Dissertatio peripatetica de epico carmine. Auctore Petro Mambruno Aruerno è Societate Iesu

211쪽

18o DISSERΤΑΤ. PARS II. D AESTIO D I N T A. De partibus fabulae Epicae ΚΑΤΑ ΤΟ Πo ΣON, id est secundum quantitatem, de Nexu , Solutione , Inuocatione 6c Propositione. I. Partes fabula U II. Definitiones nexus re solutionis in fabula. III. 'Vodiasknt in nexu , non in statione. IV. Solutio debet es sine machina. V. Benias tertiam partem nequidquam adducit. VI. Inuocatio, G propositio in poemate quanam esse debeant.

DE virtutibus fabulae disputatum est, nunc de partibus illius 3 πιών, ut loquitur Philosophus, & ut scholis placet loqui, de partibus integrantibus quaerimus. I. AC primum quidem cap. XII. Τrago diam in quatuor partes distribuit, Prologum, Episodium, Exodum, dc Choricum. Verum de istis partibus litem non sequimur, cum tragicae sint ditionis.Idem Philosophus C. XVIII. aliam partium init rationem, Was, Δα-ο λοMι. id est, Tragoediae omnis par

212쪽

DE FORMA ElPOPOEIAE. 18Ialtera est nexus, altera est solutio. Quae duae partes sunt communes Tragoediae dc Epopoeiae. Nexum ita definit cap. XVIII. A, θ

pleri debeat η id est , a pelti Nexum partem istam fabula qua est ab initio usique ad eam partem , unde sit transitus ad felicitatem, mel infelicitatem. II. SO LVTION IS definitio est haec. Λυαν θ

est, Solutionem c appello partem eam fabula Lqua est a principio transitin, ad femusque. Ab exemplo lucem dedit Philosophus, in

Lynceo Theodectis. Quae praecedunt accusationem omnia pertinent adnexum. Accusatio vero Cum reliquis ad solutionem. At Cum non extet tragoedia Theodectae, nihil hic

satis perspicimus. In Odyssea res clarebit. Quidquid antecedit iurgium inter procos &Vlysiam, id ego in nexu colloco; quod a iurgio ad finem est, id in solutione pono. In Iliade quidquid praeit singulari Certamini, quo Achilles Hector decertarunt, est innexu; quidquid sequitur , in solutione numer

tura

213쪽

181 DISSERΤΑΤ. PARS II. LII. I D porro magni est momenti,quod monet Aristoteles. In fabula quae sunt eXrerna scilicet pleraque omnia contineri in solutione : quae nempe interna partim in solutio

vis,& potestas subiicitur : Episodia, quae Ornandae fabulae seruiunt, &petuntur ab extrinseco,& nona visceribus, ut ita dicam, actionis, in nexum cadunt, non in solutionem. Rationem nullam affert Philosophus, a nobis haec esto. In solutione anhelat auditor ad finem, odiosum itaque esset illum morari variis Epi- sodiis, tum aegre feret affectus excitatos longo sermone frigere. Vide Epistodia esse bene

multa in Odyssea, at omnia ante mortem procorum: tum in Iliade quae sunt Episodia, duellum Hectoris antecedunt. Innuit tamen Aristoteles non omnia Episodia nexu contineri,

cum ait μή spe, nam breuia aliqua esse possunt, ut inter Penelopem Sc Vlyssem post necem procorum;sed quae pertineant ad agnitionem , & motus varios eXcitandos, quaequC sint breuia. iv. E D IC TVM hic est Aristotelis grave. Cap. enim XV. quo vetat solucionem heri per m

