Dissertatio peripatetica de epico carmine. Auctore Petro Mambruno Aruerno è Societate Iesu

161쪽

meritd potest ambigi. Etenim externi illi homines, Ec ὶ vera religione alieni, finem non habent alium ab ea gloria,quae ex hominum opinione colligitur , qua cum excidunt, omni gloria careant,necesse est,quae tota a fine suam ducit dignitatem. At Christiani Cum popularem illam auram, dc inanis gloriolae rumusculos contemnunt ; tum in unam virtutis honestatem, SI Deio. M. cultum intenti, praeclara cum laude munus defunguntur suum,quando certo animi consilio, pietate, atque constantia ad eximium aliquod facinus aggrediuntur, licet ad exitum absque ulla culpa sua illud non perducant.

162쪽

DI S SERTAT ION I SPARS SECUNDA.

E p ΟΡ OEI E subiecimus actionem tamquam materiam '. nunc uti ratio doctrinae sibi Eohaereat, de forma inceptemus disputare.

QE E STIO PRIMA. De Fabula. i. ordo huius secunda partis. I I. Varia pol states huius moris, fabula. III. Definitio fabula epica explicatur. IV. Fabula est anima poematis. Sex rationes, cur id fit. Lucanuae non est poeta vicus. V. Fabulam constituere qui velit, eius prima partes sunt 3 ut actionem odiis , , nominibus propriis stoliet. VI. Odyssea a umentum ex Placitis Aristotelis abisque. nominibus ue deinde cum nominia s ; Postremo cum Episediis. Vii. Jliadis argumentum ad imitationem Odyssia. VIII.

R ij

163쪽

L DIssERΤΑΥ. PARS II. Eneidos argumentum simili arte compositum. IX. God redi, siue merosolyma ub

rata argumentum ex iisdem praceptis. X. R ligionis , siue Constantiniados argumentumi ex iisdem regulis. XI. Rationes quamobrem actio suo ornatus bari debeat.

IC erit ordo partis huius secundae: Cum Epopoeiae subiecta materia sit actio , & Epopoeiae eiusdem forma sit ornatus actionis, eo adducimur, ut explicata actione , de ornatu disputemus. Ornatus vero omnis a forma petitur , Ut docent Physici. Nam materia de se informis est,&inops. Formam cum materia ita compara uit Aristoteles I. Physcap. vlt. εἰ ηλι ά ανεNς,υ ---ειν. At ornatus ille Epopoeiae

ex quatuor veluti partibus coalescit: fabula, quae est substructio , & compositio actionis tum moribus; deinde sententia ; postremo dictione ; ex quibus quatuor forma Epopoeiae componitur. De iis itaque sigillatim hac par te altera nobis disputandum est. Aristoteles partes Tragoediae formales , M ut ipse loquitur, secundum quae πηια λεγε-

164쪽

DE FORMA EPOPOEIAE. 133 παχ δεα, sex enumerat: fabulam , mores, dictionem, sententiam, apparatum, & melo

λεξιι,-O , ψ οψς, κ, μεει πί- . Ex quibus, quae primae sunt quatuor , etiam Epopoeiae congruunt ; duae vero Ultimae minime. Praeterea, inquit capite XXIV. Epopoeia iisdem partibus Sui is gaudet Cum T ragoedia. Sc continuo excipit metopoeiam, dc apparatum. ετ aettis ἐπι- ίαν τη πα, 8cc. Partes itaque Epopoeiae ειδε i simio illae qua- tuor, quae iam recensitae sunt. De prima disputemus. Fabul e nomen multiplicis est significationis. Prima esto. Vt fabula sit sermo fictilius, qui rem alteram aperte, alteram dissimulanter significet. In fabulis Assiopicis est id illustre; quippe quae a brutarum animantium in- . . geniis, & consuetudine hominum mores, Zc 'instituta notent. In eam partem nomen fabulat accepit Aristoteles secti X I X. probi.

Τum fabula ab Aristotele nonnumquam Φειχη κ s usurpatur pro actione ipsa, quam statuimus esse Epopoeiae materiam.

R iij

165쪽

i34 DISSERΤΑΤ. PARs II. Deinde fabulae notio est pro toto poemate epico, siue scenico. Fabularum siquidem aliae dicuntur palliatae, aliae togatae. Graecae illae, quia Graeci pallio amiciebanturiliae Romanae, quod Romani togati essent. Denique fabulae nomen datum est constitutioni, & substructioni actionis primariae: nam cum actio ipsa Viplurimum rudis sit, Mindigesta, componi debet 3 quae compositio, fabula dicitur Aristoteli, ut mox dicemus; at-' que haec est fabulae significatio , de qua hic Dως & ἰίως ambigitur. II. AC primo quidem Philosophus pronunciat cap. VI. fabulam esse imitationem actionis , tamen quia id perplexe dictum fuerat, addidit illico. Dico autem fabulam esse com

Et Capite VII. Vbi monuit iterum fabulam, esse Compositionem rerum , attexuit statim: Eetreii l ψ πυτο 0 me mν , ψ μοι ν της τραγωδiM : D.

