vestra. Neque tamen octaua illa supra decimam die terrae appulit, nam duos dies mala usus tempestate tandem naufragium fecit. Quod liquet, quia duos illos versus iam laudatos iterum repetit,quibus addit descriptionem tempestatis a Neptuno immissae ; duos itaque dies Vexatus est aduersa tempestate, quibus fracta nauicula in tabula enatauit. Sic poeta lib. V.

Hinc duas noctes, es duos dies in fluctu nigro Errabat , spe ei cor proponebat mortem. Atque ita surgunt X X. dies, quibus Iupiter initio libri quinti edixerat, ut Scheriae ae-plicaret.