214쪽

DE FORMA EPOPO EI E. I83chinam, & iubet fieri ex verisimis, id est, ra

ωατερρά Mηδε - τῆς μη 'ηis .id est, Manifestum est so&tione abularum ex ipsia fabula ex stere δε-bere , re non ut in Medea per machinam. Ratio prςceptionis Aristotelicae est,quia turpe est heroem actionem illam inceptare,cui par non sit, Sc quam non possit ad exitum perducere sine

machina : tum actio fini Epopoeiae non congrueret. Nemo enim ad id facinoris excitabitur quod per sese exequi posse diffidet. Reliqua

quae ad machinam pertinent, disputata sunt abund C. V. PARTES itaque Epopoeiae sunto duae,Nexus & Solutio ; neque locus erit tertiae parti Benianae, quae praecedat nexum , ut ille iubet partic. XCI. quasi Vero prima pars Epopoeiae non pertineat ad nexum. Sed neque transitus est aliqua tertia pars distincta a nexu & solutione,cum α- ,& protinus ex Aristotele nexum excipiat solutio. Hac de re qui dubitant doctrinae Peripateticae non sunt allueti, in qua praesens tempus quod committit praeteritum& futurum, non est tertia quaedam parS motus

ab illis distincta,ut in Physicis disputatur: ita dc

215쪽

184 DIssERΤΑΤ. PARS II. transitus ille fabulς, quem hic appellat με non est quaedam tertia pars distincta a nexu, dc solutione. VI. ΡROPOSITΙ Ο,& inuocatio poematis Epici quidem partes non sunt essentiales, vel etiam U ε-: sed sunt veluti quaedam antecess1ones, quibus usi sint Poetae Epici omnes. Propossitio quidem adhibetur, quae

auditorem docilem raciat : Inuocatio Vero , quae actionis magnitudinem, & poetae in Deos pietatem, tum etiam animi moderationem significet. De propositione nihil melius, vel elegantius adduci potest Horatij prae

cepto.

Non sic incipies, viscriptor cyclicus olim. Fortunam Priami cantabo, oe nobile fatum. Quid dignum tanto feret hicpromissior hiatust

Parturient montes , nascetur ridiculus mus.

Eusento rectius his , qui nil molitur inepte. Dic mihi Musa virum , capta post tempora Troia Qui mores hominum multorum vidit , es urbes. Non fumum exsulgore .sed ex fumo dare lucem Cogitat , vispeciosa dehinc miracula promat Antiphatem, Scyllamque , oe eum C clope Charybdim.

Hae C

216쪽

DEFORMA EPOPOEIAE. I8 IHaec initia, si Horatio stomachum commouere, quid fiet Ariosto, hinc qui ordiatur. Le donne i Gualter, l'arme, si amori Le Corusis, laudari impresse, io canto

Gesuro at tempo, che passam i mori

D'africa it mare , oec. Hoc non turgidum tantum , sed insinum est. Illud etiam Claudiani & verbis &sensu tumidum est. Inferni raptoris equos , Utit'ue curru Sidera Tanario ; caligante que profunda Iunonis thalamos audaci promere cantu Mens congesta iubet. Vaegrande est initium Papinij. Magnanimum A acidam , formidat que. Tonantis

Progeniem.

Quanto sapientius poetae Latinus , Graecus,& Italus. quorum initia sunt in ore omnium. . De Inuocatione id tantum moneo; Poetae Christiano indecorum esse musas profanas, & Apollinem inuocare. Parnassi certe & Hyppocrenes meminisse in inuocatione nolim; eo quod in appellatione diuinitatis praesertim initio poematis veros animi selisus Poeta testetur, qui ipse de se loquatur.

217쪽

finitio traditur. III. Quid sit fabula Episο-dica, oequid in ista viiij. i. ἰΡIso DivM definire haud leuis est

M operae. Aristoteles quidem exemplo iulud indicauit , definiuit vero minime. Qui sequuti sunt Aristotelem auctores, ab ea definitione se abstinuerunt. Non eo velim ad id aggredi , quo plus me videre putem , sed quia Philosophica disputandi ratio id a me suo iure postulat. Episodium Aristoteli significationis est non

Vnius. Nam aliquando eam in partem accipi- Itur ut sit pars His vorbis loquitur Philosephus cap. VII. 'N

Id est, Partes Tragoedia fecundum quantitatem, es in qua diuiditur sparata. Prologus, Epis-dium, modus, Choricon. Eodem cap. ait Xit.