Quandoquidem fabula , primas in in aedias idem censeri debet de Epopoeia, ut iam saepe ex eodem Philosopho docuimus) tenet. III. DEMvM fabula tanti est apud Aristotelem, ut illam tragoediae caput, & animam

166쪽

- ca. VI. Quemadmodum enim corpus,a quo segregatus est animus, cadauer est informe, iners, & caducum ; atque hoc ipsum, si animum reddideris,erit formosum, atque Vegetum: Ita

actio sine fabula informis est,& emortua quodamodo;vt accesserit fabula, pulchritudinem induit. Actio igitur est Herois; fabula vero est poetae. Id vide in exemplo. Vlysses deletis procis , coniugem , & bona recipiti ea est actio. Homerus , id quod ab Vlysse gestum est , certo ordine distinctum comprehendit, haec est fabula. Sine fabula itaque non erit poema epicum : Ea de re Lucanus in poetis non est, cui, ut Cum Philosopho loquar, ε αλέ--. 8c i desit. Servio auctore in primum 2Eneidos id audeo. Lucanus inquit ideo innumero poetarum esse non meruit, quia videturhissoriam composuisse , non poema. Seruio suffragatur totidem verbis Isidorus lib. VIII. origin. Cap. VII. nec non alij non pauci. At ea de re iam disputatum est priori parte quaest. VI. Nunc, quod est in Philosophi officio ma-Xime , vestigemus, quid causae fuit, cur fabulam reliquis omnibus partibus anteposuerit

Aristoteles , illamque appellauerit -- , id

167쪽

136 DISSERTAT PARS II. est: , animam poematiS. Iv. R AT ION ES a Philosopho trinaltae. Prima. Quia fabula est ipsa actio Culia & ornata , ac proinde nuda actione praestantius aliquid, atque melius. In actione vero est felicitas , & beatitudo, nihil autem melius beatitudine , quae finis est. nihil itaque praestantius

erit fabula , non mores , non sententia, ΠΟΠelocutio. Atque haec ratio a nobis supra explicata est. Alterius rationis, quae est prioris appendix, vis est. Actio non est morum gratia , sed mores actionis causa , igitur actio prae

stat moribus- inquit) -

uς. Tcrtia ratio. Tragoedia absque actione nequit consistere, potest autem sine moribus. Nupera enim tragoedia morata non sunt , re Univerae poeta non pauci mores nullos expri

ψ ομι--μοὶ φαυτον Actio igitur est magis ουαώδες quam mores.Quq autom fieri possit tragoedia , vel poema sine moribus, quaeretur postea. Quarta ab eodem Philosopho ratio est. Siquis bene moratam orationem, sentCU-tiis grauem, & elegantem iactione scripserit, is quod primum est in poemate non attigit. Nam

168쪽

DE FORMA EPOPOEIAE. I37Nam imprimis sinquit) requiritur

τ απαγκαπι id est abula, oe constitutio rerum, in secundis vero mores, sentetiae, dictio. Quinta ratio. Maxime capiuntur animi Peripetiis,& Agnitionibus; at Peripetiae, Agnitiones sunt partes fabulae. Fabula itaque Ut r.

ratio petitur ab experientia; quia e veteribus poetis, qui sunt alicuius nominis, primo fabulam constituerunt, tum mores,& sententiaS, atque elocutionem. οἰον&C. Denique comparatione id suadet. Nam ut colores etiam exquisiti, si temere spar si sint, atque fusi, minus placent; quam VnuS solus, qui figuram aliquam , dc imaginem ex presserit : ita sine moribus illis , dc sententiis placebit magis fabula , quae actionem recte constituat. Quamobrem ex iis rationibus Con

Est igitur praecipua pars, dc Velut anima Tragoediae s ac proinde & Epopoeiae ) fabula. Quid vero sint Mores, quid Sententia, quid Dictio , quid Peripetia , dc Agnitio subinde

quaeremuS.

V. Qv I ad fabulam fingendam, & ornan

169쪽

138 DISSERΤΑΤ. PARS II. dam poeta debeat accedere , instituit docere Aristoteles cap. XVII. Primo iubet, ut actionem habeat animo probe, dc distincte comprehensam; erit vero illud, si eam Episodiis,& nominibus propriis spoliatam spectauerit;

tum ut addat nomina,quae personarum dc moribus, & officiis congruant; deinde ut Episo- diis, dc reliquis ornamentis, dc apparatu poetico actionem cohonestet. Postremae curae erunt in eloquutione, dc dictione. Ait igitur.

κμειλιυ, ωλ' αἴ-ς Uri δο-. Id est, Actiones ipsas oportet poetam exponere in uniuersum, σdeinde per epifodia istas exornare. Vis est , dccautio in hac voce uniuerse. Sunt enim tales, si abstrahunt a singularibus sui docetur ab eodem muo ἐριμ. Eandem praeceptionem tradit explicatius subinde . Mι- ο

sm.. Meritus est quam optime de nobis h1c Aristoteles, qui non tantum praecepto id edixerit; sed etiam exemplo illustrarit luculento. Actionem enim Odysseae puram, dc omni illa pompa nudam nobis spectandam obiecit: eam nos deinde altero exemplo ex eius praeceptis instruemus nominibus; dc tertio adhibitis Epi-

170쪽

DE FORMA EPOPOEIAE. I39sodiis ornabimus ; ne quid lucis in re hactenus perobscura desiderari queat. Atque in gratiam poetarum Epicorum,Iliadis, AEneidis, Hierosolymae Torquati, eius poematis quod nos meditamur, argumenta simili arte produce

vI. Vestigium Odysseae ab Aristotele sine Epistodiis, Sc nominibus, eX capite XVII. de re poetica.

QUIDAM peregre profectus, ct classe, acyociis

per varia naustagia exutus, multos annos aberat

domo. Interim non tantum isti res domestica a procis , qui coniugis Vsius nuptias ambibant, decoquebat , sed etiam eius filius petebatur in diis. Is autem post mictas multiplics iniquissimi maris tempestates , tandem patria redditus procos ex instatis occupat, re interficit. . Addit Aristoteles α ο- ιδεον', in F ιλιι ἐπιωδεα.

Id est, hac propria stat Odusta, reliqua in Epi-

yodiis numerari debent. e viterum argumentum Odyssea cum nomin

bin oesine Disiodiis ex eiusdem Aristotelu praeceptis. REX Ithacae Vlysias cum reliquis Graeciae