Id est, 'fodium est tota illa para Tragoedia,qua

218쪽

DE FORMA EPOPOEIAE. I 87 Choros interiacet. nullus hic ego disputo, quae pars Tragoediar sit hoc Episodium; non enim id est in Epici poetae ditione. At Episodio alia quoque vis est, &significatio, de qua lis 6c controuersia esse potest. Ac primum de verbo altercari non placet. Elymon si spectes , Episodium est insertum quiddam in carminis fabulam. Suidas Episodium esse asserit μαψ ψ, rem omnem, qua sit extra causam. At haec definitio laxior est, conuenit enim descriptionibus, comparationibus , & Ornatui ex

terno.

II. DEFINITIO Epis dij haec esto. Actio

adiectitia, apta, dc necessaria quadam connexione cum Actione primaria coniuncta. Quatuor simi eius laudes: prima, ut sit Actio 3 altera , ut sit adiectitia; tertia, Vt apte committatur cum Actione primaria ἱ quarta,Vt necessitate non α-η, sed aliqua tamen Componatur. Prima est, ut sit Actio. nam deseriptio-'neS, comparationes, narrationum bene multae non sunt in Epi diis, quia non sunt Actiones. Ecquis enim tempestatis descriptio- nem, qua AEneas in mari Siculo, aut qua Vlyς ses nauigans a Calypso vexati sunt,in E pisodiis

219쪽

numeret λ Neque Comparatio, qua Ameas, &Turnus XI I. AEne1dOS cum duobus tauris comseruntur, inter Epis odia censebitur. At excidium Troiae, peregrinario AEneae, quae duobus libris continentur. Tum in Odyssea bellum cum Ciconibus,antrum Cyclopis,& quae lib. IX. X. & sequentibus narrat luper mensam

Vlysses, omnium consensu & plausu Epis odia dicuntur , cum sint actiones. Altera laus , ut sit adiectitia , id est ut ab actione primaria distinguatur , neque eius sit pars. Quamobrem actio primaria tota, & perfecta esse potest sine Epis dio. Id auctoritate,& exemplo Clarebit: Exemplo quidem: nam quid rei est, cuiathacae Vlysses applicare non possit, nisi errorum suorum historiam texat Auctoritate vero ; Aristoteles cap. XVII .ubi loci praescribit, qui Epicum poema concinnari queat. Primo actionem nudam nominiabus personarum, & Epistodiis construi iubet, tum vestiri nominibus ac demum ornari Epis odiis , uti hac issertatiotiis par e explicatum est. Ex quo Conficitur cum Actione non impli cari Epistodia , siquidem illi constitutae aCC

dunt.

Tertia laus est, ut apta sit, hoc est, neque

220쪽

DE FORMA EPOPOEIAE. I89 longe petita , neque ingratiis adducta, aut vi contorta. Ab Aristotele id rescribo. qui cap. IX. pessimam esse fabulam docet, in qua Epi-

de fabula Epis odica disputabimus. insignis porro est ea de re praeceptio Horatij. Humano capitι ceruicem pictor equinam Jungere svelit , m varias inducere sermas Undique costatu membris ut turpiter atrum Desinat in psem mulierformosa superne. Et caetera quidem luculenter,sed omnibus nota. Tum illud imprimis, Jnceptis nauibus plerumque, re magna professis Purpureus late qui lendeat unus, ob alteris uitur pannus.

Pulchre. Sed non erat his locus. Quarta laus est, Vt necessitudine quadam cum primaria actione committatur. atque haec conditio docetur ab Arist. cap. IX. Quae Vero necessaria connexio hic dicitur, non est αχλη, sed aliquatenus. Nempe actio illa quae Episodium est, p teriri poterat, at in fabulae textum ita coniecta est, Vt citra culpam, Cum officio ptaeteriri nequeat. Vt Didoni de sequam optime meritae, petenti negare non Potuit AEneas narrationem excidi, Troiani, Π